Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Barak - Türk mitolojisinde Kutsal Köpek. Efsanevi bir köpek türü. Tüylü ve çok kıllıdır. Kutlu kabul edilir. Çok hızlı koşar. Kerkes adlı kuş yaşlanınca iki yumurta bırakır. Bu yumurtalardan birinden Barak adlı köpek çıkar. Diğer yumurtadan ise bir kuş yavrusu çıkar. Anadoluda tüylü av köpeklerine de bu ad verilir. Anadolu'da Barak Ata (Barak Baba) adlı bir evliyanın yer alması tesadüfi değildir. Büyük olasılıkla bu isim, bu anlayışın sonucu bir unvan olarak verilmiştir. Türkler, İslamiyeti kabul ettiktten sonra, sözcük benzerliği nedeniyle "Barak" yerine "Burak" adını geçirmişlerdir.
Etimoloji
(Bar/Var) kökünden türemiştir. Varmak fiilini çağrıştırmaktadır. Moğolcada Barah sözcüğü ateşkes, barış gibi anlamlar taşır. Bar ise kaplan demektir. Yine Eski Türkçe ve Eski Altaycada Bar kökü sevinç ve gurur gibi içeriklere sahiptir.
Türk Mitolojisinde Köpek
Altay efsanelerine göre insan yaratılırken Tanrı köpeğe bekçilik görevi vermiş fakat o görevini yerine getirmemiş hatta bazı söylencelere göre ihanet etmiştir. Bu nedenle de yeraltı tanrısı olan “Erlik”, insanın yanına yaklaşarak onu ve eşini günah işlemeye yöneltebilmiştir. Tanrı Ülgen de bunun üzerine insanoğlu ile birlikte köpeği de cezalandırmıştır. Sibirya Türklerine komşu olan Evenk mitolojisine göre bu ceza nedeniyle köpek kıllı ve kirli olarak kalacaktır. Başka bir inanışa göre insan yaratılırken henüz ruh verilmemiş olan balçıktan (kimi anlatılarda kuru çamurdan) bedenine Şeytan tükürü. Çünkü Şeytan insanın yaratılmasına itiraz etmiştir. Tanrı bunun üzerine tükürülen o bölgenin alınıp atılmasını emreder. İşte, atılan o kısımdan köpek yaratılır. Bu nedenle köpek, insanın toprağından olduğu için ona yakın ve sadıktır. Şeytanın tükürüğünden olduğu için de ısırgan ve saldırgandır. Üstelik bu yüzden de tükürüklü ve ağzı salyalıdır. İnsan doğduğunda göbekbağı kesilerek atılır ve göbek bölgesi bu anlatıya göre şeytanın tükürdüğü yere denk gelir. Dolayısıyla bu bağlamda ele alındığında her ikisi de (Köb/Köp/Göp/Göb) kökünden türeyen Göbek ve Köpek sözcüklerinin etimolojik benzerliği dikkat çekicidir. "Köpek" sözcüğü Kıpçakça’daki kabarmak, irileşmek anlamlarına gelmektedir. Bu mana köpeğin tüylerinin kabarıklığı veya karnının şişkinliği ile bağlantılıdır. Kopmak fiili Anadolu’da koşmak manası da taşımaktadır ve köpeğin koşan bir hayvan olması ile alakalıdır.
