Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aşamalar kuramı, Walt Whitman Rostow’un ‘‘İktisadi Büyümenin Aşamaları’’ adlı kitabında ileri sürdüğü; toplumların ekonomik büyüme temelli gelişmelerinin, birbirini izleyen beş farklı dönemden oluştuğunu ve her toplumun zorunlu olarak bu aynı tarihsel dönemlerden geçtiğini ya da geçeceğini savunan kuramdır.
Rostow’un Marksist yoruma bir alternatif getirme hedefiyle ortaya koyduğu aşamalar kuramı, iktisadi kalkınmanın aşamalarını genelgeçer bir şekilde tanımlamanın ve bu aşamalar doğrultusunda toplumları sınıflandırmanın mümkün olduğunu ileri sürmektedir. Walt W. Rostow, toplumların ekonomik gelişim evrelerini tanımlamada kullanılan aşamaların, aynı zamanda toplumsal ilerlemenin aşamaları olarak da değerlendirilebileceğini savunmaktadır. Aşamalar kuramı, bir kalkınma modeli olarak kabul edilmenin yanı sıra; ABD’nin soğuk savaş döneminde az gelişmiş ülkelere yönelik, antikomünist hedefler doğrultusunda, planladığı ekonomik kalkınma yardımı programlarının gerçekleştirilmesinin önemine ilişkin bir gerekçe sunması hasebiyle siyasal bir teori olarak da anılmaktadır.
Gelişme Aşamaları
Rostow’un aşamalar kuramında açıkladığı ekonomik ve toplumsal gelişmenin tarihsel dönemler çerçevesinde bölümlere ayrılmasında kullanılan beş aşama sırasıyla; geleneksel toplum aşaması, kalkışa hazırlık aşaması, kalkış aşaması, olgunluk aşaması ve son olarak kitle tüketimi aşamasıdır.
Geleneksel Toplum Aşaması
Geleneksel toplum aşamasındaki ülkelerde toplumu oluşturan bireylerin büyük çoğunluğu ilkel yöntemler kullanarak tarımsal faaliyetlerle uğraşmaktadırlar dolayısıyla geleneksel toplum aşamasında ekonomi tarıma dayalı, düşük gelir seviyesinde ve durgun bir yapıdadır. Üretim tekniğinin ilkel oluşundan kaynaklı olarak, üretim miktarının mevcut hava şartları, iklim değişikliği, toprağın özellikleri gibi doğal faktörlere bağlı şekilde değişim göstermesi ekonomide dalgalanmalara neden olmaktadır. İş bölümünün ve toplumsal kurumların gelişmemiş olduğu bu toplum biçiminde bireyler fatalist bir anlayışa sahiptir. Geleneksel toplumda ekonomik ve politik gücün elinde toplandığı bireyler büyük toprak sahipleridir. Çin hanedanları, Orta Doğu uygarlıkları gibi Newton öncesi bilim ve tekniğe dayanan dünya toplumları geleneksel toplumlardan oluşmuştur.
Kalkışa Hazırlık Aşaması
İktisadi ve toplumsal gelişmenin ikinci aşaması olan kalkışa hazırlık, ekonomik kalkınma için zaruri görülen değişimlerin yaşandığı dönemdir. Geçiş dönemi olarak da adlandırılan bu aşamanın karakteristiği; sermaye birikiminin hızlanması, eğitime verilen önemin artışı, doğal kaynakların değerlendirilmeye başlanması, teknik gelişmelerin yaşanması ve maddi altyapının (enerji, ulaştırma gibi) yaratılmasıdır. Bu gibi faktörlerin yanı sıra ekonomik, politik ve kültürel gücün pekiştirilmesini sağlayan ulusçuluk bilincinin oluşması, kalkışa hazırlık aşamasında görülen ekonomi dışı gelişmelerden biridir. Bu aşamada geleneksel toplumdan kalma üretim metotlarının varlığını sürdürdüğü görülmektedir. Kalkışa geçme aşamasının gerçekleştirilebilmesi için bu metotlardan ziyade sanayi, ulaşım, ticaret ve hizmet sektörlerine yönelik yatırımlara yoğunlaşılması gerekmektedir.
