Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yek, Türk ve Altay halk inancında İblis. Yeg veya Yiğ olarak da bilinir. İnsanoğlunu yoldan çıkaran ve kötülüğün simgesi olan varlık. Tanrı'ya isyan etmiştir. Kısa boylu ve güçlü bir varlıktır. Alemin karanlık güçlerini temsil eder. Yerin altında yaşar. Yaka adlı kötü ruh ile de bağlantılıdır. Çak (veya Çek) denilen yine Şeytan anlamını içeren sözcük ile de ilişkili görünmektedir. ayrıca bu sözcükle bağlantılı hastalık adları vardır. Yiğ verem, Yiğnik ise dizanteri demektir. Bulgar kültüründe Yaga adlı bir cadı figürü vardır. 'Kötü ruh, şeytanın yarattığı hastalık, zarar verme' gibi anlamları da vardır. Başka sözlüklerde 'ig' ve 'iklig' biçiminde geçen ve hastalık anlamı da bulunur. Maniheizm'de yine şeytan anlamında kullanılmıştır.
"Yeg"in Tatar dilindeki anlamı "açgözlü, doymak bilmeyen ruh" demektir. Ayrıca bazı kaynaklarda Teleğüt şamanlarının davullarını süsleyen görüntülerden biri olan "Yeg Yılan" adına da rastlanır. "Yeg Yılan" şamana yardım eder ve insanların "Yula" denilen ruhlarını şamanın buyruğuyla diğer kötü ruhlardan korur. Ebu Hayyan sözlüğünde "İg", İbn-i Mühenna sözlüğünde ise "İklig" şeklinde geçen bu sözcük, "hasta" anlamındadır. Kazakçada ise her türlü hastalığı bildiren "Jegi" sözcüğü vardır.
Baba Yaga
Baba Yaga, Slav folklorunda cadı veya büyücü bir karakterdir. O küçük çocukları kaçırır (ve muhtemelen yer). Tavuk ayakları gibi dört ayak üzerinde duran bir kulübede yaşar, süpürgesiyle köylerin etrafında uçar. Evinin etrafı insan kemiklerinden ve kafataslarından oluşan çit ile çevrilidir. Özellikle bu ev tarzı Ural ve Tungus topluluklarında rastlanan bir yapı biçimidir. Slav mitolojisinde ayrıca kayıp ruhlara rehberlik eder. Rus masallarında Baba Yaga, akçaağaçtan yapılan bir süpürge ile havada süzülen bir cadı olarak bahsedilir. Baba Yaga akşam yemeğinde 3 yetişkin insanın yiyebileceği kadar yemek yer. Rus masallarında bazı karakterler Baba Yaga'dan bazı konularda yardım veya malzeme ister örneğin Güzel Vasilisa masalında Vasilisa ondan ateş ister, Koschei'nin Ölümü masalında İvan ondan sihirli bir at ister. Baba Yaga da isteklerini vermek için onlara bir takım zor işler yaptırır eğer o işleri yapamazlarsa o kişiyi akşam yemeğinde yer.
Baba sözcüğü çoğu Slav dillerinde "yaşlı kadın" ya da "büyükanne" anlamına gelir. Yaga sözcüğünün ise Ural-Altay kökenli olduğu tartışılmaktadır. İsmi çeşitli Slav dilleri içinde farklı söyleyişlerle kullanılır: Baba Jaga, Jezi Baba, Jaga Baba, Baba Yaha, Baba Jaha, Baba Jahinia... Bu isim bazen "boynuzlu yaşlı kadın" olarak da tercüme edilir.
Küpegiren
Küpegiren (veya Küpegiren Karı; Azerice:) – Azerbaycan masal karakterlerinin çok tanınanlarından biridir. Zaman zaman evler yıkan, bozgunculuk yapan, şekil değiştiren, büyülü bir kadındır. Ama bir an içinde güzeller güzeli bir kadın da olabilir, gökyüzüne de çıkabilir, yere de inebilir. O masalların kötü karakteridir. Yaga motifine çok benzer.
