Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bâkî ya da asıl adıyla Mahmud Abdülbâkî (1526 - 7 Nisan 1600), Türk divan şairi.
| Mahmud Abdülbâkî محمود عبد الباقي | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1526-1527 İstanbul |
| Ölüm | 7 Nisan 1600 İstanbul |
| Meslek | Şair, Kazasker |
| Çocuklar | , Abdurrahman |
Baki, Divan edebiyatı şairi olup "Sultânü'ş-şuarâ" (Şairler sultanı) olarak anılmış, Türk edebiyatının en önemli isimleri arasında yer almıştır. Medine ve İstanbul illerinde kadılık yapmış, Anadolu ve Rumeli eyaletlerinde kazaskerlik görevinde bulunmuştur.
Hayatı
1526 yılında İstanbul'da doğan Bâki'nin asıl ismi Mahmud Abdülbâki'dir. Aslında fakir bir ailenin çocuğu idi, babası müezzinlik yapıyordu. Çocukluğunda saraç çıraklığı yapmıştır. Orhan Şaik Gökyay, Baki'nin "saraç" (koşum ve eyer takımları yapan ya da satan kimse) çıraklığı değil, "serac" (camilerde kandillerin yakılmasından sorumlu kimse) çıraklığı yaptığını iddia etmiş ve eski imlası aynı olan iki kelimenin yanlış okunmasının yol açtığı hataya işaret etmiştir. Eskiden kandillerin camilerde yegane aydınlatma aracı olduğu göz önünde tutulursa, özellikle çok sayıda kandilin bulunduğu büyük camilerde seraclık önemli bir görevdi. Baki'nin babasının Fatih Camii'nde müezzinlik yaptığı anımsanırsa, kendisinin de aynı camide serac çırağı olması ihtimali gerçekten kuvvetlidir. Nitekim pek çok akademisyen şairin saraç çıraklığı değil, serac çıraklığı yaptığı görüşünü daha doğru bulmaktadır.
Eğitime, ilme olan büyük tutkusu fark edilmeye başlanınca ailesi medreseye devam etmesine izin vermiştir, zira başlarda medreseye kaçak, ailesinden gizli gitmekteydi. Gayretleri ile iyi bir eğitim görmüş, dönemin ünlü müderrislerinden ders almıştır. Eğitimi boyunca şiire olan ilgisi giderek artmış ve güçlü kaleminin ünü de yavaşça yayılmaya başlamıştır. Eğitimini tamamladıktan sonra çeşitli medreselerde müderrislik yapmıştır. Kanuni Sultan Süleyman tarafından İstanbul'a getirtilen şair, hayatı boyunca çeşitli dönemlerde devlet hizmetinde bulundu; kadılık, kazaskerlik gibi makamlarda görev yaptı. Yaşlılığında Şeyhülislam olmak isteyen Baki, bu makama getirilmemiş. 7 Nisan 1600 tarihinde, İstanbul'da öldü.
Bâki'nin Saray'a hep bir yakınlığı olmuştur. Özellikle Kanunî Sultan Süleyman ile yakın ilişkileri olmuş, padişah sık sık kendisine iltifat etmiştir. Daha sonra II. Selim ve III. Murat zamanlarında da hem saraydan hem halktan büyük bir itibar ve ilgi görmüştür. Ölümünden önce bu kadar ilgi ve alâka gören sanatçı sayısı azdır, o ise ölmeden "Sultânü'ş-şuarâ" yani "Şairlerin Sultanı" diye anılmaya başlamıştır.
