Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Umur Bey ya da tam sanıyla Aydınoğlu Gazi Umur Bey (ö. 1348), Aydınoğulları Beyliği’nin ikinci ve en ünlü beyidir.
| Mehmed Beyoğlu Umur Bey | |
|---|---|
| Aydınoğlu Beyi | |
 Mersin Deniz Müzesi’nde bulunan Umur Bey büstü | |
| 2. Aydınoğulları Beyi | |
| Hüküm süresi | Ocak 1334 – Mart 1348 |
| Önce gelen | Mübârizeddin Gazi Mehmed Bey |
| Sonra gelen | Mehmedoğlu Hızır Bey |
| Doğum | 1309-1310 Birgi, Ödemiş, İzmir |
| Ölüm | Mart 1348 (38-39 yaşında) İzmir |
| Defin | Birgi, Ödemiş, İzmir |
| Babası | Mübârizeddin Gazi Mehmed Bey |
| Dini | İslam |
Denizci olarak büyük şöhret kazanmış bir Türk askeri ve devlet adamıdır. Şair ve tarihçi Enverî tarafından "Düstûr-Nâme” adlı eserde hayatı destanlaştırılmış bir şekilde anlatılır.
Yaşamı
1309 yılında Leşkeri-eli’nde (Aydınoğlu topraklarında) dünyaya geldi. Aydınoğulları Beyliği’nin kurucusu ’in beş oğlundan ikincisidir. İsmi “işler, yükümlülükler, görevler“ anlamına gelir. İslami lakabı; “Dinin güzelliği” anlamına gelen “Bahaüddün”’dür.
Genç yaşta İzmir valiliğine atandı ve babasının Ayasuluk’ta (bugünkü Selçuk) kurduğu donanma ile korsanlık yaparak ün kazandı.Sakız Adası, Bozcaada, Eğriboz, Mora Yarımadası ile Rumeli sahillerine akınlar düzenledi. Babasının ölümünden sonra diğer kardeşlerinin de onayıyla 1334 yılında beyliğin başına geçti. Saltanatı, 1348’de ölümüne dek 14 yıl sürdü. Beylik, onun idaresi altında en parlak günlerini yaşadı.
Beyliğinin ilk yılları
Umur Bey, 1335 yılında Alaşehir’i (o zamanki adıyla Filadelfiya) kuşatarak aldı. 1336’da Bizans İmparatoru III. Andronikos'un Midilli ve Foça'daki âsi Cenevizliler üzerine donanma ile yaptığı harekâtta Saruhan donanmasıyla beraber Umur Bey de donanmasıyla İmparatora yardım etti. Bu sefer esnasında VI. İoannis (Kantakuzen) ile tanışıp dost oldu. İmparatorun Ceneviz seferindeki yardımına karşılık Umur Bey’e Sakız Adası verildi; o da Alaşehir’den vergi almaktan vazgeçti; böylece Bizans ile dostluk ilişkileri devam etti. Umur Bey, 1337’deki Arnavut isyanının bastırılmasında da Bizans’a yardım etti.
Karadeniz seferi ve gemileri karadan yürütmesi
Umur Bey’in, kardeşi Hızır Bey ile birlikte Adalar ve Yunanistan üzerine seferler düzenledikten sonra 1338-1340’ta Karadeniz seferi yaptığı; Kili ve diğer sahilleri vurduğu; bu sefer sırasında 300 gemiden oluşan donanmasını karadan çekerek Mora girişindeki Germe Hisarı’na ulaştıkları; dönüşte de Germe yakınında tekrar karadan geçerek İzmir’e ulaştıkları 1465 tarihli “Düstürname-i Enveri” adlı eserde anlatılmıştır. Bu nedenle Umur Bey’den “gemileri karadan yürüten ilk Türk” olarak bahsedilir. Ancak Bizans kaynaklarında bahsedilmeyen bu olayın bir kurgu olduğu, eserin yazıldığı yıllardaki Osmanlı fetihleri için ideolojik bir kaynak oluşturması için Umur Bey’in bazı gerçek seferlerinin ayrıntılarına dayanarak hayal ürünü bir sefer hikâyesi yaratılmış olduğu da iddia edilmektedir.
Bizans taht mücadelesine müdahalesi
1341’de İmparator Andronikos’un ölümü üzerine yerine geçen küçük yaştaki oğlu İoannis tahta oturtulmuş; Umur Bey’in dostu Kantakuzen ise çocuk imparatora vasi tayin edilmişti. Çok geçmeden imparatorlukta taht mücadeleleri başladı ve Dimetoka’da kendisini imparator ilan eden Kantakuzen, Umur Bey’den yardım istedi. 1342 yılında donanması ve ordusu ile Meriç nehri ağzına kadar gelen Umur Bey, mevsim şartları yüzünden İzmir’e geri dönmek zorunda kaldı. Ertesi yıl yeniden Trakya sahillerine geldi; Selanik ve Trakya taraflarını yağmaladı ancak kesin bir sonuç elde edemeden geri döndü.
Haçlı donanması ile mücadelesi
Doğu Akdeniz adalarındaki Latinler, Umur Bey’in bu derece güçlenmesinden korkarak Papa VI. Clemens’i bir Haçlı seferi düzenlemeye davet ettiler. Öte yandan Bizans’ın çocuk imparatorunun annesi olan Savoylu Anna, Umur Bey’in yenilmesi halinde Ortodoks ve Latin kiliselerini birleştirmeyi vadetti. Böylece 1344 yılında Papalık, Venedik, Ceneviz, Kıbrıs, Rodos Şövalyeleri’nin gemilerinden oluşan bir Haçlı donanması İzmir’i kuşattı. Umur Bey, bu güç karşısında yenilerek İzmir’in sahil kesimini kaybetti; Türk donanması yakıldı. Yukarı İzmir’e çekilen Umur Bey, Latinlere mütareke teklif etti ve mücadele geçici bir süre durdu.
Donanması yandıktan sonra ganimet elde etmek ve Dimetoka’da zor durumda olan Kantakuzen’e yardım etmek için kara yoluyla Rumeli’ye geçmeyi deneyen Umur Bey, Saruhan Beyliği topraklarından geçmek için Saruhan Bey’den izin aldı. 1345 yılında Çanakkale Boğazı’ndan Rumeli’ye geçti. Bazı savaşlar yaptı ve Kantakuzen’le beraber İstanbul üzerine yürüdü ancak bir sonuç alamadı. Beraberinde gelen Saruhanoğlu Süleyman Bey’in hummadan ölmesi üzerine yukarı İzmir’e geri dönmek zorunda kaldı. Kantakuzen’e Osmanlı Devleti’nin hükümdarı Orhan Bey ile anlaşmasını önerdi.
Döndükten sonra İzmir sahili üzerine saldırılar yapan Umur Bey, Ayasoluk’ta Türk donanmasını yeniden faaliyete geçirdi. Rodos şövalyeleri, bazı imtiyazlar elde etmek şartıyla Sahil İzmir'i, Aydınoğuları'na terk etmek üzere bir anlaşmaya vardılar. Ancak Papa bu anlaşmayı kabul etmeyince Umur Bey 1348'de İzmir Liman Kalesi'ni kuşattı.
Ölümü
Umur Bey, İzmir kuşatması sırasında kale surlarına tırmanırken atılan oklarla hayatını kaybetti. Cenazesi, Birgi’de babasının yanına defnedidi. Yerine ağabeyi Hızır Bey geçti.
Umur Bey’in hayat hikayesi, yaptığı fetihler, akınlar, deniz seferleri Osmanlı Devleti’nin Fatih dönemi vakanüvislerinden olan Enverî tarafından 1465’te kaleme alınan “Düsturname-i Enveri”’de ayrıntılarıyla anlatılmıştır.
Yazar, şair ve alimleri koruyan bir devlet adamı olarak tanınan Umur Bey’in Kelile ve Dimne’yi ilk defa Farsça’dan Türkçe’ye çevirttiği bilinir. Ayrıca koruyucu hekimliğe dair bir tıp eseri olan “Tabiatname” Umur Bey adına “Tutmacı” tarafından Farsçadan Oğuz Türkçesine çevrilmiştir.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Umur Bey ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Emecen, Feridun (2012). "Umur Bey". TDV İslâm Ansiklopedisi. 42. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 156-159. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ a b c d "E-tarih.org sitesi, Aydınoğulları Beyliği, Erişim tarihi:14.03.2012". 2 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2012.
- ^ a b c "Enfal.de sitesi, Aydınoğuları Beyliği, Erişim tairhi:14.03.2012". 22 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2012.
- ^ a b (PDF). 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2012.
- ^ . 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2012.
- ^ Bu çeviriyi yapan “Kul Mesut”’un 1350 yılında yeğeni İzzeddin Ahmet ile birlikte “Süheyl-ü Nevbahar” adlı mesneviyi kaleme alan “Hoca Mesut” olabileceği düşünülür.
