Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Baykand veya Baykend Muharebesi, 729 yılında Türk Türgeş Kağanlığı ve onun Soğdlu müttefikleri ile Emevi Halifeliği Arapları arasında, Mâverâünnehir'de (günümüz Özbekistan'ında) Buhara yakınlarındaki bir kasaba olan Baykand'da gerçekleşti. Horasan valisi Ashras ibn Abdullah al-Sulami komutasındaki Arap ordusu, bir önceki yıl patlak veren ve Türgeş desteği alan Soğd prenslerinin büyük çaplı isyanını bastırmak için Ceyhun Nehri'ni geçti. Arap ordusu Buhara'ya doğru ilerlerken Türgeş tarafından kuşatıldı ve su kaynaklarından mahrum bırakıldı. Beş yıl önceki "Susuzluk Günü"nde olduğu gibi Araplar için neredeyse bir felaketle sonuçlanacak bir dizi çatışma yaşandı; ancak sonunda birkaç Arap liderinin cesareti ve el-Hâris bin Sureyc ve Katan bin Kuteybe komutasındaki öncü birliklerin eylemleri sayesinde Araplar sınırı aşarak Buhara'ya ulaştılar ve şehri kuşattılar.
| Baykend Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Müslümanların Maveraünnehir'i fethi'nin bir parçası | |||||||
 8. yüzyılda Mâverâünnehir haritası | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Emeviler | Türkeş Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| | Suluk Çor | ||||||
Arka Plan
Mâverâünnehir bölgesi, 7. yüzyılın ortalarında Müslümanların İran ve Horasan'ı fethetmesinin ardından, I. Velid döneminde (h. 705-715) Emevi lideri Kuteybe bin Müslim tarafından fethedildi. Ancak, Mâverâünnehir'in yerli İranlı ve Türk halklarının ve özerk yerel yöneticilerin sadakatleri hala şüpheliydi: 719'da Mâverâünnehir prensleri, Emevi Halifeliği valilerine karşı askeri yardım için Çin sarayına ve Türgeş vasallarına bir dilekçe gönderdi. Buna karşılık, 720'den itibaren Türgeşler, yerel Soğdlular arasında Halifeliğe karşı ayaklanmalarla birlikte Mâverâünnehir'deki Müslümanlara karşı bir dizi saldırı başlattı. Emevi valileri başlangıçta huzursuzluğu bastırmayı başardılar, ancak Fergana Vadisi üzerindeki kontrol kaybedildi.724'te vali Müslim ibn Said el-Kilabi ve ordusu, Fergana'yı zapt etmeye çalıştığında Türgeş'in elinde ağır bir yenilgiye uğradı ("Susuzluk Günü"). Bu yenilgi Arapları savunmaya itti ve hiçbir meydan muharebesi gerçekleşmese de, sonraki birkaç yıl içinde Arapların Maveraünnehir'daki konumu hızla çöktü.
Ashras Al-Sulamai'nin Seferi
Bu krizle karşı karşıya kalan Halife Hişam bin Abdülmelik sert önlemler aldı: Horasan, Irak valisinin yetki alanından çıkarıldı ve Cezire generali Eşreş bin Abdullah el-Sülemî yönetiminde ayrı bir eyalet haline getirildi. Ardından gelen Esed bin Abdullah el-Kasri gibi Eşreş de vergi konusundaki bazı şikayetlerini gidererek yerel halkın ve yerli, Arap olmayan İslam'a dönenlerin (mevali) sadakatini kazanmaya çalıştı. Ancak kısa süre sonra bu politika tersine döndü -muhtemelen Halifenin kendisinin baskısı nedeniyle- ve Arap vergi toplayıcılarının mevaliden ve yerel toprak sahibi aristokrasiden (dihkanlar) vergi toplamak için kullandıkları genellikle acımasız önlemler, Mâverâünnehir'de genel bir isyana yol açtı. Bu durum, isyancıların Türgeş hükümdarı kağana yardım çağrısı yapması ve kağanın da ordusunu bizzat Araplara karşı yöneterek karşılık vermesi nedeniyle Araplar için daha da tehlikeli hale geldi. Kağan 728'de sahaya girdiğinde, tüm Mâverâünnehir'de yalnızca Semerkant ve Zerefşan Nehri üzerindeki iki kale olan Kamarja ve Dabusiyya Arapların elinde kalmıştı.
Türgeş'le yüzleşmek için Ashras, Horasan kuvvetlerini topladı ve onları Ceyhun Nehri üzerindeki Amul'a götürdü. Kutaybe bin Müslim'in oğlu Katan komutasındaki bir öncü, nehrin üzerinden gönderildi ve müstahkem bir kamp kurdu, ancak birleşik yerli Soğd ve Türgeş ordularının gelişiyle, Arap kuvvetinin büyük kısmı üç ay boyunca geçemedi. Bu dönemde Katan'ın kuvveti, aynı zamanda küçük akın grupları halinde Oxus'u geçen Türgeş tarafından kuşatıldı. Ashras, süvarilerinin komutasını, akıncıları bozguna uğratmayı ve onları Amul'a sürmeyi başaran Thabit Qutnah'a verdi. Orada Araplar Türgeş'i yendi, ancak Türgeş takviyeleri nehri geçip akıncıların Ceyhun üzerinden güvenli bir şekilde kaçmalarını sağladığı için kesin bir zafer elde edemediler.Sonunda Ashras kuvvetlerini karşıya geçirdi, Katan bin Kutaybe ile birleşti ve Buhara'ya doğru ilerlemeye başladı. Araplar, Buhara'nın yaklaşık yaklaşık 30 kilometre güneyinde ve vahanın dışında bulunan Baykand ticaret kasabasına ulaşmak için saldırıları püskürttüler. Arap ordusu Baykand'da kamp kurduktan sonra, Türgeş ve Soğdlular vahanın su kaynağını kestiler.
Susuzlukla tehdit edilen Arap ordusu Baykand'ı terk etti ve öncü olarak Katan ile Buhara'ya yöneldi. Türgeş ve Soğd güçleri saldırdığında, yaklaşık 6.000 kişilik öncü, Ashras komutasındaki ana gövdeden koptu ve Ashras ile Katan, iki gün sonra tekrar karşılaşana kadar birbirlerini kaybettiler. O ana kadar Araplara görünüşte sadık kalmış olan Semerkant Kralı Ghurak -her ne kadar bahislerini korumaya her zaman dikkat etse de, oğlu Muhtar'ı kağana göndermişti- taraf değiştirdi. Susuzluktan bitkin düşen Arap öncü, düşmanları tarafından neredeyse kesilecekti ve 700 adam kaybedecekti. Bu noktada, el-Tabari'nin sakladığı hesaba göre, daha sonra Horasan'da yaygın bir isyana liderlik edecek olan Tamimi savaşçısı el-Harith ibn Sureyj, Arapları ileri doğru teşvik ederek "kılıçla öldürülmek (bu) dünyada daha asildir ve Tanrı katında susuzluktan ölmekten daha büyük bir ödüldür" diye haykırdı.Onun örneğinden cesaret alan El-Harith ve Qatan komutasındaki Tamimi ve Kaysi süvarileri Türgeş hatlarını aşarak su kaynaklarına ulaştılar ve ikinci bir "Susuzluk Günü"nü kıl payı önlediler ve Ashras'ın Buhara'ya doğru ilerlemesini sürdürmesine izin verdiler.
Sonrası
Baykand çevresindeki bir dizi muharebenin ardından Türgeşler kuzeye, Semerkant'a çekildiler ve burada Kamarja kalesine saldırdılar, Ashras ise birlikleriyle Buhara'yı kuşattı ve vahasında kışladı.Ancak savaş bitmedi ve Arapların durumu belirsizliğini korudu. 730'un başlarında, Ashras'ın yeni atanan halefi Cüneyd bin Abdülrahman el-Murri, hala Buhara vahasında kamp kurmuş olan orduya ulaşmaya çalıştı, yolda Türgeşler tarafından saldırıya uğrayan ve neredeyse yok edilen 7.000 süvari tarafından Amul'dan götürülmek zorunda kaldı.Buhara, o dönemde Araplar tarafından, ya Aşras ya da Cüneyd komutasında geri alınmış olsa da, hemen ertesi yıl Cüneyd, Horasan ordusunu Defile Muharebesi'nde felakete sürükledi; bu olay, Arapların Maveraünnehir'deki mülklerinin geri kalanı üzerindeki zayıf kontrolünü paramparça etti.Araplar, 739-741'de Halifeliğin otoritesini Semerkant'a kadar yeniden tesis etmeyi başaran Nasr bin Sayyar'ın valiliğine kadar konumlarını geri kazanamadılar.
Kaynakça
- ^ Blankinship 1994, ss. 109–110.
- ^ Blankinship 1994, ss. 125–126.
- ^ Gibb 1923, ss. 61–65.
- ^ Blankinship 1994, ss. 126–127.
- ^ Gibb 1923, ss. 65–69.
- ^ Blankinship 1994, ss. 127–128.
- ^ Gibb 1923, ss. 69–70.
- ^ Blankinship 1989, s. 50.
- ^ Blankinship 1989, ss. 50–51.
- ^ Blankinship 1989, ss. 52.
- ^ Gibb 1923, s. 70.
- ^ Blankinship 1989, ss. 51–54.
- ^ Blankinship 1994, s. 128.
- ^ Gibb 1923, ss. 70–71.
- ^ Blankinship 1994, ss. 128, 155.
- ^ Gibb 1923, s. 72.
- ^ Blankinship 1994, ss. 155–161.
- ^ Blankinship 1994, ss. 176–185.
Bibliyografya
- Blankinship, Khalid Yahya (1994). The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads (İngilizce). Albany, New York: State University of New York Press. ISBN .
- Gibb, H. A. R. (1923). The Arab Conquests in Central Asia (İngilizce). Londra: The Royal Asiatic Society. OCLC 499987512.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baykand veya Baykend Muharebesi 729 yilinda Turk Turges Kaganligi ve onun Sogdlu muttefikleri ile Emevi Halifeligi Araplari arasinda Maveraunnehir de gunumuz Ozbekistan inda Buhara yakinlarindaki bir kasaba olan Baykand da gerceklesti Horasan valisi Ashras ibn Abdullah al Sulami komutasindaki Arap ordusu bir onceki yil patlak veren ve Turges destegi alan Sogd prenslerinin buyuk capli isyanini bastirmak icin Ceyhun Nehri ni gecti Arap ordusu Buhara ya dogru ilerlerken Turges tarafindan kusatildi ve su kaynaklarindan mahrum birakildi Bes yil onceki Susuzluk Gunu nde oldugu gibi Araplar icin neredeyse bir felaketle sonuclanacak bir dizi catisma yasandi ancak sonunda birkac Arap liderinin cesareti ve el Haris bin Sureyc ve Katan bin Kuteybe komutasindaki oncu birliklerin eylemleri sayesinde Araplar siniri asarak Buhara ya ulastilar ve sehri kusattilar Baykend MuharebesiMuslumanlarin Maveraunnehir i fethi nin bir parcasi8 yuzyilda Maveraunnehir haritasiTarihMS 729BolgePoykent ve Buhara bugunku Ozbekistan SonucEmevi zaferiTaraflarEmevilerTurkes DevletiKomutanlar ve liderlerSuluk CorArka PlanMaveraunnehir bolgesi 7 yuzyilin ortalarinda Muslumanlarin Iran ve Horasan i fethetmesinin ardindan I Velid doneminde h 705 715 Emevi lideri Kuteybe bin Muslim tarafindan fethedildi Ancak Maveraunnehir in yerli Iranli ve Turk halklarinin ve ozerk yerel yoneticilerin sadakatleri hala supheliydi 719 da Maveraunnehir prensleri Emevi Halifeligi valilerine karsi askeri yardim icin Cin sarayina ve Turges vasallarina bir dilekce gonderdi Buna karsilik 720 den itibaren Turgesler yerel Sogdlular arasinda Halifelige karsi ayaklanmalarla birlikte Maveraunnehir deki Muslumanlara karsi bir dizi saldiri baslatti Emevi valileri baslangicta huzursuzlugu bastirmayi basardilar ancak Fergana Vadisi uzerindeki kontrol kaybedildi 724 te vali Muslim ibn Said el Kilabi ve ordusu Fergana yi zapt etmeye calistiginda Turges in elinde agir bir yenilgiye ugradi Susuzluk Gunu Bu yenilgi Araplari savunmaya itti ve hicbir meydan muharebesi gerceklesmese de sonraki birkac yil icinde Araplarin Maveraunnehir daki konumu hizla coktu Ashras Al Sulamai nin SeferiBu krizle karsi karsiya kalan Halife Hisam bin Abdulmelik sert onlemler aldi Horasan Irak valisinin yetki alanindan cikarildi ve Cezire generali Esres bin Abdullah el Sulemi yonetiminde ayri bir eyalet haline getirildi Ardindan gelen Esed bin Abdullah el Kasri gibi Esres de vergi konusundaki bazi sikayetlerini gidererek yerel halkin ve yerli Arap olmayan Islam a donenlerin mevali sadakatini kazanmaya calisti Ancak kisa sure sonra bu politika tersine dondu muhtemelen Halifenin kendisinin baskisi nedeniyle ve Arap vergi toplayicilarinin mevaliden ve yerel toprak sahibi aristokrasiden dihkanlar vergi toplamak icin kullandiklari genellikle acimasiz onlemler Maveraunnehir de genel bir isyana yol acti Bu durum isyancilarin Turges hukumdari kagana yardim cagrisi yapmasi ve kaganin da ordusunu bizzat Araplara karsi yoneterek karsilik vermesi nedeniyle Araplar icin daha da tehlikeli hale geldi Kagan 728 de sahaya girdiginde tum Maveraunnehir de yalnizca Semerkant ve Zerefsan Nehri uzerindeki iki kale olan Kamarja ve Dabusiyya Araplarin elinde kalmisti Turges le yuzlesmek icin Ashras Horasan kuvvetlerini topladi ve onlari Ceyhun Nehri uzerindeki Amul a goturdu Kutaybe bin Muslim in oglu Katan komutasindaki bir oncu nehrin uzerinden gonderildi ve mustahkem bir kamp kurdu ancak birlesik yerli Sogd ve Turges ordularinin gelisiyle Arap kuvvetinin buyuk kismi uc ay boyunca gecemedi Bu donemde Katan in kuvveti ayni zamanda kucuk akin gruplari halinde Oxus u gecen Turges tarafindan kusatildi Ashras suvarilerinin komutasini akincilari bozguna ugratmayi ve onlari Amul a surmeyi basaran Thabit Qutnah a verdi Orada Araplar Turges i yendi ancak Turges takviyeleri nehri gecip akincilarin Ceyhun uzerinden guvenli bir sekilde kacmalarini sagladigi icin kesin bir zafer elde edemediler Sonunda Ashras kuvvetlerini karsiya gecirdi Katan bin Kutaybe ile birlesti ve Buhara ya dogru ilerlemeye basladi Araplar Buhara nin yaklasik yaklasik 30 kilometre guneyinde ve vahanin disinda bulunan