Berber dilleri (yerel adı: Tamazight) Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Mısır (Siwa), ile Mali ve Nijer'deki küçük Berber toplulukları tarafından konuşulan birbiri ile yakın akraba olan bir diller grubudur. Nispeten seyrek bir toplulukta Sahara ve Sahel'in kuzeyine doğru uzanır. Afro-Asyatik diller ailesindendir. Birbiri ile çok yakın olan konuşanlar arasında bunları tek bir standard altında birleştirmek için bir hareket vardır. Geleneksel olarak 'ni işaret eden Tamazigt adı da bu standard dilini veya tüm Berberce için kullanılır ancak kullanım ceşitlilik gösterir ve pek çok Berberi kendini Tamazigt olarak tanımlamaz.
Berberi dilleri | |
---|---|
Tamaziɣt / Tamazight | |
Bölge | Afrika |
Etnisite | Berberiler |
Konuşan sayısı | (65 Milyon atıf 20. ve 21.yüzyıllar) |
Dil ailesi | Afro-Asyatik diller
|
Yazı sistemi | Tifinag Latin alfabesi Arap alfabesi |
Dil kodları | |
ISO 639-2 | ber |
ISO 639-3 | ber |
Berber dilleri arasında , (kuzey Fas), (Cezayir) ve (orta Fas) sayılabilir. Berber dilleri ceşitli işgallerle kesintiye uğramasına rağmen, 2000 yıldan fazla bir süredir bir yazı diline de sahiptirler. İlk olarak Tuaregler tarafından hala kullanılmakta olan Tifinag alfabesiyle yazılmıştır. En eski yazılı metin ise M.Ö 200 yılına aittir. Daha sonra 11. ve 16.yy yılları arasında Arap alfabesi (özellikle Fastaki ). 20.yy dan sonra da özellikle Kabililer tarafından Latin alfabesi ile yazılmaya başlamıştır. Fas'ta Tifinag alfabesinin bir türü yakınlarda resmîleştirilmiştir. Latin alfabesi Cezayir'de yarı-resmî ve Mali ve Nijer'de resmî durumdadır. Yine de Mali ve Nijer'de hâlen yaygın olarak Arapça ve Tifinag kullanılmasına karşın Fas'ta ve Cezayir'in çeşitli bölgelerinde Latin alfabesi giderek daha fazla kullanılmaktadır.
Mağripin tamamen hürriyetine kavuşmasından sonra çoğu ülke temel olarak Fransızcanın eğitimde ve okuma yazmada baskın dil olmasını kaldırmak için değişen derecelerde bir Araplaşma politikası sürdürmüşlerdir. Fakat bu politikalar /Berber dillerini yasaklamış ve bastırmıştır. Bu çabalara Fas ve Cezayir'de yaşayan Berberler özellikle tarafından karşı çıkılmıştır ve her iki ülkede de bazı okullarda bu dille eğitime yer verilmesi ve Berber dilini resmî dil olmasa da milli dil olarak tanınması ile çözüme ulaştırılmaya çalışılmaktadır. Berber nüfusunun az olduğu Magrip ülkelerinde bu tür önlemler alınmamıştır. Mali ve Nijer'de kısmen ile eğitim veren birkaç okul bulunmaktadır.
Kaynakça
- ^ (Fransızca) - « Loi n° 02-03 portent révision constitutionnelle » 21 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., adopted on April 10, 2002, allotting in particular to "Tamazight" the status of national language.
Afro-Asyatik diller ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Berber dilleri yerel adi Tamazight Fas Cezayir Tunus Libya Misir Siwa ile Mali ve Nijer deki kucuk Berber topluluklari tarafindan konusulan birbiri ile yakin akraba olan bir diller grubudur Nispeten seyrek bir toplulukta Sahara ve Sahel in kuzeyine dogru uzanir Afro Asyatik diller ailesindendir Birbiri ile cok yakin olan konusanlar arasinda bunlari tek bir standard altinda birlestirmek icin bir hareket vardir Geleneksel olarak ni isaret eden Tamazigt adi da bu standard dilini veya tum Berberce icin kullanilir ancak kullanim cesitlilik gosterir ve pek cok Berberi kendini Tamazigt olarak tanimlamaz Berberi dilleriTamaziɣt TamazightBolgeAfrikaEtnisiteBerberilerKonusan sayisi 65 Milyon atif 20 ve 21 yuzyillar Dil ailesiAfro Asyatik diller Berberi dilleriYazi sistemiTifinag Latin alfabesi Arap alfabesiDil kodlariISO 639 2berISO 639 3ber Berber dilleri arasinda kuzey Fas Cezayir ve orta Fas sayilabilir Berber dilleri cesitli isgallerle kesintiye ugramasina ragmen 2000 yildan fazla bir suredir bir yazi diline de sahiptirler Ilk olarak Tuaregler tarafindan hala kullanilmakta olan Tifinag alfabesiyle yazilmistir En eski yazili metin ise M O 200 yilina aittir Daha sonra 11 ve 16 yy yillari arasinda Arap alfabesi ozellikle Fastaki 20 yy dan sonra da ozellikle Kabililer tarafindan Latin alfabesi ile yazilmaya baslamistir Fas ta Tifinag alfabesinin bir turu yakinlarda resmilestirilmistir Latin alfabesi Cezayir de yari resmi ve Mali ve Nijer de resmi durumdadir Yine de Mali ve Nijer de halen yaygin olarak Arapca ve Tifinag kullanilmasina karsin Fas ta ve Cezayir in cesitli bolgelerinde Latin alfabesi giderek daha fazla kullanilmaktadir Magripin tamamen hurriyetine kavusmasindan sonra cogu ulke temel olarak Fransizcanin egitimde ve okuma yazmada baskin dil olmasini kaldirmak icin degisen derecelerde bir Araplasma politikasi surdurmuslerdir Fakat bu politikalar Berber dillerini yasaklamis ve bastirmistir Bu cabalara Fas ve Cezayir de yasayan Berberler ozellikle tarafindan karsi cikilmistir ve her iki ulkede de bazi okullarda bu dille egitime yer verilmesi ve Berber dilini resmi dil olmasa da milli dil olarak taninmasi ile cozume ulastirilmaya calisilmaktadir Berber nufusunun az oldugu Magrip ulkelerinde bu tur onlemler alinmamistir Mali ve Nijer de kismen ile egitim veren birkac okul bulunmaktadir Kaynakca Fransizca Loi n 02 03 portent revision constitutionnelle 21 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde adopted on April 10 2002 allotting in particular to Tamazight the status of national language Afro Asyatik diller ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz