Bangladeş başdanışmanı Bengalce ব ল দ শ র প রধ ন উপদ ষ ট resmî olarak Bangladeş Halk

Bangladeş başdanışmanı (Bengalce: বাংলাদেশের প্রধান উপদেষ্টা ), resmî olarak Bangladeş Halk Cumhuriyeti Başdanışmanı (Bengalce: গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশের প্রধান উপদেষ্টা ), Bangladeş'in geçici olarak görevde olan geçici hükûmetinin baş yöneticisidir ve seçilmiş iki hükûmet arasındaki geçiş döneminde hükûmetin başkanı olarak görev yapar. Yetkileri, seçilmiş bir hükûmetin başbakanının yetkilerine hemen hemen eşit olan bu makamın yürütme yetkisi anayasa ile sınırlıdır. Başdanışman, hepsi siyasi açıdan tarafsız kişiler arasından seçilen ve tüm büyük siyasi partiler tarafından kabul edilebilir olan birkaç danışmandan (bir bakana eşdeğer) oluşan bir danışma komitesine liderlik eder. Başdanışmanlık makamına başdanışmanlık ofisi denir.

Bangladeş Başdanışmanı Chief Adviser of the People's Republic of Bangladesh (İng.) গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশের প্রধান উপদেষ্টা (Bengalce)
Bangladeş Başdanışman forsu
Başdanışman mührü
Görevdeki Muhammed Yunus 8 Ağustos 2024 tarihinden beri
Görev süresi	Bir sonraki genel seçimlerde başbakan seçilene kadar
Oluşum	30 Mart 1996
Açılışı yapan

Tarihçe

Bangladeş'te geçici hükûmet sistemi, anayasaya eklenen 13. maddenin kabulüyle Mart 1996'da uygulamaya konuldu. Şubat ayında Halide Ziya hükûmetinin yaptığı seçimin muhalefet partileri tarafından büyük oranda boykot edilmesinin ardından parlamento seçimlerinin yapılması için sistem oluşturuldu. Değişiklik, emekli olan son başyargıcın başdanışman olarak atanmasını öneriyordu. 1996 yılında Yargıç Muhammed Habibur Rahman geçici hükûmetin başdanışmanı olarak atandı. Bangladeş devlet başkanı Abdur Rahman Biswas ile birlikte 1996 Bangladeş darbe girişimini önledi. Bangladeş Milliyetçi Partisi, geçici hükûmete bir başdanışman atama konusunda bazı zorluklar yaşadı ve bu durum Ağustos 2006 Bangladeş siyasi krizine yol açtı. Bangladeş Milliyetçi Partisi, cumhurbaşkanı Iajuddin Ahmed'i geçici hükûmetin başdanışmanı olarak atadı, ancak Bangladeş Avami Birliği'nden istifası yönünde talepler geldi. Iajuddin Ahmed'in yerine Fahruddin Ahmed getirildi. Kriz sırasında, askerî destekli geçici hükûmete başdanışman Fahruddin Ahmed liderlik ediyordu. Fahreddin Ahmed, kendisine üç özel yardımcı atadı ve bunlara devlet bakanı rütbesi verildi. Yardımcılar Avukat Debashis Roy, Tuğgeneral MA Malek ve Profesör M Tamim'di. Başdanışman yardımcısının anayasal geçerliliği konusunda bazı tartışmalar vardı.

Geçici hükûmet sistemi, 2011 yılında, seçilmiş hükûmetin gelecekte herhangi bir genel seçim yapmasına izin veren anayasanın 15. değişikliğinin kabul edilmesiyle 13. değişiklikle birlikte kaldırıldı ve Bangladeş başyargıcı ABM Khairul Haque, geçici hükûmet sistemini yasadışı ve anayasaya aykırı ilan etti. Yüksek Mahkeme'nin kararının ardından, 15. değişikliğin birkaç bölümü 17 Aralık 2024'te iptal edilerek geçici koruma sistemi geri getirildi.

Bangladeş'in başdanışmanlarının listesi

Bangladeş'in şu ana kadar 6 başdanışmanı oldu.

