Yahudilerin Arnavutluk'taki tarihi 1300 yıl öncesine dayanır. Arnavutluk Yahudileri ağırlıklı olarak Sefarad olmakla birlikte modern zamanlarda toplam ülke nüfusuna olan yüzdesi çok düşüktür. Arnavutluk, II. Dünya Savaşı'nda Yahudi nüfusu artan ender Avrupa ülkelerindendir. Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin Komünist diktatörü Enver Hoca aralarında Yahudiliğin de bulunduğu bütün dinleri yasaklayıp devlet ateizmini yürürlüğe soktu. Komünizm sonrası bu politikalar kaldırılıp ibadet serbestliği getirildi fakat Yahudilerin çoğunun İsrail'e göç etmesiyle Arnavutluk'taki Yahudi nüfusu azaldı.
İlk tarih
Ülkede 7. yüzyıldan beri Yahudilerin varlığı bilinmektedir. 16. yüzyılın başlarında, Berat, İlbasan, Avlonya ve Dıraç gibi Arnavutluğun büyük şehirlerinde Yahudilerin yerleşim birimleri vardı; ayrıca Kosova bölgesinde de Yahudilerin yaşadığı bilinmektedir. Bu Yahudi aileler genelde 15. yüzyılın sonunda İspanya ve Portekiz'den kovulan Sefarad Yahudileriydi. 1520'de Avlonya'da 609 Yahudi evi vardı ve şehirdeki tek sinagog I. Dünya Savaşı'nda yıkıldı. 1673'te karizmatik Yahudi peygamber Sabetay Sevi dönemin sultanınca bugün Karadağ'da bulunan Ulqin şehrine sürüldü ve birkaç yıl sonra bu şehirde öldü.
20. yüzyıl
1900-1939
1930'da yapılan nüfus sayımına göre ülkede Arnavutluk'ta kayıtlı 204 Yahudi bulunmaktaydı. Yahudi cemaatinin varlığı resmi olarak 2 Nisan 1937'de tanındı ve bu zamanda Yahudi nüfusu yaklaşık 300 kişiydi. Almanya'da Nazilerin yükselişiyle Alman ve Avusturyalı bazı Yahudiler Arnavutluk'a göç etti. 1938'de Berlin'deki Arnavutluk elçiliği, başka hiçbir Avrupa ülkesi bunu yapmazken, Yahudilere vize vermeye devam etti. Tanınmış Albanologlardan 'un isteği üzerine Arnavutluk ona vatandaşlık verdi fakat bu onu toplama kamplarından kurtarmaya yetmedi.
II. Dünya Savaşı
Savaş başladığında Yahudi nüfusu 200 olan Arnvautluk'ta savaşın sonunda bu sayı birkaç yüz kişi daha arttı. Arnavutluk, II. Dünya Savaşı'nda Yahudi nüfusu artan ender Avrupa ülkelerindendir. Fakat bir belgeye göre Avlonya'daki küçük Yahudi cemaati ülkeden sürülmüştür.
Komünizm dönemi
Arnavutluk'un komünist diktatörü Enver Hoca'nın döneminde, Yahudilere karşı özellikle yapılmış bir hareket olmamasına rağmen ülkedeki Yahudi cemaati dünya Yahudilerinden soyutlandı. Millî birliği ve yeni sosyalizmi halka empoze etme çabasıyla dinleri yasaklayıp devlet ateizmi'ni sununca bundan Yahudilik de nasibini aldı.
Dini aktivitelerin yasaklandığı bu dönemde Yahudi nüfusu 200-300 arasıydı. 1991'de Komünizmin çöküşüyle hemen hemen bütün Arnavut Yahudileri başta Tel Aviv olmak üzere İsrail'e göç etti.
Bugün
Çoğu başkent Tiran'da olmak üzere bugün Arnavutlukta yaklaşık 10 Yahudi kalmıştır. Bir zamanlar aktif olan Yahudi cemaatinden geriye az organize bir toplum hayatı kaldı. Tiran'da Arnavutluk-İsrail Dostluk Derneği az destekle hala aktif haldedir. Avlonya'da kullanılmayan tek bir sinagog vardır.
Kaynakça
- ^ a b A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture by Robert Elsie Edition illustrated Publisher C. Hurst & Co. Publishers, 2001 , 9781850655701 page 141
- ^ a b "Jewish Population of Europe Before the Holocaust Map". www.jewishvirtuallibrary.org. 6 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2009.
- ^ Albania at war, 1939-1945 by Bernd Jürgen Fischer Edition illustrated Publisher C. Hurst & Co. Publishers, 1999 , 9781850655312 page 187 Albanian is certainly the only state in Europe where the Jewish population actually grew during the Axis occupation; it is estimated that there were 1800 Jews in Albania at the end of war.
- ^ Albania's captives. 6 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Pyrrhus J. Ruches. Argonaut, 1965. p.155.
Dış bağlantılar
- History of Jews in Albania25 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yahudilerin Arnavutluk taki tarihi 1300 yil oncesine dayanir Arnavutluk Yahudileri agirlikli olarak Sefarad olmakla birlikte modern zamanlarda toplam ulke nufusuna olan yuzdesi cok dusuktur Arnavutluk II Dunya Savasi nda Yahudi nufusu artan ender Avrupa ulkelerindendir Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti nin Komunist diktatoru Enver Hoca aralarinda Yahudiligin de bulundugu butun dinleri yasaklayip devlet ateizmini yururluge soktu Komunizm sonrasi bu politikalar kaldirilip ibadet serbestligi getirildi fakat Yahudilerin cogunun Israil e goc etmesiyle Arnavutluk taki Yahudi nufusu azaldi Ilk tarihUlkede 7 yuzyildan beri Yahudilerin varligi bilinmektedir 16 yuzyilin baslarinda Berat Ilbasan Avlonya ve Dirac gibi Arnavutlugun buyuk sehirlerinde Yahudilerin yerlesim birimleri vardi ayrica Kosova bolgesinde de Yahudilerin yasadigi bilinmektedir Bu Yahudi aileler genelde 15 yuzyilin sonunda Ispanya ve Portekiz den kovulan Sefarad Yahudileriydi 1520 de Avlonya da 609 Yahudi evi vardi ve sehirdeki tek sinagog I Dunya Savasi nda yikildi 1673 te karizmatik Yahudi peygamber Sabetay Sevi donemin sultaninca bugun Karadag da bulunan Ulqin sehrine suruldu ve birkac yil sonra bu sehirde oldu 20 yuzyil 1900 1939 1930 da yapilan nufus sayimina gore ulkede Arnavutluk ta kayitli 204 Yahudi bulunmaktaydi Yahudi cemaatinin varligi resmi olarak 2 Nisan 1937 de tanindi ve bu zamanda Yahudi nufusu yaklasik 300 kisiydi Almanya da Nazilerin yukselisiyle Alman ve Avusturyali bazi Yahudiler Arnavutluk a goc etti 1938 de Berlin deki Arnavutluk elciligi baska hicbir Avrupa ulkesi bunu yapmazken Yahudilere vize vermeye devam etti Taninmis Albanologlardan un istegi uzerine Arnavutluk ona vatandaslik verdi fakat bu onu toplama kamplarindan kurtarmaya yetmedi II Dunya Savasi Savas basladiginda Yahudi nufusu 200 olan Arnvautluk ta savasin sonunda bu sayi birkac yuz kisi daha artti Arnavutluk II Dunya Savasi nda Yahudi nufusu artan ender Avrupa ulkelerindendir Fakat bir belgeye gore Avlonya daki kucuk Yahudi cemaati ulkeden surulmustur Komunizm donemi Arnavutluk un komunist diktatoru Enver Hoca nin doneminde Yahudilere karsi ozellikle yapilmis bir hareket olmamasina ragmen ulkedeki Yahudi cemaati dunya Yahudilerinden soyutlandi Milli birligi ve yeni sosyalizmi halka empoze etme cabasiyla dinleri yasaklayip devlet ateizmi ni sununca bundan Yahudilik de nasibini aldi Dini aktivitelerin yasaklandigi bu donemde Yahudi nufusu 200 300 arasiydi 1991 de Komunizmin cokusuyle hemen hemen butun Arnavut Yahudileri basta Tel Aviv olmak uzere Israil e goc etti BugunCogu baskent Tiran da olmak uzere bugun Arnavutlukta yaklasik 10 Yahudi kalmistir Bir zamanlar aktif olan Yahudi cemaatinden geriye az organize bir toplum hayati kaldi Tiran da Arnavutluk Israil Dostluk Dernegi az destekle hala aktif haldedir Avlonya da kullanilmayan tek bir sinagog vardir Kaynakca a b A dictionary of Albanian religion mythology and folk culture by Robert Elsie Edition illustrated Publisher C Hurst amp Co Publishers 2001 ISBN 1 85065 570 7 9781850655701 page 141 a b Jewish Population of Europe Before the Holocaust Map www jewishvirtuallibrary org 6 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2009 Albania at war 1939 1945 by Bernd Jurgen Fischer Edition illustrated Publisher C Hurst amp Co Publishers 1999 ISBN 1850655316 9781850655312 page 187 Albanian is certainly the only state in Europe where the Jewish population actually grew during the Axis occupation it is estimated that there were 1800 Jews in Albania at the end of war Albania s captives 6 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pyrrhus J Ruches Argonaut 1965 p 155 Dis baglantilarHistory of Jews in Albania25 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde