Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kondominyum bir uluslararası hukuk terimi olup iki veya daha çok sayıda egemen gücün bir politik bölgedeki (bir arazi veya sınır bölgesinin) egemenlik gücünün (Latince dominium), bu bölgeyi ayrı milli bölgelere bölmeden, birlikte ortaklaşa yüklenildiği önerisi üzerinde resmen anlaşmaları ve bu ortak hakları birlikte ortakça yürütmeleridir. Latince köklü bir hukuk terimidir: com=birlikte + dominium=sahiplilik veya egemenlik hakkı parçalarından oluşur.
Kondominyum idaresi çok uzun zamandır bir teorik imkân olarak hukukçularca kabul edilmekle beraber pratik gerçekte çok nadir olarak ortaya çıkmıştır. Buna başlıca neden iki veya daha çok egemen ülke arasında bu kondominiyum konusunda herhangi bir anlaşmazlık ortaya çıkarsa ve taraflar bu anlaşmazlığı çözemezlerse kondominiyum statüsü savunulamaz hale girmektedir.
Mevcut kondominyumlar
- Hazar Denizi uluslararası hukuka göre bu deniz etrafında sahilleri bulunan 5 ülkenin kondominiyumudur: Rusya, Azerbaycan, İran, Türkmenistan ve Kazakistan
- Moselle Nehri ve bu nehre katılan nehir kolları Sauer ve Our, Almanya ile Lüksemburg ülkelerinin bir kondominiyumudur. Bu nehirler üzerindeki koprüler ve Lüksemburg'da "Schengen" de bulunan adanın bir kısmı bu kondominiyum idaresine aittir. Bu kondominiyum 1816'da taraflar arasında imzalanan bir antlaşma ile kurulmuştur.
- Fransa ile İspanya arasındaki "Bidassoa Nehri" üzerinde bulunan (Franszca Île de la Conférence, İspanyolca Isla de los Faisanes veya Baskça Konpantzia ve ayrıca Konferans Adası olarak anılan) bir ada Fransız-İspanyol kondominiyumudur. Bu statü 1659'da imzalanan "Pireneler Antlaşması" ile kurulmuştur.
- Arap yarımadasında bulunan küçük bir bölge Umman ile Birleşik Arap Emirliği arasında birlikte kondominiyum olarak idare edilmektedir.
- Orta Amerika kıstağında Fonseca Körfezi'inin bir kısmı ve bu körfezin ağzında bulunan sahil denizi El Salvador, Honduras ve Nikaragua'nin üçlü kondominiyum statüsünde idare altındadır.
- Güney Amerika'da Parana Nehri'nin bir kısmı ("Salto Grande de Sete Quedas" ile "İguassu Nehri" ağzı arası) Brezilya ve Paraguay kondominiyum idaresi altındadır.
- Avusturya Konstanz Gölü'nün (adaları kapsamayan) büyük bir kısmının Avusturya, Almanya ve İsviçre arasındaki kondominiyum idaresi altında olduğunu kabul etmektedir. Bu görüşü Almanya ve İsviçre kabul etmemektedi.
Tarihte kondominyumlar
- Kıbrıs adası 688'de yapılan bir antlaşma ile 688-965 arasında yaklaşık 280 yıl Bizans İmparatorluğu ile önce Emeviler sonra Abbasiler elinde bulunan halifelik arasında bir kondominyum olarak idare edilmiştir.
- Şimdi Hollanda'da bulunan tarihî Friesland Kontluğu 1165'ten itibaren 1555e kadar Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu idaresi altında bulunmuş ve bu imparatorluk altında 1165-1493 döneminde "Hollanda Kontu" ile Utrecht Psikoposluğu birleşik kondominyumu idaresi altında bulunmuştur.
- Erfurt şehri XII. yüzyıldan Otuz Yıl Savaşları'nın sonuna kadar Mainz Piskoposluğu ve "Geichen Kontluğu" birleşik kondominiyum idaresi altında bulunmuş; 1289'daki "Geichen Kontluğu" yerine serbest şehir konseyi ortak olmuş, 1327'den sonra Thuringia Kontluğu ve 1483den sonra da Wettin hanedanı ortak olmuş ve şehrin kondominiyum statüsü devam etmiştir.
