Muizzuddin El-Mansur Aybeg (Arapça: أيبك Aybak; tam künyesi: El-Malik El-Mu'izziddin Aybak El-Çavşangir El-Türkmeni El-Salihi; ö. 1257, Kahire), Mısır Memlûk Sultanlığı'nın kurucusu ve ilk sultanı olan Türkmen kökenli hükümdar. 1250 ve 1257 yılları arasında hüküm sürdü.
Aybeg | |||||
---|---|---|---|---|---|
Mısır Memlûk Sultanı | |||||
Hüküm süresi | 1250 – 1257 | ||||
Önce gelen | Şecer-üd-Dürr | ||||
Sonra gelen | Mansur Ali | ||||
Ölüm | 1257 | ||||
Eş(ler)i | Şecerüddür | ||||
| |||||
Hanedan | Bahri Hanedanı |
Yetişmesi, emirliği ve tahta geçmesi
Eyyûbiler Sultanı Salih Eyyub politik durumunu kuvvetlendirmek için Doğu Anadolu, Kafkasya ve Kıpçak bölgelerinden toplanan genç kölelerden kurulan önemli bir ordu kurmuştu ve bu ordunun kışlası nedeniyle bunlara adı verilmişti. Aybeg Türkmen Türk'ü asıllı olarak köle olarak Kahire'ye getirildi. Sultan Salih Eyyub tarafından köle olarak satın alındı. Bu nedenle Aybeg'in tam künyesinde "El-Salihi" ismi bulunmaktadır. Gayet yetenekliliği görülerek Bahri Memlûklular ordusunda Kölemen Memlûklu asker olarak hızla ilerledikten sonra azad edildi ve emir unvanı aldı. Emir Aybeg, Sultan Salih Yusuf'un sarayında hizmet görmeye başladı ve bu görevde iken Emir "Aybeg El-Türkmeni" olarak isimlendirilmekte idi. Aybeg Memlûklu sultanlık sarayında önemli idareci olarak "Çeşnigar" (Sultan'ın yemek ve içeceğinin içinde zehir olmaması için tatma) görevinde bulundu ve saray bürokrasisinde "Havanca" adı verilen "Sultan Muhasebeciliği" de yaptı.
Kasım 1249'da Yedinci Haçlı Seferi'ni organize eden Fransa Kralı IX. Louis, Eyyûbiler hükümdarı olan Salih Eyyub'un hiç beklemediği şekilde emrindeki Haçlı ordusunu gemileri ile, beklenildiği gibi Filistin'de Akka'ya değil de, Mısır'a karaya çıkarttı. Mısır ordusu Kahire'den Memlûklu emirler komutası altında Mansure'ye geçtiler. Beşinci Haçlı Seferi'nde uzun zaman direnen Dimyat kalesi hemen Haçlılar eline geçti. Buradan Haçlılar da Mansure önlerine yürüdüler. Nil Nehri'nin mevsimlik yükselmesi dolayısıyla kale önündeki "Bahr-El-Saghir" adı verilen kanal yükselmişti. Haçlılar kale önünde bu kanal ötesinde ordugahlarını kurdular. Sular çekilinceye kadar altı ay Haçlılar ordusu bu kale önünde kaldılar. Haçlılarla yapılan ufak çatışmalarda eksiklikleri görülen Eyyûbiler Mısır ordusu Memlûklu emir komutanları tarafından, özellikle Mansure'de daha düzene koyuldu. Mısır ordusundaki Memlûklu emirler, başta Emir Fahrettin Yusuf olmak üzere, Haçlılar ordusuna karşı Mısır ordusunun direnişini organize ettiler. Suriye'den Kahire'ye gelen Eyyûbiler Sultanı Salih Eyyub veremden hasta idi ama Mansure önüne bir sedye ile götürülmeyi emretti. Burada iken bacağında çıkan bir abse için ameliyat yapıldıktan hemen sonra öldü.
Sultanın oğlu ve varisi olan Muazzam Turanşah emiri olarak Hasankeyf'te idi ama Fariseddin Aktay adlı Memlûklu emiri gönderilip Mısır'a çağrıldı ve hemen yola çıktı. Mısır ordusunun moralinin bozulmaması için Mansure'deki ordunun Memlûklu komutanlarının tavsiyesi ile Sultan Salih Eyyub'un ölümü gizlendi. Salih Eyyub'un favorisi Türk asıllı cariye olan Şecer-üd-Dürr efektif olarak sultanlık görevlerini görmeye başladı. Ona bu görevde destek sağlayanlar başında Memlûklu emiri Aybeg, Emir Fahreddin Yusuf ve Emir Baybars Bundukdarî bulunmaktaydı.
