Roma Krallığı, Antik Roma döneminde Roma şehri ve topraklarının monarşi ile yönetildiği dönemdir. Efsaneye göre Roma'yı Romulus ve Remus kardeşler kurmuştur. Eski çağ tarihçileri, Roma Krallığı'nın başlangıcı olarak MÖ 753 tarihini verirler. Roma’nın krallık dönemi politik tarihi hakkında bilinenler oldukça azdır. Arkeolojik bulgulara göre Roma krallık döneminde geniş caddelerin ve görkemli yapıların inşa edilmeye başlandığı büyük bir şehir olma yolundaydı. Roma henüz bu dönemde Latium bölgesinde yaşayan Latin şehirleri birliğinin önderiydi. Etrüskler, üzerinde egemenlik kurdukları Latin köylerini birleştirip Roma kentini kurarken yerli halkı kentin kurulmasında zorla çalıştırmışlar. Bu durum iki toplumun arasını açmıştır. Latin halkının zamanla güçlenen aristokratları, iki buçuk yüzyıl sonra ayaklanarak MÖ 509 yılında Etrüsk kralını kovmuşlar ve Roma Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır.
Roma Krallığı Regnum Romanum Roma Krallığı | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
MÖ 753-MÖ 509 | |||||||||||||
Arma | |||||||||||||
Antik Roma Haritası | |||||||||||||
Başkent | Roma | ||||||||||||
Yaygın dil(ler) | Latince | ||||||||||||
Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||
Rex | |||||||||||||
| |||||||||||||
Yasama organı | Roma Senatosu | ||||||||||||
Tarihçe | |||||||||||||
| |||||||||||||
|
Krallığın kuruluşu
Roma şehrinin kuruluşu tarihi geleneğe göre MÖ 8. yüzyıl ortalarına tarihlenir. Roma imparatoru Augustus döneminde MÖ 1. yüzyılın son yarısında yaşamış olan tarihçi Marcus Terentius Varro, kuruluş tarihini MÖ 753 yılı olarak hesaplamıştır. Roma isminin, şehri kuran Remus ve Romulus'tan geldiği düşünülür. Remus ve Romulus'un ataları mitolojik olarak Truva Savaşı kahramanlarından Aeneas idi. Ünlü Romalı şair Vergillius Aeneas adlı eserinde Aeneas’ın halkı ile birlikte İtalya’ya nasıl yerleştiğini anlatır. Masalsı anlatıma göre Truva düştükten sonra şehirden kaçıp yeni bir yurt arayan Truvalılara önderlik etti. Aeneas, Truva'da Hektor'dan sonra en büyük kahraman sayılırdı ve Dardanya prensiydi. Önce sağ kurtulanlarla beraber Kaz Dağı'nın güneyindeki Antandros(Altınoluk) kentine gelip buradan gemi ile denize açıldı. Rüzgâr onları Kartacaya sürükledi. Kartaca Kraliçesi Dido'nun bir süre misafiri olduktan sonra tekrar yola devam ederek önce Sicilya adasına ve oradan da Orta İtalya'da karaya çıkarak tanrıların kendisine gösterdikleri kutsal iskân yeri olan Latium'a ulaşırlar. Aenas, burada yörenin kralı Latinus ile dost olur. Latinus’un kızı Lavinia ile evlenerek Lavinium kentini kurar. Bu kent sonradan Alba Longa adını alır. Alba Longa şehrinin son kralları olan iki kardeş Numitor ve Amulius ile Romanın tarihi kuruluş süreci başlamaktadır. Bu iki erkek kardeşten kötü karakterli olarak tanımlanan Amulius ağabeyinin neslini kurutmak için Numitor’un tek kızı olan Rhea Silvia’yı Vesta tapınağında rahibe olmaya ve dolayısıyla böylece sürekli bakire kalmaya zorlamış olur. Ancak ailenin kaderi tanrılar tarafından belirlenir. Rhea Silvia savaş tanrısı Mars'tan Remus ile Romulus adlarını taşıyan ikiz erkek çocukları doğurur. Bu durumu haber alan Amulius her iki çocuğun bir sepet içerisinde Tiber Nehrine bırakılmalarını emreder.
Ancak içinde çocukların bulunduğu sepet kıyıya ulaşır ve kıyıda onları bulan bir dişi kurt tarafından emzirilerek ölümden kurtulurlar. Daha sonra onların bakımını üstlenen çoban Faustulus tarafından büyütülürler. İkizlerin karaya ulaştığı yerdeki Lupercal mağarası ve altında dişi kurtun ikizleri emzirdiği ficus Ruminalis olarak bilinen incir ağacı daha sonra Romanın mitolojik kuruluş öyküsünün temeli olarak Palatinus tepesinin güneybatı yamacında korunur ve ziyaret edilir. Remus ve Romulus büyüdüklerinde büyük amcalarının kendilerine yaptıkları kötülüğü öğrenerek Amulius’u öldürürler. Dedeleri Numitor’u tekrar tahta oturturlar ve kendileri de yeni bir şehir kurarlar. Şehrin başına kimin geçmesi gerektiği konusunda tanrılara sorulduğunda tanrısal irade Romulus’u işaret etmiş ve buna kızan Remus yeni kurulan şehri alaya alınca Romulus ile aralarında çıkan kavga sonucunda da Remus öldürülmüştür. Böylece Romulus Roma’nın ilk kralı olarak tarih yazımında yerini almıştır.
Romulus, yeni kurulan şehri nüfuslandırmak için haydutlar, kaçaklar ve suçlu erkekleri toplayarak kente getirdi. Ancak Romulus’un takipçisi olanların çoğu erkekti ve Romulus, kentte çok az kadın olmasının nüfus artmasına engel olmasından endişelenmektydi. Senatonun tavsiyesi ile Romalılar çevre kasabalara gidip buralardaki kadınlarla evlenmeye teşvik edilir. Ancak Romalıların evlilik taleplerini Sabinler kabul etmez. Bunun üzerine Romalılar, deniz tanrısı Neptün’e adanmış bir festivale, çevre kabileleri davet edip onların kadınlarını kaçırmak için bir plan yapar. Festival esnasında 30 Sabin kadını kaçırılır. Kaçırılanların biri hariç tümü bakiredir. Kaçırıldığı esnada evli olan Hersilia, bu olayın ardından Romulus ile evlenir. Hersilia’nın babası, Sabinlerin Kralı Titus Tatius’dur. Hersilia babası ile müstakbel eşi arasındaki savaşı durdurmaya çalışır. Capitoline tepesinde bulunan kalenin valisi Spurius Tarpeius’un kızı Tarpeia, Romalılara ihanet ederek kentin kapısını açıp Sabin savaşçılarının kaleye girmesini sağlamıştır. Sabinler, iç kaleyi ele geçirdikleri sırada neredeyse savaşı kazanmak üzeredir. Romalılar Palatium kapısına kadar geri çekilmiştir. Romulus, geri çekilen askerlerini toplayıp yeniden atağa geçer. Hikâyenin bu aşamasında, Sabin kadınları Hersilia ile birlikte savaşı durdurmak için araya girerler. Sabin kadınlarının araya girmesi sayesinde, savaş son bulur ve barış yapılır. Sabinler, Romalılarla birleşmeyi kabul ederler ve Sabinlerin Kralı Titus Tatius’un ölümünden önceki beş yıl boyunca barış sağlanır. Sabinler, Roma’ya taşınır ve savaşta kazandıkları Capitoline tepesine yerleşir.
Roma’nın kuruluşu hakkında anlatılan mitolojik öyküler Romalı tarihçiler ve edebiyat yazarları tarafından oluşturulmuş öyküler niteliğindedir. Bazı çağdaş tarihçilerin tahminine göre oluşturulan bu öykülerin arkasında Roma'nın giderek daha fazla güç kazandığını ve bu nedenle dikkate alınması gerektiğini görerek Roma'yı kendi tarihi gelenekleri içine uyarlamakta yararlı gören Yunan tarihçileri bulunmaktadır. Romalılar büyük bir olasılıkla giderek büyüyen egemenlik alanlarını Yunanlara karşı kabul edilebilir bir konuma getirebilmek için Yunanlardan çok sonraları bu anlatımları üstlenip onları daha da geliştirdiler. Antik Romalılar tarafından kentin kurucu mitine göre, Roma isminin kökeni, kentin kurucusu ve ilk kralı Romulus'tan geldiğine inanılmaktadır. Ancak Romulus isminin aslında Roma'nın kendisinden türetilmiş olması ihtimali vardır. 4. yüzyılın başlarında, Roma isminin kökeni hakkında alternatif teoriler önerildi. Belirsiz kalan dilsel kökenlerine odaklanan birkaç hipotez ileri sürüldü. Akmak anlamına gelen Yunancan fiil rhéō 'ile Tiber Nehri'nin arkaik adı Rumon veya Rumen'den geldiği hipotezinin yanında, Remus ve Romulus hikâyesinde benimsenen kurt toteminden dolayı kökü rom- olan ve emzik anlamına gelen Etrüskçe ruma kelimesinden gelebileceği ileri sürüldü.
Roma şehrinin elle tutulabilir gerçek tarihi için veri teşkil eden en eski buluntular Palatinus tepesinde ve Esquilinus tepesinin batı eteklerinde ele geçen erken demir çağ dönemi tabakalarda gün yüzüne çıkmıştır. Bu buluntuların en eskileri MÖ 10. ve 9. yüzyıllara tarihlenmektedir. Roma yerleşmesinin bir şehir haline dönüşmesinde en önemli rolü en yakınında bulunan şehir yapısını oluşturan Etrüskler oynamıştır. MÖ 9. ve 8. yüzyıllarda Etrüsklerin şehir olarak tanımlanabilecek yerleşmeler kurmaya başladıkları kanıtlanmıştır. MÖ 7. yüzyılın sonlarına doğru birçok Latin yerleşimi, Etrüsk şehir devletlerine tabi oldu. Etrüsk kral sülalesi olan Tarquiniuslar Roma'da kontrolü ele geçirdi. Etrüsk kökenli ilk kral Lucius Tarquinius Priscus idi. Arkeolojik verilere göre MÖ 600 yılından başlayarak bir şehir oluşumundan söz edilebileceği yorumları son yıllarda daha fazla ileri sürülmektedir. Şüphesiz aşamalı olarak şehre dönüşen yerleşim yerinin bu sürece çevrede bulunan Latinler ve Sabinler gibi civar tepelerde yaşayan yerli halkı da dahil ederek geliştiği anlaşılmaktadır.
