Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aşk-ı Memnu (günümüz Türkçesi: Yasak Aşk), Halid Ziya Uşaklıgil'in realist-naturalist bir romanıdır. İlk olarak 1899-1900 yıllarında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edildikten sonra 1901'de kitap olarak yayımlanmıştır.
| Yazar | Halid Ziya Uşaklıgil |
|---|---|
| Tür | Roman |
| Yayım | 1901 |
| Yayımcı | Alem Matbaası-Ahmed İhsan ve Şürekası (1901) Hilmi Kitabevi |
Vikikaynak'ta Aşk-ı Memnu ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
Konu
Firdevs Hanım, "Melih Bey takımı" diye adlandırılan bir ailedendir. Yaptığı evlilikten Peyker ve Bihter adlı iki kızı olmuştur. Eşi Melih Bey, Firdevs Hanım'a yazılmış aşk mektuplarını okuduktan sonra kriz geçirerek ölür. Kızları Firdevs Hanım'ı pek sevmez. Firdevs Hanım da kızlarından nefret etmektedir. Çünkü ona göre kızları onun gençliğini çalmıştır. Firdevs Hanım'ın kızları zamanla büyür ve Peyker evlenir. Firdevs Hanım ve kızları güzel görünmeye çok önem verirler, çok zarif giyinirler. Firdevs Hanım, dönemin zenginlerinden Adnan Bey ile evlenmek istemektedir. Ama Adnan Bey Bihter’i ister. Firdevs Hanım bu evliliğe başta karşı çıkar ancak daha sonra kabul etmek zorunda kalır. Adnan Bey’in Nihal ve Bülent adında iki çocuğu vardır. Nihal 15 yaşında, Bülent yaklaşık 9 yaşındadır. Adnan Bey'in eşi Bülent'in doğumundan hemen sonra ölmüştür. Nihal önce babasının yeni evliliğine soğuk bakar. Ama Bihter ile tanışınca içi ısınır. Bununla birlikte, artık babasına karşı mesafe almıştır. Ancak, Bihter'le anlaşamayan aşçı Şakire Hanım'ın, eşi Süleyman Efendi ve kızları Cemile ile birlikte evden ayrılması nedeniyle Nihal Bihter'den de soğumaya başlar. Kardeşi Bülent'in yatılı okula gönderilmesinden de Bihter'i sorumlu tutmaya başlar.
Bihter iki yıl içinde evliliğinden sıkılır. Çünkü Adnan Bey ile aralarındaki yaş farkı büyüktür ve Bihter ona âşık olmadığını hissetmektedir. Zamanla Behlül ile aralarında yasak bir ilişki başlar. Behlül Adnan Bey’in yeğenidir ve onlarla aynı evde kalmaktadır. Bihter gece herkes uyuduktan sonra Behlül'ün odasına girmektedir.Sabaha kadar ilişki yaşarlar. Nihal zamanla Bihter’den nefret etmeye başlar: Bihter'in Nihal ve Bülent'in odalarını ayırması, Nihal'e göre affedilemez bir harekettir.
Firdevs Hanım dizlerindeki romatizmaları bahane ederek kendi yalısının fazla rutubetli olduğunu öne sürer ve Adnan Bey'in yalısına yerleşmeye karar verir. Aynı dönemde, Nihal’e annelik yapan mürebbiyesi Matmazel De Courton da evden ayrılır ve Fransa'ya geri döner; Nihal onu Bihter'in uzaklaştırdığını düşünmektedir. Nihal'in artık kimsesi kalmamıştır. Babasını eskiden çok sevmesine karşı, şimdi içinde ona karşı bir nefret oluşmuştur. Yaşadığı olayların ağırlığı karşısında, bir gün piyano çalarken baygınlık geçirir; bu olaya yalnızca yalının çocuk yaştaki Habeş hizmetlisi Beşir şahit olur.
Aynı dönemde Nihal Behlül'e bir duygusal yakınlık duymaya başlamıştır; Behlül ise Bihter'e duyduğu aşktan zamanla uzaklaşmakta, yeni arayışlara girmektedir. Firdevs Hanım Adnan Bey'in yalısında kalmaya başladıktan sonra Behlül ile Nihal'i evlendirmeyi planlar. Bu arada, Bihter ile Behlül'ün arasında bir ilişki olduğunu fark eder. Nihal ve Behlül bu fikre önce şaka diye aldırmazlar ama zamanla iş ciddileşir; iki genç birbirlerine aşık olurlar. Bihter Behlül'ün Nihal'e olan aşkını kıskanır. Nihal, Behlül'le evlenme hazırlıkları yaptığı sırada, Behlül ve Bihter arasındaki ilişkiyi sezer. En sonunda Beşir her şeyi açıklar. Nihal ve Adnan Bey şok geçirirler. Evlenecekleri gün Bihter odasında intihar eder. Behlül ise evden kaçar. Bir zaman sonra Adnan Bey ve Nihal eski mutlu günlerine geri dönerler; Şakire Hanım ve Süleyman Efendi eve geri döner, Matmazel de Courton da Fransa'dan geri çağrılır. Ancak Beşir, uzun süredir mücadele etmekte olduğu hastalığına yenik düşerek ölmüştür.
Karakterler
- Adnan Bey: Varlıklı, 50 yaşlarında bir İstanbul beyefendisi.
- Behlül: Adnan Bey'in yeğeni; babası uzak bir vilayete üst düzey memur olarak tayin olduğundan İstanbul'da amcasının himayesinde yaşamakta, Galatasaray'da yatılı olarak okumaktadır. Kızlara zaafı vardır.
- Nihal: Adnan Bey'in kızı. Behlül'e aşıktır.
- Bülent: Adnan Bey'in oğlu. Babasının Bihter'le evlenmesinden sonra Bihter'i anne olarak benimser. Kısa süre sonra yatılı okula gönderilir.
- Matmazel de Courton: Fakir düşmüş bir Fransız soylu ailenin kızı. Nihal ve Bülent'in mürebbiyesi.
- Firdevs Hanım: "Melih Bey Takımı" olarak adlandırılan, kadınlarının hafifmeşrep ve gösterişli tavırlarıyla tanındığı bir aileye mensuptur. Romanın başlangıcında kırk beş yaşındadır.
- Bihter: Firdevs Hanım'ın küçük kızı. Yirmi iki yaşındayken Adnan Bey'le evlenir. Ama Behlül'e aşık olur.
- Peyker: Firdevs Hanım'ın büyük kızı. Bihter'den üç yaş büyüktür. Mesafeli bir tabiatı vardır.
- Nihat Bey: Peyker'in eşi. İstanbul'un üst tabaka yaşamına dahil olmak için Peyker'le evlenmiştir. Evliliklerinden Feridun adlı bir oğulları olmuştur, iki yıl sonra da ikinci çocukları dünyaya gelmiştir.
- Şakire Hanım: Adnan Bey'in yalısının aşçısı.Uşak Süleyman Efendi ile evlenmiştir. Bu evlilikten Cemile adlı bir kızları olmuştur.
- Şayeste: Adnan Bey'in yalısında başkalfa.
- Nesrin: Adnan Bey'in yalısında hizmetçi.
- Hacı Necip: Adnan Bey'in yalısında aşçı.
- Beşir: Adnan Bey yalısında Habeş asıllı hadım hizmetli, arabacı.
- Katina: Firdevs Hanım'ın hizmetçisi.