- Zaporosci Kazaklarının Dinyeper Nehri ortasında bir adada bulunan idare merkezi "Zaporosci Sich" 1667'de "Andrusovo Antlaşması" ile kısa bir zaman için Rusya ile Polonya kondominiyumu olmuştur.
- 1794'te kadar şimdi Hollanda'da bulunan Maastricht şehri Liège Piskopos-Prensliği ile once "Brabant Dükalığı" arasında ve 1632den sonra da onun yerine "Hollanda Cumhuriyeti" altında kondominiyum statüsünde idare edilmiştir.
- 1818 ile 1846 arasında Kuzey Amerika'da Oregon arazisi ABD ile Birleşik Krallık kondominyumu olmuştur.
- 1864'e kadar İber yarımadasında bulunan "Couto Mixto" bölgesi İspanya ve Portekiz kondominiyomu olarak idare edildi.
- 1889 ile 1899 yılları arasında Samoa adası Almanya, Birleşik Krallık ve ABD arasında üçlü bir kondominiyum olarak idare edildi.
- 1855 de Rusya ile Japonya arasında imzalanan "Shimoda Antlaşması" ile Uzak Doğu'da, Sibirya kıyılarındaki Sahalin Adası aralarında belirli bir sınır olmadan kuzeyde Rusların ve güneyde Japonların yerleşmeleri kabul edilmiş ve bu ada bir kondominiyum statüsünü almıştır. 1905'te sonunda, Japonya adanın güneyini 50'nci paralele kadar kendi ülkesine kattığını ilan etmiş ve kondominyum statüsü ortadan kalkmıştır. 1945 Yalta Konferansı ile bütün ada Sovyet Rusya egemenliğine geçmiştir.
- 1908 ile 1918 arasinda Bosna-Hersek resmen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından ilhak edildikten sonra, bu imparatorluğun çifte devleti olan Avusturya ile Macaristan arasında kondominiyum statüsü verilmişti.
- 1914′te İngiltere ile Fransa tarafından işgal edilen Alman Togoland kolonisi, 1916'da ikiye bolünene kadar bir Fransiz-Birleşik Krallık kondominyumu olarak idare edildi. İngiltere'nin Togoland adını verip koloni olarak aldığı kısmı, 1956'da bağımsızlık kazanan Gana'ya bağlandı. Fransız kolonisi olan kısmı ise 1960'ta Togo adıyla bağımsızlık kazandı.
- I. Dünya Savaşı esnasında İhtilaf Devletleri tarafından Romanya'dan ayrılan Kuzey Dobruca Alman-Avusturya-Bulgar kondominiyumu olarak idare edilmiştir.
- 1816 ile 1919 yıllarıarasında şimdi Almanya'da bulunan ,önce Hollanda sonra Belçika ile Prusya tarafından idare edilen bir kondominiyum idi.
- 1941 ile 1943 yıllarında, II. Dünya Savaşı sırasında, "Hırvatistan Bağımsız Devleti'nin statüsü "Nazi Almanyası" ve "Faşist İtalya" arasında birlikte kondominiyum idi. Bu statü 1943'te İtalya'nın harpten çekilmesi ile sona erdi.
- 1939 ile 1979 arasında Pasifik Okyanusu'nda bulunan "Canton ve Enderbury Adaları", Birleşik Krallık ve Birleşik Amerika kondominiyumu olarak idare edildi ve 1979'da bağımsızlık kazanan Kiribati'ye dahil oldu.
- Pasifik Okyanusu'nda bir ada olan Nauru, 1923 ile 1942 yılları arasında bir Milletler Cemiyeti mandası ve 1947'den 1968'e kadar bir Birleşmiş Milletler "trust" arazisi olarak Avustralya, Yeni Zelanda ve Birleşik Krallık üçlü kondominiyum idaresi altında bulunmuştur. Nauru 1968'de bağımsızlığını kazanmıştır.
- 1899 ile 1959 yılları arasında Sudan, Birleşik Krallık'ın ülkeyi Mehdi devletinin elinden almasında sonra, 1882 itibarıyla fiilen Britanya kontrolü altında bulunan Mısır ile Birleşik Krallık kondominiyum idaresi altında bulunmaktaydı.