Kalkış Aşaması (Take off)
Bu aşamada düzgün ve sürdürülebilir gelişme karşısındaki engellerin tamamen ortadan kalktığı, kalkınmanın normal seyrinde ilerleyebileceği bir yola girdiği görülmektedir. Kalkış döneminde ekonomik ve sosyal yapıda meydana gelen ilerlemeler, sonraki dönemlerde ekonomik kalkınmanın otomatik olarak devam etmesini sağlamaktadır (self-sustained growth). Tarım anlayışının değişmesi, yeni teknolojilerin geliştirilerek kullanılmaya başlanması, yeni girişimciler sınıfının ortaya çıkması ve özel sektörün gelişim göstermesi gibi unsurlar kalkış aşamasının karakteristik özelliklerindendir. Rostow kalkış aşamasına ilişkin olarak üç temel gerekliliğin bulunduğunu söylemektedir:
- Yatırım oranlarının yükselmesi (En azından milli gelirin %10’nun üzerine çıkarılması)
- Gelişme potansiyeli olan temel imalat sektörlerinden birinin veya birkaçının gelişmesinin gerekliliği
- Modern sektördeki gelişme eğilimlerini ve kalkışın yaratacağı dışsal faydaları üretken, verimli bir çerçeveye sokabilecek ve gelişmeyi sürekli kılacak ekonomik, sosyal ve kurumsal çerçevenin kurulması.
Olgunluk Aşaması
Aşamalar kuramında dördüncü döneme karşılık gelen olgunluk aşaması, kalkış aşamasından yaklaşık 60 yıl sonra gerçekleşmektedir. Dış ticaret hacminin artması, ihracatta sanayi mallarının ağırlık kazanması, tarım sektöründe çalışan insanların sayısının azalması, ürün bazında üretimin genişlemesi, beyaz yakalı işçilerin sayısında artış yaşanması, endüstriyel liderliğin girişimcilikten yöneticiliğe kayması ve ekonomi hacminin uluslararası düzeyde saygın bir yer edinmesi gibi faktörler olgunluk döneminde karşılaşılması beklenen gelişmelerdendir. Olgunluk aşamasının sonuna doğru gelindiğinde ülkelerde üç türlü değişim görülmektedir:
- Emek gücünün sektörler arasındaki dağılımı değişir. Kalkış aşamasından önce insanların %75‘i tarımda istihdam edilirken kalkış aşamasının sonuna doğru oran %40'a ve olgunlaşma aşamasında %20'nin altına iner. Kentleşme ve kent nüfusunda artış yaşanır, emek gücünün niteliği olumlu yönde gelişme gösterir.
- Liderlik karakteri değişir. Pamuk, demiryolu, çelik ve petrol baronlarının yerini, yetkinlik sahibi oldukça organize ve rasyonel çalışan profesyonel yöneticiler alır.
- Toplumun sanayileşme anlayışı değişir. Sanayileşmenin biricik ve başat amaç olmadığı düşünülmeye başlanır.
Kitle Tüketimi Aşaması
Rostow’un aşamalar kuramındaki beşinci ve son dönemi içine alan kitle tüketimi aşamasında; kişi başına düşen millî gelir temel ihtiyaçların karşılanması düzeyinin üstüne çıkmakta, ekonomide ağırlık tüketim mallarına kaymakta ve sosyal refah, sosyal güvenlik gibi mefhumların ön plana çıkmasıyla toplum, refah toplumu olarak nitelendirilebilecek konuma gelmiş bulunmaktadır. Toplumun arzdan ziyade taleple ilgilenmeye başladığı bu aşamada, tüketim malları üreten sektörler ve hizmet sektörleri, refah düzeyinin gelişmesiyle birlikte alım gücü artan bireylerin satın alma isteklerini cevap verebilmek amacıyla süreklilik gösteren bir üretim döngüsü içerisine girmektedirler. Kitle tüketimi aşamasında devlete düşen misyon toplumun sosyal refah ve güvenliğini arttıracak harcamalara yönelmesidir. Bu kapsamda kitle tüketimi aşamasındaki ülkelerin; refah devleti oluşturma, dayanıklı tüketim mallarının üretimi, dış politika ve askeri alanda üstünlük sağlamak amacıyla harcama yapılması olmak üzere üç temel hedef doğrultusunda faaliyet gösterdiği görülmektedir.