Mansure kalesi önünde Haçlılarla yapılan Mansure Muharebesi ile 'ne ve esir alınan Fransa Kralı IX. Louis ile yapılan barış antlaşması, büyük fidye alınması ve Haçlıların Mısır'ı terk etmesi konularında Emir Aybeg'in katkıları hakkında elimizde belgesel bilgiler bulunmamaktadır. Çok önemli Memlûklu Emiri olan Emir Fahreddin Yusuf'un Mansure önündeki Mısır ordusu komutanı iken Mansure Muharebesi'nden önceki bir baskında öldüğü ve Haçlılara karşı yapılan muharebelerde önemli rolü oynayan Memlûklu emir Baybars Bunduk olduğu da bilinmektedir. Aynı şekilde son Eyyubiler Sultanı Muazzam Turanşah'in katline neden olan Memlûklu emirler tarafından yapılan komploya Emir Aybeg'in şahsi katkısı da bilinmemektedir. Bu dönemlerde Mısır'daki devletin efektif idarecisinin Şecer-üd-Dürr olduğu bilinmektedir ve Sultan Muazzam Turanşah'ın öldürülmesini teşvik eden yine bu kişidir. Şecer-üd-Dürr'ün Memlûklu emirlerden yakın danışmanları olduğu ve bunların devlet idaresinde baş rolü oynadığı da belgelidir. Sultan Muazzam Turanşah'ın öldürülmesinden sonra Şecer-üd-Dürr Kahire Kalesinde Memlûklu kölemen emirler tarafından "İslamların Sultanı" olarak ilan edilerek Mısır hükümdarı olmuştur. Onun yakın danışmanı olan Memlûklu Emir Aybeg de aynı zamanda "Askerler Atabeyi (Atabek el-Asakir)" unvanı alarak Mısır orduları başkomutanı oldu. Bundan dolayı bu olaydan daha önce de Emir Aybeg'in Mısır'daki Haçlılarla muharebelere ve barışın erişilmesine önemli katkıları olduğu büyük olasılıklıdır.
Mısır ilerigelenleri ve Memlûklu emirleri ve Memlûk orduları Şecer-üd-Dürr'e biat edip onun hükümdarlığını kabul ettiler. Buna aleyhtar olan Şam ilerigelenleri, Eyyubiler Halep Emiri olan 'u Şam'a çağırdılar. Onun Eyyubiler Suriye Sultanlığı görevine geçtiği ilan edildi. Eyyubiler Suriye Sultanı olan Nasır Yusuf ve diğer Suriye emir ve valileri Şecer-üd-Dürr'u "İslamların Sultanı" olarak kabul etmediler; ona biat etmediler. Eyyubiler Hama Emiri II. Mansur Muhammed de Şam'a geldi. En yaşlı Eyyubiler lideri olarak liderliği altında bir Eyyubiler hükümdarları grubu toplanmasına başlandı. Gruba daha az önemli Eyyubiler Hanedanı mensubu hükûmet idarecileri de katıldı. Bu grup Mısır'ı ele geçirip Eyyubiler idaresini Mısır'da yeniden kurma amacı ile Mısır'a bir askeri sefer tertip etme hazırlıklarına başladı.
Bağdat'ta bulunan Abbasiler Halifesi Mustasım Billah da Şecer-üd-Dürr'ün bir kadın olması nedeniyle hükümdarlığını kabul etmedi.
Bu siyasi çıkmaza bir çare olmak üzere Şecer-üd-Dürr Mısır'ı 80 gün hükümdar olarak idare ettikten sonra tahttan feragat etti. Yakın danışmanı ve Atabey olan Aybeg'le evlendi. Aybeg Mısır Sultanı olarak tahta geçirildi.
Mısır Sultanlığı
Yeni Mısır hükümdarı olan Aybeg "Malik Muizz-id-din Aybeg" taht adını aldı. Hükümdarlığı başından itibaren destek gördüğü 4 Memlûklu emir bulunmaktaydı: Fariseddin Aktay, Baybars Bundukdari, Kutuz ve Bilban El-Raşidi. Bunların hepsi Sultan Salih Eyyub'un şahsi köleleri olduğu için bu kliğe "Salihiye Memlûkluları" adı verilmektedir.
Tam bu sırada Suriye Şam'da toplanan Eyyubiler hanedanı üyeleri tarafından Mısır'a bir askeri sefer uygulanması kararı alındığı haberi erişti. Sultan Aybeg ve danışmanları Memlûklu emirleri bu gelişmeden hiç hoşlanmadılar. Önce Kahire ve Mısır'da bulunan Eyyubiler destekçileri yakalanıp tutuklandılar.
Sultan Aybeg gayet temkinli davranarak kendi idaresinin meşruluğuna işaret etmek üzere Kahire'de göstermelik ismen bir Eyyubiler hükümdarının bulunmasını kabul etti. Bunu sağlamak için Mısır Sultanı ilan edilmiş Aybeg bir hafta gibi geçici bir süre için sultanlıktan ayrıldı ve onun yerine Eyyubiler hanedanı mensubu olan 6 yaşında bir çocuk olan Eşref Musa Mısır Sultanı olarak ilan edildi.
Bu dönemde Sultan Aybeg eski sahibi olan Eyyubiler Sultanı Salih Eyyub'u şereflendirmek için öldüğünde Haçlılar tehdidi dolayısıyla Mansure'ye gizlice gömülmüş olan Sultan Salih Eyyub'un cesedini Kahire'de Bain El-Kasrain semtinde Sultan Salih'in inşa ettirdiği medrese yanında yine kendi yaptırmış olduğu türbeye naklettirip büyük bir cenaze merasimi ile gömdürdü.
Çok geçmeden Eyyübiler Suriye ordusu ve diğer Suriye'de Eyyubiler emirinin orduları Eyyubiler Suriye Sultanı Nasır Yusuf komutasında Mısır'a girdi ve Kahire'ye ilerlemeye koyuldu. Kahire'den gelen ve Memlûklu emirler komutasındaki Mısır ordusu ile istilacı Suriye Eyyubiler ordusu Kahire dışında "Salihiye Muharebesi"'ne giriştiler ve Mısır Memlûklular ordusu galip çıktı. Suriye Eyyubiler ordusu Kahire önünden geri püskürtüldü. Sonra da Mısır ordusu "Kora Muharebesi"'nde Nasır Yusuf'un Suriye Eyyübiler ordusunu yenip bu orduyu Mısır'dan dışarı çıkarttı.
Sonraki birkaç yılda Memlûklular Sultanı Aybeg'in Memlûklular ordusu Suriye Eyyubiler ellerinde bulunan bazı arazileri de fethederek Filistin ve Suriye'nin güney kısımlarının yönetimini de eline geçirdi. Suriye'de bulunan Eyyubiler hükümdarları bir Mısır Memlûklular ordusunun Suriye'yi istila etmesinden korkmaya başladılar.
1253 yukarı ve orta Mısır'da "Hisnaldin Talab" adli bir kişi devlete karşı ciddi bir halk ayaklanması başlattı. Bu ayaklanma Mısır Bahri Memlûklular ordusu ile komutanı Memlûklu Emir Fariseddin Aktay tarafından bastırıldı. Bu Memlûklu Emir Fariseddin Aktay'ın siyasi gücünü güçlendirdi. 1254'te Emir Fariseddin Aktay Eyyubiler Hama Emiri Mansur'un kız kardeşi ile evlilik yapmak ve yeni karısı ile Kahire kalesinde ikamet etmek için Sultan Aybeg'den izin istedi. Bahri Memlûklularının lideri olan Emir Fariseddin Aktay'ın ve ona bağlı olan Memlûkluların devlet içinde devlet olup Aybeg yönetimin tehdit edebileceğinden korkmaya başladı. Sultan Aybeg Emir Aktay'ın kendini meşru Eyyubiler Sultanı olarak ilan edeceğinden şüphelendi. Sultan Aybeg, Emir Kutuz ve diğer danışmanı olan Memlûklular ile birlikte bir komplo hazırladı. Sultan Aybeg Emir Fariseddin Aktay'ı Kahire kalesinde sultanlık sarayına davet edildi. Orada Aybeg'in Memlûkluları tarafından öldürüldü ve kesik kellesi kale duvarlarından aşağı atıldı. Aktay'ın kliğinde bulunan Bahri Memlûklu emirler, bunlar arasında sonradan Sultan olacak olan Baybars Bundukdari ve Kalavun, geceleyin Suriye'de Karak ve Şam'a bazıları da Anadolu Selçuklu Devleti arazilerine kaçtılar. Sultan Aybeg Bahri Memlûklularının sahibi oldukları gayrimenkulleri talan ettirdi ve 1252'den beri Aktay'ın kendi mülküymüş gibi idare ettiği İskenderiye şehrinin kontrolünü kendi eline geçirdi. Bu Bahri Memlûklular kliğine dahil olup da kaçamayan Memluklular hapse konuldular veya idam edildiler. Sultan Aybeg Bahri Memlûklular kliğinin gücünü kestikten sonra göstermelik olarak kendisi ile güya ortak sultan olan Eyyubiler hanedanında Eşref Musa'yi sultanlıktan hal etti ve onu kırsal Mısır'da bulunan eskiden dedesinin olan ve o zaman teyzelerinin olan aile evine gönderdi. Böylece Mısır'da 4 yıl önce efektif olarak sona eren Eyyubiler hanedanı bu şekilde gerçekte de sona erdi.
Sultan Aybeg Memlûklu Devleti'nin ve Mısır'ın tek hükümdarı oldu. O zaman Mısır ve Eyyubiler geleneksel idaresine göre Suriye'ye dahil olan güney Filistin ve güney Suriye de idaresi altında bulunmaktaydı. Ama Suriye'de bulunan Eyyubiler Sultanı Nasır Yusuf ile arasındaki savaş durumu kalkmamıştı. İki devlet arasında yapılan müzakereler sonunda Nasır Yusuf'un Suriye Eyyubiler devletinin Mısır'da Memlûklu Devleti meşru devlet olarak tanıması şartı ile geleneksel olarak Suriye'ye bağlı olması gereken arazileri Sultan Aybeg yine Suriye devleti idaresine terk etti. Suriye Eyyubileri ile Aybeg'in bu anlaşma yapmasının bir nedenin İran'da kurulun Moğol İlhanlılar devletinin Doğu Akdeniz ve hatta Mısır'a gayet büyük tehlike yarattığının anlaşılması idi.
1255'te yukarı Mısır'da İzzeddin Aybeg El-Afram adlı bir Memlûklu yeni bir ayaklanma çıkarttı. Şam'da bulunan Eyyubiler Suriye Sultanı Nasır Yusuf elindeki ordu ile güneyinde bulunan Memlûk Devleti'nin sınırlarına yürüdü. Bu sefer yanında Mısır'dan Sultan Aybeg'dan kaçmış olan Bahri Memlûklular, özellikle Emir Baybars ve Emir Kalavun, bulunmaktaydı.
Öldürülmesi
Sultan Aybeg'ın karısı Şecer-üd-Dürr ile arası açılmıştı. 1257'de Sultan Aybeg bir polo oyunundan sonra sarayının sultanlık dairesinde hamamda yıkanmakta iken karısı Şecer-üd-Dürr tarafından öldürüldüğü belgelenmiştir. Bu öldürülme için tarihçiler çeşitli değişik nedenler vermişlerdir.