Temalar
Türk edebiyatı tarihi uzmanı Nurullah Çetin, romanda işlenen "yasak aşk" temasının II. Abdülhamit döneminde (19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında) yayımlanan birçok romanda yer aldığına dikkat çeker. Fatma Âliye'nin Muhadarat (1892), Hüseyin Rahmi'nin Bir Muadale-i Sevda (1899), Mehmet Rauf'un Eylül (1901) ve Saffet Nezihi'nin Zavallı Necdet (1902) romanları, Aşk-ı Memnu'nun tefrika edildiği dönemlerde yayımlanan ve benzer bir şekilde "yasak aşk" temasını işleyen romanlardandır. Nurullah Çetin'e göre dönemin romanlarında "yasak aşk" temasının ön plana çıkması çeşitli nedenlere bağlıdır; bu nedenlerin arasında Fransız realist romancıların etkisi, okuyucunun gizli şeylere merak duyması gibi nedenler sayılabilir. Dönemin diğer yazarları gibi Halit Ziya Uşaklıgil de yasak aşk konusunu işlerken ahlakçı bir tutum takınmaz, evlilik kurumunun işleyişindeki sorunları gündeme getirir ve evli insanları evlilik dışı ilişkiler yaşamaya iten nedenleri ortaya koyar. Aşk-ı Memnu'da da eşlerin arasındaki yaş farkı ve aralarındaki bağların zayıflığı Bihter'in bir yasak aşk yaşamasına neden olmuştur.
Aşk-ı Memnu'da yer alan mürebbiye karakteri Matmazel De Courton'a benzer karakterler dönemin diğer romanlarında yer alır. Genellikle orta ve üst sınıf Osmanlı ailelerinin çocuklarını eğitmek için Fransa gibi ülkelerden getirilen mürebbiyeler Tanzimat döneminden itibaren Osmanlı konaklarında görülmeye başlanmıştır. Ahmet Mithat Efendi'nin Felâtun Bey ve Rakım Efendi romanındaki Josefino, Fatma Âliye'nin Muhadaratındaki Jozefin, Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Mürebbiye'sindeki Anjel ve aynı yazarın Ölüler Yaşıyor mu romanındaki Luiz Şermin karakterleri, Aşk-ı Memnu'daki De Courton'a benzer bir şekilde Osmanlı konaklarında Batı tipi eğitim veren Avrupa kökenli kadın karakterlerdir.
Üslup Özellikleri
Halit Ziya Uşaklıgil, diğer romanlarında olduğu gibi Aşk-ı Memnu'da da ağır bir Osmanlıca kullanır. Ağır bir dil ve üslup kullanımı, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başındaki ana edebiyat akımı olan Servet-i Fünûn dönemi Türk edebiyatının genel özelliklerindendir. Halit Ziya Uşaklıgil, bu dönemin diğer yazarları gibi, günlük hayatta kullanılmayan ya da nadiren kullanılan Arapça ve Farsça kelimelere Aşk-ı Memnu'da sıkça yer verir, bu bakımdan romanın kelime haznesini şiirlerin kelime haznesine yaklaştırır. Çok belirgin olmasa da, Fransızca sözdiziminin kimi özellikleri de romanda kullanılmıştır.
1920'den sonra yapılan baskılarda (özellikle 1939 baskısından itibaren) yazar kullandığı dilde bir sadeleştirme gerçekleştirmiştir.
Edebi Önemi
Aşk-ı Memnu, tefrika edildiği dönemde büyük ilgiyle karşılanmıştır. Halid Ziya Uşaklıgil'in en tanınan romanı olmuştur. Roman, yazarın en olgun eseri olarak kabul edilir ve Servet-i Fünûn dönemi Türk edebiyatının şaheserlerinden biri olarak değerlendirilir. Batılı anlamda ilk roman örneği olduğu bilim çevrelerince kabul görmüştür.
Halid Ziya Uşaklıgil'in İzmir'de yazılan ve genellikle aşk hikâyelerini konu eden ve toplumsal konuları işlemeyen romanlarının aksine Aşk-ı Memnu, tıpkı yazarın İstanbul'da yazdığı diğer romanlar gibi İstanbul'un genel yaşantısını ve bu şehirde yaşayan çeşitli toplum kesimlerini yansıtır. Bu nedenle Aşk-ı Memnu, yazarın Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar ve Nesl-i Ahir gibi "İstanbul Romanları"na benzer özellikler taşır.
Romanın başlıca baskıları
Aşk-ı Memnu, Servet-i Fünûn dergisinin 16 Mayıs 1900 tarihli 479. sayısı arasında tefrika edilmiştir. 1925 yılında "İkbal Kütüphanesi" yayınevi tarafından yeniden kitap olarak basılmıştır.
1939 yılında Latin harfleriyle bir yeni baskısı yapılmıştır. Hilmi Kitabevi tarafından yapılan bu baskı için yazar romanın dilini sadeleştirmiş; ancak kelimelerin bir kısmını değiştirmekle yetinmiş ve üslupta herhangi bir değişiklik yapmamıştır. Bu değişiklikleri 1939 baskısına yazdığı kısa bir önsözde açıklamıştır.
1963 yılında İnkılap Kitabevi kitabın yeni bir baskısını hazırlamıştır.
2004 yılında Özgür Yayınları romanın yeni bir baskısını yapmıştır; bu baskıda 1939 basımı temel alınmış, Osmanlıca kelimelerin güncel Türkçe karşılıkları köşeli parantez içinde verilmiştir. Bu basım, romandan uyarlanan bir dizinin 2008 yılında yayınlanmaya başlamasının da etkisiyle büyük ilgi görmüş, Mart 2009 itibarıyla yirmi baskı yapmıştır.
Wolfgang Riemann tarafından Almancaya çevrilen kitap, Verbotene Lieben başlığıyla 2007 yılında Zürih merkezli bir yayınevi olan Unionsverlag tarafından Türk Kütüphanesi (Türkische Bibliothek) dizisi kapsamında yayınlandı.
Uyarlamalar
- Aşk-ı Memnu'nun Halit Refiğ yönetiminde gerçekleştirilen dizi uyarlaması 1975 yılında TRT'de altı bölüm olarak yayınlandı. Bu uyarlamada esas olarak romana sadık kalınmıştır. Dizideki bazı diyaloglarda Osmanlı Devleti'nin son döneminin siyasi olaylarına yapılan atıflar, romanda yer almamaktadır.
- Roman, Tarık Günersel tarafından tiyatroya uyarlandı ve üç perdelik bir oyun olarak temsil edildi.
- Tarık Günersel'in yazdığı libretto, Selman Ada tarafından opera olarak bestelendi; Aşk-ı Memnu operasının ilk temsili 23 Ocak 2003 tarihinde Mersin'de yapıldı. Opera daha sonra İstanbul Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda da sahnelendi.
- Romandan yola çıkılarak Kanal D ve Ay Yapım tarafından yapılan yeni bir dizi uyarlaması 2008 yılında televizyonda yayımlanmaya başladı. Bu dizide hikâye 2000'ler Türkiye'sine uyarlanmış, olay örgüsünde ve karakterler özelliklerinde değişiklikler yapılmış, romanda yer almayan kimi yeni karakterler eklenmiştir.
- 2023 yapımı olan Bihter filmi, Aşk-ı Memnu romandan uyarlanmıştır.
Kaynakça
- ^ "Nurullah ÇETİN, II. Abdülhamit Dönemi Türk Romanında 'Aşk-ı Memnu' Teması", Türkoloji Dergisi, cilt: 15, 2002 19 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., s. 19-20.
- ^ Dilek CERAN, "Mürebbiyelik ve Türk Romanında Bazı Mürebbiye Tipleri", Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı: 12, bahar 2002[]
- ^ Enise KANTEMİR, "Aşk-ı Memnu (Eser İncelemesi)", Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, cilt: 15, sayı: 1, 1982 9 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., s. 238-239.
