Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Batı Hun (Çince: 西匈奴 pinyin: xī xiōng nú; M.Ö. 56 - 36), Hun'nun tanhu sülalesinden Çi-çi Tanhu (郅支單于 zhìzhī dānyú ; taht M.Ö. 56 - 36)'nun batıya kayarak kurduğu yönetim.
西匈奴 xī xiōng nú Batı Hun | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| M.Ö. 56-M.Ö. 36 | |||||||||
 Bayrak | |||||||||
| Yaygın dil(ler) | Hun Türkçesi | ||||||||
| Hükûmet | Konfederasyon | ||||||||
| Hakan | |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu | Kazakistan Kırgızistan | ||||||||
Büyük Hun İmparatorluğu M.Ö. 58 yılında Çiçi Yabgu ve Ho-Han-ye kardeşler arasında Doğu ve Batı olmakla birlikte bölündü. Batı Hunlarını; Çiçi Yabgu, Doğu Hunlarını Ho-Han-Ye Kağan (Şenyu) yönetti. Ho-Han-Ye'nin ölümünden sonra Doğu Hunları Panu veyeğeni Pi'nin taht kavgasına sahne oldu. H 48 yılında Doğu Hunları; Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrıldı. Kuzey Hunlarını Panu, Güney Hunlarını Pi yönetmiştir. Kuzey Hunları yani Panu'nun yönettiği bu ülke Türk Tarih literatürüne Batı Hun İmparatorluğu olarak geçmiştir. Kuzey Hunları bugünkü Moğolistan topraklarına hakimdi.
Hun'ların başında bulunan Ho-han-ye Tanhu (呼韓邪單于 hūhánxié dānyú)'nin ekonomik sıkıntıları da neden göstererek Çin egemenliğine girmek istemesi kardeşi Çi-çi tarafından "atalarına saygısızlık" olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle Hun, M.Ö. 46 yılında Çiçi ve Ho-han-ye kardeşler arasında Doğu Hun ve Batı Hun olmak üzere ikiye ayrıldı. Batı Hun'u Çiçi, Doğu Hun'u Ho-han-ye yönetti.
Batı Hun'ların başında bulunan Çiçi'nin Çin'e karşı verdiği mücadelede kısa bir süre sonra başarısız olduğu görülmüştür. Zira Çiçi, Çin ile mücadelede eski Hiungnu savaş taktiklerini bırakarak bir şehir kurup burayı kale haline getirerek savunma savaşı yapmayı yeğlemiştir. Bu kendisinin birinci hatasıdır. Yenilgisinde etkili olan diğer hata ise emri altında bulunan askerlere çok sert davranmasıdır.
Ho-han-ye'nin ölümünden sonra M.S. 46 - 48 yıllarında Doğu Hun Panu ve yeğeni Pi'nin taht kavgasına sahne oldu.
Çiçi yönetimindeki Hun'lara daha sonra Kuzey Hun'ların dağılmasıyla batıya göç eden Kuzey Hun kabileleri de katılmıştır.
Çiçi'nin Çin kayıtlarındaki sözleri
Ho-han-ye'nin Çin egemenliğine girme politikasına karşı çıkan Çiçi, bağlı kabileleriyle birlikte Issık Gölü ve çevresine çekilmiştir.
Çiçi han MÖ 43 yılında Vatan atalarımızdan torunlarımıza verilmek üzere bize emanet edilmiş kutsal topraklardır. Onursuz bir yaşam uğruna terk edilemez. sözleriyle tarihe geçmiş bir imparatordur.
Literatürde meydana gelen karışıklık
Türk tarih literatüründe üç tane "Batı Hun İmparatorluğu" ismine rastlanmaktadır.
- 1. 16 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan "Batı Hun İmparatorluğu"; Panu tanhunun yönettiği Kuzey Hun Devleti'dir.
- 2. Asıl Batı Hun; Çiçi'nın yönettiği Batı Türkistan'ı kapsayan kısa ömürlü devlettir.
- 3. Avrupa'daki Hun İmparatorluğu da Batı Hun (Avrupa-Batı kastedilerek) olarak bazı kaynaklarda ifade edilmektedir.
Hun Soyağacı
| Hiung-nu'lar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Büyük Hun İmparatorluğu Hiung-nu (Toman, Motun) (MÖ220 - MÖ46) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Batı Hiung-nu (Çi-Çi (Tangu)) (MÖ46-MÖ36) | Hiung-nu (Ho-han-ye) (MÖ46 - MS48) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kuzey Hiung-nu (Panu) (MS48 - 156) | Güney Hiung-nu (Pi) (MS48 - MS216) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hun İmparatorluğu (tartışmalı) | Ak Hun İmparatorluğu (tartışmalı) | Beş Hu On Altı Krallık (MS309 - MS439) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
= Kaynakça
- ^ GÜN, Tekin (15 Şubat 2023). Batı Hun İmparatorluğu dönemi. Türk Bilimi. ss. 1 2 3. 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2023.
=
Gan Gu, "Qian Han" Kibabı, C.94 "Hun" 64 班固, 前漢書 卷九十四 匈奴傳第六十四 (Vikikaynak)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bati Hun Cince 西匈奴 pinyin xi xiōng nu M O 56 36 Hun nun tanhu sulalesinden Ci ci Tanhu 郅支單于 zhizhi danyu taht M O 56 36 nun batiya kayarak kurdugu yonetim 西匈奴 xi xiōng nu Bati HunM O 56 M O 36BayrakYaygin dil ler Hun TurkcesiHukumetKonfederasyonHakan Tarihce KurulusuM O 56 DagilisiM O 36Onculler ArdillarHiung nu Siyen pilerGunumuzdeki durumuKazakistan Kirgizistan Buyuk Hun Imparatorlugu M O 58 yilinda Cici Yabgu ve Ho Han ye kardesler arasinda Dogu ve Bati olmakla birlikte bolundu Bati Hunlarini Cici Yabgu Dogu Hunlarini Ho Han Ye Kagan Senyu yonetti Ho Han Ye nin olumunden sonra Dogu Hunlari Panu veyegeni Pi nin taht kavgasina sahne oldu H 48 yilinda Dogu Hunlari Kuzey ve Guney olarak ikiye ayrildi Kuzey Hunlarini Panu Guney Hunlarini Pi yonetmistir Kuzey Hunlari yani Panu nun yonettigi bu ulke Turk Tarih literaturune Bati Hun Imparatorlugu olarak gecmistir Kuzey Hunlari bugunku Mogolistan topraklarina hakimdi Hun larin basinda bulunan Ho han ye Tanhu 呼韓邪單于 huhanxie danyu nin ekonomik sikintilari da neden gostererek Cin egemenligine girmek istemesi kardesi Ci ci tarafindan atalarina saygisizlik olarak kabul edilmistir Bu nedenle Hun M O 46 yilinda Cici ve Ho han ye kardesler arasinda Dogu Hun ve Bati Hun olmak uzere ikiye ayrildi Bati Hun u Cici Dogu Hun u Ho han ye yonetti Bati Hun larin basinda bulunan Cici nin Cin e karsi verdigi mucadelede kisa bir sure sonra basarisiz oldugu gorulmustur Zira Cici Cin ile mucadelede eski Hiungnu savas taktiklerini birakarak bir sehir kurup burayi kale haline getirerek savunma savasi yapmayi yeglemistir Bu kendisinin birinci hatasidir Yenilgisinde etkili olan diger hata ise emri altinda bulunan askerlere cok sert davranmasidir Ho han ye nin olumunden sonra M S 46 48 yillarinda Dogu Hun Panu ve yegeni Pi nin taht kavgasina sahne oldu Cici yonetimindeki Hun lara daha sonra Kuzey Hun larin dagilmasiyla batiya goc eden Kuzey Hun kabileleri de katilmistir Cici nin Cin kayitlarindaki sozleriHo han ye nin Cin egemenligine girme politikasina karsi cikan Cici bagli kabileleriyle birlikte Issik Golu ve cevresine cekilmistir Cici han MO 43 yilinda Vatan atalarimizdan torunlarimiza verilmek uzere bize emanet edilmis kutsal topraklardir Onursuz bir yasam ugruna terk edilemez sozleriyle tarihe gecmis bir imparatordur Literaturde meydana gelen karisiklikTurk tarih literaturunde uc tane Bati Hun Imparatorlugu ismine rastlanmaktadir 1 16 Buyuk Turk devleti icerisinde sayilan Bati Hun Imparatorlugu Panu tanhunun yonettigi Kuzey Hun Devleti dir 2 Asil Bati Hun Cici nin yonettigi Bati Turkistan i kapsayan kisa omurlu devlettir 3 Avrupa daki Hun Imparatorlugu da Bati Hun Avrupa Bati kastedilerek olarak bazi kaynaklarda ifade edilmektedir Hun Soyagaci Hiung nu lar Buyuk Hun Imparatorlugu Hiung nu Toman Motun MO220 MO46 Bati Hiung nu Ci Ci Tangu MO46 MO36 Hiung nu Ho han ye MO46 MS48 Kuzey Hiung nu Panu MS48 156 Guney Hiung nu Pi MS48 MS216 Hun Imparatorlugu tartismali Ak Hun Imparatorlugu tartismali Bes Hu On Alti Krallik MS309 MS439 Ayrica bakinizHun Dogu Hun Ho han ye Kuzey Hun Panu Guney Hun Pi Kaynakca GUN Tekin 15 Subat 2023 Bati Hun Imparatorlugu donemi Turk Bilimi ss 1 2 3 15 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2023 Arsivlenmis kopya 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2023 Arsivlenmis kopya 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2023 Arsivlenmis kopya 14 Mart 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2023 Gan Gu Qian Han Kibabi C 94 Hun 64 班固 前漢書 卷九十四 匈奴傳第六十四 Vikikaynak