Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Asabiyye ya da Asabiyyet İbn-i Haldun'un düşünce sisteminde toplumların ilkellikten uygarlığa doğru ilerlemesini sağlayan temel toplumsal bağdır.
Kavramın İbn-i Haldun'un düşünce sistemindeki içeriği
En açık şekliyle yakın kan bağı ile bağlı olan akrabalık ilişkilerinde görülür. İbn-i Haldun'a göre aile bağı şeklindeki bu bağ zamanla kabile ve kavim bağına dönüşür. Bir akrabası hakarete veya saldırıya uğrayan bir kişi bu saldırı kendisine yapılmış gibi faile düşmanlık besler. İbn-i Haldun, bu davranış özelliğini çöllerin derinliklerinde yaşayan, soyları bozulmamış Arap kabilelerinde de görür. Ancak bu saflık durumu sürekli olmaz; savaş, barış ve evlenmelerle başka soyları da içine alarak büyüyen kabilede başkanlık da asabiyye bağı daha güçlü olan grupta kalır. Çeşitli nedenlerle kendi soylarını kaybedip başka bir kabileye sığınan topluluklarla da hami-mahmi, efendi-köle ilişkilerinden doğan yapma bir akrabalık bağının yarattığı yeni bir asabiyye bağı ortaya çıkar. Başlangıçta yaşlı ve akil olanların hakemliği ile çözümlenen çatışmalar, kabile büyüdükçe gruplaşmalara ve grup içi çatışmalara yol açar. En yoğun grup içi dayanışması olan, başka deyişle asabiyye bağı en güçlü olan grup diğerlerine üstün olur ve hükümranlığı eline geçirir.
İbn-i Haldun'a göre asabiyye bağı bir grup içindeki yardımlaşma ve şeref duygusundan gelen ve dış düşmanlarla uğraşma gücü veren bir bağdır. Eğer tüm topluluklar eşit oranda işbirliği yapmış olsalardı böyle farklılıklar olmazdı. Toplumsal örgütlenmenin çap ve yoğunluğunu belirleyen değişken grup duygusu, grup dayanışması Asabiyye'dir. Tüm ilkel gruplarda dayanışma, direniş gücü ve cesaret vardır ve hepsi de zenginliğe ve boş zamana ulaşmak isterler. Grup dayanışması onları fetihler yapmaya da götürür. Ya var olan bir devleti fethederler ya da yenisini kurmaya çalışırlar. Ancak devlet kurma aşamasında kan bağı yeterli gelmez. İhtiyaç duydukları yeni gücü ise dinde bulurlar. Din, asabiyyesi en güçlü olan grubun içinde gelişir ve yayılır. Din, dünyevi istekler ve hısımlığın ötesine geçtiği için kan bağına dayalı asabiyyeden çok daha güçlü bir sadakat duygusu yaratır. İbn-i Haldun'a göre din, bir uygarlığın yaratılışındaki en üstün güçtür ve aynı zamanda o uygarlığı korumak için de en etkili olanıdır.
Asabiyye'nin türleri
İbn Haldun’a göre iki türlü asabiyyet vardır:
- Nesep, şecere (soy) asabiyeti: Kan temelli bu asabiyye bağı bir toplumun devlet kurmasına kadar yeterli olur.
- Sebep, (mükteseb) asabiyeti: Devlet kurma aşamasından sonra kan bağı yetmez ve yerine din ve hanedana bağlılık şeklindeki sebep asabiyyeti gelir.
Birincisinde aynı soydan gelmek ve kandaş olmak kaçınılmaz bir şart olduğu halde, sebep asabiyetinde böyle bir şart aranmaz. İbn Haldun’a göre nesep asabiyeti ilkel toplumlarda ve badevilerde yaygın iken, sebep asabiyeti daha çok hadarî-medenî toplumlarda yaygındır.
Asabiyye'ye yüklenen farklı anlamlar
İbn-i Haldun'un kullandığı bu kavrama farklı araştırmacılar tarafından "yakınlık bağı", "topluluk duygusu", "dayanışma duygusu", "ortak ruh", "toplumsal uyuşma", "toplumsal dayanışma", "milliyetçilik fikri", "askerî ruh" gibi karşılıklar verilmiştir. Ülker Gürkan farklı araştırmacıların adlandırmalarının bir listesini şu şekilde vermiştir:
Meselâ Rosenthal, genel anlamda kan akrabalığına dayanan, aynı zümreye ait bulunmaktan doğan sosyal ilişkiyi ifade eden bu terimin kapsamına kan birliğini olduğu kadar insanlardaki bir arada yaşama eğilimini veya müşterek bir fikir etrafında beraber olmayı kattığı kanısındadır. Ayad ise asabiyyeyi topluluğu bir arada tutan, topluluğa yaratıcı güç veren ve kaderini etkileyen hayat enerjilerinin toplamı olarak niteler. Terimi «esprit de corp» (birlik ruhu) diye çeviren Toynbee'ye göre asabiyye, göçebelerin çöldeki hayat kavgasına karşı psikolojik reaksiyonlarını yansıtmaktadır. Becker ve Barnes terimi sosyal hayatta veya sosyal teşkilâtlanmada kutsal terimi ile ilgili kabul ederler. Von Kremer ise kavramı milliyetçilik duygusu ile açıklar.
İbn Haldun’a göre (uygarlık, kültür) ağacının kökü badiye (göçebelik) ise gövdesi mülk (devlet) ve hadara (kent yaşamı), özsuyu “asabiye”dir.
Notlar
- ^ a b c Yıldız, Mustafa. (PDF). Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi (2010 Güz). 17 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2012.
- ^ a b c d e Gürkan, Ülker. (PDF). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (AUHF-1967-24-01-04), sayfa 233. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2012.
- ^ a b c d Stowasser, Barbara. "İbn Haldun'un Tarih Felsefesi: Devletlerin ve Uygarlıkların Yükselişi ve Çöküşü". Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, sayfa 176.
- ^ Mukaddime, I, 125.
- ^ Cemil Meriç, “Kendi Semasında Tek Yıldız-I”, s. 35.
Kaynakça
- BİR MEDENİYET KURAMCISI OLARAK İBN HALDUN[]
- Mustafa Çağrıcı, “Asabiyet” maddesi,
- DİA, III, 453-455; Abdurahman Kurt, “Asabiyet” maddesi,
- Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, I, 82-83;
- Fındıkoğlu, İçtimaiyyat, II, s.101;
- Kızılçelik, Sosyoloji Teorileri, I, 15-20;
- Mefail Hızlı, “Mukaddime’de Psikoloji”, (Basılmamış lisans tezi), Bursa 1984, s. 12-18;
- Keskin, “İbn Haldun’da Sosyal Değişme ve Sosyal Değişme Kavramları”, s. 32-36.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asabiyye ya da Asabiyyet Ibn i Haldun un dusunce sisteminde toplumlarin ilkellikten uygarliga dogru ilerlemesini saglayan temel toplumsal bagdir Ibn Haldun un Assabiya niteligi teorisini temsil eden bir grafikKavramin Ibn i Haldun un dusunce sistemindeki icerigiEn acik sekliyle yakin kan bagi ile bagli olan akrabalik iliskilerinde gorulur Ibn i Haldun a gore aile bagi seklindeki bu bag zamanla kabile ve kavim bagina donusur Bir akrabasi hakarete veya saldiriya ugrayan bir kisi bu saldiri kendisine yapilmis gibi faile dusmanlik besler Ibn i Haldun bu davranis ozelligini collerin derinliklerinde yasayan soylari bozulmamis Arap kabilelerinde de gorur Ancak bu saflik durumu surekli olmaz savas baris ve evlenmelerle baska soylari da icine alarak buyuyen kabilede baskanlik da asabiyye bagi daha guclu olan grupta kalir Cesitli nedenlerle kendi soylarini kaybedip baska bir kabileye siginan topluluklarla da hami mahmi efendi kole iliskilerinden dogan yapma bir akrabalik baginin yarattigi yeni bir asabiyye bagi ortaya cikar Baslangicta yasli ve akil olanlarin hakemligi ile cozumlenen catismalar kabile buyudukce gruplasmalara ve grup ici catismalara yol acar En yogun grup ici dayanismasi olan baska deyisle asabiyye bagi en guclu olan grup digerlerine ustun olur ve hukumranligi eline gecirir Ibn i Haldun a gore asabiyye bagi bir grup icindeki yardimlasma ve seref duygusundan