Krallığın çöküşü
Roma, krallık rejiminin son döneminde çeşitli çekişmelere sahne olmuştu. Aynı yıllarda İtalya’nın diğer şehirlerinde de benzer karışıklıklar mevcuttu. Roma’da monarşiyi sonlandıran devrim, eskiçağda diğer kent devletlerinde de olduğu gibi seçkinler tarafından gerçekleştirilmiştir ve seçkinler yönetimi kendi yararlarına uygun şekilde yeniden düzenleme ihtiyacı duymuşlardır. Antik tarihçiler Roma’dan, son kralın kovuluşuna dair bir efsane anlatırlar. Buna göre son kral Lucius Tarquinius Superbus, Roma’yı zalim bir diktatör gibi yönetiyordu ve oğlu Sextus’un Roma’nın seçkinlerinden Lucius Tarquinius Collatinus’un karısı Lucretia’ya tecavüz etmesi ve sonrasında Lucretia’nın intihar etmesi bardağı taşıran son damla olmuştu. Bu olayın ardından elitler Lucius Iunius Brutus, Collatinus ve Publius Valerius Publicola önderliğinde krala karşı birleşip kralın o sırada kent dışında olmasından da yararlanarak kentin yönetimine el koydular ve cumhuriyet rejimi böylelikle başlamış oldu.
Senato ve halk meclisi
Roma şehrinin başında bulunan krala yaşlılardan oluşan bir grup destek vermekteydi. Bu grubun oluşturduğu kuruma Latincede yaşlı anlamına gelen senex sözcüğünden türetilen ve yaşlılar meclisi anlamına gelen senato adı verilmiştir. Sadece patriciuslar senato üyesi olabilirdi. Kral tarafından seçilen üyelerin sayısı başlangıçta 100 olmasına rağmen bu sayı giderek artmıştır. Kralın danışma kurulu olan senato, onun çağrısı ile toplanırdı önemli olaylarda kralın senatonun görüşünü alması bir gelenekti. Kralın ölümü halinde yerine yenisi seçilinceye kadar geçen ve interregnum yani ara kralık dönemi olarak tanımlanan dönemde ülkeyi yöneten senato yeni kralın belirlenmesinde de önemli rol oynamaktaydı. Kral ordunun başkomutanıydı. Bu görevi dışında kral yönettiği toplumu tanrılara karşı temsil etmekteydi, senato ve halk meclisi toplantılarını yönetmekteydi. Halk meclisi curia adı verilen aile birliği mensuplarının oluşturduğu Comitia curiata adıyla yılda iki kez ve ayrıca zorunlu hallerde toplanmaktaydı. Comita curiata daha ziyade patricii denen tam hukuklu vatandaşların oluşturduğu bir meclisti. Comitia curiata'nın görevi kralın seçimi, kanunların yapılması ve savaş kararı almaktı. Curia başkanları ayrıca cinayet, politik suçlar gibi ceza hukuku ve özel hukukla ilgili konularda da son karar verici konumundaydılar. Krallık döneminin sonunda Comita curiata'nın yerini yüzler meclisi anlamına gelen Comitia centuriata aldı. Bu kez bu meclise sadece patricii olan vatandaşlar değil, onlara göre daha az haklara sahip olan sınırlı hukuklu plebler de girebiliyordu. Böylece tüm Roma vatandaşları, ister zengin ister fakir olsun tek meclis çatısı altında toplanmış oluyordu ve plebler de orduya girip askerlik yapabiliyorlardı.
Toplumsal sınıflar
Roma'da halk bu dönemde üç sınıfa ayrılmaktadır.
- 1: Köleler
- 2: Sığıntılar (vatandaşlık hakkı olmayanlar)
- 3: Vatandaşlar
Vatandaşlar da kendi aralarında üç sınıfa ayrılmaktadır:
- 1: Patriciiler (aristokratlar)
- 2: Plebler (avam halkı)
- 3: Soylular (kral ve zengin soyundan gelenler)
Patricii
Roma'da aynı soydan gelen ya da geldiği kabul edilen, bu sebeple aynı soyadını taşıyan kişilerin oluşturdukları ailelere gen denilmekteydi. Genler toplumsal, ekonomik ve dini açıdan bağımsızdı. Gen mensuplarına gentilis ya da patricii denilirdi. Bir bakıma patricii varlıklı veya soylu ailelere mensup kişilerden oluşuyordu.
Pleb
Roma toplumunda ikinci dereceden bir yere sahiptiler. Siyasal hakları bulunmayan plebler, ticaret ve zanaatla uğraşan bir kesim olup devletin yüksek kademelerinde görev alamaz ve asker olamazlardı. Özel hukuk alanında da bazı hakları kısıtlanmıştı. Örneğin, bu kişiler patricii kızları ile evlenemez, devlet memuriyetlerinde seçme ve seçilme hakkına sahip olamazdı.
Client
Ekonomik yönden patriciilera bağlı, onlara tabi olan kişilerdi. Clientler patriciilerin hizmetinde çalışırlar ve onların himayesinden yararlanırlardı. Krallığın sonlarına doğru da pleb sınıfına yükseldiler.
Roma Kralları
Efsaneye göre Roma'da yedi kral hüküm sürmüştü. İlk dört kral hakkında detaylı bilgi olmamasına karşın, Etrüsk kökenli son üç kral hakkında daha fazla bilgi bulunmaktadır. Roma'nın ilk kralı Romulus, son kralı ise Tarquinius Superbus idi. Roma'nın başında Rex olarak adlandırılan bir kral vardı. Kral, Senato'nun teklifi ile Comitia curiata tarafından seçilirdi. Romalılar, kralların yönetim yetkisine Imperium derlerdi. Günümüzde kullanılan imparator kelimesi buradan gelmektedir. Imperium, krallara vatandaşları silah altına alma ve Roma sınırları dışında yetkilerine karşı çıkanlara savaş açma ve emirlerine karşı çıkanları cezalandırma yetkisi veriyordu. Imperium yetkisine sahip olan kral, hem başkomutan, hem baş rahip, hem de baş hakim olarak askeri, dini ve hukuki gücü elinde tutardı. Imperium sahibi, bunun bir sembolü olan kırmızı sarımla odun demetine bağlanmış, Latince demet anlamına gelen Fasces adındaki baltayı taşırdı. Adını fasces'den türeten İtalyan faşizmi 20. yüzyılın uzunca bir döneminde bu sembolü kullanmıştır. Söz konusu sembol birtakım değişikliklerle 1926 yılından itibaren İtalya'nın resmi devlet sembolü olmuştur. Sembolün üçlü anlamı, yani devlet gücü, halk mülkiyeti ve birliktelik Mussolini'nin propagandasında kullanılmıştır.