- 1906 ile 1980 yılları arasında bir Pasifik Okyanusu'nda bir takım ada olan Yeni Hebridler, Banks Adaları ve Fransa ile Birleşik Krallık tarafından Yeni Hebridler Kondominyumu altında idare edilmiştir. Söz konusu bölge 1980'de Vanuatu adıyla bağımsız olmuştur.
Diğer
- Fransız hukukuna göre Andorra, Fransa ile İspanya kondominiyomu olarak kabul edilmekteydi. Ancak Andorra'nın bir bağımsız devlet olduğu kabul edilmektedir. Ancak bu devletin devlet başkanlığı bu iki ülke arasında ortaklaşa yapılmaktadır.
- Bazı hukukçulara göre bir arazi veya ülke diğer bir ülkenin hükümdarının (resmi veya şahsi) idaresi altında bulunursa bu ülkenin hukuki statüsü kondominiyumdur. 1868'den 1918'e kadar Habsburg İmparatorluğu altında, Macaristan ve Hırvatistan'ın birlikte idare ettiği "Fuume" şehri (şimdiki Rijeka) örnek olarak gösterilebilir
- 2001'de Birleşik Krallık hükûmeti İspanya ile olan anlaşmazlıkları ortadan kaldırmak için, Cebelitarık'in egemenliğinin Birleşik Krallık ve İspanya tarafından paylaşılmasını teklif etti ve bu teklifi 2002'de Cebelitarık halkına bir referandum olarak sundu. Bu referandumda Cebelitarık seçmenleri büyük çoğunlukla teklife hayır oyu verip Cebelitarık'in fiili olarak bir İspanya ile Birleşik Krallı kondominiyumu olmasını reddediler.
Ayrıca bakınız
Dipnotlar
- ^ Günay Göksu Özdoğan, Kemâli Saybaşılı. Balkans: a mirror of the new international order. Marmara Üniversitesi. Uluslararası İlişkiler Bölümü, 1995. say. 143. "Hırvatistan (Bosna-Hersek ile birlikte) resmen Bağımsız Hırvatistan Devleti (NDH) adı ile Nazi-faşist ittifakına dahil olmakla beraber; gerçek hukukî statüsü bir İtalyan-Alman kondominiyumu idi" (İngilizceden tercüme).
- ^ BBC News | Europe | Country profiles | Regions and territories: Gibraltar 4 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BBC News (İngilizce) (Erisme tarihi:27.8.2009)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kondominyum bir uluslararasi hukuk terimi olup iki veya daha cok sayida egemen gucun bir politik bolgedeki bir arazi veya sinir bolgesinin egemenlik gucunun Latince dominium bu bolgeyi ayri milli bolgelere bolmeden birlikte ortaklasa yuklenildigi onerisi uzerinde resmen anlasmalari ve bu ortak haklari birlikte ortakca yurutmeleridir Latince koklu bir hukuk terimidir com birlikte dominium sahiplilik veya egemenlik hakki parcalarindan olusur Kondominyum idaresi cok uzun zamandir bir teorik imkan olarak hukukcularca kabul edilmekle beraber pratik gercekte cok nadir olarak ortaya cikmistir Buna baslica neden iki veya daha cok egemen ulke arasinda bu kondominiyum konusunda herhangi bir anlasmazlik ortaya cikarsa ve taraflar bu anlasmazligi cozemezlerse kondominiyum statusu savunulamaz hale girmektedir Mevcut kondominyumlarHazar Denizi uluslararasi hukuka gore bu deniz etrafinda sahilleri bulunan 5 ulkenin kondominiyumudur Rusya Azerbaycan Iran Turkmenistan ve Kazakistan Moselle Nehri ve bu nehre katilan nehir kollari Sauer ve Our Almanya ile Luksemburg ulkelerinin bir kondominiyumudur Bu nehirler uzerindeki kopruler ve Luksemburg da Schengen de bulunan adanin bir kismi bu kondominiyum idaresine aittir Bu kondominiyum 1816 da taraflar arasinda imzalanan bir antlasma ile kurulmustur Fransa ile Ispanya arasindaki Bidassoa Nehri uzerinde bulunan Franszca Ile de la Conference