Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Başörtüsü, başı özellikle saçları yıpratıcı dış etkenlerden korumak, örtünmeyi sağlamak, tanınmamak için kullanılan, başın üst kısmının çoğunu ya da tamamını kaplayan bir çeşit örtü ve giysi.
- İslam'da örtünme üzerine daha fazla bilgi için "tesettür" maddesine bakınız.
Kimi toplumlarda erkekler tarafından , puşi gibi adları olan başörtü çeşitleri kullanılsa da başörtüsü genellikle kadın giyiminin bir parçası olarak kabul edilir. Batıdan Doğuya, Hristiyanlıktan Budizm’e kadar farklı dini ve coğrafi çevrelerde evrensel bir yaygınlığa sahiptir.
Başörtüsü, bir giysi olarak örttüğü başı sıcaktan ve soğuktan koruma şeklindeki ana işlevinin ötesinde bazı toplumlarda dini ya da geleneksel işlevler ve anlamlar kazanmıştır. Bölge ve kültür şartlarına göre başörtüsü şekilleri büyük bir çeşitlilik gösterdiği gibi üstlendiği anlamlar da farklılaşır. Bir toplumda sosyal statünün, asaletin göstergesi olarak kullanılırken bir başkasında erkeğin kadın üzerindeki hâkimiyetinin işareti olarak kabul edilebilmektedir.
Dinlerde başörtüsü
Antik toplumlarda başörtüsü
Baş ve yüz örtme âdetinin Mezopotamya toplumlarında milâttan önce 4000’lere kadar gittiği kaydedilmektedir.Sumer’deki İnanna mâbedlerinde rahibeler başlarını örtmek mecburiyetindeydi. Bu tapınaklarda rahibelerin kutsal fahişelik görevi yaptıkları ve bundan dolayı diğer kadınlardan ayrılmak için başlarını örttükleri belirtilmektedir
M.Ö. 1500 yıllarında bir Asur Kralı'nın çıkardığı kanunun 40. maddesi, evli ve dul kadınlarla tapınak fahişelerinin başlarını örtmelerini buyurmuş; bekâr kızların, cariyelerin ve fahişelerin başını örtmesi ise yasaklanmıştır. Bu uygulama Persler’de devam etmiş, oradan Araplar’a geçmiştir.
Anadolu’da yaşayan eski topluluklardan Hititler, Frigyalılar ve İyonyalılar’da kadınların saçlarını örttükleri bilinmektedir.
Hindu topluluklarında eski dönemlerde soylu erkek ve kadınlar gösterişli başlık ve baş örtüleri kullanmışlardır.
Eski Yunan toplumlarında kadınlar, M.Ö 6. yüzyıldan itibaren başlarını diplaks/himation, şal, eşarp, bone (sakkos) gibi değişik örtülerle kapatmıştır.Roma devletinde dindarlık ve hayâ kavramları genellikle başı örtülü kadın veya tanrıça biçiminde sembolize edilmiştir.
Yahudilik’te başörtüsü
Yahudilikte erkekler Tanrı’nın üstünlüğünü kabul etmenin bir sembolü olarak başlarını veya şapka ile örterlerken kadınlar başlarını başörtüsü ile ve erkeklerden farklı sebeplerle örteler. Yahudilikte kadının başörtüsü kimilerine göre iffetli oluşun sembolüdür; bazılarına göre kadının evli oluşunun, kocasına ait olduğunun göstergesidir; kimine göre ise başörtüsü Yahudi kadınların saygınlık, soyluluk sembolüdür.
Yahudi kadınların kullandığı başörtülerinin şekli tarih içinde değişiklik göstermiştir. Başlangıçta geniş, büyük başörtüleri ve şallar kullanılırken zamanla bu örtülerin boyutları ve kapattıkları alanlar daralmıştır. Önceleri yüz dışında bütün baş bölgesi kapalı iken zamanla boyun, saçların bir kısmı açıkta kalır hale gelmiştir. 19. yüzyıldan sonra başörtülerin yerini giderek önce şapkalar daha sonra da peruk almaya başlamıştır. Günümüzde Yahudilerin çoğunluğu tarafından başın örtülmesi sadece sinagogla sınırlandırılmış ve bunun dışında başın açılması yaygınlaşmıştır. Bununla birlikte dünya üzerinde örtü, şapka veya peruk takmaya devam eden Yahudi kadınlar da bulunmaktadır.
Hristiyanlıkta başörtüsü
Hristiyan Kutsal Kitabında örtünme konusunda başka bir ifade olmadığı için, bu konuda Pavlus’un Mektupları’ndaki sözler esas alınmıştır. Pavlus, Yahudilerdeki kadınların örtünmesi adetinin sürdürülmesini putperest kültüre muhalefet etmek için istemiş; yüzlerce yıl sıkı bir şekilde uygulanan örtünme, zamanla sadece rahibelere has bir uygulamaya dönüşmüştür.
Rahibelerin başörtüsü giyme törenleri rahibeliğin önemli bir aşamasıdır. Rahibeler İsa ile evliliğin sembolü olarak başlarını örterler.
Bugün dünyanın birçok bölgesinde başlarını geleneksel biçimde örten Hristiyan kadınlar da bulunmaktadır.
İslam'da başörtüsü
İslam’daki örtünme anlayışı, toplumların örfüne göre ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye farklılık gösterir. Kur’an’da giyim kuşam konusunda belli biçimler önerilmez, sadece birtakım ölçüler vermekle yetinilir. Örtünme konusuna birkaç ayette değinilmiştir.
Toplumların bu ayetleri kendi kültür ve anlayışlarına göre yorumlaması ile örtünme ve baş örtüsüne ilişkin farklı yaklaşımlar ortaya çıkmıştır.
Kadınların örtünmesi konusunda İslam’da esas alınan âyetlerden birisi Nur Suresi, 31'nci ayeti; diğeri Ahzab Suresi, 59'ncu ayetidir. Örtünme konusundaki farklı görüşler, bu ayetlerde geçen “füruc”, “zinet”, “hımar” “cilbab” kelimelerine verilen anlam ile ilgili bulunmaktadır. Nur suresindeki Hımar (çoğul şekliyle humur), "başörtüsü" olarak tercüme edilmiş; hımarı yakaların üstüne salmak ise, “baş örtüsünü indirerek yakaları ya da yakalardaki takıları örtmek” olarak yorumlanmıştır. Ayrıca tefsirlerde yine Nur suresinde geçen ‘kendiliğinden görünen kısımlar’ ifadesinin farklı şekillerde açıklanması başörtüsü konusuna çok farklı bakış açıları getirilmesine imkân sağlamış; toplumun örfüne göre örtünme biçimleri geliştirilmiştir. Erkek-kadın herkesin başını örttüğü bir dönemde saçın örtülmesi, örtünmenin sınırları içinde yer alırken, toplumun genel kabulleri bunun dışına çıktığında açılabilmesi de söz konusu olabilmiştir.
Gerek ayetlerdeki kelimelere verilen anlamlardan doğan yorum farklılıkları, gerekse kültürel ve bölgesel farklılıklar etkisiyle değişik uygulamalar söz konusu olsa da örtünme ile ilgili ayetlerin gelmesinden sonra Müslüman aile ve toplumlarda yüzyıllar boyunca örtünme uygulanmış; kadınların örtünmesi Müslüman toplumların en belirgin özelliklerinden kabul edilmiştir.
Türkiye'de başörtüsü
Türkiye’de başörtüsü gerek İslam dinine, gerekse diğer dinlere mensup kadınlar tarafından gelenekler ve dini inançlar nedeniyle farklı şekillerde kullanılmaktadır.