38 yıl hüküm süren Roma'nın ilk Etrüsk kökenli kralı olan Tarquinius Priscus, Roma'nın ilk yarışları ve eğlenceleri olan Ludi Romani (Roma Oyunları) için bağımsız bir yapı olan Circus Maximus'u inşa ettirdi. Daha önceleri seyirciler yarışları Aventine ve Palatine tepeleri arasında tahta trübünlere oturarak seyrediyorlardı. Bu aşamadan itibaren daha büyük oyunlar düzenlenmeye başladı. Tarquinius Priscus, Etrüsk modasına uygun olarak altın kaplı mor pelerin giyerek ve dört atın çektiği bir araba üzerinde törene katılarak ilk Roma zafer alayını düzenledi. Savaş ve sivil görevlerle alakalı birçok Roma sembolü onun saltantı sırasında ortaya çıkmıştır. Büyük bir selin ardından Roma'nın bataklık alçak bölgeleri, Forum Romanum'un kurulabilmesi için inşa ettirdiği Cloaca Maxima olarak adlandırılan büyük bir kanalizasyon sistemi sayesinde kurutuldu. Tarquinius Priscus'un son büyük icraatı ise Latin ve Sabinlerden alınan ganimetlerin de yardımıyla Capitolium'da Romalıların büyük bir sevgiyle taptıkları tanrı Jüpiter onuruna bir tapınak inşa ettirmesidir. Roma'nın Etrüsk kökenli ikinci kralı olan Servius Tullius ilk nüfus sayımını yaptırmıştır. Roma'da yerleşik nüfusun tahmin edilmeye çalışılması işi olan Census terimi, Latince "yargılamak", "tahmin etmek" anlamınan gelen censere fiilinden gelir. Servius Tullius bunu Roma'nın asker kapasitesini ölçmek için yaptırmıştı. Servius Tullius dönemine atfedilen Servius Surunun, günümüze bazı kalıntıları ulaşmıştır.
Portre | Ad | Tahta Çıkış | Tahttan İnme |
---|---|---|---|
Romulus REX ROMVLVVS | MÖ 753 | MÖ 716 |
Portre | Ad | Tahta Çıkış | Tahttan İnme |
---|---|---|---|
Numa Pompilius REX NVMA POMPILIVS | MÖ 715 | MÖ 674 |
Portre | Ad | Tahta Çıkış | Tahttan İnme |
---|---|---|---|
Tullus Hostilius REX TVLLVS HOSTILIVS | MÖ 673 | MÖ 642 |
Portre | Ad | Tahta Çıkış | Tahttan İnme |
---|---|---|---|
Ancus Marcius REX ANCVS MARCIVS | MÖ 641 | MÖ 617 |
Portre | Ad | Tahta Çıkış | Tahttan İnme |
---|---|---|---|
Lucius Tarquinius Priscus REX LVCIVS TARQUINIVS PRISCVS | MÖ 616 | MÖ 579 |
Portre | Ad | Tahta Çıkış | Tahttan İnme |
---|---|---|---|
Servius Tullius REX SERVIVS TVLLIVS | MÖ 578 | MÖ 535 |
Portre | Ad | Tahta Çıkış | Tahttan İnme |
---|---|---|---|
Lucius Tarquinius Superbus REX LVCIVS TARQVINIVS SVPERBVS | MÖ 534 | MÖ 509 |
Popüler Kültürde Roma
- 1: Age of Empires oyununun The Rise of Rome adında bir eklenti paketi vardır.
- 2: Rick Riordan'ın Olimpos Kahramanları serisinde Roma vardır.
- 3: Titus Livius adlı Roma tarih kitabı yeniden basılmıştır.
- 4: Imperium Romanium adlı oyun Roma'yı konu alır.
- 5: Rome: Total War I ve II olmak üzere bilgisayar oyunları mevcuttur. Ayrıca bu oyunlar gelişmiş oyun motorları nedeni ile bazı tarih belgesellerin de, savaş sahnelerini canlandırmak için kullanılmıştır.
Kaynakça
- ^ Asimov, Isaac (1991). Asimov's Chronology of the World. New York: HarperCollins. s. 69. ISBN .
- ^ Matyszak 2003, s. 12.
- ^ Heiken, G., Funiciello, R. and De Rita, D. (2005), The Seven Hills of Rome: A Geological Tour of the Eternal City. Princeton University Press.
- ^ "Romulus and Remus". Britannica.com. 25 Kasım 2014. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2015.
- ^ Livy (2005). The Early History of Rome. Penguin Books Ltd. ISBN .
- ^ Cf. Jaan Puhvel: Comparative mythology. The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London 1989, p. 287.
- ^ Claudio Rendina: Roma Ieri, Oggi, Domani. Newton Compton, Roma, 2007, s. 17.
- ^ Cf. Jaan Puhvel: Comparative mythology. The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London 1989, s. 287.
- ^ Claudio Rendina: Roma Ieri, Oggi, Domani. Newton Compton, Roma, 2007, p. 17.
- ^ Oğuz Tekin: Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş. İletişim, İstanbul, 2008, s. 188.
- ^ Matyszak 2003, s. 40.
- ^ Matyszak 2003, s. 41.
- ^ Matyszak 2003, s. 42.
- ^ Plutarch Life of Romulus Book I ch. 28
- ^ Everitt 2012, s. 24-25.
- ^ Matyszak 2003, s. 20-21.
- ^ Le Glay, Marcel. (2009). A history of Rome. Wiley-Blackwell. ISBN . OCLC 760889060. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
- ^ Merriam-Webster Online Dictionary 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: fasces
- ^ Oğuz Tekin: Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş. İletişim, İstanbul, 2008, s. 189.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Roma Kralligi Antik Roma doneminde Roma sehri ve topraklarinin monarsi ile yonetildigi donemdir Efsaneye gore Roma yi Romulus ve Remus kardesler kurmustur Eski cag tarihcileri Roma Kralligi nin baslangici olarak MO 753 tarihini verirler Roma nin krallik donemi politik tarihi hakkinda bilinenler oldukca azdir Arkeolojik bulgulara gore Roma krallik doneminde genis caddelerin ve gorkemli yapilarin insa edilmeye baslandigi buyuk bir sehir olma yolundaydi Roma henuz bu donemde Latium bolgesinde yasayan Latin sehirleri birliginin onderiydi Etruskler uzerinde egemenlik kurduklari Latin koylerini birlestirip Roma kentini kurarken yerli halki kentin kurulmasinda zorla calistirmislar Bu durum iki toplumun arasini acmistir Latin halkinin zamanla guclenen aristokratlari iki bucuk yuzyil sonra ayaklanarak MO 509 yilinda Etrusk kralini kovmuslar ve Roma Cumhuriyeti ni kurmuslardir Roma KralligiRegnum Romanum Roma KralligiMO 753 MO 509ArmaAntik Roma HaritasiBaskentRomaYaygin dil ler LatinceHukumetMonarsiRex MO 753 717Romulus MO 535 510Lucius Tarquinius SuperbusYasama organiRoma SenatosuTarihce KurulusuMO 753 DagilisiMO 509Onculler ArdillarEtrusklerAlba Longa Roma CumhuriyetiJacques Louis David tarafindan yapilan Sabin Kadinlarinin Araya Girisi adli tablo 1799 Kralligin kurulusuRoma sehrinin kurulusu tarihi gelenege gore MO 8 yuzyil ortalarina tarihlenir Roma imparatoru Augustus doneminde MO 1 yuzyilin son yarisinda yasamis olan tarihci Marcus Terentius Varro kurulus tarihini MO 753 yili olarak hesaplamistir Roma isminin sehri kuran Remus ve Romulus tan geldigi dusunulur Remus ve Romulus un atalari mitolojik olarak Truva Savasi kahramanlarindan Aeneas idi Unlu Romali sair Vergillius Aeneas adli eserinde Aeneas in halki ile birlikte Italya ya nasil yerlestigini anlatir Masalsi anlatima gore Truva dustukten sonra sehirden kacip yeni bir yurt arayan Truvalilara onderlik etti Aeneas Truva da Hektor dan sonra en buyuk kahraman sayilirdi ve Dardanya prensiydi Once sag kurtulanlarla beraber Kaz Dagi nin guneyindeki Antandros Altinoluk kentine gelip buradan gemi ile denize acildi Ruzgar onlari Kartacaya surukledi Kartaca Kralicesi Dido nun bir sure misafiri olduktan sonra tekrar yola devam ederek once Sicilya adasina ve oradan da Orta Italya da karaya cikarak tanrilarin kendisine gosterdikleri kutsal iskan yeri olan Latium a ulasirlar Aenas burada yorenin krali Latinus ile dost olur Latinus un kizi Lavinia ile evlenerek Lavinium kentini kurar Bu kent sonradan Alba Longa adini alir Alba Longa sehrinin son krallari olan iki kardes Numitor ve Amulius ile Romanin tarihi kurulus sureci baslamaktadir Bu iki erkek kardesten kotu karakterli olarak tanimlanan Amulius agabeyinin neslini kurutmak icin Numitor un tek kizi olan Rhea Silvia yi Vesta tapinaginda rahibe olmaya ve dolayisiyla boylece surekli bakire kalmaya zorlamis olur Ancak ailenin kaderi tanrilar tarafindan belirlenir Rhea Silvia savas tanrisi Mars tan Remus ile Romulus adlarini tasiyan ikiz erkek cocuklari dogurur Bu durumu haber alan Amulius her iki cocugun bir sepet icerisinde Tiber Nehrine birakilmalarini emreder Remus ve Romulus u emziren efsanevi disi kurt heykeli Ancak icinde cocuklarin bulundugu sepet kiyiya ulasir ve kiyida onlari bulan bir disi kurt tarafindan emzirilerek olumden kurtulurlar Daha sonra onlarin bakimini ustlenen coban Faustulus tarafindan buyutulurler Ikizlerin karaya ulastigi yerdeki Lupercal magarasi ve altinda disi kurtun ikizleri emzirdigi ficus Ruminalis olarak bilinen incir agaci daha sonra Romanin mitolojik kurulus oykusunun temeli olarak Palatinus tepesinin guneybati yamacinda korunur ve ziyaret edilir Remus ve Romulus buyuduklerinde buyuk amcalarinin kendilerine