Burcî Hanedanı Arapça المماليك الشركس Al Malik Al Sharkas çerkesçe Буржи Лъэпкъ Burji Tlep

Burcî Hanedanı (Arapça: المماليك الشركس, Al Malik Al Sharkas; Çerkesçe: Буржи Лъэпкъ, Burji Tlepq) Mısır'da Memlûk Devleti'nde 1382-1517 döneminde hüküm süren yani en uzun süre hükmeden Memlûk hanedanı. Çerkes kökenlidir. Bu isim "burç" sözcüğünden yani "kale surlarının üstü" anlamına gelmekte ve bu hanedana mensup olan çoğu Çerkes asıllı olan Memluklu kölelerden oluşan askerlerin Kahire kalesi içinde bulunan kışlalarından mülhem olmaktadır.

Burcî Memlûkler Буржи Лъэпкъ

Ülke	Memlûk Devleti
Milliyet	Çerkes
Kuruluş	1382
Kurucu	Berkuk
Yıkılış	1517
Son hükümdar	II. Tomanbay
Unvan(lar)

Bu askerler arasında yükselip emir rütbesi alan ve sonra da Sultanlığa yükselenler Kafkasya'da Çerkeslerin bulunduğu bölgelerden getirilen kölelerden oluşmaktaydı. Bu hanedan daha önceki genellikle Kıpçak asıllı ve hatta Rumî Türklerden oluşan Memluklu askerlerin ikamet ettiği Nil Nehri üzerindeki bir adada kışlaları olan askerlerden ortaya çıkan "Bahri Hanedanı"'ndan sonra gelmiştir.

Bu hanedan çok istikrarsız olmuş ve hanedana mensup Memluklu Sultanlarının hükümdarlıkları genellikle kısa sürmüştür. Sultanlığa atanma ve bunun için rekabet, Memluklu emirler arasındaki iktidar çatışmalarına çok bağlı olmuştur. Bu hanedan mensuplarının tahta geçme çatışmaları Memlukluların ellerinde bulunan Kıbrıs adasının Timur'a bağlı güçler tarafından işgal edilmesine ve sonra da bu adanın Hristiyanlar'ın idaresine geçmesine neden olmuştur. Sultanlığa geçme için devam eden çekişmeler en sonunda Memlukluların Osmanlılar tarafından yenilip Mısır'ın Osmanlılar eline geçip Memluk Sultanlığı'nın ortadan kaldırılmasına da neden olduğu iddia edilmektedir.^[]

Tarihçe

Hanedanın doğuşu

1250'den itibaren Mısır Kıpçak Türkü asıllı kölemenlere Bahri Hanedanı'na mensup Memluklu Sultanları tarafından idare edilmekteydi. 1377'de Suriye'de çıkan bir isyanla bu devletin idaresi Çerkes kölemenler tarafından ele geçirilmişti ve 1382'de Çerkes asıllı Zahir Sayfeddin Berkuk'un Memluklu Sultanı olarak tahta geçmiştir. 1389'da Bahri Hanedanı'ndan olan Kıpçak kölemenlerinden olan son Memluk Sultanı tekrar iktidarı ele aldıysa da 1390'da Çerkes kökenli Berkuk tekrar tahtını ele geçirdi ve yeni Memluk Sultanlığı kurdu: Çerkes kökenli Sultan Berkuk tarafından Kıpçak Hanedanlığı kaldırılıp onun yerine hanedanlık olmayan yeni sistemli Memluk Sultanlığı kuruldu; kendi Memluk Sultanı'ndan sonra gelen en yetkili komutan, yani ehil olan komutan yeni Memluk Sultanı oluyordu, bu şekilde en yetkili komutana iktidarı devretme sistem-değişikliği 'Çerkesler Dönemi Memluk Sultanlığı'nın sonuna kadar sürdü.

