Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Barut komplosu, bir grup yönetim karşıtı İngiliz Katolik tarafından, İngiltere Kralı I. James ve diğer aristokratları öldürmek için 5 Kasım 1605'te yapılan, Parlamento binasını havaya uçurma girişimidir. Robert Catesby ve Guy Fawkes öncülüğünde planlanmıştır.
Komplocular ayrıca kraliyet çocuklarını kaçırmayı ve bir halk ayaklanmasına öncülük etmeyi planlamışlardır.
Barut komplosunun hareketi olduğunu ve baskıcı yönetime karşı anarşi hareketlerinin öncüsü olduğunu kabul eden gruplar vardır.
Kökenleri
Eylem, 1603 tarihli ve takiben 1605 yılında, her sene ekim ya da kasım ayında tekrarlanan aristokrasi zirvesine denk getirilmiştir. 5 Kasım 1605 tarihli bu girişim yalnızca Kral I. James'e karşı düzenlenen bir suikast değil, tüm Kraliyet ailesini, Protestan devlet adamlarının büyük bölümünü etkisiz hâle getirmeyi ve halkı ayaklandırmayı hedef alan bir eylemdir.
Robert Catesby, Mayıs 1604'te başlayan komplonun planlanmasına öncülük etti. Ona yardım eden insanlar ya zengin Katolikler ya da çok fazla etkiye sahip olan seçkin ailelerdi. Catesby, Büyük Britanya'nın Kral I. James yönetimi altında Roma Katoliklerine karşı daha hoşgörülü olacağına dair çok az umut olduğunu görünce komployu bulmuş olabileceği düşünülüyor, bu durum karşısında birçok Katolik, durum hakkında hayal kırıklığına uğramıştı. Ancak Catesby'nin İngiltere'deki Katoliklere bir şans vermek istemesi daha olasıdır: Komplo, bir isyanın ilk adımı olacaktı. Daha sonra, James'in dokuz yaşındaki kızı () Katolik bir devlet başkanı olarak atanabilirdi.
Diğer komplocular (Wintour olarak da yazılır), , , , , (Percye olarak da yazılır), , , Sör , Francis Tresham ve (Catesby'nin hizmetkarı) idi. Patlayıcılar, 10 yıllık askeri deneyimi olan Guy "Guido" Fawkes tarafından hazırlandı. Fawkes, , Hollandalılara karşı İspanyollarla savaşmıştı.
İngiltere'deki ana Cizvit Peder komplonun ayrıntılarını bildiği söyleniyordu. Yine Cizvit olan bir arkadaşı ona söylemişti. Robert Catesby olanları Tesimond'a itiraf etmişti ve ona Garnet'e da bunları söylemesi için izin vermişti. Sonradan suçlu bulunmasına rağmen, o zamandan beri Garnet'in gerçekte ne kadar şey bildiği konusunda bazı tartışmalar oldu. Komplonun detayları günah çıkarma yoluyla bilindiği için Garnet'in bunları yetkililere açıklamasına izni yoktu. Garnet bunun iyi bir fikir olduğunu düşünmüyordu ama yine de plan devam etti. Garnet'in buna karşı çıkması, onu 1606'da vatana ihanetten asılmaktan, sürüklenmekten ve parçalanmaktan kurtarmadı.
Planlama
17. yüzyılda Westminster Sarayı, geniş bir alana yayılmış birçok binadan oluşuyordu. Binalar, eski kraliyet sarayının ortaçağ odaları, şapelleri ve salonları etrafında gruplandırılmışlardı. Bu saray hem Parlamento'yu hem de çeşitli mahkemeleri barındırıyordu. Saraya ulaşım da bugün olduğundan daha kolaydı. Tüccarlar, avukatlar ve diğer insanlar saray arazisinde yaşıyor ve çalışıyorlardı.
Kralın Korumasının bir üyesi olarak Percy, Mayıs 1604'te Lordlar Kamarası'nın yanındaki odaları kiralayabildi. Komplocuların orijinal fikri, barutu oraya koymak için Lordlar odasının temellerinin altını kazmaktı. Ana fikir James'i öldürmekti, ancak Protestan soylularının çoğu ve İngiltere Kilisesi'nin kıdemli piskoposları da dahil olmak üzere diğer birçok önemli hedef de orada mevcut olacaktı. Guy Fawkes, Percy'nin hizmetkarı "John Johnson" kılığında rol yaptığı, bu binanın sorumlusu yapıldı. Catesby'nin Lambeth'teki evi, kazma aletleriyle birlikte barutu depolamak için kullanılıyordu.
