Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Emir (Arapça: أمير ʾamīr), Arap ülkeleri, Batı Afrika, Afganistan ve Hindistan altkıtasındaki çeşitli yerlerde kullanılan bir kral, aristokrat veya askerî olarak yüksek bir makam ünvanını ifade eder. Terim, bir "komutan", "general" veya "lider" anlamına gelecek biçimde de Emîrü'l-mü'minîn olarak yaygın biçimde kullanılmıştır. Dişil formu emire (Arapça: أميرة ʾamīrah) kelimesidir. "Prens" olarak çevrildiğinde, "emirlik" kelimesi egemen bir prensliğe benzer. Çağdaş kullanımda bu terim, bir Emirliğin Müslüman bir devlet başkanını veya İslamî bir örgütün liderini belirtebilir.
Kökenleri
"Lord" veya "başkomutan" anlamına gelen Emir, Arapça " a-m-r " kökünden türetilmiştir. Başlangıçta sadece "komutan" anlamına gelen bu ünvan, daha küçük devletlerin liderlerinin, valilerinin veya yöneticilerinin ünvanı olarak kullanılmaya başlandı. Modern Arapçada kelime "Prens" anlamında kullanılmaya başlamıştır. Kelime, Fransızca: émir kelimesinden 1593'te İngilizce'ye de girmiştir. Araplarda ve bazı Müslüman ülkelerde bir kavim, şehir veya ülkenin lideri anlamında kullanılır.İslam peygamberi Muhammed'in ünvanlarından biridir.
Kitâb-ı Mukaddes'te, Tesniye 26:18 ve İşaya 3:10'da geçmekte olan bu kelime İbranice'de de benzer anlama sahip bir fiil olarak kullanılır.
Prenslik, bakanlık ve asalet ünvanları
- Katar ve Kuveyt hükümdarları şu anda emir ünvanına sahiptir.
- Suud Hanedanı'nın tüm üyeleri emir (prens) ünvanına sahiptir.
- Halifeler ilk olarak "Müminlerin Komutanı" anlamında Emirü'l-Müminin ünvanını kullandılar ve İslam devleti, özellikle militanlar üzerindeki liderliklerini bu şekilde vurguladılar. Emirü'l-Müminin Ömer bin Hattab'ın Ebubekir'den sonra ikinci halife seçilmesi sırasında kabul edilmiş bir ünvandır. Ünvan, sultanlar ve padişahlar da dahil olmak üzere diğer Müslüman hükümdarlar tarafından da benimsendi. Şii Müslümanlar için hâlâ bu ünvan 4. halife Ali'ye Emirü'l-Müminin olarak verilmektedir.
- Emevîler döneminde emirlerin yönetsel ve malî yetkileri vardı. Abbâsîler döneminde ise malî işlerden sorumlu ayrı bir yönetici atandığından, emirlerin yetkileri bir ölçüde azaldı. Bazen, Ağlebîlerde ve Tâhirîlerde olduğu gibi halifeye simgesel bağlılık gösteren emirler, kendi illerinde gerçekte bağımsız birer hükümdar durumundaydılar. Bazen de ili önce zorla ele geçirip, ardından yasallığının onaylanması için de halifeye başvururlardı. Özellikle Abbâsî halifesi Mutasım'dan sonra halifeler Türk birliklerine söz geçirememeye başladılar ve Türk komutanlar bulundukarı yerin hakimi olduklarında kendilerini Emirü'l-ümera ("Emirlerin Emiri") ilan edip bu ünvanı taşımaya başladılar.
- Abbâsî halifesi Râzî, için Emirü'l-ümera ünvanını üretti; ünvan çeşitli İslamî monarşilerde kullanıldı. Irak'ta, modern devletten önce krallıkları yöneten ve kabileleri gibi en büyük kabilelerden önceki Emirlerin doğrudan torunları, kraliyet ailesinin soyu olarak Şeyh veya Prens ünvanını kullanmıştır.
- Büyük Selçuklularda emir ünvanı, devlet adamları ve hizmetlileri için kullanılırdı. Emir-i büzürg (büyük vezir), emir-i alem (sancaktar), emir-i camehane (esvapçıbaşı) görevlerinde olurdu. Ayrıca emir-i sipehsalar, emir-i emiran gibi askerî rütbeleri gösteren ünvanlar da vardı.
- İlhanlılarda emir ile eşanlamlıydı ve eyalet valilerine verilen bir ünvandı. Bu ünvan bazı İlhanlı saray görevlileri için de kullanılmıştır.
- Emir ünvanı, 1517'de halifeliği devralan Osmanlı hükümdarlarınca az da olsa kullanıldı. Osmanlılarda ilk hükümdarlar birer emir sayılmakla birlikte, bu ünvanı yalnızca, I. Bayezid'in (Yıldırım) oğlu Süleyman Çelebi (Emir Süleyman olarak) doğrudan kullanmıştır.
- Anadolu beyliklerinde ve Osmanlılarda Emir ünvanının yerini Bey aldı, Emirü'l-ümera karşılığı olarak da Beylerbeyi kullanıldı. Ama Mekke valilerine Emir-i Mekke, hacıların güvenliğini sağlayan Şam valilerine de emirü'l-hac dendi.
- Daha sonra emir ünvanı Orta Asya'da, özellikle Buhara Emirliği ve Afganistan'daki bağımsız devletlerin hükümdarlarınca da benimsendi.
- Yakın dönemde devlet kurma girişimlerinde de bu ünvanın kullanıldığı Kafkasya Emirliği gibi örnekler görülebilmektedir.
- Eskiden Lübnan'da, yönetici emir, hâlâ hükûmdarın ünvanı olduğunu belirterek el-Emir el-Hakîm biçimini resmî olarak kullanıyordu. Ünvanın Dürzi ve Hristiyanlar tarafından da kullanıldığı dönemler olmuştur.
- Emir kelimesi, belirli bağlamlarda liderler için daha az resmî olarak kullanılmaktadır. Örneğin, Mekke'ye giden bir hacı grubuna, emir hacı denebilmektedir; bu ünvan, bazen yönetici prensler tarafından (Müslüman dindarlığının bir işareti olarak) bazen kendi adlarıyla birlikte de kullanılır.
- Emirzade, bir prensin oğlu (Farsça patronimik eki -zade) anlamındadır ve Pers şehzadelerine Mirza ünvanı verilir.
- Nijerya'nın ağırlıklı olarak Müslüman olan kuzey bölgelerinin geleneksel yöneticilerinin emir ünvanını kullandıkları bilinirken, artık feshedilmiş imparatorluklarının itibari hükümdarı resmen Sokoto Sultanı, Emirü'l-Müminin (veya Hausa dilinde Sarkin Musulmi) olarak değiştirilmiştir.
- Yezîdî halkının geçici lideri, emir veya prens olarak bilinir.
- Emīr el-Baḥr (Arapça: أمير البحر "Deniz komutanı") olarak kabul edilir. Etimolojik olarak İngilizce ile Fransızcadaki amiral ve diğer Avrupa dillerindeki benzer ünvanlarla eş anlamda kullanılır.
Askeri rütbeler ve ünvanlar
Emir ünvanı, ilk kullanıldığından beri askerî bir ünvan oldu. 9. yüzyılda bu ünvanı İtalya'daki Sicilya Emirliği gibi bazı devletlerin hükümdarları da kullanmaya başladı.
Onluk sistemde teşkilatlanmış bazı Müslüman ordularında Emir, bir subay rütbesiydi. Örneğin, Babürlülerde Emir rütbeli subaylar 1000 atlı askere komuta ederlerdi. Her emirin altında on adet yüzer askere komuta eden Sipah salar bulunurken, on emirin komutanı da Melik rütbesindeydi. İran'da hüküm süren Kaçarların imparatorluk ordusundaki rütbeler şöyleydi:
- Emir-i-Nuyan
- Emir Penc, "5.000 askerin komutanı"
- Emir-i-Tuman, "10.000 askerin komutanı"
Orta Çağ Müslüman devletlerinde "emir" olarak anılan aşağıdaki görevler de mevcuttur:
- Emirü'l-ümera, "Emirlerin Emiri" veya "Komutanlar Komutanı"
- , "Hac Komutanı" (Mekke'ye yapılan hacca başkanlık eder. Muhammed ve ilk halife Ebubekir tarafından başlatılan bir gelenekten kaynaklanır.)
- , "Arapların Komutanı" (Bedevi kabileleri)
Eski Afganistan Krallığı'nda, Emir-i Kebir "büyük prens" veya "büyük komutan" anlamına gelen bir ünvandı.