Ispanyolca Isla de los Faisanes veya Baskca Konpantzia ve ayrica Konferans Adasi olarak anilan bir ada Fransiz Ispanyol kondominiyumudur Bu statu 1659 da imzalanan Pireneler Antlasmasi ile kurulmustur Arap yarimadasinda bulunan kucuk bir bolge Umman ile Birlesik Arap Emirligi arasinda birlikte kondominiyum olarak idare edilmektedir Orta Amerika kistaginda Fonseca Korfezi inin bir kismi ve bu korfezin agzinda bulunan sahil denizi El Salvador Honduras ve Nikaragua nin uclu kondominiyum statusunde idare altindadir Guney Amerika da Parana Nehri nin bir kismi Salto Grande de Sete Quedas ile Iguassu Nehri agzi arasi Brezilya ve Paraguay kondominiyum idaresi altindadir Avusturya Konstanz Golu nun adalari kapsamayan buyuk bir kisminin Avusturya Almanya ve Isvicre arasindaki kondominiyum idaresi altinda oldugunu kabul etmektedir Bu gorusu Almanya ve Isvicre kabul etmemektedi Tarihte kondominyumlarKibris adasi 688 de yapilan bir antlasma ile 688 965 arasinda yaklasik 280 yil Bizans Imparatorlugu ile once Emeviler sonra Abbasiler elinde bulunan halifelik arasinda bir kondominyum olarak idare edilmistir Simdi Hollanda da bulunan tarihi Friesland Kontlugu 1165 ten itibaren 1555e kadar Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu idaresi altinda bulunmus ve bu imparatorluk altinda 1165 1493 doneminde Hollanda Kontu ile Utrecht Psikoposlugu birlesik kondominyumu idaresi altinda bulunmustur Erfurt sehri XII yuzyildan Otuz Yil Savaslari nin sonuna kadar Mainz Piskoposlugu ve Geichen Kontlugu birlesik kondominiyum idaresi altinda bulunmus 1289 daki Geichen Kontlugu yerine serbest sehir konseyi ortak olmus 1327 den sonra Thuringia Kontlugu ve 1483den sonra da Wettin hanedani ortak olmus ve sehrin kondominiyum statusu devam etmistir Zaporosci Kazaklarinin Dinyeper Nehri ortasinda bir adada bulunan idare merkezi Zaporosci Sich 1667 de Andrusovo Antlasmasi ile kisa bir zaman icin Rusya ile Polonya kondominiyumu olmustur 1794 te kadar simdi Hollanda da bulunan Maastricht sehri Liege Piskopos Prensligi ile once Brabant Dukaligi arasinda ve 1632den sonra da onun yerine Hollanda Cumhuriyeti altinda kondominiyum statusunde idare edilmistir 1818 ile 1846 arasinda Kuzey Amerika da Oregon arazisi ABD ile Birlesik Krallik kondominyumu olmustur 1864 e kadar Iber yarimadasinda bulunan Couto Mixto bolgesi Ispanya ve Portekiz kondominiyomu olarak idare edildi 1889 ile 1899 yillari arasinda Samoa adasi Almanya Birlesik Krallik ve ABD arasinda uclu bir kondominiyum olarak idare edildi 1855 de Rusya ile Japonya arasinda imzalanan Shimoda Antlasmasi ile Uzak Dogu da Sibirya kiyilarindaki Sahalin Adasi aralarinda belirli bir sinir olmadan kuzeyde Ruslarin ve guneyde Japonlarin yerlesmeleri kabul edilmis ve bu ada bir kondominiyum statusunu almistir 1905 te sonunda Japonya adanin guneyini 50 nci paralele kadar kendi ulkesine kattigini ilan etmis ve kondominyum statusu ortadan kalkmistir 1945 Yalta Konferansi ile butun ada Sovyet Rusya egemenligine gecmistir 1908 ile 1918 arasinda Bosna Hersek resmen Avusturya Macaristan Imparatorlugu tarafindan ilhak edildikten sonra bu imparatorlugun cifte devleti olan Avusturya ile Macaristan arasinda kondominiyum statusu verilmisti 1914 te Ingiltere ile Fransa tarafindan isgal edilen Alman Togoland kolonisi 1916 da ikiye bolunene