Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Britanya-Mısır Sudanı (Arapça: السودان الإنجليزي المصري as-Sūdān al-Inglīzī al-Maṣrī), Afrika kıtasının kuzeyinde Büyük Britanya ve Mısır kondominyumu olarak iki ülke tarafından 1899 ile 1956 yılları arasında yönetilen ve günümüzde Sudan ve Güney Sudan'ın bulunduğu bölge. 1914 ile 1922 yılları arasında Mısır, Britanya himaye bölgesi olarak ilan edildiği için Britanya-Mısır Sudanı bu süreçte de facto olarak Britanya koloni bölgesi olarak yönetilmiştir.
Anglo-Egyptian Sudan (İngilizce) السودان اﻹنجليزى المصرى (Arapça) Britanya-Mısır Sudanı | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1899-1956 | |||||||||||
 Bayrak | |||||||||||
 Yeşil: Britanya-Mısır Sudanı Açık Yeşil: 1934'te İtalyan Libyası'na devredildi Koyu Gri: Mısır ve Birleşik Krallık | |||||||||||
| Başkent | Hartum | ||||||||||
| Hükûmet | Kondominyum | ||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
1821 yılında Osmanlı İmparatorluğu hakimiyeti altına giren Sudan toprakları, söz konusu yılda Func Devleti'nin bölgeden sürülmesi ile elde edilmiştir. Bu süreçten sonra bölge yönetiminin faaliyetlerinden rahatsızlık duyan Muhammed Ahmed el-Mehdi 1881 yılında başlattığı Mehdi ayaklanması ile yönetime karşı ayaklanmıştır. 1885 yılında başkent Hartum'u ele geçiren Mehdi, bu bölgelerde varlığını 1898 yılına kadar sürdürmüştür. 1898 yılında Britanya-Mısır orduları Sudan'ın Nil nehri bölgelerini işgalcilerden kurtarmış ancak bölgeyi Mısır'a devretmemiştir. 1882 yılında bu yana Britanya tarafından işgal altında bulunan Mısır bölgeyi oluşturulan kondominyum yönetimi ile Britanya ile birlikte idare etmek durumunda kalmıştır. Mısır bölgeyi her ne kadar kendi toprakları olarak görse de, Sudan'ın yönetimi için oluşturulan yönetim de Britanyalılar asıl mevkilerde yer alırken Mısırlı yöneticiler daha alt kademelerde görevlendirilmiştir.
1934 yılına kadar bölgenin bir parçası konumunda olan ve olarak adlandırılan kısım söz konusu yıl İtalya'ya verilmiştir. 1899 yılında Fransa ile varılan anlaşmalar neticesinde bölgenin batı sınırları resmi olarak kayıt altına alınmıştır.
1924 yılında Britanya genel valisi Lee Stack'ın Kahire'da suikast sonucu öldürülmesi neticesinde Britanya kondominyum yönetimine fiilen son vermiş ve Mısır birliklerini Sudan'dan çıkarmıştır. Bu süreç 1936 yılında imzalanan 'na kadar devam etmiş, söz konusu yıl imzalanan antlaşma kapsamında Britanya Süveyş Kanalı ile Sudan'da askerî varlığını resmileştirmesi ile birlikte Mısır birlikleri de Sudan'a geri dönmüştür.
II. Dünya Savaşı sırasında bölgeye doğu bölgesinden saldıran İtalya, ilk etapta belli bölgeleri işgal etse de Britanya-Mısır orduları ile o süreçte Britanya tarafından oluşturulan Sudan Defence Force kuvvetlerinin geri saldırıları ile 1941 yılında bölge üzerinde yeniden hakimiyet kurmuştur. İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesi ile birlikte Mısır ve Sudan'da Britanya'ya karşı gösteriler gerçekleştirilmiş, bu süreçte Mısır kralı I. Faruk kendine Mısır ve Sudan kralı unvanını vererek sürecin en tepesindeki kişi olarak bunu yürütmeyi ve bu süreci hızlandırmayı hedeflemiştir. I.Faruk 1951'de kondominyum yönetimini fesh ettiğini bildirmiş, Britanya ise bağımsızlığı hedefleyen yerel Sudan şefleri ile işbirliğine gitme çabası içerisinde olmuştur. 1953 yılında Faruk'un devrilmesi ile birlikte Mısır ve Britanya hükûmetleri kendi aralarında anlaşarak Sudan'ın üç yıl içerisinde bağımsızlığını elde etmesini hedeflemişlerdir.
1956 yılında bölgede Sudan Cumhuriyeti'nin ilan edilmesi ile birlikte Britanya-Mısır Sudanı varlığına son verilmiştir.
