Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Berkuk, tam adı Melikü'z-zahir Seyfeddin El-Osmani El-Yelboğavî Berkuk (ö. 10 Haziran 1399, Kahire), Çerkes kökenli Burcî Memlûkler hanedanının ilk Memlük hükümdarı. İç çekişmelerle yıpranan Memlûk Devleti'ni merkezi bir devlet durumuna getirmeye çalışmıştır. "Berkuk" ismi Çerkesçedir ve onun doğuştan ismidir.
| Berkuk | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Mısır Memlûk Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1382 – 1389 | ||||
| Önce gelen | Zeyneddin Hacı | ||||
| Sonra gelen | Zeyneddin Hacı | ||||
| Hüküm süresi | 1390 – 1399 | ||||
| Önce gelen | Zeyneddin Hacı | ||||
| Sonra gelen | Farac | ||||
| Doğum | Çerkesya | ||||
| Ölüm | 10 Haziran 1399 Kahire | ||||
| |||||
| Hanedan | Burci Hanedanı | ||||
Yaşamı
Gençliği ve yükselişi
1341'den beri Memlûk Devleti Nasır Muhammed bin Kalavun'un soyundan gelen sultanlar tarafından ismen yönetilmekteydi; ama bu sultanların hiçbiri efektif olarak iktidara sahip değildiler. Gerçekte, bu sultanların çoğu yetişkin olmayan çocuk veya gençti ve birbirlerine rakip değişik Memlüklü emirleri klikleri tarafından kukla gibi idare edilmekteydiler.
1377de nispeten uzun bir zamandır (1363'ten beri ) sultanlık yapmış olan Sultan Zeyneddin Şaban tahttan indirildi ve öldürüldü. Bu devlet darbesini yapan Memlüklü emirleri kliği başında Emir Seyfeddin Yulboğa el-Umari olup ve bu klik içinde Berkuk önemli bir rol oynamaktaydı. Tahttan indirilen Zeyneddin Şaban yerine daha 10 yaşında olan Alaeddin Ali Memlûk Devleti tahtına çıkartıldı. Berkuk, Türk asıllı diğer bir kölemen emir Barça ile birlikte küçük sultana taht naibi-atabeg seçildiler. Fakat iki taht naibi arasında çekişmezlik başladı. 1381 başında Berkuk, birlikte tahta naiplik yaptığı Barça'yi tutuklatıp idam ettirdi. Bunun üzerine Barça'nın ve onu tutan emirlerin kölemenleri Kahire'de ayaklandı. 5000 kadar kölemenden oluşan bu isyancılar grubu şehrin içine dağılmışlardı, ama kendi kölemenleri ile merkezi Kahire kalesinde bulunan Berkuk bu isyanı bastırıp isyancıları öldürmeyi başardı.
1382'de Alaeddin Ali'de aynı Memlûklu emirleri kliğinin bir devlet darbesi ile tahttan indirildi ve yerine küçük kardeşi Zeyneddin Hacı geçirildi. Fakat memlûklu emirlerinin yaptığı bir toplantıda devletin başının daha yetişkin ve tecrübeli bir kişi olması savunuldu. 22 Kasım 1382de Berkuk "Zâhir Seyfeddîn Berkuk" lakabı ile Memlûklu Devleti sultanı olarak tahta çıktı. Bi ara Berkuk Çerkesya'dan getirilen babasıyla buluşmak için El-İkrish'den yola çıktı. Buluşma anında Berkuk içeri girdiğinde babası ayağa kalkmadı ve Berkuk eğilerek babasının elini tuttu. Emirlerin bir kısmı Sultan'a yakışır şekilde hitap etmesi ve davranması konusunda babasını uyarınca o bunu öfkeyle reddetti ve Çerkesya'ya geri dönmek istedi.
Birinci hükümdarlığı (1382-1389)
Berkuk'un 1382'de Memluklu Sultanı olmasıyla birlikte Memluk Devleti sultanlık hanedanının da değiştiği kabul edilmektedir. Berkuk'dan önceki Memluklu sultanları Türk asıllı Bahri hanedanına mensupturlar. Bahriler Türk asıllı kölemenler olup kışlaları Nil Nehri üzerinde "El-Rohda" adasında Eyyubi sultanlarından tarafından inşa ettirilen El-Rodha kalesinde (yani Arapça Bahr-el-Nil mahallinde ) bulunmaktaydı. 1382'de sultanlığı eline geçiren Berkuk, kışlaları Kahire Kalesinde bulunan ve genellikle Çerkes asıllı kölemen askerlerin bulunduğu (ismini kale burcundan alan) Burcî Memlûklere bağlı idi. Berkuk'tan sonra Memlüklü Sultanları Burci Hanedanı mensupları olduğu kabul edilmektedir.
Berkuk'un birinci hükümdarlık döneminde Kahire'de kalıcı birkaç büyük anıt-eser inşa edilmiştir:
- 1382'de Kahire'nin merkezinde kentin en büyük tarihi çarşısı Han el-Halili Berkuk'un emiri Carkas el-Halili tarafından eski Fatımi mezarlığı üzerine inşa ettirilmiştir.
- 1386'da Sultan Berkuk Medresesi; müderris ve mollaların yaşadıkları odalar ve tekke. Orijinalinde tek katlı ve yüksek tavanlı medrese binası, üçer katlı olup da şu an 3. katları yıkılmış olan öğrenci odaları ile müderris odalarını barındıran dört büyük ve bitişik binadan oluşmaktadır. Büyük düşünür İbn-i Haldun hem burada ders vermiş hem de Mukaddime ve Timur ile mülakatını işlediği adlı eserlerini burada kaleme almıştır.
- Sultan Berkuk Medresesi'ne bitişik olan Sultan Berkuk Türbesi. Berkuk medresesinin mihrap kubbesinin iki yanında bulunan büyük kubbelerden birinin altında hanımı ve kızının, diğerinde ise kendisinin ve oğlu Farac'ın mezarı bulunmaktadır.
İkinci hükümdarlığı (1390-1398)
Timur, Irak'ı eline geçirdikten sonra Berkuk'a bir elçi ile mektup gönderdi. Bu elçi ile buna bir yanıt geri göndereceğine Berkuk bu elçiyi idam ettirdi ve Timur'un düşmanları ile böylece birleşmiş oldu. 1394'te Berkuk Timur'a bir elçi ile bir mektup gönderip ondan Suriye ve Mısır ilişkilerine müdahale etmekten kaçınmasını talep etti. Timur'un buna yanıtı çok sert oldu: "Bizim sayımız çok büyük. Birçok büyük devlet yendik. Bize teslim olanlar hala hayattadırlar. Bize karşı gelenler ise kısa zaman içinde buna pişman olmuşlardır." Berkuk aynı zamanda Bağdat'ı eline geçiren Timur'dan kaçmış olan Sultan Ahmed bin Uveys'e de mültecilik hakkı tanıdı.
Berkuk, 1395'te büyük bir Memlüklü ordusu ile Timur üzerine sefere giderek Suriye'de önce Şam sonra da Halep üzerine yürüdü. Fakat Timur kuzeye çekilmişti. Berkuk Timur'un ordusundan Suriye'de kalanları elimine etti ve Kasım 1395de Kahire'ye döndü.
Berkuk, Haziran 1399'da öldü. Mezarı Kahire'deki büyük Kuzey Mezarlık'ta bulunan Memlük Sultanları türbelerinden biri arasındadır. Yerine büyük oğlu Farac Memlük Sultanı olarak tahta geçti.
Dipnotlar
- İngilizce Wikipedia Barquq maddesi (İngilizce)(Erişme:3.7.2010)
- Fransızca Wikipedia Al-Mansûr Abd al-Azîz ben Barquq maddesi 27 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)(Erişme:3.7.2010)
- ^ Tekindağ, Şehabeddin. Berkuk Devrinde Memlûk Sultanlığı (XIV. yüzyıl Mısır tarihine dair araştırmalar)
- ^ Zahir lakabını Sultan I. Baybars'a kinaye ile aldığı bildirilir. Bknz.: Holt, P. M. (1986), The Age of the Crusades: the Near East from the Eleventh Century to 1517. Longman. . (İngilizce)
- ^ Yusuf ibn Tagri-Birdi (1409-1470), "Kitab an-nujum az-zahira fi mulluk Misr val-Kahira
- ^ Osmanlı döneminde Türk çarşısı olarak da bilinmektedir.
- ^ l-Makrizi, El Seluk (1999) Leme'refatt Dewall al-Melouk, Dar al-kotob (Arapça). İng. çev.: Bohn, Henry G. (1969), The Road to Knowledge of the Return of Kings, Chronicles of the Crusades, AMS Press. (Ing. cev.: Cilt 5 say.356 358-359)
Dış bağlantılar
- Clot, André
- (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları .
- (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin (Fransızca)
- El-Makrizi, El Seluk (1999) Leme'refatt Dewall al-Melouk, Dar al-kotob (Arapça). İng. çev.: Bohn, Henry G. (1969), The Road to Knowledge of the Return of Kings, Chronicles of the Crusades, AMS Press.
- Bosworth, Clifford Edmund () The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual Edinburgh:Edinburgh University Press (Bölüm=The Burjī line 784-922/1382-1517) Google Books1 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) (Erişim:2.7.2010)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Zeyneddin Hacı |  Mısır Memlûk Sultanı 1382 – 1389 | Sonra gelen: Zeyneddin Hacı |
| Önce gelen: Zeyneddin Hacı | Mısır Memlûk Sultanı 1390 – 1399 | Sonra gelen: Nasır Farac |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Berkuk tam adi Meliku z zahir Seyfeddin El Osmani El Yelbogavi Berkuk o 10 Haziran 1399 Kahire Cerkes kokenli Burci Memlukler hanedaninin ilk Memluk hukumdari Ic cekismelerle yipranan Memluk Devleti ni merkezi bir devlet durumuna getirmeye calismistir Berkuk ismi Cerkescedir ve onun dogustan ismidir BerkukMisir Memluk SultaniHukum suresi1382 1389Once gelenZeyneddin HaciSonra gelenZeyneddin HaciHukum suresi1390 1399Once gelenZeyneddin HaciSonra gelenFaracDogumCerkesyaOlum10 Haziran 1399 KahireTam adiMeliku z zahir Seyfeddin El Osmani El Yelbogavi BerkukHanedanBurci HanedaniYasamiGencligi ve yukselisi 1341 den beri Memluk Devleti Nasir Muhammed bin Kalavun un soyundan gelen sultanlar tarafindan ismen yonetilmekteydi ama bu sultanlarin hicbiri efektif olarak iktidara sahip degildiler Gercekte bu sultanlarin cogu yetiskin olmayan cocuk veya gencti ve birbirlerine rakip degisik Memluklu emirleri klikleri tarafindan kukla gibi idare edilmekteydiler 1377de nispeten uzun bir zamandir 1363 ten beri sultanlik yapmis olan Sultan Zeyneddin Saban tahttan indirildi ve olduruldu Bu devlet darbesini yapan Memluklu emirleri kligi basinda Emir Seyfeddin Yulboga el Umari olup ve bu klik icinde Berkuk onemli bir rol oynamaktaydi Tahttan indirilen Zeyneddin Saban yerine daha 10 yasinda olan Alaeddin Ali Memluk Devleti tahtina cikartildi Berkuk Turk asilli diger bir kolemen emir Barca ile birlikte kucuk sultana taht naibi atabeg secildiler Fakat iki taht naibi arasinda cekismezlik basladi 1381 basinda Berkuk birlikte tahta naiplik yaptigi Barca yi tutuklatip idam ettirdi Bunun uzerine Barca nin ve onu tutan emirlerin kolemenleri Kahire de ayaklandi 5000 kadar kolemenden olusan bu isyancilar grubu sehrin icine dagilmislardi ama kendi kolemenleri ile merkezi Kahire kalesinde bulunan Berkuk bu isyani bastirip isyancilari oldurmeyi basardi 1382 de Alaeddin Ali de ayni Memluklu emirleri kliginin bir devlet darbesi ile tahttan indirildi ve yerine kucuk kardesi Zeyneddin Haci gecirildi Fakat memluklu emirlerinin yaptigi bir toplantida devletin basinin daha yetiskin ve tecrubeli bir kisi olmasi savunuldu 22 Kasim 1382de Berkuk Zahir Seyfeddin Berkuk lakabi ile Memluklu Devleti sultani olarak tahta cikti Bi ara Berkuk Cerkesya dan getirilen babasiyla bulusmak icin El Ikrish den yola cikti Bulusma aninda Berkuk iceri girdiginde babasi ayaga kalkmadi ve Berkuk egilerek babasinin elini tuttu Emirlerin bir kismi Sultan a yakisir sekilde hitap etmesi ve davranmasi konusunda babasini uyarinca o bunu ofkeyle reddetti ve Cerkesya ya geri donmek istedi Birinci hukumdarligi 1382 1389 Berkuk un 1382 de Memluklu Sultani olmasiyla birlikte Memluk Devleti sultanlik hanedaninin da degistigi kabul edilmektedir Berkuk dan onceki Memluklu sultanlari Turk asilli Bahri hanedanina mensupturlar Bahriler Turk asilli kolemenler olup kislalari Nil Nehri uzerinde El Rohda adasinda Eyyubi sultanlarindan tarafindan insa ettirilen El Rodha kalesinde yani Arapca Bahr el Nil mahallinde bulunmaktaydi 1382 de sultanligi eline geciren Berkuk kislalari Kahire Kalesinde bulunan ve genellikle Cerkes asilli kolemen askerlerin bulundugu ismini kale burcundan alan Burci Memluklere bagli idi Berkuk tan sonra Memluklu Sultanlari Burci Hanedani mensuplari oldugu kabul edilmektedir Berkuk un birinci hukumdarlik doneminde Kahire de kalici birkac buyuk anit eser insa edilmistir 1382 de Kahire nin merkezinde kentin en buyuk tarihi carsisi Han el Halili Berkuk un emiri Carkas el Halili tarafindan eski Fatimi mezarligi uzerine insa ettirilmistir 1386 da Sultan Berkuk Medresesi muderris ve mollalarin yasadiklari odalar ve tekke Orijinalinde tek katli ve yuksek tavanli medrese binasi ucer katli olup da su an 3 katlari yikilmis olan ogrenci odalari ile muderris odalarini barindiran dort buyuk ve bitisik binadan olusmaktadir Buyuk dusunur Ibn i Haldun hem burada ders vermis hem de Mukaddime ve Timur ile mulakatini isledigi adli eserlerini burada kaleme almistir Sultan Berkuk Medresesi ne bitisik olan Sultan Berkuk Turbesi Berkuk medresesinin mihrap kubbesinin iki yaninda bulunan buyuk kubbelerden birinin altinda hanimi ve kizinin digerinde ise kendisinin ve oglu Farac in mezari bulunmaktadir Ikinci hukumdarligi 1390 1398 Timur Irak i eline gecirdikten sonra Berkuk a bir elci ile mektup gonderdi Bu elci ile buna bir yanit geri gonderecegine Berkuk bu elciyi idam ettirdi ve Timur un dusmanlari ile boylece birlesmis oldu 1394 te Berkuk Timur a bir elci ile bir mektup gonderip ondan Suriye ve Misir iliskilerine mudahale etmekten kacinmasini talep etti Timur un buna yaniti cok sert oldu Bizim sayimiz cok buyuk Bircok buyuk devlet yendik Bize teslim olanlar hala hayattadirlar Bize karsi gelenler ise kisa zaman icinde buna pisman olmuslardir Berkuk ayni zamanda Bagdat i eline geciren Timur dan kacmis olan Sultan Ahmed bin Uveys e de multecilik hakki tanidi Berkuk 1395 te buyuk bir Memluklu ordusu ile Timur uzerine sefere giderek Suriye de once Sam sonra da Halep uzerine yurudu Fakat Timur kuzeye cekilmisti Berkuk Timur un ordusundan Suriye de kalanlari elimine etti ve Kasim 1395de Kahire ye dondu Berkuk Haziran 1399 da oldu Mezari Kahire deki buyuk Kuzey Mezarlik ta bulunan Memluk Sultanlari turbelerinden biri arasindadir Yerine buyuk oglu Farac Memluk Sultani olarak tahta gecti DipnotlarIngilizce Wikipedia Barquq maddesi Ingilizce Erisme 3 7 2010 Fransizca Wikipedia Al Mansur Abd al Aziz ben Barquq maddesi 27 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Fransizca Erisme 3 7 2010 Tekindag Sehabeddin Berkuk Devrinde Memluk Sultanligi XIV yuzyil Misir tarihine dair arastirmalar Zahir lakabini Sultan I Baybars a kinaye ile aldigi bildirilir Bknz Holt P M 1986 The Age of the Crusades the Near East from the Eleventh Century to 1517 Longman ISBN 0 582 49302 1 Ingilizce Yusuf ibn Tagri Birdi 1409 1470 Kitab an nujum az zahira fi mulluk Misr val Kahira Osmanli doneminde Turk carsisi olarak da bilinmektedir l Makrizi El Seluk 1999 Leme refatt Dewall al Melouk Dar al kotob Arapca Ing cev Bohn Henry G 1969 The Road to Knowledge of the Return of Kings Chronicles of the Crusades AMS Press Ing cev Cilt 5 say 356 358 359 Dis baglantilarClot Andre cev Turhan Ilgaz 2005 Kolelerin Imparatorlugu Memluklerin Misir i Istanbul Epsilon Yayinlari ISBN 975 331 772 7 2009 L Egypte des Mamelouks 1250 1517 L empire des esclaves Paris Perrin ISBN 978 2 262 03045 2 Fransizca El Makrizi El Seluk 1999 Leme refatt Dewall al Melouk Dar al kotob Arapca Ing cev Bohn Henry G 1969 The Road to Knowledge of the Return of Kings Chronicles of the Crusades AMS Press Bosworth Clifford Edmund The new Islamic dynasties a chronological and genealogical manual Edinburgh Edinburgh University Press ISBN 978 0 7486 2137 8 Bolum The Burji line 784 922 1382 1517 Google Books1 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Erisim 2 7 2010 Resmi unvanlarOnce gelen Zeyneddin Haci Misir Memluk Sultani 1382 1389 Sonra gelen Zeyneddin HaciOnce gelen Zeyneddin Haci Misir Memluk Sultani 1390 1399 Sonra gelen Nasir Farac