Mehmet Emin Buğra, ve Abdullah Buğra kendilerini Birinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin (1933–1934) emiri ilan ettiler.
Diğer kullanımları
- Emir, Fars dilinde eril bir isimdir ve Emir Ali, Amir Abbas gibi birçok eril isim için bir önek olarak kullanılır.
- Emir-i-Iel, Pers İmparatorluğu'ndaki bir ilin lideri olduğunu tanımlar.
- Eril Amir ve dişil Amira, Batı dünyasında örneğin Latin ülkelerinde Rex ve Regina (sırasıyla "kral" ve "kraliçe") isimlerinin yaygın olduğu gibi, dinden bağımsız olarak Arap olup olmadığına ve herhangi bir etnik kökene bakılmaksızın Müslümanlar arasında yaygın olan Arapça isimlerdir. Bosna-Hersek'te, genellikle "prenses" olarak yorumlanan kadın adı Emira da yine Emir erkek isminin bir türevidir.
- Eril Emir ve dişil Amira, İsrail'de nispeten yaygın olan İbranice isimlerdir. İbranicede kelime aynı zamanda yazılışına bağlı olarak "tahıl demeti" veya "ağaç tepesi" anlamına da gelebilir.
Ayrıca bakınız
- Başlıca emirlik örnekleri
Kaynakça
- ^ "amir (i.)" (İngilizce). Online Etymology Dictionary. 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ . Türk Dil Kurumu. 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ (İngilizce). www.aljazeera.com. 7 Haziran 2017. 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ (İngilizce). 5 Aralık 2017. 15 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2018.
- ^ (İngilizce). 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ Amos (1991). "Sheikh to Chic" (İngilizce). Mother Jones. s. 28. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ (İngilizce). 7 Ağustos 2016. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ (İngilizce). www.datarabia.com. 17 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ Kayaoğlu, İsmet (1985). İslam Kurumları Tarihi (PDF). Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. s. 17. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ Elisseeff, Nikita (1977). L’Orient Musulman au Moyen Age: 622-1260 [Orta Çağ'da Müslüman Doğu] (Fransızca). Paris: Armand Colin. s. 144.
- ^ Queen of The Desert: The Extraordinary Life of Gertrude Bell (İngilizce). ISBN .
- ^ Vatchagaev, Mairbek (23 Eylül 2016). "Kabardey-Balkar'daki Kafkasya Emirliği Güç Kaybetti". Ajans Kafkas. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Emir Arapca أمير ʾamir Arap ulkeleri Bati Afrika Afganistan ve Hindistan altkitasindaki cesitli yerlerde kullanilan bir kral aristokrat veya askeri olarak yuksek bir makam unvanini ifade eder Terim bir komutan general veya lider anlamina gelecek bicimde de Emiru l mu minin olarak yaygin bicimde kullanilmistir Disil formu emire Arapca أميرة ʾamirah kelimesidir Prens olarak cevrildiginde emirlik kelimesi egemen bir prenslige benzer Cagdas kullanimda bu terim bir Emirligin Musluman bir devlet baskanini veya Islami bir orgutun liderini belirtebilir Timur Imparatorlugu nun kurucusu Timur KokenleriSicilyali Emir en Italya nin Messina sehrini fethedisi 1839 yilinda Afganistan daki Durrani Emirligi mahkemesi en Lord veya baskomutan anlamina gelen Emir Arapca a m r kokunden turetilmistir Baslangicta sadece komutan anlamina gelen bu unvan daha kucuk devletlerin liderlerinin valilerinin veya yoneticilerinin unvani olarak kullanilmaya baslandi Modern Arapcada kelime Prens anlaminda kullanilmaya baslamistir Kelime Fransizca emir kelimesinden 1593 te Ingilizce ye de girmistir Araplarda ve bazi Musluman ulkelerde bir kavim sehir veya ulkenin lideri anlaminda kullanilir Islam peygamberi Muhammed in unvanlarindan biridir Kitab i Mukaddes te Tesniye 26 18 ve Isaya 3 10 da gecmekte olan bu kelime Ibranice de de benzer anlama sahip bir fiil olarak kullanilir Prenslik bakanlik ve asalet unvanlariBuhara emiri Muhammed Alim Han Fotograf 1911 de Sergey Prokudin Gorsky tarafindan cekilmistir Katar ve Kuveyt hukumdarlari su anda emir unvanina sahiptir Suud Hanedani nin tum uyeleri emir prens unvanina sahiptir Halifeler ilk olarak Muminlerin Komutani anlaminda Emiru l Muminin unvanini kullandilar ve Islam devleti ozellikle militanlar uzerindeki liderliklerini bu sekilde vurguladilar Emiru l Muminin Omer bin Hattab in Ebubekir den sonra ikinci halife secilmesi sirasinda kabul edilmis bir unvandir Unvan sultanlar ve padisahlar da dahil olmak uzere diger Musluman hukumdarlar tarafindan da benimsendi Sii Muslumanlar icin hala bu unvan 4 halife Ali ye Emiru l Muminin olarak verilmektedir Emeviler doneminde emirlerin yonetsel ve mali yetkileri vardi Abbasiler doneminde ise mali islerden sorumlu ayri bir yonetici atandigindan emirlerin yetkileri bir olcude azaldi Bazen Aglebilerde ve Tahirilerde oldugu gibi halifeye simgesel baglilik gosteren emirler kendi illerinde gercekte bagimsiz birer hukumdar durumundaydilar Bazen de ili once zorla ele gecirip ardindan yasalliginin onaylanmasi icin de halifeye basvururlardi Ozellikle Abbasi halifesi Mutasim dan sonra halifeler Turk birliklerine soz gecirememeye basladilar ve Turk komutanlar bulundukari yerin hakimi olduklarinda kendilerini Emiru l umera Emirlerin Emiri ilan edip bu unvani tasimaya basladilar Abbasi halifesi Razi icin Emiru l umera unvanini uretti unvan cesitli Islami monarsilerde kullanildi Irak ta modern devletten once kralliklari yoneten ve kabileleri gibi en buyuk kabilelerden onceki Emirlerin dogrudan torunlari kraliyet ailesinin soyu olarak Seyh veya Prens unvanini kullanmistir Buyuk Selcuklularda emir unvani devlet adamlari ve hizmetlileri icin kullanilirdi Emir i buzurg buyuk vezir emir i alem sancaktar emir i camehane esvapcibasi gorevlerinde olurdu Ayrica emir i sipehsalar emir i emiran gibi askeri rutbeleri gosteren unvanlar da vardi Ilhanlilarda emir ile esanlamliydi ve eyalet valilerine verilen bir unvandi Bu unvan bazi Ilhanli saray gorevlileri icin de kullanilmistir Emir unvani 1517 de halifeligi devralan Osmanli hukumdarlarinca az da olsa kullanildi Osmanlilarda ilk hukumdarlar birer emir sayilmakla birlikte bu unvani yalnizca I Bayezid in Yildirim oglu Suleyman Celebi Emir Suleyman olarak dogrudan kullanmistir Anadolu beyliklerinde ve Osmanlilarda Emir unvaninin yerini Bey aldi Emiru l umera karsiligi olarak da Beylerbeyi kullanildi Ama Mekke valilerine Emir i Mekke hacilarin guvenligini saglayan Sam valilerine de emiru l hac dendi Daha sonra emir unvani Orta Asya da ozellikle Buhara Emirligi ve Afganistan daki bagimsiz devletlerin hukumdarlarinca da benimsendi Yakin donemde devlet kurma girisimlerinde de bu unvanin kullanildigi Kafkasya Emirligi gibi ornekler gorulebilmektedir Eskiden Lubnan da yonetici emir hala hukumdarin unvani oldugunu belirterek el Emir el Hakim bicimini resmi olarak kullaniyordu Unvanin Durzi ve Hristiyanlar tarafindan da kullanildigi donemler olmustur Emir kelimesi belirli baglamlarda liderler icin daha az resmi olarak kullanilmaktadir Ornegin Mekke ye giden bir haci grubuna emir haci denebilmektedir bu unvan bazen yonetici prensler tarafindan Musluman dindarliginin bir isareti olarak bazen kendi adlariyla birlikte de kullanilir Emirzade bir prensin oglu Farsca patronimik eki zade anlamindadir ve Pers sehzadelerine Mirza unvani verilir Nijerya nin agirlikli olarak Musluman olan kuzey bolgelerinin geleneksel yoneticilerinin emir unvanini kullandiklari bilinirken artik feshedilmis imparatorluklarinin itibari hukumdari resmen Sokoto Sultani Emiru l Muminin veya Hausa dilinde Sarkin Musulmi olarak degistirilmistir Yezidi halkinin gecici lideri emir veya prens olarak bilinir Emir el Baḥr Arapca أمير البحر Deniz komutani olarak kabul edilir Etimolojik olarak Ingilizce ile Fransizcadaki amiral ve diger Avrupa dillerindeki benzer unvanlarla es anlamda kullanilir Askeri rutbeler ve unvanlarEmir unvani ilk kullanildigindan beri askeri bir unvan oldu 9 yuzyilda bu unvani Italya daki Sicilya Emirligi gibi bazi devletlerin hukumdarlari da kullanmaya basladi Onluk sistemde teskilatlanmis bazi Musluman ordularinda Emir bir subay rutbesiydi Ornegin Baburlulerde Emir rutbeli subaylar 1000 atli askere komuta ederlerdi Her emirin altinda on adet yuzer askere komuta eden Sipah salar bulunurken on emirin komutani da Melik rutbesindeydi Iran da hukum suren Kacarlarin imparatorluk ordusundaki rutbeler soyleydi Emir i Nuyan Emir Penc 5 000 askerin komutani Emir i Tuman 10 000 askerin komutani Orta Cag Musluman devletlerinde emir olarak anilan asagidaki gorevler de mevcuttur Emiru l umera Emirlerin Emiri veya Komutanlar Komutani Hac Komutani Mekke ye yapilan hacca baskanlik eder Muhammed ve ilk halife Ebubekir tarafindan baslatilan bir gelenekten kaynaklanir Araplarin Komutani Bedevi kabileleri Eski Afganistan Kralligi nda Emir i Kebir buyuk prens veya buyuk komutan anlamina gelen bir unvandi Mehmet Emin Bugra ve Abdullah Bugra kendilerini Birinci Dogu Turkistan Cumhuriyeti nin 1933 1934 emiri ilan ettiler Diger kullanimlariEmir Fars dilinde eril bir isimdir ve Emir Ali Amir Abbas gibi bircok eril isim icin bir onek olarak kullanilir Emir i Iel Pers Imparatorlugu ndaki bir ilin lideri oldugunu tanimlar Eril Amir ve disil Amira Bati dunyasinda ornegin Latin ulkelerinde Rex ve Regina sirasiyla kral ve kralice isimlerinin yaygin oldugu gibi dinden bagimsiz olarak Arap olup olmadigina ve herhangi bir etnik kokene bakilmaksizin Muslumanlar arasinda yaygin olan Arapca isimlerdir Bosna Hersek te genellikle prenses olarak yorumlanan kadin adi Emira da yine Emir erkek isminin bir turevidir Eril Emir ve disil Amira Israil de nispeten yaygin olan Ibranice isimlerdir Ibranicede kelime ayni zamanda yazilisina bagli olarak tahil demeti veya agac tepesi anlamina da gelebilir Ayrica bakinizBeg Bey Halife Imam Mirza Padisah Pasa Prens Seyyid Sultan Sah Seyh Vezir Baslica emirlik ornekleri en Kuveyt emirleri listesi Katar emirleri listesi en Afganistan EmirligiKaynakca amir i Ingilizce Online Etymology Dictionary 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2020 Turk Dil Kurumu 2 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2020 Ingilizce www aljazeera com 7 Haziran 2017 7 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2020 Ingilizce 5 Aralik 2017 15 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Ocak 2018 Ingilizce 10 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2020 Amos 1991 Sheikh to Chic Ingilizce Mother Jones s 28 3 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2020 Ingilizce 7 Agustos 2016 7 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ingilizce www datarabia com 17 Ocak 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2020 Kayaoglu Ismet 1985 Islam Kurumlari Tarihi PDF Ankara Ankara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Yayinlari s 17 Erisim tarihi 13 Aralik 2020 Elisseeff Nikita 1977 L Orient Musulman au Moyen Age 622 1260 Orta Cag da Musluman Dogu Fransizca Paris Armand Colin s 144 Queen of The Desert The Extraordinary Life of Gertrude Bell Ingilizce ISBN 978 1 447 28626 4 Vatchagaev Mairbek 23 Eylul 2016 Kabardey Balkar daki Kafkasya Emirligi Guc Kaybetti Ajans Kafkas 17 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2020