yaptiklari kotulugu ogrenerek Amulius u oldururler Dedeleri Numitor u tekrar tahta oturturlar ve kendileri de yeni bir sehir kurarlar Sehrin basina kimin gecmesi gerektigi konusunda tanrilara soruldugunda tanrisal irade Romulus u isaret etmis ve buna kizan Remus yeni kurulan sehri alaya alinca Romulus ile aralarinda cikan kavga sonucunda da Remus oldurulmustur Boylece Romulus Roma nin ilk krali olarak tarih yaziminda yerini almistir Romulus yeni kurulan sehri nufuslandirmak icin haydutlar kacaklar ve suclu erkekleri toplayarak kente getirdi Ancak Romulus un takipcisi olanlarin cogu erkekti ve Romulus kentte cok az kadin olmasinin nufus artmasina engel olmasindan endiselenmektydi Senatonun tavsiyesi ile Romalilar cevre kasabalara gidip buralardaki kadinlarla evlenmeye tesvik edilir Ancak Romalilarin evlilik taleplerini Sabinler kabul etmez Bunun uzerine Romalilar deniz tanrisi Neptun e adanmis bir festivale cevre kabileleri davet edip onlarin kadinlarini kacirmak icin bir plan yapar Festival esnasinda 30 Sabin kadini kacirilir Kacirilanlarin biri haric tumu bakiredir Kacirildigi esnada evli olan Hersilia bu olayin ardindan Romulus ile evlenir Hersilia nin babasi Sabinlerin Krali Titus Tatius dur Hersilia babasi ile mustakbel esi arasindaki savasi durdurmaya calisir Capitoline tepesinde bulunan kalenin valisi Spurius Tarpeius un kizi Tarpeia Romalilara ihanet ederek kentin kapisini acip Sabin savascilarinin kaleye girmesini saglamistir Sabinler ic kaleyi ele gecirdikleri sirada neredeyse savasi kazanmak uzeredir Romalilar Palatium kapisina kadar geri cekilmistir Romulus geri cekilen askerlerini toplayip yeniden ataga gecer Hikayenin bu asamasinda Sabin kadinlari Hersilia ile birlikte savasi durdurmak icin araya girerler Sabin kadinlarinin araya girmesi sayesinde savas son bulur ve baris yapilir Sabinler Romalilarla birlesmeyi kabul ederler ve Sabinlerin Krali Titus Tatius un olumunden onceki bes yil boyunca baris saglanir Sabinler Roma ya tasinir ve savasta kazandiklari Capitoline tepesine yerlesir Roma nin kurulusu hakkinda anlatilan mitolojik oykuler Romali tarihciler ve edebiyat yazarlari tarafindan olusturulmus oykuler niteligindedir Bazi cagdas tarihcilerin tahminine gore olusturulan bu oykulerin arkasinda Roma nin giderek daha fazla guc kazandigini ve bu nedenle dikkate alinmasi gerektigini gorerek Roma yi kendi tarihi gelenekleri icine uyarlamakta yararli goren Yunan tarihcileri bulunmaktadir Romalilar buyuk bir olasilikla giderek buyuyen egemenlik alanlarini Yunanlara karsi kabul edilebilir bir konuma getirebilmek icin Yunanlardan cok sonralari bu anlatimlari ustlenip onlari daha da gelistirdiler Antik Romalilar tarafindan kentin kurucu mitine gore Roma isminin kokeni kentin kurucusu ve ilk krali Romulus tan geldigine inanilmaktadir Ancak Romulus isminin aslinda Roma nin kendisinden turetilmis olmasi ihtimali vardir 4 yuzyilin baslarinda Roma isminin kokeni hakkinda alternatif teoriler onerildi Belirsiz kalan dilsel kokenlerine odaklanan birkac hipotez ileri suruldu Akmak anlamina gelen Yunancan fiil rheō ile Tiber Nehri nin arkaik adi Rumon veya Rumen den geldigi hipotezinin yaninda Remus ve Romulus hikayesinde benimsenen kurt toteminden dolayi koku rom olan ve emzik anlamina gelen Etruskce ruma kelimesinden gelebilecegi ileri suruldu Roma sehrinin elle tutulabilir gercek tarihi icin veri teskil eden en eski buluntular Palatinus tepesinde ve Esquilinus tepesinin bati eteklerinde ele gecen erken demir cag donemi tabakalarda gun yuzune cikmistir Bu buluntularin en eskileri MO 10 ve 9 yuzyillara tarihlenmektedir Roma yerlesmesinin bir sehir haline donusmesinde en onemli rolu en yakininda bulunan sehir yapisini olusturan Etruskler oynamistir MO 9 ve 8 yuzyillarda Etrusklerin sehir olarak tanimlanabilecek yerlesmeler kurmaya basladiklari kanitlanmistir MO 7 yuzyilin sonlarina dogru bircok Latin yerlesimi Etrusk sehir devletlerine tabi oldu Etrusk kral sulalesi olan Tarquiniuslar Roma da kontrolu ele gecirdi Etrusk kokenli ilk kral Lucius Tarquinius Priscus idi Arkeolojik verilere gore MO 600 yilindan baslayarak bir sehir olusumundan soz edilebilecegi yorumlari son yillarda daha fazla ileri surulmektedir Suphesiz asamali olarak sehre donusen yerlesim yerinin bu surece cevrede bulunan Latinler ve Sabinler gibi civar tepelerde yasayan yerli halki da dahil ederek gelistigi anlasilmaktadir Kralligin cokusuRoma krallik rejiminin son doneminde cesitli cekismelere sahne olmustu