Baş örtüsünün daha çok bir süs eşyası olarak değerlendirildiği eski Türk kültüründe kadınlar "bürünmek" kelimesinden türetilerek “bürüncük” denen ve “yaşurmak” (gizlemek, örtmek) kelimesinden türetilerek “yaşmak” diye adlandırılan çeşitli örtüler kullanmışlardır. Türkler İslamiyet’i kabul ettikten sonra da devam eden bu adet, Anadolu’ya yerleşen Türkler tarafından da sürdürülmüş; Osmanlılar döneminde Osmanlı kadın kıyafetinin önemli bir unsuru olmuştur.
Günümüzde Türkiye’de Müslüman kadınların başını örtmesi çok yaygın bir uygulamadır. Yahudi kadınlar genellikle sadece sinagogda başını örtmekte; sayıları hayli azalmış olan Hristiyan rahibeler günlük yaşamlarında başlarını örtmektedir.
Osmanlı döneminde başlarını örtmesi yolunda kendilerine müdahale edilen kadınlara cumhuriyet döneminde başörtüsü kullanmamaları yönünde müdahaleler yaşanmıştır. Başörtüsünün başta üniversiteler olmak üzere kamu ve bazı özel kurumlarda yasaklanması başörtüsü sorunu olarak adlandırılan büyük bir sorun haline gelmiştir.
Yöresel farklılıklar
Türkiye'de kullanılan, kadın başörtüleri bağlama şekli, desen, kumaş bakımından bölgelere göre farklı özellikler gösterir. Yöresel başörtüleri yaşmak, ferace, kadın fesi, felek tabancası, hotoz, maşlak, tandırbaş, yemeni, kundak yemeni, salma yemeni, terlik, başbezi gibi farklı isimle alır.
Galeri
-
![image]()
Omo Vadisi, Güney Etiyopya -
![image]()
Slovenya -
![image]()
Ukrayna -
![image]()
Çingene kadını -
![image]()
Bandanalı bir kadın -
![image]()
Myanmar
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Saran, Ulvi (27 Temmuz 2013). . 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2015.
- ^ a b c d e f g h i j Ünal, Asife. (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2015.
- ^ Görmez, Mehmet. (PDF). Mehmetgormez.com sitesi. 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2015.
- ^ a b c d Gürkan, Salime Leyla. . 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2015.
- ^ Selçuk, Sami. . 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2015.
- ^ Kılıç, Yusuf; Mutlul, Suzan Akkuş. (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Basortusu basi ozellikle saclari yipratici dis etkenlerden korumak ortunmeyi saglamak taninmamak icin kullanilan basin ust kisminin cogunu ya da tamamini kaplayan bir cesit ortu ve giysi HindistanIslam da ortunme uzerine daha fazla bilgi icin tesettur maddesine bakiniz Kimi toplumlarda erkekler tarafindan pusi gibi adlari olan basortu cesitleri kullanilsa da basortusu genellikle kadin giyiminin bir parcasi olarak kabul edilir Batidan Doguya Hristiyanliktan Budizm e kadar farkli dini ve cografi cevrelerde evrensel bir yayginliga sahiptir Lyon Guzel Sanatlar Muzesi nde basortulu bir antikcag kadini Basortusu bir giysi olarak orttugu basi sicaktan ve soguktan koruma seklindeki ana islevinin otesinde bazi toplumlarda dini ya da geleneksel islevler ve anlamlar kazanmistir Bolge ve kultur sartlarina gore basortusu sekilleri buyuk bir cesitlilik gosterdigi gibi ustlendigi anlamlar da farklilasir Bir toplumda sosyal statunun asaletin gostergesi olarak kullanilirken bir baskasinda erkegin kadin uzerindeki hakimiyetinin isareti olarak kabul edilebilmektedir UrdunDinlerde basortusuAntik toplumlarda basortusu Bas ve yuz ortme adetinin Mezopotamya toplumlarinda milattan once 4000 lere kadar gittigi kaydedilmektedir Sumer deki Inanna mabedlerinde rahibeler baslarini ortmek mecburiyetindeydi Bu tapinaklarda rahibelerin kutsal fahiselik gorevi yaptiklari ve bundan dolayi diger kadinlardan ayrilmak icin baslarini orttukleri belirtilmektedir M O 1500 yillarinda bir Asur Krali nin cikardigi kanunun 40 maddesi evli ve dul kadinlarla tapinak fahiselerinin baslarini ortmelerini buyurmus bekar kizlarin cariyelerin ve fahiselerin basini ortmesi ise yasaklanmistir Bu uygulama Persler de devam etmis oradan Araplar a gecmistir Anadolu da yasayan eski topluluklardan Hititler Frigyalilar ve Iyonyalilar da kadinlarin saclarini orttukleri bilinmektedir Hindu topluluklarinda eski donemlerde soylu erkek ve kadinlar gosterisli baslik ve bas ortuleri kullanmislardir Eski Yunan toplumlarinda kadinlar M O 6 yuzyildan itibaren baslarini diplaks himation sal esarp bone sakkos gibi degisik ortulerle kapatmistir Roma devletinde dindarlik ve haya kavramlari genellikle basi ortulu kadin veya tanrica biciminde sembolize edilmistir Aglama Duvarinda dua eden Yahudi kadinlarYahudilik te basortusu Yahudilikte erkekler Tanri nin ustunlugunu kabul etmenin bir sembolu olarak baslarini veya sapka ile orterlerken kadinlar baslarini basortusu ile ve erkeklerden farkli sebeplerle orteler Yahudilikte kadinin basortusu kimilerine gore iffetli olusun semboludur bazilarina gore kadinin evli olusunun kocasina ait oldugunun gostergesidir kimine gore ise basortusu Yahudi kadinlarin sayginlik soyluluk semboludur Yahudi kadinlarin kullandigi basortulerinin sekli tarih icinde degisiklik gostermistir Baslangicta genis buyuk basortuleri ve sallar kullanilirken zamanla bu ortulerin boyutlari ve kapattiklari alanlar daralmistir Onceleri yuz disinda butun bas bolgesi kapali iken zamanla boyun saclarin bir kismi acikta kalir hale gelmistir 19 yuzyildan sonra basortulerin yerini giderek once sapkalar daha sonra da peruk almaya baslamistir Gunumuzde Yahudilerin cogunlugu tarafindan basin ortulmesi sadece sinagogla sinirlandirilmis ve bunun disinda basin acilmasi yayginlasmistir Bununla birlikte dunya uzerinde ortu sapka veya peruk takmaya devam eden Yahudi kadinlar da bulunmaktadir Rahibe Teresa 1989 yilinda Almanya nin Bonn sehrindeHristiyanlikta basortusu Hristiyan Kutsal Kitabinda ortunme konusunda baska bir ifade olmadigi icin bu konuda Pavlus un Mektuplari ndaki sozler esas alinmistir Pavlus Yahudilerdeki kadinlarin ortunmesi adetinin surdurulmesini putperest kulture muhalefet etmek icin istemis yuzlerce yil siki bir sekilde uygulanan ortunme zamanla sadece rahibelere has bir uygulamaya donusmustur Rahibelerin basortusu giyme torenleri rahibeligin onemli bir asamasidir Rahibeler Isa ile evliligin sembolu olarak baslarini orterler Bugun dunyanin bircok bolgesinde baslarini geleneksel bicimde orten Hristiyan kadinlar da bulunmaktadir Islam da basortusu Islam daki ortunme anlayisi toplumlarin orfune gore ulkeden ulkeye bolgeden bolgeye farklilik gosterir Kur an da giyim kusam konusunda belli bicimler onerilmez sadece birtakim olculer vermekle yetinilir Ortunme konusuna birkac ayette deginilmistir Yemen Toplumlarin bu ayetleri kendi kultur ve anlayislarina gore yorumlamasi ile ortunme ve bas ortusune iliskin farkli yaklasimlar ortaya cikmistir Kadinlarin ortunmesi konusunda Islam da esas alinan ayetlerden birisi Nur Suresi 31 nci ayeti digeri Ahzab Suresi 59 ncu ayetidir Ortunme konusundaki farkli gorusler bu ayetlerde gecen furuc zinet himar cilbab kelimelerine verilen anlam ile ilgili bulunmaktadir Nur suresindeki Himar cogul sekliyle humur basortusu olarak tercume edilmis himari yakalarin ustune salmak ise bas ortusunu indirerek yakalari ya da yakalardaki takilari ortmek olarak yorumlanmistir Ayrica tefsirlerde yine Nur suresinde gecen kendiliginden gorunen kisimlar ifadesinin farkli sekillerde aciklanmasi basortusu konusuna cok farkli bakis acilari getirilmesine imkan saglamis toplumun orfune gore ortunme bicimleri gelistirilmistir Erkek kadin herkesin basini orttugu bir donemde sacin ortulmesi ortunmenin sinirlari icinde yer alirken toplumun genel kabulleri bunun disina ciktiginda acilabilmesi de soz konusu olabilmistir Gerek ayetlerdeki kelimelere verilen anlamlardan dogan yorum farkliliklari gerekse kulturel ve bolgesel farkliliklar etkisiyle degisik uygulamalar soz konusu olsa da ortunme ile ilgili ayetlerin gelmesinden sonra Musluman aile ve toplumlarda yuzyillar boyunca ortunme uygulanmis kadinlarin ortunmesi Musluman toplumlarin en belirgin ozelliklerinden kabul edilmistir Turkiye de basortusuAntalya ilinin Kalkan koyunden bir Turk kadini Turkiye de basortusu gerek Islam dinine gerekse diger dinlere mensup kadinlar tarafindan gelenekler ve dini inanclar nedeniyle farkli sekillerde kullanilmaktadir Bas ortusunun daha cok bir sus esyasi olarak degerlendirildigi eski Turk kulturunde kadinlar burunmek kelimesinden turetilerek buruncuk denen ve yasurmak gizlemek ortmek kelimesinden turetilerek yasmak diye adlandirilan cesitli ortuler kullanmislardir Turkler Islamiyet i kabul ettikten sonra da devam eden bu adet Anadolu ya yerlesen Turkler tarafindan da surdurulmus Osmanlilar doneminde Osmanli kadin kiyafetinin onemli bir unsuru olmustur Gunumuzde Turkiye de Musluman kadinlarin basini ortmesi cok yaygin bir uygulamadir Yahudi kadinlar genellikle sadece sinagogda basini ortmekte sayilari hayli azalmis olan Hristiyan rahibeler gunluk yasamlarinda baslarini ortmektedir Osmanli doneminde baslarini ortmesi yolunda kendilerine mudahale edilen kadinlara cumhuriyet doneminde basortusu kullanmamalari yonunde mudahaleler yasanmistir Basortusunun basta universiteler olmak uzere kamu ve bazi ozel kurumlarda yasaklanmasi basortusu sorunu olarak adlandirilan buyuk bir sorun haline gelmistir Yoresel farkliliklar Turkiye de kullanilan kadin basortuleri baglama sekli desen kumas bakimindan bolgelere gore farkli ozellikler gosterir Yoresel basortuleri yasmak ferace kadin fesi felek tabancasi hotoz maslak tandirbas yemeni kundak yemeni salma yemeni terlik basbezi gibi farkli isimle alir GaleriOmo Vadisi Guney Etiyopya Slovenya Ukrayna Cingene kadini Bandanali bir kadin MyanmarAyrica bakinizTurkiye de basortusu sorunu Turban TesetturKaynakca a b Saran Ulvi 27 Temmuz 2013 23 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2015 a b c d e f g h i j Unal Asife PDF 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2015 Gormez Mehmet PDF Mehmetgormez com sitesi 23 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2015 a b c d Gurkan Salime Leyla 23 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2015 Selcuk Sami 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2015 Kilic Yusuf Mutlul Suzan Akkus PDF 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2015