Osmanlılarla ilişkiler

Hanedanının ve Sultanlığın sona erişi

Burcî Hanedanı sultanları

No.	Saltanatın başı	Saltanat sonu	İsim	Tam isim	Hanedana ilişkisi	Saltanat sonu nedeni
1	1382	1389	Berkuk	Malik Zahir Seyfeddin Osmani Yulbugavi Berkuk	Emir Yelboğa kölesi	Emir Yelboğa tarafından isyan
	1389	1398	Berkuk	Malik Zahir Seyfeddin Osmani Yulbugavi Berkuk	İkinci defa	Ölüm
2	1399	1405	Farac	Malık Nasır Zeynedin Ebu-Saadat Farac bin Berkuk	Sultan Berkuk'un oğlu
3	1405	1405	Mansur Abdülaziz	Sultan Berkuk'ün oğlu, Sultan Farac'ın kardeşi
	1405	1412	Farac	Melik Nasır Zeynedin Ebu-Saadat Farac bin Berkuk		Emir Yaşbak ile Muavyed Şeyh'in komplosu ile öldürülmesi
4	1412	1412	Mustain	Müsta'in Billah Ebu Fadil Abbasi		Emir Muavyed Şeyh komplosu ile tahttan uzaklaştırıldı.
5	1412	1421	Muavyed Şeyh	Malik Muavyed Ebunaşır Şeyh Mahmudí Zahir	Sultan Berkuk'ün kölemeni	Ölüm
6	1421	1421	Muzaffer Ahmed	Malik Muzaffer Ahmed bin Muavyed Şeyh	Sultan Muavyed Şeyh'in ikinci oğlu	Atabegi olan Seyfeddin Tatar tarafından tahttan indirildi
7	1421	1421	Seyfeddin Tatar	Malik Zahir Sayfeddin Tatar		Ölüm
8	1421	1421	Salih Muhammed	Malik Salih Nasireddîn Muhammed bin Tatar	Sultan Seyfeddin Tatar'ın oğlu	Barsbay tarafından tahttan indirildi
9	1422	1438	Barsbay	Malik Eşref Ebu-Nasır Seyfeddin Barsbay	Emir Zahir Çakmak ve Sultan Berkuk'ün kölemeni	Ölüm
10	1438	1438	Aziz Yusuf	Malik Aziz Cemaleddin Yusuf bin Barsbay	Sultan Barsbay'ın oğlu	Emir Çakmak isyanı ile tahttan indirildi.
11	1439	1453	Zahir Çakmak	Malik Zahir Sayfeddin Çakmak	Sultan Berkuk'ün kölemeni	Ölüm
12	1453	1453	Fahreddin Osman	Malik Mansur Fahreddin Osman bin Çakmak	Sultan Zahir Çakmak oğlu	İnal ve emirler tarafından tahttan indirildi.
13	1453	1461	İnal	Malik Eşref Şeydeddin Ebu Nasr-el-Alai el-Zahiri el-Nasır İnal el-Acrud	Sultan Berkuk ve Sultan Farac'ın kölemeni	Ölüm
14	1461	1451	Muavyed Ahmed	Malik Muavyed Sihabeddin Ahmed bin İnal	Sultan İnal'ın oğlu	Reformlarına karşı emirlerin komplosu ile tahttan indirildi.
15	1461	1467	Hoşkadem	Malik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasırî el-Muayyadî	Sultan Muavyed Ahmed'in kölemeni	Dizanteriden oldu.
16	1467	1468	Zahir Bilbay	Malik Zàhır Sayfeddin Bilbay İnalí el-Muayyadí		Emir Zahir Timur Buğa Rumi tarafından tahttan indirildi.
17	1468	1468	Zahir Timur Buğa	Malik Zàhır Timur Buğa Rumí		Yüksek saray memsubu Hayır Bey komplosu ile tahttan indirildi.
18	1468	1496	Sultan Kayıtbay	Malik Eşref Seyfeddin Kayıtbay	Sultan Barsbay'ın kölemeni	Ölüm
19	1496	1498	Nasır Muhammed	Malik Nasır Muhammad bin Kayıtbay	Sultan Kayıtbay'ın oğlu	Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi. Hapiste öldürüldü.
20	1498	1500	Zahir Kansu	Malik Zshır Kansu	Sultan Nasır Muhammed'in dayısı	Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi.
21	1500	1500	Eşref Canbulat	Malik Eşref Canbulat		Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi.
22	1501	1501	Adil Tumanbay	Malik Adil Sayfeddin Tumanbay		Emirler darbesiyle tahttan indirldi.
23	1501	1516	Kansu Gavri	Malik Eşref Kansu Gavrı	Sultan Kayıtbay'ın kölemeni	Mercidabık Muharebesi'nde öldü.
24	1516	1517	Tomanbay	Malik Eşref Tumanbay	Sultan Kansu Gavri'nın yeğeni	Osmanlı Kahire fethine karşı koymakta iken yakalanıp Kahire kalesi kapısında asıldı.

Dipnotlar

Fransızca Wikipedia Burjites maddesi25 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)(Erişme:17.7.2010)
İngilizce Wikipedia Burji_dynasty maddesi8 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)(Erişme:17.7.2010)

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Clot, Andre (2009), L'Égypte des Mameloüks 1250-1517. L'empire des esclaves Paris:Perrin . (Fransızca)
- Tür. çev.: Clot, Andre (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları .
Bosworth, Clifford Edmund (1967) The new İslamic dynasties: a chronological and genealogical manual Edinburgh:Edinburgh University Press İSBN 978-0-7486-2137-8 Google Books1 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) (Erişim:2.7.2010)
Muir, William (2007) The Mameluke or slave dynasty of Egypt, 1260-1517 Piscataway, NJ: Görgias Press. İSBN 978-1-59333-697-4. (Birinci basım: Smith, Elder 1896) (İngilizce)
El-Makrizi (1997), Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk, Kahire: Dar al-kotob, (Arapça).
- İng. çev.: Bohn, Henry G. (çev.), (16969) The Road to Knowledge of the Return of Kings, Chronicles of the Crusades, AMS Press.
El-Makrizi, (1996) al-Mawaiz wa al-'i'tibar bi dhikr al-khitat wa al-'athar, Kahire:Matabat aladab, (Arapça).