- ^ Enise KANTEMİR, "Aşk-ı Memnu (Eser İncelemesi)", Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, cilt: 15, sayı: 1, 1982 9 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., s. 227.
- ^ . 25 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2014.
- ^ home.ku.edu.tr/.../AŞK%20TANIMLARI%20IŞIĞINDA%20AŞK.doc
- ^ Gıyasettin AYTAŞ, "Batılılaşma Maceramızda Türk Romanına Yansıyan Tipler –I–", Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt: 22, sayı: 1, 2002 31 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., s. 43.
Dış bağlantılar
![image]()
Vikisöz 'de Aşk-ı Memnu ile ilgili özlü sözler bulunur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ask i Memnu gunumuz Turkcesi Yasak Ask Halid Ziya Usakligil in realist naturalist bir romanidir Ilk olarak 1899 1900 yillarinda Servet i Funun dergisinde tefrika edildikten sonra 1901 de kitap olarak yayimlanmistir Ask i MemnuYazarHalid Ziya UsakligilTurRomanYayim1901YayimciAlem Matbaasi Ahmed Ihsan ve Surekasi 1901 Hilmi KitabeviVikikaynak ta Ask i Memnu ile ilgili metin bulabilirsiniz KonuFirdevs Hanim Melih Bey takimi diye adlandirilan bir ailedendir Yaptigi evlilikten Peyker ve Bihter adli iki kizi olmustur Esi Melih Bey Firdevs Hanim a yazilmis ask mektuplarini okuduktan sonra kriz gecirerek olur Kizlari Firdevs Hanim i pek sevmez Firdevs Hanim da kizlarindan nefret etmektedir Cunku ona gore kizlari onun gencligini calmistir Firdevs Hanim in kizlari zamanla buyur ve Peyker evlenir Firdevs Hanim ve kizlari guzel gorunmeye cok onem verirler cok zarif giyinirler Firdevs Hanim donemin zenginlerinden Adnan Bey ile evlenmek istemektedir Ama Adnan Bey Bihter i ister Firdevs Hanim bu evlilige basta karsi cikar ancak daha sonra kabul etmek zorunda kalir Adnan Bey in Nihal ve Bulent adinda iki cocugu vardir Nihal 15 yasinda Bulent yaklasik 9 yasindadir Adnan Bey in esi Bulent in dogumundan hemen sonra olmustur Nihal once babasinin yeni evliligine soguk bakar Ama Bihter ile tanisinca ici isinir Bununla birlikte artik babasina karsi mesafe almistir Ancak Bihter le anlasamayan asci Sakire Hanim in esi Suleyman Efendi ve kizlari Cemile ile birlikte evden ayrilmasi nedeniyle Nihal Bihter den de sogumaya baslar Kardesi Bulent in yatili okula gonderilmesinden de Bihter i sorumlu tutmaya baslar Bihter iki yil icinde evliliginden sikilir Cunku Adnan Bey ile aralarindaki yas farki buyuktur ve Bihter ona asik olmadigini hissetmektedir Zamanla Behlul ile aralarinda yasak bir iliski baslar Behlul Adnan Bey in yegenidir ve onlarla ayni evde kalmaktadir Bihter gece herkes uyuduktan sonra Behlul un odasina girmektedir Sabaha kadar iliski yasarlar Nihal zamanla Bihter den nefret etmeye baslar Bihter in Nihal ve Bulent in odalarini ayirmasi Nihal e gore affedilemez bir harekettir Firdevs Hanim dizlerindeki romatizmalari bahane ederek kendi yalisinin fazla rutubetli oldugunu one surer ve Adnan Bey in yalisina yerlesmeye karar verir Ayni donemde Nihal e annelik yapan murebbiyesi Matmazel De Courton da evden ayrilir ve Fransa ya geri doner Nihal onu Bihter in uzaklastirdigini dusunmektedir Nihal in artik kimsesi kalmamistir Babasini eskiden cok sevmesine karsi simdi icinde ona karsi bir nefret olusmustur Yasadigi olaylarin agirligi karsisinda bir gun piyano calarken bayginlik gecirir bu olaya yalnizca yalinin cocuk yastaki Habes hizmetlisi Besir sahit olur Ayni donemde Nihal Behlul e bir duygusal yakinlik duymaya baslamistir Behlul ise Bihter e duydugu asktan zamanla uzaklasmakta yeni arayislara girmektedir Firdevs Hanim Adnan Bey in yalisinda kalmaya basladiktan sonra Behlul ile Nihal i evlendirmeyi planlar Bu arada Bihter ile Behlul un arasinda bir iliski oldugunu fark eder Nihal ve Behlul bu fikre once saka diye aldirmazlar ama zamanla is ciddilesir iki genc birbirlerine asik olurlar Bihter Behlul un Nihal e olan askini kiskanir Nihal Behlul le evlenme hazirliklari yaptigi sirada Behlul ve Bihter arasindaki iliskiyi sezer En sonunda Besir her seyi aciklar Nihal ve Adnan Bey sok gecirirler Evlenecekleri gun Bihter odasinda intihar eder Behlul ise evden kacar Bir zaman sonra Adnan Bey ve Nihal eski mutlu gunlerine geri donerler Sakire Hanim ve Suleyman Efendi eve geri doner Matmazel de Courton da Fransa dan geri cagrilir Ancak Besir uzun suredir mucadele etmekte oldugu hastaligina yenik duserek olmustur KarakterlerAdnan Bey Varlikli 50 yaslarinda bir Istanbul beyefendisi Behlul Adnan Bey in yegeni babasi uzak bir vilayete ust duzey memur olarak tayin oldugundan Istanbul da amcasinin himayesinde yasamakta Galatasaray da yatili olarak okumaktadir Kizlara zaafi vardir Nihal Adnan Bey in kizi Behlul e asiktir Bulent Adnan Bey in oglu Babasinin Bihter le evlenmesinden sonra Bihter i anne olarak benimser Kisa sure sonra yatili okula gonderilir Matmazel de Courton Fakir dusmus bir Fransiz soylu ailenin kizi Nihal ve Bulent in murebbiyesi Firdevs Hanim Melih Bey Takimi olarak adlandirilan kadinlarinin hafifmesrep ve gosterisli tavirlariyla tanindigi bir aileye mensuptur Romanin baslangicinda kirk bes yasindadir Bihter Firdevs Hanim in kucuk kizi Yirmi iki yasindayken Adnan Bey le evlenir Ama Behlul e asik olur Peyker Firdevs Hanim in buyuk kizi Bihter den uc yas buyuktur Mesafeli bir tabiati vardir Nihat Bey Peyker in esi Istanbul un ust tabaka yasamina dahil olmak icin Peyker le evlenmistir Evliliklerinden Feridun adli bir ogullari olmustur iki yil sonra da ikinci cocuklari dunyaya gelmistir Sakire Hanim Adnan Bey in yalisinin ascisi Usak Suleyman Efendi ile evlenmistir Bu evlilikten Cemile adli bir kizlari olmustur Sayeste Adnan Bey in yalisinda baskalfa Nesrin Adnan Bey in yalisinda hizmetci Haci Necip Adnan Bey in yalisinda asci Besir Adnan Bey yalisinda Habes asilli hadim hizmetli arabaci Katina Firdevs Hanim in hizmetcisi TemalarTurk edebiyati tarihi uzmani Nurullah Cetin romanda islenen yasak ask temasinin II Abdulhamit doneminde 19 yuzyil sonu ve 20 yuzyil basinda yayimlanan bircok romanda yer aldigina dikkat ceker Fatma Aliye nin Muhadarat 1892 Huseyin Rahmi nin Bir Muadale i Sevda 1899 Mehmet Rauf un Eylul 1901 ve Saffet Nezihi nin Zavalli Necdet 1902 romanlari Ask i Memnu nun tefrika edildigi donemlerde yayimlanan ve benzer bir sekilde yasak ask temasini isleyen romanlardandir Nurullah Cetin e gore donemin romanlarinda yasak ask temasinin on plana cikmasi cesitli nedenlere baglidir bu nedenlerin arasinda Fransiz realist romancilarin etkisi okuyucunun gizli seylere merak duymasi gibi nedenler sayilabilir Donemin diger yazarlari gibi Halit Ziya Usakligil de yasak ask konusunu islerken ahlakci bir tutum takinmaz evlilik kurumunun isleyisindeki sorunlari gundeme getirir ve evli insanlari evlilik disi iliskiler yasamaya iten nedenleri ortaya koyar Ask i Memnu da da eslerin arasindaki yas farki ve aralarindaki baglarin zayifligi Bihter in bir yasak ask yasamasina neden olmustur Ask i Memnu da yer alan murebbiye karakteri Matmazel De Courton a benzer karakterler donemin diger romanlarinda yer alir Genellikle orta ve ust sinif Osmanli ailelerinin cocuklarini egitmek icin Fransa gibi ulkelerden getirilen murebbiyeler Tanzimat doneminden itibaren Osmanli konaklarinda gorulmeye baslanmistir Ahmet Mithat Efendi nin Felatun Bey ve Rakim Efendi romanindaki Josefino Fatma Aliye nin Muhadaratindaki Jozefin Huseyin Rahmi Gurpinar in Murebbiye sindeki Anjel ve ayni yazarin Oluler Yasiyor mu romanindaki Luiz Sermin karakterleri Ask i Memnu daki De Courton a benzer bir sekilde Osmanli konaklarinda Bati tipi egitim veren Avrupa kokenli kadin karakterlerdir Uslup OzellikleriHalit Ziya Usakligil diger romanlarinda oldugu gibi Ask i Memnu da da agir bir Osmanlica kullanir Agir bir dil ve uslup kullanimi 19 yuzyil sonu ve 20 yuzyil basindaki ana edebiyat akimi olan Servet i Funun donemi Turk edebiyatinin genel ozelliklerindendir Halit Ziya Usakligil bu donemin diger yazarlari gibi gunluk hayatta kullanilmayan ya da nadiren kullanilan Arapca ve Farsca kelimelere Ask i Memnu da sikca yer verir bu bakimdan romanin kelime haznesini siirlerin kelime haznesine yaklastirir Cok belirgin olmasa da Fransizca sozdiziminin kimi ozellikleri de romanda kullanilmistir 1920 den sonra yapilan baskilarda ozellikle 1939 baskisindan itibaren yazar kullandigi dilde bir sadelestirme gerceklestirmistir Edebi OnemiAsk i Memnu tefrika edildigi donemde buyuk ilgiyle karsilanmistir Halid Ziya Usakligil in en taninan romani olmustur Roman yazarin en olgun eseri olarak kabul edilir ve Servet i Funun donemi Turk edebiyatinin saheserlerinden biri olarak degerlendirilir Batili anlamda ilk roman ornegi oldugu bilim cevrelerince kabul gormustur Halid Ziya Usakligil in Izmir de yazilan ve genellikle ask hikayelerini konu eden ve toplumsal konulari islemeyen romanlarinin aksine Ask i Memnu tipki yazarin Istanbul da yazdigi diger romanlar gibi Istanbul un genel yasantisini ve bu sehirde yasayan cesitli toplum kesimlerini yansitir Bu nedenle Ask i Memnu yazarin Mai ve Siyah Kirik Hayatlar ve Nesl i Ahir gibi Istanbul Romanlari na benzer ozellikler tasir Romanin baslica baskilariAsk i Memnu Servet i Funun dergisinin 16 Mayis 1900 tarihli 479 sayisi arasinda tefrika edilmistir 1925 yilinda Ikbal Kutuphanesi