- ^ "Memleket Gazetesi, Tabiatname Türkçe'ye çevrildi, 03.12. 2009". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2012.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Muharizalsîn Gazi Mehmed Bey |  Aydınoğulları Beyi 1334-1348 | Sonra gelen: Mehmedoğlu Hızır Bey |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Umur Bey ya da tam saniyla Aydinoglu Gazi Umur Bey o 1348 Aydinogullari Beyligi nin ikinci ve en unlu beyidir Mehmed Beyoglu Umur BeyAydinoglu BeyiMersin Deniz Muzesi nde bulunan Umur Bey bustu2 Aydinogullari BeyiHukum suresiOcak 1334 Mart 1348Once gelenMubarizeddin Gazi Mehmed BeySonra gelenMehmedoglu Hizir BeyDogum1309 1310 Birgi Odemis IzmirOlumMart 1348 38 39 yasinda IzmirDefinBirgi Odemis IzmirBabasiMubarizeddin Gazi Mehmed BeyDiniIslamUmur Bey in Birgi Odemis teki heykeli Denizci olarak buyuk sohret kazanmis bir Turk askeri ve devlet adamidir Sair ve tarihci Enveri tarafindan Dustur Name adli eserde hayati destanlastirilmis bir sekilde anlatilir Yasami1309 yilinda Leskeri eli nde Aydinoglu topraklarinda dunyaya geldi Aydinogullari Beyligi nin kurucusu in bes oglundan ikincisidir Ismi isler yukumlulukler gorevler anlamina gelir Islami lakabi Dinin guzelligi anlamina gelen Bahauddun dur Genc yasta Izmir valiligine atandi ve babasinin Ayasuluk ta bugunku Selcuk kurdugu donanma ile korsanlik yaparak un kazandi Sakiz Adasi Bozcaada Egriboz Mora Yarimadasi ile Rumeli sahillerine akinlar duzenledi Babasinin olumunden sonra diger kardeslerinin de onayiyla 1334 yilinda beyligin basina gecti Saltanati 1348 de olumune dek 14 yil surdu Beylik onun idaresi altinda en parlak gunlerini yasadi Beyliginin ilk yillari Umur Bey 1335 yilinda Alasehir i o zamanki adiyla Filadelfiya kusatarak aldi 1336 da Bizans Imparatoru III Andronikos un Midilli ve Foca daki asi Cenevizliler uzerine donanma ile yaptigi harekatta Saruhan donanmasiyla beraber Umur Bey de donanmasiyla Imparatora yardim etti Bu sefer esnasinda VI Ioannis Kantakuzen ile tanisip dost oldu Imparatorun Ceneviz seferindeki yardimina karsilik Umur Bey e Sakiz Adasi verildi o da Alasehir den vergi almaktan vazgecti boylece Bizans ile dostluk iliskileri devam etti Umur Bey 1337 deki Arnavut isyaninin bastirilmasinda da Bizans a yardim etti Karadeniz seferi ve gemileri karadan yurutmesi Umur Bey in kardesi Hizir Bey ile birlikte Adalar ve Yunanistan uzerine seferler duzenledikten sonra 1338 1340 ta Karadeniz seferi yaptigi Kili ve diger sahilleri vurdugu bu sefer sirasinda 300 gemiden olusan donanmasini karadan cekerek Mora girisindeki Germe Hisari na ulastiklari donuste de Germe yakininda tekrar karadan gecerek Izmir e ulastiklari 1465 tarihli Dusturname i Enveri adli eserde anlatilmistir Bu nedenle Umur Bey den gemileri karadan yuruten ilk Turk olarak bahsedilir Ancak Bizans kaynaklarinda bahsedilmeyen bu olayin bir kurgu oldugu eserin yazildigi yillardaki Osmanli fetihleri icin ideolojik bir kaynak olusturmasi icin Umur Bey in bazi gercek seferlerinin ayrintilarina dayanarak hayal urunu bir sefer hikayesi yaratilmis oldugu da iddia edilmektedir Bizans taht mucadelesine mudahalesi 1341 de Imparator Andronikos un olumu uzerine yerine gecen kucuk yastaki oglu Ioannis tahta oturtulmus Umur Bey in dostu Kantakuzen ise cocuk imparatora vasi tayin edilmisti Cok gecmeden imparatorlukta taht mucadeleleri basladi ve Dimetoka da kendisini imparator ilan eden Kantakuzen Umur Bey den yardim istedi 1342 yilinda donanmasi ve ordusu ile