Bazı tarihçilere göre Sultan Aybeg Şecer-üd-Dürr ile evlenmeden başka kadınlarla evli olup çocukları bulunmakta idi. Şecer-üd-Dürr'den hiç çocuğu olmadığı ve yine de genç ve güzel cariyelere gözü olduğu için karısının kıskançlık hislerini kabartmıştı. 60 yaşında olan Sultan Aybeg'ın yeni bir genç ve güzel cariye ile yakınlık kurup Şecer-üd-Dürr'ü tamamen bir tarafa bırakmasının, onu Sultanlık makamına kadar yükseltmiş olan karısının kıskançlıkla onun nankör olduğunu kendini inandırması nedeni ile öldürmesine neden olmuştur. Diğer tarihçilere göre Sultan Aybeg Suriye'den gelen Bahri Memlûklular tehlikesine karşı ülkesini korumak için kendisi ile birlikte onların tehdidine karşı gelebilecek bir müttefik aramakta iken Musul Atabeki Bedreddin Lulu'nun genç kızı ile evlenip onunla akrabalık dolayısı ile bir ittifak kuracağını düşünmüştü. Ama bu genç kızla evlenmek istemesi Şecer-üd-Dürr'un onu öldürmeye kadar erişebilecek büyük kıskançlığına neden olmuştu. Tarihçi El-Makrizi'ye göre Sultan Aybeg 7 yıl sultanlık yaptıktan ve 60 yaşına vardığında ondan bıkan Şecer-üd Dürr Eyyubiler Suriye Sultanı ile Sultan Aybeg'ın öldürülmesi için bir komplo yapılması için bağlantı kurmuştu. Bu bağlantı ve komplo haberinin Bedreddin Lulu tarafından Sultan Aybeg'e iletildiği de bildirilmektedir. Sultan Aybeg bu bağlantı ve planları öğrenip Şecer-üd-Dürr'ü elemine etmeye karar vermişti. Ama Şecer-üd-Dürr onun bu karşı planını öğrenip Sultan Aybeg'den daha önce davranıp onu hamamda öldürmüştür.
Hamamda öldürüldüğü zaman Sultan Aybeg 7 yıl Mısır'ı sultan olarak idare etmişti ve 60 yaşında bulunmaktaydı. Şecer-üd-Dürr'den daha önce evlendiği eşlerinden çocukları, bunlar arasında Nasreddin Han ve Mansur Ali adlarında oğulları, bulunmaktaydı.
Sultan Aybeg'in kliğine mensup "Muiziye Memlûkluları" ve "Salihiye Memlûkluları" başında bulunan Emir Kutuz onun yerine Sultan Aybeg'ın 11 yasındaki oğlu olan Mansur Ali'yi "El Melik El-Masur Nur" taht ismiyle tahta çıkarttı. Ama gerçek iktidar gücü ona Atabek olarak atanan Seyfeddin Kutuz'un elindeydi. Aybeg'e komployu yapan eşi Şecer-üd-Dürr komplodan 3 gün sonra Seyfeddin Kutuz'un tavsiyesi ve gayretleri ile tutuklandı; sorgulandı ve öldürüldü.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Bazı tarihçiler Memlûk Sultanlığı'nın kurucusu olarak Şecer-üd-Dürr'ü kabul etmektedirler.
- ^ a b c El-Makrizi, (1997) Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk, Kahire:Dar al-kotob, (Arapça) Cilt:1 say.:463
- ^ a b Runciman Şecer-üd-Dürr'ün Ermeni asıllı olduğunu bildirmekte ve onun devlet idaresini ele almak için danışmanlarının harem ağası hadım Cemalletin Muhsin ve Memlûklu Emir Fahreddin Yusuf olduğunu bildirmektedir. Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), Haçlı Seferleri Tarihi: III. Cilt Akka Krallığı ve Daha Sonraki Haçlı Seferleri, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları say. 265
- ^ Abbasi halifesi Mustasım Billah'ın Kahire'deki Memlûklere gönderdiği bir mektupta şöyle dediği bildirilir:"Orada hükümdar olacak hiçbir erkek adam bulamadıysanız bunu bize bildirin ve biz size hükümdar olmaya uygun bir erkek gönderebiliriz." (El-Makrizi, Cilt:1 say.:464.)
- ^ El-Makrizi, Cilt:1 say.:462-463
- ^ El-Makrizi, Cilt:1 say.:472
- ^ İbni Taghri, say.103-273/ Muizz Aybeg El-Türkmeni'nin Sultanlığı.
- ^ Eşref Musa'nın aslı hakkında tarihçiler arasında anlaşmazlıklar bulunmaktadır. Bazı tarihçilere göre Eyyubilerin son Yemen Emiri ve bu görevden atılıp Mısır'a yerleşmiş olan dedesi idi; babası Yusuf idi. Diğer tarihçilere göre babası önce Halep Emiri sonra Suriye Sultanı olan olup; dedesinin Halep Emiri olan ve dedesinin babasının Halep Emiri olduğudur. (Lane Poole, Stanley, (1894) The Mohammedan Dynasties, Londra: Constable and Co. s.77)
- ^ El-Makrizi, Cilt:1 say.:441-443
- ^ a b c İbni Taghri say.103-273
- ^ shayal, Cilt:2 say.:119
- ^ El-Makrizi, Cilt:1 say.493-494
Dış bağlantılar
- Koperman, Kazım Yaşar (1989), Mısır Memluklüleri Tarihi, Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,
- Yiğit, İsmail (2008), Memlükler, İstanbul: Kayıhan Yayınları,
- Clot, André
- (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlûkların Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları .
- (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin (Fransızca)
- Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), Haçlı Seferleri Tarihi: III. Cilt Akka Krallığı ve Daha Sonraki Haçlı Seferleri, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları
- Muir, William (2007) The Mameluke or slave dynasty of Egypt, 1260-1517 Piscataway, NJ: Görgias Press. . (Birinci basım: Smith, Elder 1896) (İngilizce)
- El-Makrizi, (1997) Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk, Kahire:Dar al-kotob, (Arapça)
- İbni Taghri, Ebu Muhsin, (1969) al-Nujum al-Zahirah Fi Milook Mısr ve el-Kahire Kahire: al-Hay'ah al-Mısreyah" (Arapça)
- (İng. çev: William Poper) (1954) History of Egypt, 1382–1469 A.D. by Yusef., University of California Press (İngilizce)
- Shayyal, Jamal, (1266), Tarih Misr al-Islamiye, Kahire:Dar al-Maref, (Arapça)
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen: Şecer-üd-Dürr | Mısır Memlûk Sultanı 1250 – 1257 | Sonra gelen: Mansur Ali |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muizzuddin El Mansur Aybeg Arapca أيبك Aybak tam kunyesi El Malik El Mu izziddin Aybak El Cavsangir El Turkmeni El Salihi o 1257 Kahire Misir Memluk Sultanligi nin kurucusu ve ilk sultani olan Turkmen kokenli hukumdar 1250 ve 1257 yillari arasinda hukum surdu AybegMisir Memluk SultaniHukum suresi1250 1257Once gelenSecer ud DurrSonra gelenMansur AliOlum1257Es ler iSeceruddurTam adiMuizzuddin El Mansur AybegHanedanBahri HanedaniYetismesi emirligi ve tahta gecmesiEyyubiler Sultani Salih Eyyub politik durumunu kuvvetlendirmek icin Dogu Anadolu Kafkasya ve Kipcak bolgelerinden toplanan genc kolelerden kurulan onemli bir ordu kurmustu ve bu ordunun kislasi nedeniyle bunlara adi verilmisti Aybeg Turkmen Turk u asilli olarak kole olarak Kahire ye getirildi Sultan Salih Eyyub tarafindan kole olarak satin alindi Bu nedenle Aybeg in tam kunyesinde El Salihi ismi bulunmaktadir Gayet yetenekliligi gorulerek Bahri Memluklular ordusunda Kolemen Memluklu asker olarak hizla ilerledikten sonra azad edildi ve emir unvani aldi Emir Aybeg Sultan Salih Yusuf un sarayinda hizmet gormeye basladi ve bu gorevde iken Emir Aybeg El Turkmeni olarak isimlendirilmekte idi Aybeg Memluklu sultanlik sarayinda onemli idareci olarak Cesnigar Sultan in yemek ve iceceginin icinde zehir olmamasi icin tatma gorevinde bulundu ve saray burokrasisinde Havanca adi verilen Sultan Muhasebeciligi de yapti Kasim 1249 da Yedinci Hacli Seferi ni organize eden Fransa Krali IX Louis Eyyubiler hukumdari olan Salih Eyyub un hic beklemedigi sekilde emrindeki Hacli ordusunu gemileri ile beklenildigi gibi Filistin de Akka ya degil de Misir a karaya cikartti Misir ordusu Kahire den Memluklu emirler komutasi altinda Mansure ye gectiler Besinci Hacli Seferi nde uzun zaman direnen Dimyat kalesi hemen Haclilar eline gecti Buradan Haclilar da Mansure onlerine yuruduler Nil Nehri nin mevsimlik yukselmesi dolayisiyla kale onundeki Bahr El Saghir adi verilen kanal yukselmisti Haclilar kale onunde bu kanal otesinde ordugahlarini kurdular Sular cekilinceye kadar alti ay Haclilar ordusu bu kale onunde kaldilar Haclilarla yapilan ufak catismalarda eksiklikleri gorulen Eyyubiler Misir ordusu Memluklu emir komutanlari tarafindan ozellikle Mansure de daha duzene koyuldu Misir ordusundaki Memluklu emirler basta Emir Fahrettin Yusuf olmak uzere Haclilar ordusuna karsi Misir ordusunun direnisini organize ettiler Suriye den Kahire ye gelen Eyyubiler Sultani Salih Eyyub veremden hasta idi ama Mansure onune bir sedye ile goturulmeyi emretti Burada iken bacaginda cikan bir abse icin ameliyat yapildiktan hemen sonra oldu Sultanin oglu ve varisi olan Muazzam Turansah emiri olarak Hasankeyf te idi ama Fariseddin Aktay adli Memluklu emiri gonderilip Misir a cagrildi ve hemen yola cikti Misir ordusunun moralinin bozulmamasi icin Mansure deki ordunun Memluklu komutanlarinin tavsiyesi ile Sultan Salih Eyyub un olumu gizlendi Salih Eyyub un favorisi Turk asilli cariye olan Secer ud Durr efektif olarak sultanlik gorevlerini gormeye basladi Ona bu gorevde destek saglayanlar basinda Memluklu emiri Aybeg Emir Fahreddin Yusuf ve Emir Baybars Bundukdari bulunmaktaydi Mansure kalesi onunde Haclilarla yapilan Mansure Muharebesi ile ne ve esir alinan Fransa Krali IX Louis ile yapilan baris antlasmasi buyuk fidye alinmasi ve Haclilarin