Çalışmaları
Bâki Osmanlı'nın en güçlü devirlerinden birinde yaşamıştır, bu da pekâla onun şiirlerine ve şiirlerinde kullandığı temalara yansımıştır. Aşk, yaşamanın zevki ve doğa şiirlerinin başlıca konularıdır. Tekniği güçlüdür, şiirlerinde yakaladığı ve akıcılık farklıdır. Dil kullanımında çok yeteneklidir. Şiirlerinde İstanbul Türkçesini başarıyla kullanmıştır. Ahenk ve musikiye önem vermiş; söz seçiminde titiz davranmıştır. Genellikle din dışı konuları işlemiştir. Şiirlerinin oluşturduğu tını, musiki de şiirlerinin farklı bir özelliğidir. Türk Divan şiirinin dönemin ünlü akımları ve eserleri seviyesine ulaşmasında çok büyük katkısı olmuştur. Eserlerinden biri de Kanunî Sultan Süleyman'ın ölümü üzerine yazdığı "Mersiye-i Hazret-i Süleyman Han" isimli Kanuni mersiyesidir. Bu mersiye terkib-i bend şeklinde yazılmış; hem teknik olarak güçlü yapısı hem de ahengi ve dönemin ruhunu, özellikle edebiyat tarzını, güzel bir şekilde ifade ettiği için en ünlü mersiyelerden birisi olmuştur.
Başlıca eserleri
- Dîvân (4508 beyitlik, en önemli eseri)
- Fazâil'i-Mekke - (Türkçe karşılığı Mekke'nin Faziletleri) Arapçadan tercümedir. Sokullu Mehmed Paşa'nın emriyle mensur biçiminde yazılmıştır. Eserde Mekke tarihine ve Osmanlı sultanlarının Mekke'ye yapmış oldukları hizmetlere yer verilmiştir. Bâki Mekke kadısı olarak Mekke'de bulunduğu sıralarda eseri 1579 yılında tamamlamıştır.
- Kanuni Mersiyesi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Çavuşoğlu, Mehmed (1991). BÂKÎ. TDV İslâm Ansiklopedisi. 4. İstanbul. ss. 537-540. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2024.
- ^ Kaplan, Hasan; Macit, Muhsin (2014). . Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 10 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2024.
- ^ . 10 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2014.
- ^ Gökyay, Orhan Şaik. "Şair Baki Gençliğinde Saraç Çıraklığı Yaptı mı?". Journal of Turkish Studies. Cilt 3. ss. 125-133.
- ^ İsen, M.; Macit, M.; Okuyucu, C.; Öztoprak, N.; Aksoyak, İ. H. (2011). XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Dış bağlantılar
| Vikisöz'de Bâkî ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Baki Divanı, Kültür Bakanlığı e-kitap sitesinden-Tam Metin 2 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baki ya da asil adiyla Mahmud Abdulbaki 1526 7 Nisan 1600 Turk divan sairi Mahmud Abdulbaki محمود عبد الباقيDogum1526 1527 IstanbulOlum7 Nisan 1600 IstanbulMeslekSair KazaskerCocuklar Abdurrahman Baki Divan edebiyati sairi olup Sultanu s suara Sairler sultani olarak anilmis Turk edebiyatinin en onemli isimleri arasinda yer almistir Medine ve Istanbul illerinde kadilik yapmis Anadolu ve Rumeli eyaletlerinde kazaskerlik gorevinde bulunmustur Hayati1526 yilinda Istanbul da dogan Baki nin asil ismi Mahmud Abdulbaki dir Aslinda fakir bir ailenin cocugu idi babasi muezzinlik yapiyordu Cocuklugunda sarac cirakligi yapmistir Orhan Saik Gokyay Baki nin sarac kosum ve eyer takimlari yapan ya da satan kimse cirakligi degil serac camilerde kandillerin yakilmasindan sorumlu kimse cirakligi yaptigini iddia etmis ve eski imlasi ayni olan iki kelimenin yanlis okunmasinin yol actigi hataya isaret etmistir Eskiden kandillerin camilerde yegane aydinlatma araci oldugu goz onunde tutulursa ozellikle cok sayida kandilin bulundugu buyuk camilerde seraclik onemli bir gorevdi Baki nin babasinin Fatih Camii nde muezzinlik yaptigi animsanirsa kendisinin de ayni camide serac ciragi olmasi ihtimali gercekten kuvvetlidir Nitekim pek cok akademisyen sairin sarac cirakligi degil serac cirakligi yaptigi gorusunu daha dogru bulmaktadir Egitime ilme olan buyuk tutkusu fark edilmeye baslaninca ailesi medreseye devam etmesine izin vermistir zira baslarda medreseye kacak ailesinden gizli gitmekteydi Gayretleri ile iyi bir egitim gormus donemin unlu muderrislerinden ders almistir Egitimi boyunca siire olan ilgisi giderek artmis ve guclu kaleminin unu de yavasca yayilmaya baslamistir Egitimini tamamladiktan sonra cesitli medreselerde muderrislik yapmistir Kanuni Sultan Suleyman tarafindan Istanbul a getirtilen sair hayati boyunca cesitli donemlerde devlet hizmetinde bulundu kadilik kazaskerlik gibi makamlarda gorev yapti Yasliliginda Seyhulislam olmak isteyen Baki bu makama getirilmemis 7 Nisan 1600 tarihinde Istanbul da oldu Baki nin Saray a hep bir yakinligi olmustur Ozellikle Kanuni Sultan Suleyman ile yakin iliskileri olmus padisah sik sik kendisine iltifat etmistir Daha sonra II Selim ve III Murat zamanlarinda da hem saraydan hem halktan buyuk bir itibar ve ilgi gormustur Olumunden once bu kadar ilgi ve alaka goren sanatci sayisi azdir o ise olmeden Sultanu s suara yani Sairlerin Sultani diye anilmaya baslamistir CalismalariBaki Osmanli nin en guclu devirlerinden birinde yasamistir bu da pekala onun siirlerine ve siirlerinde kullandigi temalara yansimistir Ask yasamanin zevki ve doga siirlerinin baslica konularidir Teknigi gucludur siirlerinde yakaladigi ve akicilik farklidir Dil kullaniminda cok yeteneklidir Siirlerinde Istanbul Turkcesini basariyla kullanmistir Ahenk ve musikiye onem vermis soz seciminde titiz davranmistir Genellikle din disi konulari islemistir Siirlerinin olusturdugu tini musiki de siirlerinin farkli bir ozelligidir Turk Divan siirinin donemin unlu akimlari ve eserleri seviyesine ulasmasinda cok buyuk katkisi olmustur Eserlerinden biri de Kanuni Sultan Suleyman in olumu uzerine yazdigi Mersiye i Hazret i Suleyman Han isimli Kanuni mersiyesidir Bu mersiye terkib i bend seklinde yazilmis hem teknik olarak guclu yapisi hem de ahengi ve donemin ruhunu ozellikle edebiyat tarzini guzel bir sekilde ifade ettigi icin en unlu mersiyelerden birisi olmustur Baslica eserleriDivan 4508 beyitlik en onemli eseri Fazail i Mekke Turkce karsiligi Mekke nin Faziletleri Arapcadan tercumedir Sokullu Mehmed Pasa nin emriyle mensur biciminde yazilmistir Eserde Mekke tarihine ve Osmanli sultanlarinin Mekke ye yapmis olduklari hizmetlere yer verilmistir Baki Mekke kadisi olarak Mekke de bulundugu siralarda eseri 1579 yilinda tamamlamistir Kanuni MersiyesiAyrica bakinizMEB 100 Turk EdebiyatcisiKaynakca Cavusoglu Mehmed 1991 BAKI TDV Islam Ansiklopedisi 4 Istanbul ss 537 540 9 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2024 Kaplan Hasan Macit Muhsin 2014 Turk Edebiyati Isimler Sozlugu 10 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2024 10 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2014 Gokyay Orhan Saik Sair Baki Gencliginde Sarac Cirakligi Yapti mi Journal of Turkish Studies Cilt 3 ss 125 133 Isen M Macit M Okuyucu C Oztoprak N Aksoyak I H 2011 XVI Yuzyil Turk Edebiyati Eskisehir Anadolu Universitesi Yayinlari Dis baglantilarVikisoz de Baki ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Baki Divani Kultur Bakanligi e kitap sitesinden Tam Metin 2 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde