Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avarca (Avarca: магӀарул мацӀ; çeviri: dağlı dili), çoğunluğu Dağıstan'da yaşayan ve Sünni Müslüman olan Avarların konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dili. Avarca, bu aile içerisinde Dağıstan dillerinin koluna mensuptur.Kiril alfabesi ile yazılır.
| Avarca | |
|---|---|
| магӀарул мацӀ, авар мацӀ | |
| Telaffuz | maharul macʼ, awar macʼ |
| Bölge | Dağıstan |
| Etnisite | Kafkasya Avarları |
| Dönem | 2010 |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Kiril alfabesi |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Dağıstan |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | av |
| ISO 639-2 | ava |
| ISO 639-3 | Çeşitli: ava – Modern Avarca oav – büyük Avarca |
Coğrafî dağılım
Resmî dil olduğu tek yer Rusya içindeki Dağıstan Özerk Cumhuriyeti'dir. Dağıstan’daki Avarların çoğunluğu dağlık kesimlerde yaşar. Bir bölümü ovalık kesimlere (Buynakskiy, Hasav'yurtovskiy ve diğer bölgeler) yerleşmiştir. Çeçenya, Kalmıkya ve Rusya'nın diğer bölgelerinde, Azerbaycan’da (Kah, Balaken ve Zakatala rayonları da içinde olmak üzere) toplam yaklaşık 180.000 kişi, Gürcistan'da (Kvareli Avarları) yaşayan 20.000 kişi vardır.
2007 yılı tahmini verilerine göre Avarların nüfusu; 840.000’i Dağıstan’da olmak üzere Rusya’da 1.050.000'in üzerindedir. Bu rakama Rusya dışındaki diğer eski Sovyet cumhuriyetlerindeki 300.000 Avar'ı eklersek, eski Sovyet toprakları üzerinde sayılarının 1.350.000'i bulmaktadır. Ayrıca çoğunluğu Türkiye'de olmak üzere çeşitli (Suriye, Ürdün, Irak, Mısır, Suudi Arabistan, Lübnan, ABD, Almanya, Fransa vb.) ülkelerde toplam 180.000 ile 200.000 kadar Avar yaşadığı tahmin edilmektedir.
Yazı
Avar dili ilk kez 15. yüzyılda yazıya geçirildi. İlk kullanılan abece eski Gürcü yazı sistemiydi. 17. yüzyıldan itibaren bugün hâlâ konuşanlar tarafından bilinen Avarcaya uyarlanmış Arap alfabesine geçilmişse de 1928 yılında Latin alfabesi kabul edilmiştir.
Sovyetler Birliği'nin getirdiği zorunluluk ile 1938 yılında Kiril alfabesine geçilmiş ve hâlâ kullanılmaktadır. Dilin yazın düzenini oluştururken mevcut Kiril alfabesine bir de fazladan harf eklenmiştir. Eklenen (Ӏ) harfi (Paloçka) birçok bilgisayar tarafından doğru gösterilmediği için bu harfin yerine sık sık Latin alfabesindeki (I) harfi de kullanılır. Bu harfin büyük ya da küçük harf düzeninde bir farkı yoktur, daima aynı yazılır.
Avar dili genellikle Kiril alfabesi ile yazılır. Alfabenin harfleri (IPA'ya uygun telaffuz ile) şöyledir:
| А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Гь гь | ГI гI | Д д |
| /a/ | /b/ | /w/ | /ɡ/ | /ʁ/ | /ɦ/ | /ʕ/ | /d/ |
| Е е | Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Къ къ |
| /e/, /je/ | /jo/ | /ʒ/ | /z/ | /i/ | /j/ | /k/ | /q͡χːʼ/ |
| Кь кь | КI кI | КIкI кIкI | Кк кк | Л л | М м | Н н | О о |
| /t͡ɬ’/ | /k’/ | /kːʼ/ | /kː/ | /l/ | /m/ | /n/ | /o/ |
| П п | Р р | С с | Т т | ТI тI | У у | Ф ф | Х х |
| /p/ | /r/ | /s/ | /t/ | /t’/ | /u/ | /f/ | /χ/ |
| Хх хх | Хъ хъ | Хь хь | ХI хI | Ц ц | Цц цц | ЦI цI | ЦIцI цIцI |
| /q͡χː/ | /x/ | /ħ/ | /t͡s/ | /t͡s’/ | |||
| Ч ч | ЧI чI | ЧIчI чIчI | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь |
| /t͡ʃ/ | /t͡ʃ’/ | /ʃ/ | /ʃː/ | /ʔ/ | /ɨ/ | ||
| Э э | Ю ю | Я я | |||||
| /e/ | /ju/ | /ja/ |
Örnek metinler
| Merhaba! | ВорчӀами! | Worčʼami! |
| Nasılsınız? | Щиб хӀбугеб? | Ššib ħal bugeb? |
| Adınız ne?? | Дуда цar щиб? | Duda cva ššib? |
| Kaç yaşındasınız?? | Чан сон дур бугеб? | Čan son dur bugeb? |
| Nereye gidiyorsunuz? | Киве мун унев вугев? | Kiwe mun unew wugew? |
| Özür dilerim! | тІаса лъугьа! | Tʼa łuha! |
| Küçük çocuk nereye gidiyor? | Киве гьитӀав вас унев вугев? | Kiwe hitʼaw was unew wugew? |
| Şişe kırıldı. | шиша бекана. | Wasas šišša bekana. |
| Yol inşâ ediyorlar. | Гьез нух гьабулеб буго. | Hez nux habuleb bugo. |
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2013.