Etimoloji
(İğ/Yiğ) ve (Çak/Cak/Yak) kökü. Hastalık, kötülük, fesatlık kavramlarını barındırır. İddia edildiği gibi Arapça veya Farsça kökenli değildir (Yek, Farsçada manası bir, tek, yalnız anlamına gelir). İğrenmek fiili yine bu kökten gelir.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dipnotlar
- ^ a b Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa-607, "Yeg")
- ^ Baba Yaga was a Good Old Northener 27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., by Aleksandr Tutov, Energiya, no.3, 2004
Dış bağlantılar
- (Azerice)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yek Turk ve Altay halk inancinda Iblis Yeg veya Yig olarak da bilinir Insanoglunu yoldan cikaran ve kotulugun simgesi olan varlik Tanri ya isyan etmistir Kisa boylu ve guclu bir varliktir Alemin karanlik guclerini temsil eder Yerin altinda yasar Yaka adli kotu ruh ile de baglantilidir Cak veya Cek denilen yine Seytan anlamini iceren sozcuk ile de iliskili gorunmektedir ayrica bu sozcukle baglantili hastalik adlari vardir Yig verem Yignik ise dizanteri demektir Bulgar kulturunde Yaga adli bir cadi figuru vardir Kotu ruh seytanin yarattigi hastalik zarar verme gibi anlamlari da vardir Baska sozluklerde ig ve iklig biciminde gecen ve hastalik anlami da bulunur Maniheizm de yine seytan anlaminda kullanilmistir Yeg in Tatar dilindeki anlami acgozlu doymak bilmeyen ruh demektir Ayrica bazi kaynaklarda Telegut samanlarinin davullarini susleyen goruntulerden biri olan Yeg Yilan adina da rastlanir Yeg Yilan samana yardim eder ve insanlarin Yula denilen ruhlarini samanin buyruguyla diger kotu ruhlardan korur Ebu Hayyan sozlugunde Ig Ibn i Muhenna sozlugunde ise Iklig seklinde gecen bu sozcuk hasta anlamindadir Kazakcada ise her turlu hastaligi bildiren Jegi sozcugu vardir Baba YagaBaba Yaga Slav folklorunda cadi veya buyucu bir karakterdir O kucuk cocuklari kacirir ve muhtemelen yer Tavuk ayaklari gibi dort ayak uzerinde duran bir kulubede yasar supurgesiyle koylerin etrafinda ucar Evinin etrafi insan kemiklerinden ve kafataslarindan olusan cit ile cevrilidir Ozellikle bu ev tarzi Ural ve Tungus topluluklarinda rastlanan bir yapi bicimidir Slav mitolojisinde ayrica kayip ruhlara rehberlik eder Rus masallarinda Baba Yaga akcaagactan yapilan bir supurge ile havada suzulen bir cadi olarak bahsedilir Baba Yaga aksam yemeginde 3 yetiskin insanin yiyebilecegi kadar yemek yer Rus masallarinda bazi karakterler Baba Yaga dan bazi konularda yardim veya malzeme ister ornegin Guzel Vasilisa masalinda Vasilisa ondan ates ister Koschei nin Olumu masalinda Ivan ondan sihirli bir at ister Baba Yaga da isteklerini vermek icin onlara bir takim zor isler yaptirir eger o isleri yapamazlarsa o kisiyi aksam yemeginde yer Baba sozcugu cogu Slav dillerinde yasli kadin ya da buyukanne anlamina gelir Yaga sozcugunun ise Ural Altay kokenli oldugu tartisilmaktadir Ismi cesitli Slav dilleri icinde farkli soyleyislerle kullanilir Baba Jaga Jezi Baba Jaga Baba Baba Yaha Baba Jaha Baba Jahinia Bu isim bazen boynuzlu yasli kadin olarak da tercume edilir Kupegiren Kupegiren veya Kupegiren Kari Azerice Azerbaycan masal karakterlerinin cok taninanlarindan biridir Zaman zaman evler yikan bozgunculuk yapan sekil degistiren buyulu bir kadindir Ama bir an icinde guzeller guzeli bir kadin da olabilir gokyuzune de cikabilir yere de inebilir O masallarin kotu karakteridir Yaga motifine cok benzer Etimoloji Ig Yig ve Cak Cak Yak koku Hastalik kotuluk fesatlik kavramlarini barindirir Iddia edildigi gibi Arapca veya Farsca kokenli degildir Yek Farscada manasi bir tek yalniz anlamina gelir Igrenmek fiili yine bu kokten gelir KaynakcaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dipnotlar a b Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 607 Yeg Baba Yaga was a Good Old Northener 27 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Aleksandr Tutov Energiya no 3 2004Dis baglantilar Azerice