Dış bağlantılar
- Heinrich Loth: Geschichte Afrikas, Teil 2, Akademie-Verlag Berlin 1976
- M.W. Daly: Empire on the Nile: The Anglo-Egyptian Sudan, 1898-1934. Cambridge 1986
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Britanya Misir Sudani Arapca السودان الإنجليزي المصري as Sudan al Inglizi al Maṣri Afrika kitasinin kuzeyinde Buyuk Britanya ve Misir kondominyumu olarak iki ulke tarafindan 1899 ile 1956 yillari arasinda yonetilen ve gunumuzde Sudan ve Guney Sudan in bulundugu bolge 1914 ile 1922 yillari arasinda Misir Britanya himaye bolgesi olarak ilan edildigi icin Britanya Misir Sudani bu surecte de facto olarak Britanya koloni bolgesi olarak yonetilmistir Anglo Egyptian Sudan Ingilizce السودان اﻹنجليزى المصرى Arapca Britanya Misir Sudani1899 1956BayrakYesil Britanya Misir Sudani Acik Yesil 1934 te Italyan Libyasi na devredildi Koyu Gri Misir ve Birlesik KrallikBaskentHartumHukumetKondominyumTarihce Kurulusu1899 Olusturuldu19 Haziran 1899 Kendi kendine yonetim22 Ekim 1952 Bagimsizlik1 Ocak 1956 Dagilisi1956Onculler ArdillarDarfur Sultanligi Sudan Cumhuriyeti 1956 1969 1821 yilinda Osmanli Imparatorlugu hakimiyeti altina giren Sudan topraklari soz konusu yilda Func Devleti nin bolgeden surulmesi ile elde edilmistir Bu surecten sonra bolge yonetiminin faaliyetlerinden rahatsizlik duyan Muhammed Ahmed el Mehdi 1881 yilinda baslattigi Mehdi ayaklanmasi ile yonetime karsi ayaklanmistir 1885 yilinda baskent Hartum u ele geciren Mehdi bu bolgelerde varligini 1898 yilina kadar surdurmustur 1898 yilinda Britanya Misir ordulari Sudan in Nil nehri bolgelerini isgalcilerden kurtarmis ancak bolgeyi Misir a devretmemistir 1882 yilinda bu yana Britanya tarafindan isgal altinda bulunan Misir bolgeyi olusturulan kondominyum yonetimi ile Britanya ile birlikte idare etmek durumunda kalmistir Misir bolgeyi her ne kadar kendi topraklari olarak gorse de Sudan in yonetimi icin olusturulan yonetim de Britanyalilar asil mevkilerde yer alirken Misirli yoneticiler daha alt kademelerde gorevlendirilmistir 1934 yilina kadar bolgenin bir parcasi konumunda olan ve olarak adlandirilan kisim soz konusu yil Italya ya verilmistir 1899 yilinda Fransa ile varilan anlasmalar neticesinde bolgenin bati sinirlari resmi olarak kayit altina alinmistir 1924 yilinda Britanya genel valisi Lee Stack in Kahire da suikast sonucu oldurulmesi neticesinde Britanya kondominyum yonetimine fiilen son vermis ve Misir birliklerini Sudan dan cikarmistir Bu surec 1936 yilinda imzalanan na kadar devam etmis soz konusu yil imzalanan antlasma kapsaminda Britanya Suveys Kanali ile Sudan da askeri varligini resmilestirmesi ile birlikte Misir birlikleri de Sudan a geri donmustur II Dunya Savasi sirasinda bolgeye dogu bolgesinden saldiran Italya ilk etapta belli bolgeleri isgal etse de Britanya Misir ordulari ile o surecte Britanya tarafindan olusturulan Sudan Defence Force kuvvetlerinin geri saldirilari ile 1941 yilinda bolge uzerinde yeniden hakimiyet kurmustur Ikinci Dunya Savasi nin sona ermesi ile birlikte Misir ve Sudan da Britanya ya karsi gosteriler gerceklestirilmis bu surecte Misir krali I Faruk kendine Misir ve Sudan krali unvanini vererek surecin en tepesindeki kisi olarak bunu yurutmeyi ve bu sureci hizlandirmayi hedeflemistir I Faruk 1951 de kondominyum yonetimini fesh ettigini bildirmis Britanya ise bagimsizligi hedefleyen yerel Sudan sefleri ile isbirligine gitme cabasi icerisinde olmustur 1953 yilinda Faruk un devrilmesi ile birlikte Misir ve Britanya hukumetleri kendi aralarinda anlasarak Sudan in uc yil icerisinde bagimsizligini elde etmesini hedeflemislerdir 1956 yilinda bolgede Sudan Cumhuriyeti nin ilan edilmesi ile birlikte Britanya Misir Sudani varligina son verilmistir Dis baglantilarHeinrich Loth Geschichte Afrikas Teil 2 Akademie Verlag Berlin 1976 M W Daly Empire on the Nile The Anglo Egyptian Sudan 1898 1934 Cambridge 1986