Türk Halk Kültüründe Köpek
Türk kültüründe sıradan bir hayvan sayıldığı için köpekler Türk halk öykülerinde daima olumsuz anlamlar yüklenerek anlatılır. Azericede ve Anadolu halk ağzında köpek manasında kullanılan “İt” (eski Türkçe İyt/İyit) kelimesi ise Türkiye’de şehirlerde çoğu zaman argo bir sözcük olarak algılanmakta ve kullanımı yadırganmaktadır. Oğuz Kağan Destanı içerisinde adı geçen “İt-Barak” adlı kavmin erkeklerinin köpek başlı ve çok çirkin olduğu söylenir. Anadolu’da köpeğin uluması iyi sayılmaz ve Alevi inancı içerisinde yakınlarda ölüm geleceğine yorumlanır. Macarlarda ise ruhları köpeklerin yeraltına götürdüğü inancı bulunur. Bugün de yaygın olan bir kanaate benzer biçimde Hazarlar köpeğin depremi önceden hissettiğine inanırlardı ve bu yönüyle de ölümle ilgili olarak algılandığı görülür. Pek çok yörede köpeklerin insanların algılayamadığı bazı şeyleri hissettiği ve hatta görebildiği inancı yaygındır. Köpekler her ne kadar Türk kültüründe kutlu sayılmasalar da, toplumsal hayatta önemli bir yeri bulunur. Evi koruyarak bekçilik yapması, özellikle hayvan sürülerini koruması, avlarda kullanılması onun önemini artırmıştır. Ancak bu görevlerini yerine getirme kabiliyeti için iyi cins ve soylu bir hayvan olması gerektiğine inanılır. Örneğin bu konuda Kangal Köpeği artık tartışılmaz bir simge haline gelmiştir ve bu türün üstün nitelikleri olduğuna inanılır. Bir rivayete göre çok eski çağlarda aslan ile çoban köpeğinin çiftleşmesinden doğduğu söylenir. Başka bir rivayette ise aslanlarla mücadale edebilecek bir güce sahip olduğu söylenir Başka bir iddia ise yetiştiği Kangal yöresinin kendine özgü bazı özellikleri barındıran bir coğrafya olduğu ve bu hayvanların başka yerlere götürüldüklerinde niteliklerini kısmen de olsa yitirdikleridir (aynı durum Kangal Balıklı Çermik içerisindeki balıklar için de ileri sürülür). Anadolu’da bulunan tarih öncesine ait kaya resimlerinde çizilmiş olan köpek figürlerinin yine Kangal Köpeği’yle ilgili olduğu da öne sürülen bazı görüşler arasındadır.
Dipnotlar
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1, Sayfa 191)
- ^ . 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2011.
- ^ Kangal Köpeği, Cumhuriyet Üniversitesi, "Kangaldog" 4 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Barak Turk mitolojisinde Kutsal Kopek Efsanevi bir kopek turu Tuylu ve cok killidir Kutlu kabul edilir Cok hizli kosar Kerkes adli kus yaslaninca iki yumurta birakir Bu yumurtalardan birinden Barak adli kopek cikar Diger yumurtadan ise bir kus yavrusu cikar Anadoluda tuylu av kopeklerine de bu ad verilir Anadolu da Barak Ata Barak Baba adli bir evliyanin yer almasi tesadufi degildir Buyuk olasilikla bu isim bu anlayisin sonucu bir unvan olarak verilmistir Turkler Islamiyeti kabul ettiktten sonra sozcuk benzerligi nedeniyle Barak yerine Burak adini gecirmislerdir Etimoloji Bar Var kokunden turemistir Varmak fiilini cagristirmaktadir Mogolcada Barah sozcugu ateskes baris gibi anlamlar tasir Bar ise kaplan demektir Yine Eski Turkce ve Eski Altaycada Bar koku sevinc ve gurur gibi iceriklere sahiptir Turk Mitolojisinde KopekAltay efsanelerine gore insan yaratilirken Tanri kopege bekcilik gorevi vermis fakat o gorevini yerine getirmemis hatta bazi soylencelere gore ihanet etmistir Bu nedenle de yeralti tanrisi olan Erlik insanin yanina yaklasarak onu ve esini gunah islemeye yoneltebilmistir Tanri Ulgen de bunun uzerine insanoglu ile birlikte kopegi de cezalandirmistir Sibirya Turklerine komsu olan Evenk mitolojisine gore bu ceza nedeniyle kopek killi ve kirli olarak kalacaktir Baska bir inanisa gore insan yaratilirken henuz ruh verilmemis olan balciktan kimi anlatilarda kuru camurdan bedenine Seytan tukuru Cunku Seytan insanin yaratilmasina itiraz etmistir Tanri bunun uzerine tukurulen o bolgenin alinip atilmasini emreder Iste atilan o kisimdan kopek yaratilir Bu nedenle kopek insanin topragindan oldugu icin ona yakin ve sadiktir Seytanin tukurugunden oldugu icin de isirgan ve saldirgandir Ustelik bu yuzden de tukuruklu ve agzi salyalidir Insan dogdugunda gobekbagi kesilerek atilir ve gobek bolgesi bu anlatiya gore seytanin tukurdugu yere denk gelir Dolayisiyla bu baglamda ele alindiginda her ikisi de Kob Kop Gop Gob kokunden tureyen Gobek ve Kopek sozcuklerinin etimolojik benzerligi dikkat cekicidir Kopek sozcugu Kipcakca daki kabarmak irilesmek anlamlarina gelmektedir Bu mana kopegin tuylerinin kabarikligi veya karninin siskinligi ile baglantilidir Kopmak fiili Anadolu da kosmak manasi da tasimaktadir ve kopegin kosan bir hayvan olmasi ile alakalidir Turk Halk Kulturunde KopekTurk kulturunde siradan bir hayvan sayildigi icin kopekler Turk halk oykulerinde daima olumsuz anlamlar yuklenerek anlatilir Azericede ve Anadolu halk agzinda kopek manasinda kullanilan It eski Turkce Iyt Iyit kelimesi ise Turkiye de sehirlerde cogu zaman argo bir sozcuk olarak algilanmakta ve kullanimi yadirganmaktadir Oguz Kagan Destani icerisinde adi gecen It Barak adli kavmin erkeklerinin kopek basli ve cok cirkin oldugu soylenir Anadolu da kopegin ulumasi iyi sayilmaz ve Alevi inanci icerisinde yakinlarda olum gelecegine yorumlanir Macarlarda ise ruhlari kopeklerin yeraltina goturdugu inanci bulunur Bugun de yaygin olan bir kanaate benzer bicimde Hazarlar kopegin depremi onceden hissettigine inanirlardi ve bu yonuyle de olumle ilgili olarak algilandigi gorulur Pek cok yorede kopeklerin insanlarin algilayamadigi bazi seyleri hissettigi ve hatta gorebildigi inanci yaygindir Kopekler her ne kadar Turk kulturunde kutlu sayilmasalar da toplumsal hayatta onemli bir yeri bulunur Evi koruyarak bekcilik yapmasi ozellikle hayvan surulerini korumasi avlarda kullanilmasi onun onemini artirmistir Ancak bu gorevlerini yerine getirme kabiliyeti icin iyi cins ve soylu bir hayvan olmasi gerektigine inanilir Ornegin bu konuda Kangal Kopegi artik tartisilmaz bir simge haline gelmistir ve bu turun ustun nitelikleri olduguna inanilir Bir rivayete gore cok eski caglarda aslan ile coban kopeginin ciftlesmesinden dogdugu soylenir Baska bir rivayette ise aslanlarla mucadale edebilecek bir guce sahip oldugu soylenir Baska bir iddia ise yetistigi Kangal yoresinin kendine ozgu bazi ozellikleri barindiran bir cografya oldugu ve bu hayvanlarin baska yerlere goturulduklerinde niteliklerini kismen de olsa yitirdikleridir ayni durum Kangal Balikli Cermik icerisindeki baliklar icin de ileri surulur Anadolu da bulunan tarih oncesine ait kaya resimlerinde cizilmis olan kopek figurlerinin yine Kangal Kopegi yle ilgili oldugu da one surulen bazi gorusler arasindadir Dipnotlar Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Bahaeddin Ogel Turk Mitolojisi Cilt 1 Sayfa 191 16 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2011 Kangal Kopegi Cumhuriyet Universitesi Kangaldog 4 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizItbarak Barak Ana Barak Ata Barak Baba BaraklarDis baglantilar