Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azerbaycan'da satranç oyununun tarihi çok eskidir ve satranç Azerbaycan'ın millî sporlarındandır.
Tarihi
Hakani Şirvani (11. yüzyıl),Nizami Gencevi (12. yüzyıl), İmadeddin Nesimî (14. yüzyıl), Fuzûlî (16. yüzyıl) gibi büyük Azeri şairler eserlerinde satrançtan bahsetmiş, oyunla ilgili anlamlı fikirler söylemişler. Fransız yazar Alexandre Dumas Azerbaycan'da bulunduğu sırada dönemin ünlü Azeri kadın şair Hurşidbanu Natevan ile satranç oynamış ve Natevan'ın bu kadim oyunun sırlarını derinden bildiğini yazmıştır. Modern Azerbaycan edebiyatının kurucusu sayılan yazar ve filozof Mirza Fetali Ahundov oğluna yazdığı mektupta satrançın sırlarını öğrenmeği tavsiye etmiştir. Orta Asya'da yetenekli oyunuyla hayran bırakan (12. yüzyıl) Azerbaycan'ın ilk satranç ustalarından sayılır.
1926 yılında Bakü'de, 1934 yılında ise Azerbaycan Şampiyonluk yarışmaları yapılmaya başlanmıştır. Yarışmaların galibi K.Selimhanov olmuştur. 1950’li yılların sonunda ünlü satranç ustası S.Halilbeyli SSCB spor ustası unvanını almış ilk Azerbaycanlı oyuncudur. 1970’li yıllardan itibaren Azerbaycan'da satranç oyununa devlet tarafından önemli destek verilmiştir. Ülke çapında yaklaşık 60 civarında çocuklar ve gençler için satranç okulu inşa edilmiştir. Bu kısa sürede olumlu sonuçlar vermiştir. Azerbaycan'da Teymur Recebov, Şehriyar Memmedyarov, ve Emil Sutocskiy gibi dünya çapında satranç oyuncuları yetişmiştir.
, , , , ve , SSCB'de ve uluslararası yarışmalarda birbiri ardına zaferler kazanmışlardır. 1992 yılında kadınlardan oluşan Azerbaycan satranç takımı Manila Filipinler'de Dünya Satranç Olimpiyatına katıldı ve 67 takım arasından yedinciliği kazandı. 1993 yılında Debrecen, Macaristan'da Avrupa takım şampiyonluğu yarışmasında yine Azerbaycan kadın takımı bronz madalya kazandı. 14 yılda Azerbaycanlı yıldızlar Dünya ve Azerbaycan Şampiyonluk yarışmalarında toplam 70 madalya kazandı. 2002 yılında gençler arasında Avrupa Şampiyonluk yarışmaları Bakü'de ve bir yıl sonra ise Dünya Şampiyonluk yarışmaları Nahçıvan'da düzenlenmiştir. Bu yarışmalarda Azerbaycan'ı temsil eden oyuncular – (bir altın, bir gümüş), Şehriyar Memmedyarov (bir bronz, bir altın), (bir gümüş) toplam beş madalya kazandılar. 2005 yılında Şeki'de, iki yıl sonra ise Bakü'de dünyanın güçlü kadın satranç oyuncularıyla yarıştılar. Bu başarısını dikkate alarak Dünya Satranç Federasyonu FIDE Grand Prix yarışmalarının ilk aşamasının 2007 yılında Bakü'de yapılması kararlaştırıldı. Azeri satranç oyuncuları Teymur Recebov, Şehriyar Memmedyarov ve Vügar Heşimov, dünyanın tanınmış satranç oyuncuları seviyesine yükselebilmiştir. 2007'de Dünya Satranç Federasyonu Grand Prix yarışmaları Azerbaycan'da Bakü'de yapıldı. 2007 yılı sonunda erkek takımı Yunanistan'ın Girit adasında düzenlenen Avrupa Şampiyonluk yarışmasında Azerbaycan’a bronz madalya ile dönmüştür.
Dünya Satranç Federasyonu FIDE'nin listesinde Teymur Recebov, Şehriyar Memmedyarov ve Vügar Heşimov dünyanın en güçlü 20 satranç oyuncusu arasında yer almaktadır.
Azerbaycan'da düzenlenen uluslararası satranç turnuvaları
- 2002 Avrupa Şampiyonası - Bakü.
- 2003 Gençler Dünya Şampiyonası - Nahçıvan
- 2008 yılında FIDE'nin Grand Prix serisinin Haydar Aliyev'in anısına adanmış yarışması - Bakü
- 2015 yılında satranç Dünya Kupası ve 2016 yılında Dünya Satranç Olimpiyatları Bakü'de yapıldı..