Ayni yillarda Italya nin diger sehirlerinde de benzer karisikliklar mevcuttu Roma da monarsiyi sonlandiran devrim eskicagda diger kent devletlerinde de oldugu gibi seckinler tarafindan gerceklestirilmistir ve seckinler yonetimi kendi yararlarina uygun sekilde yeniden duzenleme ihtiyaci duymuslardir Antik tarihciler Roma dan son kralin kovulusuna dair bir efsane anlatirlar Buna gore son kral Lucius Tarquinius Superbus Roma yi zalim bir diktator gibi yonetiyordu ve oglu Sextus un Roma nin seckinlerinden Lucius Tarquinius Collatinus un karisi Lucretia ya tecavuz etmesi ve sonrasinda Lucretia nin intihar etmesi bardagi tasiran son damla olmustu Bu olayin ardindan elitler Lucius Iunius Brutus Collatinus ve Publius Valerius Publicola onderliginde krala karsi birlesip kralin o sirada kent disinda olmasindan da yararlanarak kentin yonetimine el koydular ve cumhuriyet rejimi boylelikle baslamis oldu Senato ve halk meclisiRoma sehrinin basinda bulunan krala yaslilardan olusan bir grup destek vermekteydi Bu grubun olusturdugu kuruma Latincede yasli anlamina gelen senex sozcugunden turetilen ve yaslilar meclisi anlamina gelen senato adi verilmistir Sadece patriciuslar senato uyesi olabilirdi Kral tarafindan secilen uyelerin sayisi baslangicta 100 olmasina ragmen bu sayi giderek artmistir Kralin danisma kurulu olan senato onun cagrisi ile toplanirdi onemli olaylarda kralin senatonun gorusunu almasi bir gelenekti Kralin olumu halinde yerine yenisi secilinceye kadar gecen ve interregnum yani ara kralik donemi olarak tanimlanan donemde ulkeyi yoneten senato yeni kralin belirlenmesinde de onemli rol oynamaktaydi Kral ordunun baskomutaniydi Bu gorevi disinda kral yonettigi toplumu tanrilara karsi temsil etmekteydi senato ve halk meclisi toplantilarini yonetmekteydi Halk meclisi curia adi verilen aile birligi mensuplarinin olusturdugu Comitia curiata adiyla yilda iki kez ve ayrica zorunlu hallerde toplanmaktaydi Comita curiata daha ziyade patricii denen tam hukuklu vatandaslarin olusturdugu bir meclisti Comitia curiata nin gorevi kralin secimi kanunlarin yapilmasi ve savas karari almakti Curia baskanlari ayrica cinayet politik suclar gibi ceza hukuku ve ozel hukukla ilgili konularda da son karar verici konumundaydilar Krallik doneminin sonunda Comita curiata nin yerini yuzler meclisi anlamina gelen Comitia centuriata aldi Bu kez bu meclise sadece patricii olan vatandaslar degil onlara gore daha az haklara sahip olan sinirli hukuklu plebler de girebiliyordu Boylece tum Roma vatandaslari ister zengin ister fakir olsun tek meclis catisi altinda toplanmis oluyordu ve plebler de orduya girip askerlik yapabiliyorlardi Toplumsal siniflarRoma da halk bu donemde uc sinifa ayrilmaktadir 1 Koleler 2 Sigintilar vatandaslik hakki olmayanlar 3 Vatandaslar Vatandaslar da kendi aralarinda uc sinifa ayrilmaktadir 1 Patriciiler aristokratlar 2 Plebler avam halki 3 Soylular kral ve zengin soyundan gelenler Patricii Roma da ayni soydan gelen ya da geldigi kabul edilen bu sebeple ayni soyadini tasiyan kisilerin olusturduklari ailelere gen denilmekteydi Genler toplumsal ekonomik ve dini acidan bagimsizdi Gen mensuplarina gentilis ya da patricii denilirdi Bir bakima patricii varlikli veya soylu ailelere mensup kisilerden olusuyordu Pleb Roma toplumunda ikinci dereceden bir yere sahiptiler Siyasal haklari bulunmayan plebler ticaret ve zanaatla ugrasan bir kesim olup devletin yuksek kademelerinde gorev alamaz ve asker olamazlardi Ozel hukuk alaninda da bazi haklari kisitlanmisti Ornegin bu kisiler patricii kizlari ile evlenemez devlet memuriyetlerinde secme ve secilme hakkina sahip olamazdi Client Ekonomik yonden patriciilera bagli onlara tabi olan kisilerdi Clientler patriciilerin hizmetinde calisirlar ve onlarin himayesinden yararlanirlardi Kralligin sonlarina dogru da pleb sinifina yukseldiler Roma KrallariEfsaneye gore Roma da yedi kral hukum surmustu Ilk dort kral hakkinda detayli bilgi olmamasina karsin Etrusk kokenli son uc kral hakkinda daha fazla bilgi bulunmaktadir Roma nin ilk krali Romulus son krali ise Tarquinius Superbus idi Roma nin basinda Rex olarak adlandirilan bir kral vardi Kral Senato nun teklifi ile Comitia curiata tarafindan secilirdi Romalilar krallarin yonetim yetkisine Imperium derlerdi Gunumuzde kullanilan imparator kelimesi buradan gelmektedir Imperium krallara vatandaslari silah altina alma ve Roma sinirlari disinda yetkilerine karsi cikanlara savas acma ve emirlerine karsi cikanlari cezalandirma yetkisi veriyordu Imperium yetkisine sahip olan kral hem baskomutan hem bas rahip hem de bas hakim olarak askeri dini ve hukuki gucu elinde tutardi Imperium sahibi bunun bir sembolu olan kirmizi sarimla odun demetine baglanmis Latince demet anlamina gelen Fasces adindaki baltayi tasirdi Adini fasces den tureten Italyan fasizmi 20 yuzyilin uzunca bir doneminde bu sembolu kullanmistir Soz konusu sembol birtakim degisikliklerle 1926 yilindan itibaren Italya nin resmi devlet sembolu olmustur Sembolun uclu anlami yani devlet gucu halk mulkiyeti ve birliktelik Mussolini nin propagandasinda kullanilmistir 38 yil hukum suren Roma nin ilk Etrusk kokenli krali olan Tarquinius Priscus Roma nin ilk yarislari ve eglenceleri olan Ludi Romani Roma Oyunlari icin bagimsiz bir yapi olan Circus Maximus u insa ettirdi Daha onceleri seyirciler yarislari Aventine ve Palatine tepeleri arasinda tahta trubunlere oturarak seyrediyorlardi Bu asamadan itibaren daha buyuk oyunlar duzenlenmeye basladi Tarquinius Priscus Etrusk modasina uygun olarak altin kapli mor pelerin giyerek ve dort atin cektigi bir araba uzerinde torene katilarak ilk Roma zafer alayini duzenledi Savas ve sivil gorevlerle alakali bircok Roma sembolu onun saltanti sirasinda ortaya cikmistir Buyuk bir selin ardindan Roma nin bataklik alcak bolgeleri Forum Romanum un kurulabilmesi icin insa ettirdigi Cloaca Maxima olarak adlandirilan buyuk bir kanalizasyon sistemi sayesinde kurutuldu Tarquinius Priscus un son buyuk icraati ise Latin ve Sabinlerden alinan ganimetlerin de yardimiyla Capitolium da Romalilarin buyuk bir sevgiyle taptiklari tanri Jupiter onuruna bir tapinak insa ettirmesidir Roma nin Etrusk kokenli ikinci krali olan Servius Tullius ilk nufus sayimini yaptirmistir Roma da yerlesik nufusun tahmin edilmeye calisilmasi isi olan Census terimi Latince yargilamak tahmin etmek anlaminan gelen censere fiilinden gelir Servius Tullius bunu Roma nin asker kapasitesini olcmek icin yaptirmisti Servius Tullius donemine atfedilen Servius Surunun gunumuze bazi kalintilari ulasmistir Portre Ad Tahta Cikis Tahttan InmeRomulus REX ROMVLVVS MO 753 MO 716Portre Ad Tahta Cikis Tahttan InmeNuma Pompilius REX NVMA POMPILIVS MO 715 MO 674Portre Ad Tahta Cikis Tahttan InmeTullus Hostilius REX TVLLVS HOSTILIVS MO 673 MO 642Portre Ad Tahta Cikis Tahttan InmeAncus Marcius REX ANCVS MARCIVS MO 641 MO 617Portre Ad Tahta Cikis Tahttan InmeLucius Tarquinius Priscus REX LVCIVS TARQUINIVS PRISCVS MO 616 MO 579Portre Ad Tahta Cikis Tahttan InmeServius Tullius REX SERVIVS TVLLIVS MO 578 MO 535Portre Ad Tahta Cikis Tahttan InmeLucius Tarquinius Superbus REX LVCIVS TARQVINIVS SVPERBVS MO 534 MO 509Populer Kulturde Roma1 Age of Empires oyununun The Rise of Rome adinda bir eklenti paketi vardir 2 Rick Riordan in Olimpos Kahramanlari serisinde Roma vardir 3 Titus Livius adli Roma tarih kitabi yeniden basilmistir 4 Imperium Romanium adli oyun Roma yi konu alir 5 Rome Total War I ve II olmak uzere bilgisayar oyunlari mevcuttur Ayrica bu oyunlar gelismis oyun motorlari nedeni ile bazi tarih belgesellerin de savas sahnelerini canlandirmak icin kullanilmistir Kaynakca Asimov Isaac 1991 Asimov s Chronology of the World New York HarperCollins s 69 ISBN 0 06 270036 7 Matyszak 2003 s 12 Heiken G Funiciello R and De Rita D 2005 The Seven Hills of Rome A Geological Tour of the Eternal City Princeton University Press Romulus and Remus Britannica com 25 Kasim 2014 17 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2015 Livy 2005 The Early History of Rome Penguin Books Ltd ISBN 978 0 14 196307 5 Cf Jaan Puhvel Comparative mythology The Johns Hopkins University Press Baltimore and London 1989 p 287 Claudio Rendina Roma Ieri Oggi Domani Newton Compton Roma 2007 s 17 Cf Jaan Puhvel Comparative mythology The Johns Hopkins University Press Baltimore and London 1989 s 287 Claudio Rendina Roma Ieri Oggi Domani Newton Compton Roma 2007 p 17 Oguz Tekin Eski Yunan ve Roma Tarihine Giris Iletisim Istanbul 2008 s 188 Matyszak 2003 s 40 Matyszak 2003 s 41 Matyszak 2003 s 42 Plutarch Life of Romulus Book I ch 28 Everitt 2012 s 24 25 Matyszak 2003 s 20 21 Le Glay Marcel 2009 A history of Rome Wiley Blackwell ISBN 978 1 4051 8327 7 OCLC 760889060 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Temmuz 2020 Merriam Webster Online Dictionary 30 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde fasces Oguz Tekin Eski Yunan ve Roma Tarihine Giris Iletisim Istanbul 2008 s 189