Misir i terk etmesi konularinda Emir Aybeg in katkilari hakkinda elimizde belgesel bilgiler bulunmamaktadir Cok onemli Memluklu Emiri olan Emir Fahreddin Yusuf un Mansure onundeki Misir ordusu komutani iken Mansure Muharebesi nden onceki bir baskinda oldugu ve Haclilara karsi yapilan muharebelerde onemli rolu oynayan Memluklu emir Baybars Bunduk oldugu da bilinmektedir Ayni sekilde son Eyyubiler Sultani Muazzam Turansah in katline neden olan Memluklu emirler tarafindan yapilan komploya Emir Aybeg in sahsi katkisi da bilinmemektedir Bu donemlerde Misir daki devletin efektif idarecisinin Secer ud Durr oldugu bilinmektedir ve Sultan Muazzam Turansah in oldurulmesini tesvik eden yine bu kisidir Secer ud Durr un Memluklu emirlerden yakin danismanlari oldugu ve bunlarin devlet idaresinde bas rolu oynadigi da belgelidir Sultan Muazzam Turansah in oldurulmesinden sonra Secer ud Durr Kahire Kalesinde Memluklu kolemen emirler tarafindan Islamlarin Sultani olarak ilan edilerek Misir hukumdari olmustur Onun yakin danismani olan Memluklu Emir Aybeg de ayni zamanda Askerler Atabeyi Atabek el Asakir unvani alarak Misir ordulari baskomutani oldu Bundan dolayi bu olaydan daha once de Emir Aybeg in Misir daki Haclilarla muharebelere ve barisin erisilmesine onemli katkilari oldugu buyuk olasiliklidir Misir ilerigelenleri ve Memluklu emirleri ve Memluk ordulari Secer ud Durr e biat edip onun hukumdarligini kabul ettiler Buna aleyhtar olan Sam ilerigelenleri Eyyubiler Halep Emiri olan u Sam a cagirdilar Onun Eyyubiler Suriye Sultanligi gorevine gectigi ilan edildi Eyyubiler Suriye Sultani olan Nasir Yusuf ve diger Suriye emir ve valileri Secer ud Durr u Islamlarin Sultani olarak kabul etmediler ona biat etmediler Eyyubiler Hama Emiri II Mansur Muhammed de Sam a geldi En yasli Eyyubiler lideri olarak liderligi altinda bir Eyyubiler hukumdarlari grubu toplanmasina baslandi Gruba daha az onemli Eyyubiler Hanedani mensubu hukumet idarecileri de katildi Bu grup Misir i ele gecirip Eyyubiler idaresini Misir da yeniden kurma amaci ile Misir a bir askeri sefer tertip etme hazirliklarina basladi Bagdat ta bulunan Abbasiler Halifesi Mustasim Billah da Secer ud Durr un bir kadin olmasi nedeniyle hukumdarligini kabul etmedi Bu siyasi cikmaza bir care olmak uzere Secer ud Durr Misir i 80 gun hukumdar olarak idare ettikten sonra tahttan feragat etti Yakin danismani ve Atabey olan Aybeg le evlendi Aybeg Misir Sultani olarak tahta gecirildi Misir SultanligiYeni Misir hukumdari olan Aybeg Malik Muizz id din Aybeg taht adini aldi Hukumdarligi basindan itibaren destek gordugu 4 Memluklu emir bulunmaktaydi Fariseddin Aktay Baybars Bundukdari Kutuz ve Bilban El Rasidi Bunlarin hepsi Sultan Salih Eyyub un sahsi koleleri oldugu icin bu klige Salihiye Memluklulari adi verilmektedir Tam bu sirada Suriye Sam da toplanan Eyyubiler hanedani uyeleri tarafindan Misir a bir askeri sefer uygulanmasi karari alindigi haberi eristi Sultan Aybeg ve danismanlari Memluklu emirleri bu gelismeden hic hoslanmadilar Once Kahire ve Misir da bulunan Eyyubiler destekcileri yakalanip tutuklandilar Sultan Aybeg gayet temkinli davranarak kendi idaresinin mesruluguna isaret etmek uzere Kahire de gostermelik ismen bir Eyyubiler hukumdarinin bulunmasini kabul etti Bunu saglamak icin Misir Sultani ilan edilmis Aybeg bir hafta gibi gecici bir sure icin sultanliktan ayrildi ve onun yerine Eyyubiler hanedani mensubu olan 6 yasinda bir cocuk olan Esref Musa Misir Sultani olarak ilan edildi Bu donemde Sultan Aybeg eski sahibi olan Eyyubiler Sultani Salih Eyyub u sereflendirmek icin oldugunde Haclilar tehdidi dolayisiyla Mansure ye gizlice gomulmus olan Sultan Salih Eyyub un cesedini Kahire de Bain El Kasrain semtinde Sultan Salih in insa ettirdigi medrese yaninda yine kendi yaptirmis oldugu turbeye naklettirip buyuk bir cenaze merasimi ile gomdurdu Cok gecmeden Eyyubiler Suriye ordusu ve diger Suriye de Eyyubiler emirinin ordulari Eyyubiler Suriye Sultani Nasir Yusuf komutasinda Misir a girdi ve Kahire ye ilerlemeye koyuldu Kahire den gelen ve Memluklu emirler komutasindaki Misir ordusu ile istilaci Suriye Eyyubiler ordusu Kahire disinda Salihiye Muharebesi ne giristiler ve Misir Memluklular ordusu galip cikti Suriye Eyyubiler ordusu Kahire onunden geri puskurtuldu Sonra da Misir ordusu Kora Muharebesi nde Nasir Yusuf un Suriye Eyyubiler