Azerbaycan posta pullarında
Bireysel istatistikler
2018 itibarıyla FIDE tarafından, Azerbaycanlı 24'ü büyükusta, 30'u uluslararası usta olmak üzere, toplam aktif 151 unvanlı satranç oyuncusu olduğu listelenmiştir.
Erkekler
Ekim 2018 itibarıyla en iyi 10 Azerbaycanlı erkek satranç oyuncusu aşağıda listelenmiştir.
| # | Adı | Doğum yılı | Büyükusta olduğu yıl | Ratingi | Dünya sıralamasındaki yeri |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Şehriyar Memmedyarov | 1985 | 2002 | 2820 | 3 |
| 2 | Teimour Radjabov | 1987 | 2001 | 2751 | 18 |
| 3 | 1985 | 2001 | 2721 | 29 | |
| 4 | 1988 | 2004 | 2699 | 46 | |
| 5 | 1992 | 2008 | 2676 | 67 | |
| 6 | 1986 | 2002 | 2667 | 74 | |
| 7 | 1992 | 2010 | 2629 | 139 | |
| 8 | Nicat Abasov | 1995 | 2011 | 2627 | 143 |
| 9 | 1985 | 2006 | 2615 | 188 | |
| 10 | 1991 | 2011 | 2538 | 498 |
Kadınlar
Ekim 2018 itibarıyla en iyi 10 Azerbaycanlı kadın satranç oyuncusu aşağıda listelenmiştir.
| # | Adı | Doğum yılı | Unvanı | Ratingi | Dünya sıralamasındaki yeri |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Gunay Mammadzada | 2000 | IM | 2438 | 33 |
| 2 | 1983 | WGM | 2358 | 107 | |
| 3 | 1991 | IM | 2355 | 110 | |
| 4 | 2001 | WIM | 2326 | 145 | |
| 5 | 1996 | WGM | 2320 | 156 | |
| 6 | 1999 | WFM | 2303 | 185 | |
| 7 | 1989 | WGM | 2295 | 198 | |
| 8 | Narmin Khalafova | 1994 | WGM | 2279 | 228 |
| 9 | 1993 | WGM | 2271 | 247 | |
| 10 | Narmin Dadashli | 1993 | WFM | 2262 | 270 |
Notlar
Kaynakça
- ^ a b c d Azerbaijans.com – Spor – Satranç 29 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe)
- ^ . World Chess Federation (FIDE). 16 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2018.
- ^ . World Chess Federation (FIDE). 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2018.
- ^ . World Chess Federation (FIDE). 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2018.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Azerbaycan'da satranç ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- (Azerice) (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Azerbaycan da satranc oyununun tarihi cok eskidir ve satranc Azerbaycan in milli sporlarindandir TarihiHakani Sirvani 11 yuzyil Nizami Gencevi 12 yuzyil Imadeddin Nesimi 14 yuzyil Fuzuli 16 yuzyil gibi buyuk Azeri sairler eserlerinde satranctan bahsetmis oyunla ilgili anlamli fikirler soylemisler Fransiz yazar Alexandre Dumas Azerbaycan da bulundugu sirada donemin unlu Azeri kadin sair Hursidbanu Natevan ile satranc oynamis ve Natevan in bu kadim oyunun sirlarini derinden bildigini yazmistir Modern Azerbaycan edebiyatinin kurucusu sayilan yazar ve filozof Mirza Fetali Ahundov ogluna yazdigi mektupta satrancin sirlarini ogrenmegi tavsiye etmistir Orta Asya da yetenekli oyunuyla hayran birakan 12 yuzyil Azerbaycan in ilk satranc ustalarindan sayilir 1926 yilinda Baku de 1934 yilinda ise Azerbaycan Sampiyonluk yarismalari yapilmaya baslanmistir Yarismalarin galibi K Selimhanov olmustur 1950 li yillarin sonunda unlu satranc ustasi S Halilbeyli SSCB spor ustasi unvanini almis ilk Azerbaycanli oyuncudur 1970 li yillardan itibaren Azerbaycan da satranc oyununa devlet tarafindan onemli destek verilmistir Ulke capinda yaklasik 60 civarinda cocuklar ve gencler icin satranc okulu insa edilmistir Bu kisa surede olumlu sonuclar vermistir Azerbaycan da Teymur Recebov Sehriyar Memmedyarov ve Emil Sutocskiy gibi dunya capinda satranc oyunculari yetismistir ve SSCB de ve uluslararasi yarismalarda birbiri ardina zaferler kazanmislardir 1992 yilinda kadinlardan olusan Azerbaycan satranc takimi Manila Filipinler de Dunya Satranc Olimpiyatina katildi ve 67 takim arasindan yedinciligi kazandi 1993 yilinda Debrecen Macaristan da Avrupa takim sampiyonlugu yarismasinda