#	İsim (Doğum–Ölüm)	Göreve başlama	Görevi bırakma
Bangladeş başdanışman hükûmeti
1	Muhammad Habibur Rahman (1928–2014)	30 Mart 1996	23 Haziran 1996
2	Latifur Rahman (1936–2017)	15 Temmuz 2001	10 Ekim 2001
3	Iajuddin Ahmed (1931–2012) President	29 Ekim 2006	11 Ocak 2007
–	Fazlul Haque (1938–2023) Geçici	11 Ocak 2007	12 Ocak 2007
4	Fahruddin Ahmed (1940–)	12 Ocak 2007	6 Ocak 2009
Bangladeş geçici hükûmeti
5	Muhammad Yunus (1940–)	8 Ağustos 2024	Görevde

Kaynakça

^ Molla, MAS. "Should Justice Hasan express embarrassment?". The Daily Star. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.
^ "'Cancel system of appointing last retired CJ as chief adviser'". The Daily Star (İngilizce). 28 Eylül 2010. 22 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.
^ ^a ^b "Chief adviser from ex-chief justices". The Daily Star (İngilizce). 9 Ağustos 2012. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
^ "Iajuddin must quit now as chief adviser". The Daily Star. 12 Aralık 2006. 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.
^ "Advisers acted differently". The Daily Star (İngilizce). 17 Eylül 2011. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.
^ "3 special assistants to CA appointed". The Daily Star (İngilizce). 11 Ocak 2008. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.
^ "Legal position of special assistants to the chief adviser". The Daily Star (İngilizce). 16 Ocak 2008. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.
^ "Caretaker govt revived following nation's wish, says HC". . 17 Aralık 2024. Erişim tarihi: 17 Aralık 2024.
^ (Bengali). 17 Aralık 2024 https://www.bbc.com/bengali/live/cz0ryr88eldt. Erişim tarihi: 17 Aralık 2024. Eksik ya da boş |başlık= ()
^ "Non-party caretaker govt system restored". The Daily Star. 17 Aralık 2024. 17 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2024.
^ "A look back at caretaker governments throughout the years". 8 Ağustos 2024. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ ^a ^b ^c ^d "Non-party caretaker". The Daily Star (İngilizce). 22 Ekim 2013. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.
^ "The chief adviser's education promises". The Daily Star (İngilizce). 9 Mart 2008. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.
^ "Muhammad Yunus takes oath as head of Bangladesh's interim government". . 8 Ağustos 2024. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Bangladeş başdanışmanı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
official website of Chief Adviser office
cao.gov.bd Archive
Khairul Haque made CJ

[:3-1] Molla, MAS. "Should Justice Hasan express embarrassment?". The Daily Star. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.

[2] "'Cancel system of appointing last retired CJ as chief adviser'". The Daily Star (İngilizce). 28 Eylül 2010. 22 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.

[:0-3] "Chief adviser from ex-chief justices". The Daily Star (İngilizce). 9 Ağustos 2012. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )

[4] "Iajuddin must quit now as chief adviser". The Daily Star. 12 Aralık 2006. 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.

[5] "Advisers acted differently". The Daily Star (İngilizce). 17 Eylül 2011. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.

[6] "3 special assistants to CA appointed". The Daily Star (İngilizce). 11 Ocak 2008. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.

[:1-7] "Legal position of special assistants to the chief adviser". The Daily Star (İngilizce). 16 Ocak 2008. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.

[8] "Caretaker govt revived following nation's wish, says HC". . 17 Aralık 2024. Erişim tarihi: 17 Aralık 2024.

[9] (Bengali). 17 Aralık 2024 https://www.bbc.com/bengali/live/cz0ryr88eldt. Erişim tarihi: 17 Aralık 2024. Eksik ya da boş |başlık= ()

[10] "Non-party caretaker govt system restored". The Daily Star. 17 Aralık 2024. 17 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2024.

[11] "A look back at caretaker governments throughout the years". 8 Ağustos 2024. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:2-12] "Non-party caretaker". The Daily Star (İngilizce). 22 Ekim 2013. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.

[13] "The chief adviser's education promises". The Daily Star (İngilizce). 9 Mart 2008. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018.

[14] "Muhammad Yunus takes oath as head of Bangladesh's interim government". . 8 Ağustos 2024. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.