Meric nehri agzina kadar gelen Umur Bey mevsim sartlari yuzunden Izmir e geri donmek zorunda kaldi Ertesi yil yeniden Trakya sahillerine geldi Selanik ve Trakya taraflarini yagmaladi ancak kesin bir sonuc elde edemeden geri dondu Hacli donanmasi ile mucadelesi Dogu Akdeniz adalarindaki Latinler Umur Bey in bu derece guclenmesinden korkarak Papa VI Clemens i bir Hacli seferi duzenlemeye davet ettiler Ote yandan Bizans in cocuk imparatorunun annesi olan Savoylu Anna Umur Bey in yenilmesi halinde Ortodoks ve Latin kiliselerini birlestirmeyi vadetti Boylece 1344 yilinda Papalik Venedik Ceneviz Kibris Rodos Sovalyeleri nin gemilerinden olusan bir Hacli donanmasi Izmir i kusatti Umur Bey bu guc karsisinda yenilerek Izmir in sahil kesimini kaybetti Turk donanmasi yakildi Yukari Izmir e cekilen Umur Bey Latinlere mutareke teklif etti ve mucadele gecici bir sure durdu Donanmasi yandiktan sonra ganimet elde etmek ve Dimetoka da zor durumda olan Kantakuzen e yardim etmek icin kara yoluyla Rumeli ye gecmeyi deneyen Umur Bey Saruhan Beyligi topraklarindan gecmek icin Saruhan Bey den izin aldi 1345 yilinda Canakkale Bogazi ndan Rumeli ye gecti Bazi savaslar yapti ve Kantakuzen le beraber Istanbul uzerine yurudu ancak bir sonuc alamadi Beraberinde gelen Saruhanoglu Suleyman Bey in hummadan olmesi uzerine yukari Izmir e geri donmek zorunda kaldi Kantakuzen e Osmanli Devleti nin hukumdari Orhan Bey ile anlasmasini onerdi Dondukten sonra Izmir sahili uzerine saldirilar yapan Umur Bey Ayasoluk ta Turk donanmasini yeniden faaliyete gecirdi Rodos sovalyeleri bazi imtiyazlar elde etmek sartiyla Sahil Izmir i Aydinogulari na terk etmek uzere bir anlasmaya vardilar Ancak Papa bu anlasmayi kabul etmeyince Umur Bey 1348 de Izmir Liman Kalesi ni kusatti Olumu Umur Bey Izmir kusatmasi sirasinda kale surlarina tirmanirken atilan oklarla hayatini kaybetti Cenazesi Birgi de babasinin yanina defnedidi Yerine agabeyi Hizir Bey gecti Umur Bey in hayat hikayesi yaptigi fetihler akinlar deniz seferleri Osmanli Devleti nin Fatih donemi vakanuvislerinden olan Enveri tarafindan 1465 te kaleme alinan Dusturname i Enveri de ayrintilariyla anlatilmistir Yazar sair ve alimleri koruyan bir devlet adami olarak taninan Umur Bey in Kelile ve Dimne yi ilk defa Farsca dan Turkce ye cevirttigi bilinir Ayrica koruyucu hekimlige dair bir tip eseri olan Tabiatname Umur Bey adina Tutmaci tarafindan Farscadan Oguz Turkcesine cevrilmistir KaynakcaWikimedia Commons ta Umur Bey ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Emecen Feridun 2012 Umur Bey TDV Islam Ansiklopedisi 42 Turkiye Diyanet Vakfi ss 156 159 14 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 a b c d E tarih org sitesi Aydinogullari Beyligi Erisim tarihi 14 03 2012 2 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2012 a b c Enfal de sitesi Aydinogulari Beyligi Erisim tairhi 14 03 2012 22 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2012 a b PDF 26 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Mart 2012 2 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mart 2012 Bu ceviriyi yapan Kul Mesut un 1350 yilinda yegeni Izzeddin Ahmet ile birlikte Suheyl u Nevbahar adli mesneviyi kaleme alan Hoca Mesut olabilecegi dusunulur Memleket Gazetesi Tabiatname Turkce ye cevrildi 03 12 2009 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2012 Resmi unvanlarOnce gelen Muharizalsin Gazi Mehmed Bey Aydinogullari Beyi 1334 1348 Sonra gelen Mehmedoglu Hizir Bey