yayinevi tarafindan yeniden kitap olarak basilmistir 1939 yilinda Latin harfleriyle bir yeni baskisi yapilmistir Hilmi Kitabevi tarafindan yapilan bu baski icin yazar romanin dilini sadelestirmis ancak kelimelerin bir kismini degistirmekle yetinmis ve uslupta herhangi bir degisiklik yapmamistir Bu degisiklikleri 1939 baskisina yazdigi kisa bir onsozde aciklamistir 1963 yilinda Inkilap Kitabevi kitabin yeni bir baskisini hazirlamistir 2004 yilinda Ozgur Yayinlari romanin yeni bir baskisini yapmistir bu baskida 1939 basimi temel alinmis Osmanlica kelimelerin guncel Turkce karsiliklari koseli parantez icinde verilmistir Bu basim romandan uyarlanan bir dizinin 2008 yilinda yayinlanmaya baslamasinin da etkisiyle buyuk ilgi gormus Mart 2009 itibariyla yirmi baski yapmistir Wolfgang Riemann tarafindan Almancaya cevrilen kitap Verbotene Lieben basligiyla 2007 yilinda Zurih merkezli bir yayinevi olan Unionsverlag tarafindan Turk Kutuphanesi Turkische Bibliothek dizisi kapsaminda yayinlandi UyarlamalarAsk i Memnu nun Halit Refig yonetiminde gerceklestirilen dizi uyarlamasi 1975 yilinda TRT de alti bolum olarak yayinlandi Bu uyarlamada esas olarak romana sadik kalinmistir Dizideki bazi diyaloglarda Osmanli Devleti nin son doneminin siyasi olaylarina yapilan atiflar romanda yer almamaktadir Roman Tarik Gunersel tarafindan tiyatroya uyarlandi ve uc perdelik bir oyun olarak temsil edildi Tarik Gunersel in yazdigi libretto Selman Ada tarafindan opera olarak bestelendi Ask i Memnu operasinin ilk temsili 23 Ocak 2003 tarihinde Mersin de yapildi Opera daha sonra Istanbul Cemal Resit Rey Konser Salonu nda da sahnelendi Romandan yola cikilarak Kanal D ve Ay Yapim tarafindan yapilan yeni bir dizi uyarlamasi 2008 yilinda televizyonda yayimlanmaya basladi Bu dizide hikaye 2000 ler Turkiye sine uyarlanmis olay orgusunde ve karakterler ozelliklerinde degisiklikler yapilmis romanda yer almayan kimi yeni karakterler eklenmistir 2023 yapimi olan Bihter filmi Ask i Memnu romandan uyarlanmistir Kaynakca Nurullah CETIN II Abdulhamit Donemi Turk Romaninda Ask i Memnu Temasi Turkoloji Dergisi cilt 15 2002 19 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 19 20 Dilek CERAN Murebbiyelik ve Turk Romaninda Bazi Murebbiye Tipleri Selcuk Universitesi Turkiyat Arastirmalari Dergisi sayi 12 bahar 2002 olu kirik baglanti Enise KANTEMIR Ask i Memnu Eser Incelemesi Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi cilt 15 sayi 1 1982 9 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 238 239 Enise KANTEMIR Ask i Memnu Eser Incelemesi Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi cilt 15 sayi 1 1982 9 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 227 25 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Temmuz 2014 home ku edu tr ASK 20TANIMLARI 20ISIGINDA 20ASK doc Giyasettin AYTAS Batililasma Maceramizda Turk Romanina Yansiyan Tipler I Gazi Egitim Fakultesi Dergisi cilt 22 sayi 1 2002 31 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 43 Dis baglantilarVikisoz de Ask i Memnu ile ilgili ozlu sozler bulunur