yine Azerbaycan kadin takimi bronz madalya kazandi 14 yilda Azerbaycanli yildizlar Dunya ve Azerbaycan Sampiyonluk yarismalarinda toplam 70 madalya kazandi 2002 yilinda gencler arasinda Avrupa Sampiyonluk yarismalari Baku de ve bir yil sonra ise Dunya Sampiyonluk yarismalari Nahcivan da duzenlenmistir Bu yarismalarda Azerbaycan i temsil eden oyuncular bir altin bir gumus Sehriyar Memmedyarov bir bronz bir altin bir gumus toplam bes madalya kazandilar 2005 yilinda Seki de iki yil sonra ise Baku de dunyanin guclu kadin satranc oyunculariyla yaristilar Bu basarisini dikkate alarak Dunya Satranc Federasyonu FIDE Grand Prix yarismalarinin ilk asamasinin 2007 yilinda Baku de yapilmasi kararlastirildi Azeri satranc oyunculari Teymur Recebov Sehriyar Memmedyarov ve Vugar Hesimov dunyanin taninmis satranc oyunculari seviyesine yukselebilmistir 2007 de Dunya Satranc Federasyonu Grand Prix yarismalari Azerbaycan da Baku de yapildi 2007 yili sonunda erkek takimi Yunanistan in Girit adasinda duzenlenen Avrupa Sampiyonluk yarismasinda Azerbaycan a bronz madalya ile donmustur Dunya Satranc Federasyonu FIDE nin listesinde Teymur Recebov Sehriyar Memmedyarov ve Vugar Hesimov dunyanin en guclu 20 satranc oyuncusu arasinda yer almaktadir Azerbaycan da duzenlenen uluslararasi satranc turnuvalari2002 Avrupa Sampiyonasi Baku 2003 Gencler Dunya Sampiyonasi Nahcivan 2008 yilinda FIDE nin Grand Prix serisinin Haydar Aliyev in anisina adanmis yarismasi Baku 2015 yilinda satranc Dunya Kupasi ve 2016 yilinda Dunya Satranc Olimpiyatlari Baku de yapildi Azerbaycan posta pullarindaBireysel istatistikler2018 itibariyla FIDE tarafindan Azerbaycanli 24 u buyukusta 30 u uluslararasi usta olmak uzere toplam aktif 151 unvanli satranc oyuncusu oldugu listelenmistir Erkekler Ekim 2018 itibariyla en iyi 10 Azerbaycanli erkek satranc oyuncusu asagida listelenmistir Azerbaycanli erkek satranc oyunculari FIDE musabakalarindaSehriyar Memmedyarov 3 Teimour Radjabov 18 29 46 67 Adi Dogum yili Buyukusta oldugu yil Ratingi Dunya siralamasindaki yeri1 Sehriyar Memmedyarov 1985 2002 2820 32 Radjabov Teimour Teimour Radjabov 1987 2001 2751 183 Naiditsch Arkadij 1985 2001 2721 294 Mamedov Rauf 1988 2004 2699 465 Safarli Eltaj 1992 2008 2676 676 Huseynov Qadir 1986 2002 2667 747 Durarbayli Vasif 1992 2010 2629 1398 Abasov Nicat Nicat Abasov 1995 2011 2627 1439 Mammadov Nijat 1985 2006 2615 18810 Rasulov Vugar 1991 2011 2538 498Kadinlar Ekim 2018 itibariyla en iyi 10 Azerbaycanli kadin satranc oyuncusu asagida listelenmistir Azerbaycanli kadin satranc oyunculari FIDE musabakalarindaGunay Mammadzada 33 107 110 145 156 Adi Dogum yili Unvani Ratingi Dunya siralamasindaki yeri1 Mammadzada Gunay Gunay Mammadzada 2000 IM 2438 332 Mamedyarova Zeinab 1983 WGM 2358 1073 Mammadova Gulnar 1991 IM 2355 1104 Balajayeva Khanim 2001 WIM 2326 1455 Fataliyeva Ulviyya 1996 WGM 2320 1566 Hojjatova Aydan 1999 WFM 2303 1857 Mamedyarova Turkan 1989 WGM 2295 1988 Khalafova Narmin Narmin Khalafova 1994 WGM 2279 2289 Kazimova Narmin 1993 WGM 2271 24710 Dadashli Narmin Narmin Dadashli 1993 WFM 2262 270Notlar sadece aktif oyuncular sadece aktif kadin oyuncularKaynakca a b c d Azerbaijans com Spor Satranc 29 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce World Chess Federation FIDE 16 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2018 World Chess Federation FIDE 14 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2018 World Chess Federation FIDE 19 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ekim 2018 Ayrica bakinizSatranc Azerbaycan Satranc Federasyonu Azerbaycan Satranc SampiyonasiDis baglantilarWikimedia Commons ta Azerbaycan da satranc ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Azerice Ingilizce