- ^ http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ava 19 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ethnologue report for Avar
- ^ "Glottolog 4.2.1 - Avar". glottolog.org. 9 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020.
- ^ . 27 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Avarca Avarca magӀarul macӀ ceviri dagli dili cogunlugu Dagistan da yasayan ve Sunni Musluman olan Avarlarin konustugu bir Kuzeydogu Kafkas dili Avarca bu aile icerisinde Dagistan dillerinin koluna mensuptur Kiril alfabesi ile yazilir Vikipedi Ozgur Ansiklopedi Vikipedi nin Avarca av surumu AvarcamagӀarul macӀ avar macӀTelaffuzmaharul macʼ awar macʼBolgeDagistanEtnisiteKafkasya AvarlariDonem2010Dil ailesiKuzeydogu Kafkas dilleri Dagistan dilleriAvarcaYazi sistemiKiril alfabesiResmi durumuResmi dilDagistanDil kodlariISO 639 1avISO 639 2avaISO 639 3Cesitli ava Modern Avarca oav buyuk AvarcaCografi dagilimResmi dil oldugu tek yer Rusya icindeki Dagistan Ozerk Cumhuriyeti dir Dagistan daki Avarlarin cogunlugu daglik kesimlerde yasar Bir bolumu ovalik kesimlere Buynakskiy Hasav yurtovskiy ve diger bolgeler yerlesmistir Cecenya Kalmikya ve Rusya nin diger bolgelerinde Azerbaycan da Kah Balaken ve Zakatala rayonlari da icinde olmak uzere toplam yaklasik 180 000 kisi Gurcistan da Kvareli Avarlari yasayan 20 000 kisi vardir 2007 yili tahmini verilerine gore Avarlarin nufusu 840 000 i Dagistan da olmak uzere Rusya da 1 050 000 in uzerindedir Bu rakama Rusya disindaki diger eski Sovyet cumhuriyetlerindeki 300 000 Avar i eklersek eski Sovyet topraklari uzerinde sayilarinin 1 350 000 i bulmaktadir Ayrica cogunlugu Turkiye de olmak uzere cesitli Suriye Urdun Irak Misir Suudi Arabistan Lubnan ABD Almanya Fransa vb ulkelerde toplam 180 000 ile 200 000 kadar Avar yasadigi tahmin edilmektedir YaziAvar alfabesinin yillara gore degisimi 1928 1937 Avar dili ilk kez 15 yuzyilda yaziya gecirildi Ilk kullanilan abece eski Gurcu yazi sistemiydi 17 yuzyildan itibaren bugun hala konusanlar tarafindan bilinen Avarcaya uyarlanmis Arap alfabesine gecilmisse de 1928 yilinda Latin alfabesi kabul edilmistir Sovyetler Birligi nin getirdigi zorunluluk ile 1938 yilinda Kiril alfabesine gecilmis ve hala kullanilmaktadir Dilin yazin duzenini olustururken mevcut Kiril alfabesine bir de fazladan harf eklenmistir Eklenen Ӏ harfi Palocka bircok bilgisayar tarafindan dogru gosterilmedigi icin bu harfin yerine sik sik Latin alfabesindeki I harfi de kullanilir Bu harfin buyuk ya da kucuk harf duzeninde bir farki yoktur daima ayni yazilir Avar dili genellikle Kiril alfabesi ile yazilir Alfabenin harfleri IPA ya uygun telaffuz ile soyledir A a B b V v G g G g G g GI gI D d a b w ɡ ʁ ɦ ʕ d E e Yo yo Zh zh Z z I i J j K k K k e je jo ʒ z i j k q xːʼ K k KI kI KIkI kIkI Kk kk L l M m N n O o t ɬ k kːʼ kː l m n o P p R r S s T t TI tI U u F f H h p r s t t u f x Hh hh H h H h HI hI C c Cc cc CI cI CIcI cIcI q xː x ħ t s t s Ch ch ChI chI ChIchI chIchI Sh sh Sh sh Y y t ʃ t ʃ ʃ ʃː ʔ ɨ E e Yu yu Ya ya e ju ja Ornek metinlerMerhaba VorchӀ ami Worcʼ ami Nasilsiniz Shib hӀ bugeb Ssib ħal bugeb Adiniz ne Duda car shib Duda cva ssib Kac yasindasiniz Chan son dur bugeb Can son dur bugeb Nereye gidiyorsunuz Kive mun unev vugev Kiwe mun unew wugew Ozur dilerim tIasa luga Tʼ a luha Kucuk cocuk nereye gidiyor Kive gitӀ av vas unev vugev Kiwe hitʼ aw was unew wugew Sise kirildi shisha bekana Wasas sissa bekana Yol insa ediyorlar Gez nuh gabuleb bugo Hez nux habuleb bugo Kaynakca Arsivlenmis kopya 30 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Aralik 2013 http www ethnologue com show language asp code ava 19 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ethnologue report for Avar Glottolog 4 2 1 Avar glottolog org 9 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Agustos 2020 27 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2012