Kaynakça
- ^ Kartal, Zeki. "Marxist Toplumsal Gelişme Aşamaları ile Rostow'un Gelişme Aşamaları Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi". kutuphane.dogus.edu.tr. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 27 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ Yıldırım, Örnek, Metin, İbrahim. . econstar.eu. Türkiye Ekonomi Kurumu. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asamalar kurami Walt Whitman Rostow un Iktisadi Buyumenin Asamalari adli kitabinda ileri surdugu toplumlarin ekonomik buyume temelli gelismelerinin birbirini izleyen bes farkli donemden olustugunu ve her toplumun zorunlu olarak bu ayni tarihsel donemlerden gectigini ya da gececegini savunan kuramdir Rostow un Marksist yoruma bir alternatif getirme hedefiyle ortaya koydugu asamalar kurami iktisadi kalkinmanin asamalarini genelgecer bir sekilde tanimlamanin ve bu asamalar dogrultusunda toplumlari siniflandirmanin mumkun oldugunu ileri surmektedir Walt W Rostow toplumlarin ekonomik gelisim evrelerini tanimlamada kullanilan asamalarin ayni zamanda toplumsal ilerlemenin asamalari olarak da degerlendirilebilecegini savunmaktadir Asamalar kurami bir kalkinma modeli olarak kabul edilmenin yani sira ABD nin soguk savas doneminde az gelismis ulkelere yonelik antikomunist hedefler dogrultusunda planladigi ekonomik kalkinma yardimi programlarinin gerceklestirilmesinin onemine iliskin bir gerekce sunmasi hasebiyle siyasal bir teori olarak da anilmaktadir Gelisme AsamalariRostow un asamalar kuraminda acikladigi ekonomik ve toplumsal gelismenin tarihsel donemler cercevesinde bolumlere ayrilmasinda kullanilan bes asama sirasiyla geleneksel toplum asamasi kalkisa hazirlik asamasi kalkis asamasi olgunluk asamasi ve son olarak kitle tuketimi asamasidir Geleneksel Toplum Asamasi Geleneksel toplum asamasindaki ulkelerde toplumu olusturan bireylerin buyuk cogunlugu ilkel yontemler kullanarak tarimsal faaliyetlerle ugrasmaktadirlar dolayisiyla geleneksel toplum asamasinda ekonomi tarima dayali dusuk gelir seviyesinde ve durgun bir yapidadir Uretim tekniginin ilkel olusundan kaynakli olarak uretim miktarinin mevcut hava sartlari iklim degisikligi topragin ozellikleri gibi dogal faktorlere bagli sekilde degisim gostermesi ekonomide dalgalanmalara neden olmaktadir Is bolumunun ve toplumsal kurumlarin gelismemis oldugu bu toplum biciminde bireyler fatalist bir anlayisa sahiptir Geleneksel toplumda ekonomik ve politik gucun elinde toplandigi bireyler buyuk toprak sahipleridir Cin hanedanlari Orta Dogu uygarliklari gibi Newton oncesi bilim ve teknige dayanan dunya toplumlari geleneksel toplumlardan olusmustur Kalkisa Hazirlik Asamasi Iktisadi ve toplumsal gelismenin ikinci asamasi olan kalkisa hazirlik ekonomik kalkinma icin zaruri gorulen degisimlerin yasandigi donemdir Gecis donemi olarak da adlandirilan bu asamanin karakteristigi sermaye birikiminin hizlanmasi egitime verilen onemin artisi dogal kaynaklarin degerlendirilmeye baslanmasi teknik gelismelerin yasanmasi ve maddi altyapinin enerji ulastirma gibi yaratilmasidir Bu gibi faktorlerin yani sira ekonomik politik ve kulturel gucun pekistirilmesini saglayan ulusculuk bilincinin olusmasi kalkisa hazirlik asamasinda gorulen ekonomi disi gelismelerden biridir Bu asamada geleneksel toplumdan kalma uretim metotlarinin varligini surdurdugu gorulmektedir Kalkisa gecme asamasinin gerceklestirilebilmesi icin bu metotlardan ziyade sanayi ulasim ticaret ve hizmet sektorlerine yonelik yatirimlara yogunlasilmasi gerekmektedir Kalkis Asamasi Take off Bu asamada duzgun ve surdurulebilir gelisme karsisindaki engellerin tamamen ortadan kalktigi kalkinmanin normal seyrinde ilerleyebilecegi bir yola girdigi gorulmektedir Kalkis doneminde ekonomik ve sosyal yapida meydana gelen ilerlemeler sonraki donemlerde ekonomik kalkinmanin otomatik olarak devam etmesini saglamaktadir self sustained growth Tarim anlayisinin degismesi yeni teknolojilerin gelistirilerek kullanilmaya baslanmasi yeni girisimciler sinifinin ortaya cikmasi ve ozel sektorun gelisim gostermesi gibi unsurlar kalkis asamasinin karakteristik ozelliklerindendir Rostow kalkis asamasina iliskin olarak uc temel gerekliligin bulundugunu soylemektedir Yatirim oranlarinin yukselmesi En azindan milli gelirin 10 nun uzerine cikarilmasi Gelisme potansiyeli olan temel imalat sektorlerinden birinin veya birkacinin gelismesinin gerekliligi Modern sektordeki gelisme egilimlerini ve kalkisin yaratacagi dissal faydalari uretken verimli bir cerceveye sokabilecek ve gelismeyi surekli kilacak ekonomik sosyal ve kurumsal cercevenin kurulmasi Olgunluk Asamasi Asamalar kuraminda dorduncu doneme karsilik gelen olgunluk asamasi kalkis asamasindan yaklasik 60 yil sonra gerceklesmektedir Dis ticaret hacminin artmasi ihracatta sanayi mallarinin agirlik kazanmasi tarim sektorunde calisan insanlarin sayisinin azalmasi urun bazinda uretimin genislemesi beyaz yakali iscilerin sayisinda artis yasanmasi endustriyel liderligin girisimcilikten yoneticilige kaymasi ve ekonomi hacminin uluslararasi duzeyde saygin bir yer edinmesi gibi faktorler olgunluk doneminde karsilasilmasi beklenen gelismelerdendir Olgunluk asamasinin sonuna dogru gelindiginde ulkelerde uc turlu degisim gorulmektedir Emek gucunun sektorler arasindaki dagilimi degisir Kalkis asamasindan once insanlarin 75 i tarimda istihdam edilirken kalkis asamasinin sonuna dogru oran 40 a ve olgunlasma asamasinda 20 nin altina iner Kentlesme ve kent nufusunda artis yasanir emek gucunun niteligi olumlu yonde gelisme gosterir Liderlik karakteri degisir Pamuk demiryolu celik ve petrol baronlarinin yerini yetkinlik sahibi oldukca organize ve rasyonel calisan profesyonel yoneticiler alir Toplumun sanayilesme anlayisi degisir Sanayilesmenin biricik ve basat amac olmadigi dusunulmeye baslanir Kitle Tuketimi Asamasi Rostow un asamalar kuramindaki besinci ve son donemi icine alan kitle tuketimi asamasinda kisi basina dusen milli gelir temel ihtiyaclarin karsilanmasi duzeyinin ustune cikmakta ekonomide agirlik tuketim mallarina kaymakta ve sosyal refah sosyal guvenlik gibi mefhumlarin on plana cikmasiyla toplum refah toplumu olarak nitelendirilebilecek konuma gelmis bulunmaktadir Toplumun arzdan ziyade taleple ilgilenmeye basladigi bu asamada tuketim mallari ureten sektorler ve hizmet sektorleri refah duzeyinin gelismesiyle birlikte alim gucu artan bireylerin satin alma isteklerini cevap verebilmek amaciyla sureklilik gosteren bir uretim dongusu icerisine girmektedirler Kitle tuketimi asamasinda devlete dusen misyon toplumun sosyal refah ve guvenligini arttiracak harcamalara yonelmesidir Bu kapsamda kitle tuketimi asamasindaki ulkelerin refah devleti olusturma dayanikli tuketim mallarinin uretimi dis politika ve askeri alanda ustunluk saglamak amaciyla harcama yapilmasi olmak uzere uc temel hedef dogrultusunda faaliyet gosterdigi gorulmektedir Kaynakca Kartal Zeki Marxist Toplumsal Gelisme Asamalari ile Rostow un Gelisme Asamalari Yaklasimlarinin Degerlendirilmesi kutuphane dogus edu tr Eskisehir Osmangazi Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi 27 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2020 Yildirim Ornek Metin Ibrahim econstar eu Turkiye Ekonomi Kurumu 26 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Aralik 2020