ordusunu yenip bu orduyu Misir dan disari cikartti Sonraki birkac yilda Memluklular Sultani Aybeg in Memluklular ordusu Suriye Eyyubiler ellerinde bulunan bazi arazileri de fethederek Filistin ve Suriye nin guney kisimlarinin yonetimini de eline gecirdi Suriye de bulunan Eyyubiler hukumdarlari bir Misir Memluklular ordusunun Suriye yi istila etmesinden korkmaya basladilar 1253 yukari ve orta Misir da Hisnaldin Talab adli bir kisi devlete karsi ciddi bir halk ayaklanmasi baslatti Bu ayaklanma Misir Bahri Memluklular ordusu ile komutani Memluklu Emir Fariseddin Aktay tarafindan bastirildi Bu Memluklu Emir Fariseddin Aktay in siyasi gucunu guclendirdi 1254 te Emir Fariseddin Aktay Eyyubiler Hama Emiri Mansur un kiz kardesi ile evlilik yapmak ve yeni karisi ile Kahire kalesinde ikamet etmek icin Sultan Aybeg den izin istedi Bahri Memluklularinin lideri olan Emir Fariseddin Aktay in ve ona bagli olan Memluklularin devlet icinde devlet olup Aybeg yonetimin tehdit edebileceginden korkmaya basladi Sultan Aybeg Emir Aktay in kendini mesru Eyyubiler Sultani olarak ilan edeceginden suphelendi Sultan Aybeg Emir Kutuz ve diger danismani olan Memluklular ile birlikte bir komplo hazirladi Sultan Aybeg Emir Fariseddin Aktay i Kahire kalesinde sultanlik sarayina davet edildi Orada Aybeg in Memluklulari tarafindan olduruldu ve kesik kellesi kale duvarlarindan asagi atildi Aktay in kliginde bulunan Bahri Memluklu emirler bunlar arasinda sonradan Sultan olacak olan Baybars Bundukdari ve Kalavun geceleyin Suriye de Karak ve Sam a bazilari da Anadolu Selcuklu Devleti arazilerine kactilar Sultan Aybeg Bahri Memluklularinin sahibi olduklari gayrimenkulleri talan ettirdi ve 1252 den beri Aktay in kendi mulkuymus gibi idare ettigi Iskenderiye sehrinin kontrolunu kendi eline gecirdi Bu Bahri Memluklular kligine dahil olup da kacamayan Memluklular hapse konuldular veya idam edildiler Sultan Aybeg Bahri Memluklular kliginin gucunu kestikten sonra gostermelik olarak kendisi ile guya ortak sultan olan Eyyubiler hanedaninda Esref Musa yi sultanliktan hal etti ve onu kirsal Misir da bulunan eskiden dedesinin olan ve o zaman teyzelerinin olan aile evine gonderdi Boylece Misir da 4 yil once efektif olarak sona eren Eyyubiler hanedani bu sekilde gercekte de sona erdi Sultan Aybeg Memluklu Devleti nin ve Misir in tek hukumdari oldu O zaman Misir ve Eyyubiler geleneksel idaresine gore Suriye ye dahil olan guney Filistin ve guney Suriye de idaresi altinda bulunmaktaydi Ama Suriye de bulunan Eyyubiler Sultani Nasir Yusuf ile arasindaki savas durumu kalkmamisti Iki devlet arasinda yapilan muzakereler sonunda Nasir Yusuf un Suriye Eyyubiler devletinin Misir da Memluklu Devleti mesru devlet olarak tanimasi sarti ile geleneksel olarak Suriye ye bagli olmasi gereken arazileri Sultan Aybeg yine Suriye devleti idaresine terk etti Suriye Eyyubileri ile Aybeg in bu anlasma yapmasinin bir nedenin Iran da kurulun Mogol Ilhanlilar devletinin Dogu Akdeniz ve hatta Misir a gayet buyuk tehlike yarattiginin anlasilmasi idi 1255 te yukari Misir da Izzeddin Aybeg El Afram adli bir Memluklu yeni bir ayaklanma cikartti Sam da bulunan Eyyubiler Suriye Sultani Nasir Yusuf elindeki ordu ile guneyinde bulunan Memluk Devleti nin sinirlarina yurudu Bu sefer yaninda Misir dan Sultan Aybeg dan kacmis olan Bahri Memluklular ozellikle Emir Baybars ve Emir Kalavun bulunmaktaydi OldurulmesiSultan Aybeg in karisi Secer ud Durr ile arasi acilmisti 1257 de Sultan Aybeg bir polo oyunundan sonra sarayinin sultanlik dairesinde hamamda yikanmakta iken karisi Secer ud Durr tarafindan olduruldugu belgelenmistir Bu oldurulme icin tarihciler cesitli degisik nedenler vermislerdir Bazi tarihcilere gore Sultan Aybeg Secer ud Durr ile evlenmeden baska kadinlarla evli olup cocuklari bulunmakta idi Secer ud Durr den hic cocugu olmadigi ve yine de genc ve guzel cariyelere gozu oldugu icin karisinin kiskanclik hislerini kabartmisti 60 yasinda olan Sultan Aybeg in yeni bir genc ve guzel cariye ile yakinlik kurup Secer ud Durr u tamamen bir tarafa birakmasinin onu Sultanlik makamina kadar yukseltmis olan karisinin kiskanclikla onun nankor oldugunu kendini inandirmasi nedeni ile oldurmesine neden olmustur Diger tarihcilere gore Sultan Aybeg Suriye den gelen Bahri Memluklular tehlikesine karsi ulkesini korumak icin kendisi ile birlikte onlarin