Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Baltık-Fin dilleri veya Fin dilleri, Baltık Denizi ve çevresinde yedi milyondan fazla insan tarafından konuşulan, Ural dillerine mensup bir dil topluluğudur.
| Baltık-Fin | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Kuzey Fennoskandiya, Estonya, Kuzeybatı Rusya, Letonya |
| Sınıflandırma | Ural
|
| Alt bölümler | |
 | |
Bu dil topluluğu içinde en çok konuşulan iki dil Fince ve Estonca olup, her ikisi de konuşuldukları ülkede resmî dildir. Aynı dil topluluğuna mensup diğer diller ise, Finlandiya Körfezi ve çevresinde konuşulan İngrice, Karelce, Ludikçe, Vepsçe, Votça ile Güney Estonya ve Livonya bölgelerinde konuşulan Võro, dilleridir.
Dil topluluğuna mensup birçok dil yok olma tehlikesi altında olup, 20. yüzyılda Livonca ve Votçanın konuşan sayısının yüzün altına düştüğü bilinmektedir. Yine gruptaki çoğu dilin ölmüş olduğu düşünülmektedir. Yine Fincenin lehçeleri olarak kabul edilen Meänkieli İsveç'te, Kvence ise Kuzey Norveç'te konuşulmaktadır. Her iki ülke de bu dilleri azınlık dili olarak kabul etmiş olup, Fince bilen herhangi biri bu dilleri anlayabilmektedir.
Genel özellikler
Baltık-Fin dillerinde herhangi bir cinsiyet veya artikel yoktur. Tüm Fin dilleri yapı olarak karmaşık olup, her birinde ünsüz değişmeleriyle sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bu ünsüz değişmeleri sözcük kökünde olabileceği gibi, eklerde de görülebilir. Yine ünsüzler, Türkçede olduğu gibi patlamalı ünsüzler olan /k/, /t/ ve /p/ sesleriyle değişebilir. Bu işleme ünsüz gevşemesi adı verilir. Örnekle:
- kuppia + -n → kupin (Fince: "fincan")
- haka +-n → haan (Fince: "çayır")
- kyky + -n → kyvyn (Fince: "yetenek")
- järki + -n → järjen (Fince: "akıl")
Yine bir diğer belirgin özellik, Estonca dışındaki tüm Fin dillerinde rastlanmasıdır. Ayrıca başta Livonca, Võro dili ve Estoncada da sözcüklerin son sesi aşınır. Bunun yanında, tüm Ural dilleri'nde bulunan damaksıllaşma özelliğinin, Fin-Baltık dillerinin ayrıştığı dönemde kaybolduğu ve sonradan bazı Fin dilleri tarafından tekrar geri kazanıldığı düşünülmektedir.
Bunların yanında Baltık-Fin dillerinde oldukça fazla ikili ünlü yer almaktadır. Fincede 15 tane olan ikili ünlü sayısı, Estoncada 25 kadardır. Ancak Fincede, ikili ünlülerin az olmalarına karşın bu ünlülerle daha sık karşılaşılmaktadır. Aynı şekilde Estoncada 14 adet olan isim durum ekleri, Fincede 15 adettir.
Baltık-Fin dillerinin farkları
Aşağıda Baltık-Fin dillerini, diğer Ural dilleri'nden ayıran özellikler yer almaktadır:
- Ünsüz gevşemesi.
- Aynı ekin, bir sıfat tamlamasında hem sıfata, hem de isme gelmesi. Örnekle:
- vanho·i·lle mieh·i·lle "yaşlı adama" (aynı ek her iki sözcüğe de eklenmiştir)
- Koşaç kullanımı. Örnekle:
- mies on vanha "adam yaşlıdır"
- Zamanlarda Cermen dilleri'nin etkisi görülür.
