Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Güney Hiung-nu [] (Çince: 南匈奴 pinyin: nán xiōng nú,M.S. 48 - 216), Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasında Güney topraklarını idare eden devlettir.
Güney Hiung-nu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| - | |||||||
| Başkent | Ötüken | ||||||
| Yaygın dil(ler) | Hun Türkçesi | ||||||
| Resmî din | Tengricilik | ||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
| |||||||
Hiung-nu, MÖ 46 yılında Ho-han-ye Tanhu (呼韓邪單于 hūhánxié dānyú) ve Tanhu (郅支單于 zhìzhī dānyú) kardeşleri arasında Doğu Hiung-nu ve Batı Hiung-nu olmak üzere ikiye ayrıldı. Doğu Hiung-nu'yu Ho-han-ye, Batı Hiung-nu'yu Çiçi yönetti.
Ho-han-ye'nin ölümünden sonra Doğu Hiung-nu Panu (蒲奴單于 pinyin: púnú dānyú, taht: M.S. 46 - ?) ve yeğeni Pi (比 bǐ: tam adı: 醢落屍逐鞮單于: hǎiluòshīzhúdī dānyú)'nin taht kavgasına sahne oldu. M.S. 48 yılında Doğu Hiung-nu, Güney Hiung-nu ve Kuzey Hiung-nu olarak ikiye ayrılmıştır. Pi Güney Hiung-nu'yu, Panu ise Kuzey Hiung-nu'yu yönetmiştir.
Çin egemenliği gölgesinde yönetilen bu imparatorluk Talas'ın doğusunda Çin'e kadar olan topraklara egemendi. Bu bölgeler Çin seddinin kuzeyinden kansu bölgesini oradan da gobi çöllerini kapsıyordu. Güney Hiung-nu-lar Çin hakimiyetini kabul etmişlerdir ve 216 yılına kadar hanedanlık sürmüştür.
Hiung-nu'lar tüm mirasçıları önce Doğu Hiung-nu'lar, oradan da Güney Hiung-nu-lardır. Ho-han-ye'nin soyu Pi ile devam etmiştir.
Çin'e yakın bölgede bulunan Güney Hiung-nu Çin üstünlüğünü kabul ettiği halde, Baykal gölü ve çevresinde Kuzey Hiung-nu bağımsız kalmayı tercih etmişti. Ancak Çinliler Güney Hiung-nu'yu kışkırtarak Kuzey Hiung-nu'yu yıprattılar. Sonuçta güneyden gelen Güney Hiung-nu'nun hücumları ile kuzeyden gelen Türk kavimlerinden Tiele'nin akınları arasında sıkıştırılmıştı. Bu nedenle Panu çevresindeki kabileler Talas'ın batısına göç etmişti.
Çin, M.S. 216 yılında da Güney Hiung-nu'yu tamamen yok etti.
Literatürde meydana gelen karışıklık
Türk tarih literatüründe üç tane "Batı Hun İmparatorluğu" ismine rastlanmaktadır.
- 1. 16 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan "Batı Hun İmparatorluğu"; Panu tanhunun yönettiği Kuzey Hun Devleti'dir.
- 2. Asıl Batı Hiung-nu; Çiçi'nın yönettiği Batı Türkistan'ı kapsayan kısa ömürlü devlettir.
- 3. Avrupa'daki Hun İmparatorluğu da Batı Hun (Avrupa-Batı kastedilerek) olarak bazı kaynaklarda ifade edilmektedir.
Kaynakça
- Görsel Yayınları Ansiklopedisi, 7. cilt.
- Hayat Ansiklopedisi, 2. cilt.
- Britanicca Ansiklopedisi.
- J.P.Roux Türklerin Tarihi
- Yeni Türkiye Yayınları, Genel Türk Tarihi Ansiklopedisi, 2. cilt
- PTT smartcard 16 Türk devleti koleksiyonu
- 1969 TRT Türk Tarihi Takvimi.
Çince kaynakçası
- Fan Ye, "Hou Han" Kitabı, C.89, "Güney Hiung-nu" 79 范曄, 後漢書 卷八十九 南匈奴列傳第七十九
Hiung-nu Soyağacı
| Hiung-nu'lar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Büyük Hun İmparatorluğu Hiung-nu (Toman, Motun) (MÖ220 - MÖ46) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Batı Hiung-nu (Çi-Çi (Tangu)) (MÖ46-MÖ36) | Hiung-nu (Ho-han-ye) (MÖ46 - MS48) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kuzey Hiung-nu (Panu) (MS48 - 156) | Güney Hiung-nu (Pi) (MS48 - MS216) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hun İmparatorluğu (tartışmalı) | Ak Hun İmparatorluğu (tartışmalı) | Beş Hu On Altı Krallık (MS309 - MS439) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
- Hiung-nu (Doğu Hiung-nu: Ho-han-ye)
- Batı Hiung-nu (Çiçi)
- Kuzey Hiung-nu (Panu)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Guney Hiung nu kaynak belirtilmeli Cince 南匈奴 pinyin nan xiōng nu M S 48 216 Ho han ye yonetimindeki Dogu Hiung nu nun tekrar parcalanmasinda Guney topraklarini idare eden devlettir Guney Hiung nu BaskentOtukenYaygin dil ler Hun TurkcesiResmi dinTengricilikHukumetMonarsiTarihce Kurulusu DagilisiOncullerHiung nu Hiung nu MO 46 yilinda Ho han ye Tanhu 呼韓邪單于 huhanxie danyu ve Tanhu 郅支單于 zhizhi danyu kardesleri arasinda Dogu Hiung nu ve Bati Hiung nu olmak uzere ikiye ayrildi Dogu Hiung nu yu Ho han ye Bati Hiung nu yu Cici yonetti Ho han ye nin olumunden sonra Dogu Hiung nu Panu 蒲奴單于 pinyin punu danyu taht M S 46 ve yegeni Pi 比 bǐ tam adi 醢落屍逐鞮單于 hǎiluoshizhudi danyu nin taht kavgasina sahne oldu M S 48 yilinda Dogu Hiung nu Guney Hiung nu ve Kuzey Hiung nu olarak ikiye ayrilmistir Pi Guney Hiung nu yu Panu ise Kuzey Hiung nu yu yonetmistir Cin egemenligi golgesinde yonetilen bu imparatorluk Talas in dogusunda Cin e kadar olan topraklara egemendi Bu bolgeler Cin seddinin kuzeyinden kansu bolgesini oradan da gobi collerini kapsiyordu Guney Hiung nu lar Cin hakimiyetini kabul etmislerdir ve 216 yilina kadar hanedanlik surmustur Hiung nu lar tum mirascilari once Dogu Hiung nu lar oradan da Guney Hiung nu lardir Ho han ye nin soyu Pi ile devam etmistir Cin e yakin bolgede bulunan Guney Hiung nu Cin ustunlugunu kabul ettigi halde Baykal golu ve cevresinde Kuzey Hiung nu bagimsiz kalmayi tercih etmisti Ancak Cinliler Guney Hiung nu yu kiskirtarak Kuzey Hiung nu yu yiprattilar Sonucta guneyden gelen Guney Hiung nu nun hucumlari ile kuzeyden gelen Turk kavimlerinden Tiele nin akinlari arasinda sikistirilmisti Bu nedenle Panu cevresindeki kabileler Talas in batisina goc etmisti Cin M S 216 yilinda da Guney Hiung nu yu tamamen yok etti Literaturde meydana gelen karisiklikTurk tarih literaturunde uc tane Bati Hun Imparatorlugu ismine rastlanmaktadir 1 16 Buyuk Turk devleti icerisinde sayilan Bati Hun Imparatorlugu Panu tanhunun yonettigi Kuzey Hun Devleti dir 2 Asil Bati Hiung nu Cici nin yonettigi Bati Turkistan i kapsayan kisa omurlu devlettir 3 Avrupa daki Hun Imparatorlugu da Bati Hun Avrupa Bati kastedilerek olarak bazi kaynaklarda ifade edilmektedir KaynakcaGorsel Yayinlari Ansiklopedisi 7 cilt Hayat Ansiklopedisi 2 cilt Britanicca Ansiklopedisi J P Roux Turklerin Tarihi Yeni Turkiye Yayinlari Genel Turk Tarihi Ansiklopedisi 2 cilt PTT smartcard 16 Turk devleti koleksiyonu 1969 TRT Turk Tarihi Takvimi Cince kaynakcasiFan Ye Hou Han Kitabi C 89 Guney Hiung nu 79 范曄 後漢書 卷八十九 南匈奴列傳第七十九Hiung nu Soyagaci Hiung nu lar Buyuk Hun Imparatorlugu Hiung nu Toman Motun MO220 MO46 Bati Hiung nu Ci Ci Tangu MO46 MO36 Hiung nu Ho han ye MO46 MS48 Kuzey Hiung nu Panu MS48 156 Guney Hiung nu Pi MS48 MS216 Hun Imparatorlugu tartismali Ak Hun Imparatorlugu tartismali Bes Hu On Alti Krallik MS309 MS439 Ayrica bakinizHiung nu Dogu Hiung nu Ho han ye Bati Hiung nu Cici Kuzey Hiung nu Panu