gelen ve dis dusmanlarla ugrasma gucu veren bir bagdir Eger tum topluluklar esit oranda isbirligi yapmis olsalardi boyle farkliliklar olmazdi Toplumsal orgutlenmenin cap ve yogunlugunu belirleyen degisken grup duygusu grup dayanismasi Asabiyye dir Tum ilkel gruplarda dayanisma direnis gucu ve cesaret vardir ve hepsi de zenginlige ve bos zamana ulasmak isterler Grup dayanismasi onlari fetihler yapmaya da goturur Ya var olan bir devleti fethederler ya da yenisini kurmaya calisirlar Ancak devlet kurma asamasinda kan bagi yeterli gelmez Ihtiyac duyduklari yeni gucu ise dinde bulurlar Din asabiyyesi en guclu olan grubun icinde gelisir ve yayilir Din dunyevi istekler ve hisimligin otesine gectigi icin kan bagina dayali asabiyyeden cok daha guclu bir sadakat duygusu yaratir Ibn i Haldun a gore din bir uygarligin yaratilisindaki en ustun guctur ve ayni zamanda o uygarligi korumak icin de en etkili olanidir Asabiyye nin turleriIbn Haldun a gore iki turlu asabiyyet vardir Nesep secere soy asabiyeti Kan temelli bu asabiyye bagi bir toplumun devlet kurmasina kadar yeterli olur Sebep mukteseb asabiyeti Devlet kurma asamasindan sonra kan bagi yetmez ve yerine din ve hanedana baglilik seklindeki sebep asabiyyeti gelir Birincisinde ayni soydan gelmek ve kandas olmak kacinilmaz bir sart oldugu halde sebep asabiyetinde boyle bir sart aranmaz Ibn Haldun a gore nesep asabiyeti ilkel toplumlarda ve badevilerde yaygin iken sebep asabiyeti daha cok hadari medeni toplumlarda yaygindir Asabiyye ye yuklenen farkli anlamlarIbn i Haldun un kullandigi bu kavrama farkli arastirmacilar tarafindan yakinlik bagi topluluk duygusu dayanisma duygusu ortak ruh toplumsal uyusma toplumsal dayanisma milliyetcilik fikri askeri ruh gibi karsiliklar verilmistir Ulker Gurkan farkli arastirmacilarin adlandirmalarinin bir listesini su sekilde vermistir Mesela Rosenthal genel anlamda kan akrabaligina dayanan ayni zumre ye ait bulunmaktan dogan sosyal iliskiyi ifade eden bu terimin kap samina kan birligini oldugu kadar insanlardaki bir arada yasama egilimini veya musterek bir fikir etrafinda beraber olmayi kat tigi kanisindadir Ayad ise asabiyyeyi toplulugu bir arada tu tan topluluga yaratici guc veren ve kaderini etkileyen hayat ener jilerinin toplami olarak niteler Terimi esprit de corp bir lik ruhu diye ceviren Toynbee ye gore asabiyye gocebelerin colde ki hayat kavgasina karsi psikolojik reaksiyonlarini yansitmakta dir Becker ve Barnes terimi sosyal hayatta veya sosyal teski latlanmada kutsal terimi ile ilgili kabul ederler Von Kremer ise kavrami milliyetcilik duygusu ile aciklar Ibn Haldun a gore uygarlik kultur agacinin koku badiye gocebelik ise govdesi mulk devlet ve hadara kent yasami ozsuyu asabiye dir Notlar a b c Yildiz Mustafa PDF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 2010 Guz 17 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Eylul 2012 a b c d e Gurkan Ulker PDF Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi AUHF 1967 24 01 04 sayfa 233 17 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Eylul 2012 a b c d Stowasser Barbara Ibn Haldun un Tarih Felsefesi Devletlerin ve Uygarliklarin Yukselisi ve Cokusu Ankara Universitesi Siyasal Bilgiler Fakultesi Dergisi sayfa 176 Eksik ya da bos url yardim erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Mukaddime I 125 Cemil Meric Kendi Semasinda Tek Yildiz I s 35 KaynakcaBIR MEDENIYET KURAMCISI OLARAK IBN HALDUN olu kirik baglanti Mustafa Cagrici Asabiyet maddesi DIA III 453 455 Abdurahman Kurt Asabiyet maddesi Sosyal Bilimler Ansiklopedisi I 82 83 Findikoglu Ictimaiyyat II s 101 Kizilcelik Sosyoloji Teorileri I 15 20 Mefail Hizli Mukaddime de Psikoloji Basilmamis lisans tezi Bursa 1984 s 12 18 Keskin Ibn Haldun da Sosyal Degisme ve Sosyal Degisme Kavramlari s 32 36