Baykand ticaret kasabasina ulasmak icin saldirilari puskurttuler Arap ordusu Baykand da kamp kurduktan sonra Turges ve Sogdlular vahanin su kaynagini kestiler Susuzlukla tehdit edilen Arap ordusu Baykand i terk etti ve oncu olarak Katan ile Buhara ya yoneldi Turges ve Sogd gucleri saldirdiginda yaklasik 6 000 kisilik oncu Ashras komutasindaki ana govdeden koptu ve Ashras ile Katan iki gun sonra tekrar karsilasana kadar birbirlerini kaybettiler O ana kadar Araplara gorunuste sadik kalmis olan Semerkant Krali Ghurak her ne kadar bahislerini korumaya her zaman dikkat etse de oglu Muhtar i kagana gondermisti taraf degistirdi Susuzluktan bitkin dusen Arap oncu dusmanlari tarafindan neredeyse kesilecekti ve 700 adam kaybedecekti Bu noktada el Tabari nin sakladigi hesaba gore daha sonra Horasan da yaygin bir isyana liderlik edecek olan Tamimi savascisi el Harith ibn Sureyj Araplari ileri dogru tesvik ederek kilicla oldurulmek bu dunyada daha asildir ve Tanri katinda susuzluktan olmekten daha buyuk bir oduldur diye haykirdi Onun orneginden cesaret alan El Harith ve Qatan komutasindaki Tamimi ve Kaysi suvarileri Turges hatlarini asarak su kaynaklarina ulastilar ve ikinci bir Susuzluk Gunu nu kil payi onlediler ve Ashras in Buhara ya dogru ilerlemesini surdurmesine izin verdiler SonrasiBaykand cevresindeki bir dizi muharebenin ardindan Turgesler kuzeye Semerkant a cekildiler ve burada Kamarja kalesine saldirdilar Ashras ise birlikleriyle Buhara yi kusatti ve vahasinda kisladi Ancak savas bitmedi ve Araplarin durumu belirsizligini korudu 730 un baslarinda Ashras in yeni atanan halefi Cuneyd bin Abdulrahman el Murri hala Buhara vahasinda kamp kurmus olan orduya ulasmaya calisti yolda Turgesler tarafindan saldiriya ugrayan ve neredeyse yok edilen 7 000 suvari tarafindan Amul dan goturulmek zorunda kaldi Buhara o donemde Araplar tarafindan ya Asras ya da Cuneyd komutasinda geri alinmis olsa da hemen ertesi yil Cuneyd Horasan ordusunu Defile Muharebesi nde felakete surukledi bu olay Araplarin Maveraunnehir deki mulklerinin geri kalani uzerindeki zayif kontrolunu paramparca etti Araplar 739 741 de Halifeligin otoritesini Semerkant a kadar yeniden tesis etmeyi basaran Nasr bin Sayyar in valiligine kadar konumlarini geri kazanamadilar Kaynakca Blankinship 1994 ss 109 110 Blankinship 1994 ss 125 126 Gibb 1923 ss 61 65 Blankinship 1994 ss 126 127 Gibb 1923 ss 65 69 Blankinship 1994 ss 127 128 Gibb 1923 ss 69 70 Blankinship 1989 s 50 Blankinship 1989 ss 50 51 Blankinship 1989 ss 52 Gibb 1923 s 70 Blankinship 1989 ss 51 54 Blankinship 1994 s 128 Gibb 1923 ss 70 71 Blankinship 1994 ss 128 155 Gibb 1923 s 72 Blankinship 1994 ss 155 161 Blankinship 1994 ss 176 185 BibliyografyaBlankinship Khalid Yahya 1994 The End of the Jihad State The Reign of Hisham ibn ʻAbd al Malik and the Collapse of the Umayyads Ingilizce Albany New York State University of New York Press ISBN 978 0 7914 1827 7 Gibb H A R 1923 The Arab Conquests in Central Asia Ingilizce Londra The Royal Asiatic Society OCLC 499987512