tehdidine karsi gelebilecek bir muttefik aramakta iken Musul Atabeki Bedreddin Lulu nun genc kizi ile evlenip onunla akrabalik dolayisi ile bir ittifak kuracagini dusunmustu Ama bu genc kizla evlenmek istemesi Secer ud Durr un onu oldurmeye kadar erisebilecek buyuk kiskancligina neden olmustu Tarihci El Makrizi ye gore Sultan Aybeg 7 yil sultanlik yaptiktan ve 60 yasina vardiginda ondan bikan Secer ud Durr Eyyubiler Suriye Sultani ile Sultan Aybeg in oldurulmesi icin bir komplo yapilmasi icin baglanti kurmustu Bu baglanti ve komplo haberinin Bedreddin Lulu tarafindan Sultan Aybeg e iletildigi de bildirilmektedir Sultan Aybeg bu baglanti ve planlari ogrenip Secer ud Durr u elemine etmeye karar vermisti Ama Secer ud Durr onun bu karsi planini ogrenip Sultan Aybeg den daha once davranip onu hamamda oldurmustur Hamamda olduruldugu zaman Sultan Aybeg 7 yil Misir i sultan olarak idare etmisti ve 60 yasinda bulunmaktaydi Secer ud Durr den daha once evlendigi eslerinden cocuklari bunlar arasinda Nasreddin Han ve Mansur Ali adlarinda ogullari bulunmaktaydi Sultan Aybeg in kligine mensup Muiziye Memluklulari ve Salihiye Memluklulari basinda bulunan Emir Kutuz onun yerine Sultan Aybeg in 11 yasindaki oglu olan Mansur Ali yi El Melik El Masur Nur taht ismiyle tahta cikartti Ama gercek iktidar gucu ona Atabek olarak atanan Seyfeddin Kutuz un elindeydi Aybeg e komployu yapan esi Secer ud Durr komplodan 3 gun sonra Seyfeddin Kutuz un tavsiyesi ve gayretleri ile tutuklandi sorgulandi ve olduruldu Ayrica bakinizMemluk Sultanligi Secer ud DurrKaynakca Bazi tarihciler Memluk Sultanligi nin kurucusu olarak Secer ud Durr u kabul etmektedirler a b c El Makrizi 1997 Al Selouk Leme refatt Dewall al Melouk Kahire Dar al kotob Arapca Cilt 1 say 463 a b Runciman Secer ud Durr un Ermeni asilli oldugunu bildirmekte ve onun devlet idaresini ele almak icin danismanlarinin harem agasi hadim Cemalletin Muhsin ve Memluklu Emir Fahreddin Yusuf oldugunu bildirmektedir Runciman Steven cev Fikret Isiltan 1992 Hacli Seferleri Tarihi III Cilt Akka Kralligi ve Daha Sonraki Hacli Seferleri Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 975 16 0511 3 say 265 Abbasi halifesi Mustasim Billah in Kahire deki Memluklere gonderdigi bir mektupta soyle dedigi bildirilir Orada hukumdar olacak hicbir erkek adam bulamadiysaniz bunu bize bildirin ve biz size hukumdar olmaya uygun bir erkek gonderebiliriz El Makrizi Cilt 1 say 464 El Makrizi Cilt 1 say 462 463 El Makrizi Cilt 1 say 472 Ibni Taghri say 103 273 Muizz Aybeg El Turkmeni nin Sultanligi Esref Musa nin asli hakkinda tarihciler arasinda anlasmazliklar bulunmaktadir Bazi tarihcilere gore Eyyubilerin son Yemen Emiri ve bu gorevden atilip Misir a yerlesmis olan dedesi idi babasi Yusuf idi Diger tarihcilere gore babasi once Halep Emiri sonra Suriye Sultani olan olup dedesinin Halep Emiri olan ve dedesinin babasinin Halep Emiri oldugudur Lane Poole Stanley 1894 The Mohammedan Dynasties Londra Constable and Co s 77 El Makrizi Cilt 1 say 441 443 a b c Ibni Taghri say 103 273 shayal Cilt 2 say 119 El Makrizi Cilt 1 say 493 494Dis baglantilarKoperman Kazim Yasar 1989 Misir Memlukluleri Tarihi Ankara Kultur ve Turizm Bakanligi Yayinlari ISBN 9751704898 Yigit Ismail 2008 Memlukler Istanbul Kayihan Yayinlari ISBN 9786055996024 Clot Andre cev Turhan Ilgaz 2005 Kolelerin Imparatorlugu Memluklarin Misir i Istanbul Epsilon Yayinlari ISBN 9753317727 2009 L Egypte des Mamelouks 1250 1517 L empire des esclaves Paris Perrin ISBN 978 2 262 03045 2 Fransizca Runciman Steven cev Fikret Isiltan 1992 Hacli Seferleri Tarihi III Cilt Akka Kralligi ve Daha Sonraki Hacli Seferleri Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 975 16 0511 3 Muir William 2007 The Mameluke or slave dynasty of Egypt 1260 1517 Piscataway NJ Gorgias Press ISBN 978 1 59333 697 4 Birinci basim Smith Elder 1896 Ingilizce El Makrizi 1997 Al Selouk Leme refatt Dewall al Melouk Kahire Dar al kotob Arapca Ibni Taghri Ebu Muhsin 1969 al Nujum al Zahirah Fi Milook Misr ve el Kahire Kahire al Hay ah al Misreyah Arapca Ing cev William Poper 1954 History of Egypt 1382 1469 A D by Yusef University of California Press Ingilizce Shayyal Jamal 1266 Tarih Misr al Islamiye Kahire Dar al Maref ISBN 977 02 5975 6 Arapca Resmi unvanlarOnce gelen Secer ud Durr Misir Memluk Sultani 1250 1257 Sonra gelen Mansur Ali