Ancak Kara Veba, 1604 yazında tüm şiddetiyle Londra'ya geri döndü. Bu nedenle Parlamento'nun açılış tarihi 1605 olarak değiştirildi. Noel arifesinde komplocu madenciler hala Parlamento binalarına ulaşmamışlardı ve tam 1605'in başlarında yeniden işe başladıklarında, Parlamento'nun açılışının 3 Ekim'e ertelendiğini öğrendiler
Eylemcilerden biri olan Francis Tresham'ın, bir yakını olan Lord Monteagle'yi eylem günü sarayda olmaması yönündeki uyarısının kraliyete sızması sonucunda, Guy Fawkes eyleme giderken yakalanmış ve ağır işkencelerle alınan itiraf sonucunda diğer eylemciler de yakalanmıştır. Sonuçta eylem başarısızlıkla sonuçlanmış, Fawkes ve diğer eylemciler idam edilmiştir.
Her yıl 5 Kasım gecesinde, Birleşik Krallık ve krallığa ait diğer eyaletlerde kraliyet öncülüğünde Eylemin (Komplonun) başarısızlığa uğratılması şenliklerle kutlanır. Bu kutlama gecesine Guy Fawkes Gecesi, Kutlama Ateşi Gecesi, Havai Fişek Gecesi, Barut Gecesi ve Komplo Gecesi denir. Günümüzde politikadan çok, eğlence amaçlı yapılan bir kutlamadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Alice Hogge (2005), God's Secret Agents: Queen Elizabeth's Forbidden Priests and the Hatching of the Gunpowder Plot HarperCollins p.344
- ^ Ortaçağ-Yeniçağ Avrupa Tarihi, Eskişehir Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi, sf. 108
- ^ Free the Gunpowder Plot One, BBC News, 5 Kasım 2008, 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 7 Ekim 2009
- ^ Percy was a rent collector for his uncle, and Northumberland had used his position to get Percy a post as a "Gentleman Pensioner", a ceremonial royal bodyguard, only a short while before the plot."The Gunpowder Plot". Oxford Dictionary of National Biography. Oxford, England: Oxford University Press. May 2005.
- ^ Nicholls, Mark (2004), "Fawkes, Guy (bap. 1570, d. 1606)", Oxford Dictionary of National Biography (online bas.), Oxford University Press, doi:10.1093/ref:odnb/9230, 19 Kasım 2014 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 6 Kasım 2015 Birleşik Krallık Halk Kütüphanesi abonelik veya üyeliği gereklidir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Barut komplosu bir grup yonetim karsiti Ingiliz Katolik tarafindan Ingiltere Krali I James ve diger aristokratlari oldurmek icin 5 Kasim 1605 te yapilan Parlamento binasini havaya ucurma girisimidir Robert Catesby ve Guy Fawkes onculugunde planlanmistir Komplocularin 17 yuzyilda cizilmis eskizleri Hollandali cizerin bu eskizi gerillalari hic gormemis olmasina ragmen bugun bile en cok kabul goren tasvirdir Komplocular ayrica kraliyet cocuklarini kacirmayi ve bir halk ayaklanmasina onculuk etmeyi planlamislardir Barut komplosunun hareketi oldugunu ve baskici yonetime karsi anarsi hareketlerinin oncusu oldugunu kabul eden gruplar vardir KokenleriEylem 1603 tarihli ve takiben 1605 yilinda her sene ekim ya da kasim ayinda tekrarlanan aristokrasi zirvesine denk getirilmistir 5 Kasim 1605 tarihli bu girisim yalnizca Kral I James e karsi duzenlenen bir suikast degil tum Kraliyet ailesini Protestan devlet adamlarinin buyuk bolumunu etkisiz hale getirmeyi ve halki ayaklandirmayi hedef alan bir eylemdir John de Critz tarafindan 1606 yilinda yapilmis I James resmi Robert Catesby Mayis 1604 te baslayan komplonun planlanmasina onculuk etti Ona yardim eden insanlar ya zengin Katolikler ya da cok fazla etkiye sahip olan seckin ailelerdi Catesby Buyuk Britanya nin Kral I James yonetimi altinda Roma Katoliklerine karsi daha hosgorulu olacagina dair cok az umut oldugunu gorunce komployu bulmus olabilecegi dusunuluyor bu durum karsisinda bircok Katolik durum hakkinda hayal kirikligina ugramisti Ancak Catesby nin Ingiltere deki Katoliklere bir sans vermek istemesi daha olasidir Komplo bir isyanin ilk adimi olacakti Daha sonra James in dokuz yasindaki kizi Katolik bir devlet baskani olarak atanabilirdi Diger komplocular Wintour olarak da yazilir Percye olarak da yazilir Sor Francis Tresham ve Catesby nin hizmetkari idi Patlayicilar 10 yillik askeri deneyimi olan Guy Guido Fawkes tarafindan hazirlandi Fawkes Hollandalilara karsi Ispanyollarla savasmisti Ingiltere deki ana Cizvit Peder komplonun ayrintilarini bildigi soyleniyordu Yine Cizvit olan bir arkadasi ona soylemisti Robert Catesby olanlari Tesimond a itiraf etmisti ve ona Garnet e da bunlari soylemesi icin izin vermisti Sonradan suclu bulunmasina ragmen o zamandan beri Garnet in gercekte ne kadar sey bildigi konusunda bazi tartismalar oldu Komplonun detaylari gunah cikarma yoluyla bilindigi icin Garnet in bunlari yetkililere aciklamasina izni yoktu Garnet bunun iyi bir fikir oldugunu dusunmuyordu ama yine de plan devam etti Garnet in buna karsi cikmasi onu 1606 da vatana ihanetten asilmaktan suruklenmekten ve parcalanmaktan kurtarmadi Procession of a Guy Bir Guy gecit toreninde dans eden cocuklar 1864 Guy Fawkes Gecesi kutlamalari icin hazirlanan cocuklar 1954 Planlama17 yuzyilda Westminster Sarayi genis bir alana yayilmis bircok binadan olusuyordu Binalar eski kraliyet sarayinin ortacag odalari sapelleri ve salonlari etrafinda gruplandirilmislardi Bu saray hem Parlamento yu hem de cesitli mahkemeleri barindiriyordu Saraya ulasim da bugun oldugundan daha kolaydi Tuccarlar avukatlar ve diger insanlar saray arazisinde yasiyor ve calisiyorlardi Kralin Korumasinin bir uyesi olarak Percy Mayis 1604 te Lordlar Kamarasi nin yanindaki odalari kiralayabildi Komplocularin orijinal fikri barutu oraya koymak icin Lordlar odasinin temellerinin altini kazmakti Ana fikir James i oldurmekti ancak Protestan soylularinin cogu ve Ingiltere Kilisesi nin kidemli piskoposlari da dahil olmak uzere diger bircok onemli hedef de orada mevcut olacakti Guy Fawkes Percy nin hizmetkari John Johnson kiliginda rol yaptigi bu binanin sorumlusu yapildi Catesby nin Lambeth teki evi kazma aletleriyle birlikte barutu depolamak icin kullaniliyordu Ancak Kara Veba 1604 yazinda tum siddetiyle Londra ya geri dondu Bu nedenle Parlamento nun acilis tarihi 1605 olarak degistirildi Noel arifesinde komplocu madenciler hala Parlamento binalarina ulasmamislardi ve tam 1605 in baslarinda yeniden ise basladiklarinda Parlamento nun acilisinin 3 Ekim e ertelendigini ogrendiler Eylemcilerden biri olan Francis Tresham in bir yakini olan Lord Monteagle yi eylem gunu sarayda olmamasi yonundeki uyarisinin kraliyete sizmasi sonucunda Guy Fawkes eyleme giderken yakalanmis ve agir iskencelerle alinan itiraf sonucunda diger eylemciler de yakalanmistir Sonucta eylem basarisizlikla sonuclanmis Fawkes ve diger eylemciler idam edilmistir Her yil 5 Kasim gecesinde Birlesik Krallik ve kralliga ait diger eyaletlerde kraliyet onculugunde Eylemin Komplonun basarisizliga ugratilmasi senliklerle kutlanir Bu kutlama gecesine Guy Fawkes Gecesi Kutlama Atesi Gecesi Havai Fisek Gecesi Barut Gecesi ve Komplo Gecesi denir Gunumuzde politikadan cok eglence amacli yapilan bir kutlamadir Ayrica bakinizGuy Fawkes Guy Fawkes Gecesi V for VendettaKaynakca Alice Hogge 2005 God s Secret Agents Queen Elizabeth s Forbidden Priests and the Hatching of the Gunpowder Plot HarperCollins p 344 Ortacag Yenicag Avrupa Tarihi Eskisehir Universitesi Acik Ogretim Fakultesi sf 108 Free the Gunpowder Plot One BBC News 5 Kasim 2008 15 Subat 2009 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 7 Ekim 2009 Percy was a rent collector for his uncle and Northumberland had used his position to get Percy a post as a Gentleman Pensioner a ceremonial royal bodyguard only a short while before the plot The Gunpowder Plot Oxford Dictionary of National Biography Oxford England Oxford University Press May 2005 Nicholls Mark 2004 Fawkes Guy bap 1570 d 1606 Oxford Dictionary of National Biography online bas Oxford University Press doi 10 1093 ref odnb 9230 19 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 6 Kasim 2015 Birlesik Krallik Halk Kutuphanesi abonelik veya uyeligi gereklidir