kadar bir Fransiz Birlesik Krallik kondominyumu olarak idare edildi Ingiltere nin Togoland adini verip koloni olarak aldigi kismi 1956 da bagimsizlik kazanan Gana ya baglandi Fransiz kolonisi olan kismi ise 1960 ta Togo adiyla bagimsizlik kazandi I Dunya Savasi esnasinda Ihtilaf Devletleri tarafindan Romanya dan ayrilan Kuzey Dobruca Alman Avusturya Bulgar kondominiyumu olarak idare edilmistir 1816 ile 1919 yillariarasinda simdi Almanya da bulunan once Hollanda sonra Belcika ile Prusya tarafindan idare edilen bir kondominiyum idi 1941 ile 1943 yillarinda II Dunya Savasi sirasinda Hirvatistan Bagimsiz Devleti nin statusu Nazi Almanyasi ve Fasist Italya arasinda birlikte kondominiyum idi Bu statu 1943 te Italya nin harpten cekilmesi ile sona erdi 1939 ile 1979 arasinda Pasifik Okyanusu nda bulunan Canton ve Enderbury Adalari Birlesik Krallik ve Birlesik Amerika kondominiyumu olarak idare edildi ve 1979 da bagimsizlik kazanan Kiribati ye dahil oldu Pasifik Okyanusu nda bir ada olan Nauru 1923 ile 1942 yillari arasinda bir Milletler Cemiyeti mandasi ve 1947 den 1968 e kadar bir Birlesmis Milletler trust arazisi olarak Avustralya Yeni Zelanda ve Birlesik Krallik uclu kondominiyum idaresi altinda bulunmustur Nauru 1968 de bagimsizligini kazanmistir 1899 ile 1959 yillari arasinda Sudan Birlesik Krallik in ulkeyi Mehdi devletinin elinden almasinda sonra 1882 itibariyla fiilen Britanya kontrolu altinda bulunan Misir ile Birlesik Krallik kondominiyum idaresi altinda bulunmaktaydi 1906 ile 1980 yillari arasinda bir Pasifik Okyanusu nda bir takim ada olan Yeni Hebridler Banks Adalari ve Fransa ile Birlesik Krallik tarafindan Yeni Hebridler Kondominyumu altinda idare edilmistir Soz konusu bolge 1980 de Vanuatu adiyla bagimsiz olmustur DigerFransiz hukukuna gore Andorra Fransa ile Ispanya kondominiyomu olarak kabul edilmekteydi Ancak Andorra nin bir bagimsiz devlet oldugu kabul edilmektedir Ancak bu devletin devlet baskanligi bu iki ulke arasinda ortaklasa yapilmaktadir Bazi hukukculara gore bir arazi veya ulke diger bir ulkenin hukumdarinin resmi veya sahsi idaresi altinda bulunursa bu ulkenin hukuki statusu kondominiyumdur 1868 den 1918 e kadar Habsburg Imparatorlugu altinda Macaristan ve Hirvatistan in birlikte idare ettigi Fuume sehri simdiki Rijeka ornek olarak gosterilebilir 2001 de Birlesik Krallik hukumeti Ispanya ile olan anlasmazliklari ortadan kaldirmak icin Cebelitarik in egemenliginin Birlesik Krallik ve Ispanya tarafindan paylasilmasini teklif etti ve bu teklifi 2002 de Cebelitarik halkina bir referandum olarak sundu Bu referandumda Cebelitarik secmenleri buyuk cogunlukla teklife hayir oyu verip Cebelitarik in fiili olarak bir Ispanya ile Birlesik Kralli kondominiyumu olmasini reddediler Ayrica bakinizBagimli bolgeDipnotlar Gunay Goksu Ozdogan Kemali Saybasili Balkans a mirror of the new international order Marmara Universitesi Uluslararasi Iliskiler Bolumu 1995 say 143 Hirvatistan Bosna Hersek ile birlikte resmen Bagimsiz Hirvatistan Devleti NDH adi ile Nazi fasist ittifakina dahil olmakla beraber gercek hukuki statusu bir Italyan Alman kondominiyumu idi Ingilizceden tercume BBC News Europe Country profiles Regions and territories Gibraltar 4 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC News Ingilizce Erisme tarihi 27 8 2009