Kaynakça
- ^ a b Finnic Peoples 7 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . at Encyclopædia Britannica
- ^ a b c d The Uralic Languages: Description, History and Foreign Influences By Denis Sinor 13 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Kallio, Petri (2007). "Kantasuomen konsonanttihistoriaa" (PDF). Mémoires de la Société Finno-Ougrienne (Fince). Cilt 253. ss. 229-250. ISSN 0355-0230. 20 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2009.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Tapani Salminen. Ural dillerinin sınıflandırılmasında ortaya çıkan sorunlar.12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baltik Fin dilleri veya Fin dilleri Baltik Denizi ve cevresinde yedi milyondan fazla insan tarafindan konusulan Ural dillerine mensup bir dil toplulugudur Baltik FinCografi dagilimKuzey Fennoskandiya Estonya Kuzeybati Rusya LetonyaSiniflandirmaUralFin UgorBaltik FinAlt bolumlerEstonca Fince Ingrice Karelce Livonca Vepsce Votca Bu dil toplulugu icinde en cok konusulan iki dil Fince ve Estonca olup her ikisi de konusulduklari ulkede resmi dildir Ayni dil topluluguna mensup diger diller ise Finlandiya Korfezi ve cevresinde konusulan Ingrice Karelce Ludikce Vepsce Votca ile Guney Estonya ve Livonya bolgelerinde konusulan Voro dilleridir Dil topluluguna mensup bircok dil yok olma tehlikesi altinda olup 20 yuzyilda Livonca ve Votcanin konusan sayisinin yuzun altina dustugu bilinmektedir Yine gruptaki cogu dilin olmus oldugu dusunulmektedir Yine Fincenin lehceleri olarak kabul edilen Meankieli Isvec te Kvence ise Kuzey Norvec te konusulmaktadir Her iki ulke de bu dilleri azinlik dili olarak kabul etmis olup Fince bilen herhangi biri bu dilleri anlayabilmektedir Genel ozelliklerBaltik Fin dillerinde herhangi bir cinsiyet veya artikel yoktur Tum Fin dilleri yapi olarak karmasik olup her birinde unsuz degismeleriyle siklikla karsilasilmaktadir Bu unsuz degismeleri sozcuk kokunde olabilecegi gibi eklerde de gorulebilir Yine unsuzler Turkcede oldugu gibi patlamali unsuzler olan k t ve p sesleriyle degisebilir Bu isleme unsuz gevsemesi adi verilir Ornekle kuppia n kupin Fince fincan haka n haan Fince cayir kyky n kyvyn Fince yetenek jarki n jarjen Fince akil Yine bir diger belirgin ozellik Estonca disindaki tum Fin dillerinde rastlanmasidir Ayrica basta Livonca Voro dili ve Estoncada da sozcuklerin son sesi asinir Bunun yaninda tum Ural dilleri nde bulunan damaksillasma ozelliginin Fin Baltik dillerinin ayristigi donemde kayboldugu ve sonradan bazi Fin dilleri tarafindan tekrar geri kazanildigi dusunulmektedir Bunlarin yaninda Baltik Fin dillerinde oldukca fazla ikili unlu yer almaktadir Fincede 15 tane olan ikili unlu sayisi Estoncada 25 kadardir Ancak Fincede ikili unlulerin az olmalarina karsin bu unlulerle daha sik karsilasilmaktadir Ayni sekilde Estoncada 14 adet olan isim durum ekleri Fincede 15 adettir Baltik Fin dillerinin farklariAsagida Baltik Fin dillerini diger Ural dilleri nden ayiran ozellikler yer almaktadir Unsuz gevsemesi Ayni ekin bir sifat tamlamasinda hem sifata hem de isme gelmesi Ornekle vanho i lle mieh i lle yasli adama ayni ek her iki sozcuge de eklenmistir Kosac kullanimi Ornekle mies on vanha adam yaslidir Zamanlarda Cermen dilleri nin etkisi gorulur Kaynakca a b Finnic Peoples 7 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde at Encyclopaedia Britannica a b c d The Uralic Languages Description History and Foreign Influences By Denis Sinor 13 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 90 04 07741 3 Kallio Petri 2007 Kantasuomen konsonanttihistoriaa PDF Memoires de la Societe Finno Ougrienne Fince Cilt 253 ss 229 250 ISSN 0355 0230 20 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Mayis 2009 Ayrica bakinizDis baglantilarTapani Salminen Ural dillerinin siniflandirilmasinda ortaya cikan sorunlar 12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde