Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bursa Ulu Cami, Bursa’da I. Bayezid tarafından 1396-1400 yılları arasında yaptırılmış ulu camidir.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Osmangazi, Bursa, Türkiye |
| Koordinatlar | 40°11′02″K 29°03′43″D / 40.18389°K 29.06194°D |
| İnanç | İslam |
| Durum | Etkin |
| Mimari | |
| Mimar(lar) | Ali Neccâr veya Hacı İvaz |
| İnşaat başlangıcı | 1396 |
| Tamamlanma | 1399 |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | İki |
Bursa’nın tarihi sembollerinden olan cami, Bursa kent merkezinde, Atatürk Caddesi üzerindedir. Çok ayaklı cami şemasının en klasik ve anıtsal örneği sayılır. Yirmi kubbeli yapı, Türkiye’deki iç cemaat yeri en geniş camidir. Mimarın Ali Neccar veya Hacı İvaz olduğu sanılmaktadır. Caminin kündekari tekniği ile yapılmış minberi Selçuklu oyma sanatından Osmanlı ahşap oymacılığı sanatına geçişin en önemli örneklerinden biri kabul edilen değerli bir sanat eseridir.
Caminin duvarlarında bulunan 19. yüzyılın ikinci yarısında ve 20. yüzyılın başlarında farklı hattatlar tarafından yazılmış 192 adet hat levhası ve duvar yazısı, hat sanatının özgün örnekleri arasında gösterilir.
Caminin iç mekanında, tepesi açık bir kubbenin altında bulunan şadırvan, Ulu Cami’nin dikkat çekici özelliklerindendir.
Tarihçe
Bursa Ulu Cami, Osmanlı Sultanı I. Bayezid tarafından Niğbolu Seferi’nden dönüşünde verdiği emir ile inşa ettirilmiştir. Caminin yapım tarihini veren bir kitabe yoktur; ancak minber kapısında geçen 802 (1399) tarihi caminin inşa tarihi olarak kabul edilir.
Bursa Ulu Cami’nin inşası; hem devletin kendisini siyasal, ekonomik ve kültürel bir varlık olarak dünyaya kabul ettirme çabasının bir devamı hem de Osmanlı toplumuna bir kimlik verme çabasının gereği olarak değerlendirilir. Caminin açılışında ilk hutbeyi dönemin önemli mutasavvıflarından biri olan Somuncu Baba’nın okuduğu rivayet olunur.
Cami yapıldığı dönemlerde toplum tarafından çok itibarlı addedilmiş ve diğer medreselerin hocaları burada ders vermeyi bir şeref bilmiştir. Sonraki yüzyıllarda caminin iç mekânını süsleyen ve alışılmışın dışında büyük ebatlı yazılar toplumsal ilgi ve itibarın nedenlerinden biri olmuştur.
İnşasından kısa bir süre sonra Yıldırım Bayezid’in Ankara Savaşı’nda esir düşmesinin ardından Timur’un Bursa’yı işgali sırasında ve Fetret Devri’nde Karamanoğlu Mehmed Bey’in Bursa kuşatmasında (1413) cami, dış cephelerine odun yığılarak yakılmaya çalışıldı. Bu yangınlar sonucu dış cephe kaplaması tahrip oldu. Ortaya çıkan moloz duvar dokusu kalın sıva ile örüldü; bu durum 1950’lerdeki restorasyona kadar böyle devam etti. 1958 Büyük Çarşı yangınında kuzey avlusunun da yanmasından sonra gördüğü tadilat sırasında sıva kaldırılmıştır.
Fetret devrinden sonra 1421 yılında tekrar ibadete açılan caminin ilk tamir vesikası 1494 yılına aittir. 1862 yılına kadar 23 tamir vesikası daha vardır. Müezzin mahfili 1549 yılında yapıldı. 1517 yılında Yavuz Sultan Selim tarafından Mısır'ın fethi ve hilafetin Osmanlı'ya geçtiği dönemde getirilen Kabe-i şerif kapı örtüsü padişah tarafından Ulu Cami’ye hediye edildi ve minberin soluna asıldı. Müezzin mahfilin karşısındaki taş vaiz kürsüsü 1815’de yapıldı.
Cami, 1855 yılı büyük depreminde büyük hasar gördü. On sekiz kubbesi çöken caminin sadece batı minaresinin dibindeki kubbe ile mihrap önü kubbesi ayakta kalabildi. Depremden sonra esaslı bir tamir gördü. Bu dönemde Sultan Abdülmecid’in emri ile İstanbul’dan gönderilen ünlü hattatlar camideki büyük yazıları elden geçirdiler. Ayrıca yeni hüsn-ü hatlar da ilâve edildi.
1889 yılında çıkan bir yangında minarelerin ahşap olan külahları yanmış, sonrasında kâgir olarak yeniden yapılmıştır.
Mimari özellikleri
Dikdörtgen planlı cami yaklaşık 5.000 metrekare boyutlarında olup 20 kubbe ile örtülüdür. Sekizgen kasnaklara oturan kubbeler mihrap duvarına dik beş sıra halinde dizilmiştir. Kasnaklar mihrap ekseni üzerindekiler en yüksek olmak üzere yanlara doğru gidildikçe her sırada daha alçak düzenlenmiştir. Kuzey cephenin her iki ucunda tuğla malzemeyle inşa edilmiş iki kalın minaresi ve minarelerden doğudakinin Sultan Çelebi Mehmed devrine ait olduğu tahmin edilmektedir.
Düzgün kesme taşlarla inşa edilmiş kalın beden duvarlarının masif etkisini hafifletmek için cephelerde her kubbe sırası hizasına gelmek üzere sağır sivri kemerler yapılmıştır. Her kemerin içinde iki sıra halinde ikişer pencere yer alır. Bunların gerek biçimleri gerek boyutları her cephede farklıdır.
Son cemaat yeri bulunmayan yapının kuzey cephesinde köşelerde sonradan yapılan iki minare vardır. Minarelerin ikisi de beden duvarına oturmaz, yerden başlar. Batı köşesindeki minare I. Bayezid tarafından yaptırılmıştır. Sekizgen biçimli kürsüsü bütünüyle mermerden, gövdesi tuğladandır. I. Mehmet'in yaptırdığı söylenen doğu köşesindeki kare kürsülü minare, caminin beden duvarından da 1 metre kadar ayrıktır. Şerefeler her iki minarede de aynı olup tuğlalı mukarnaslarla bezelidir. Kurşun kaplı külahlar 1889'daki yangında ortadan kalkınca, bugünkü boğumlu taş külahlar yapılmıştır.
Ana kapısı kuzeyde olan caminin, doğu ve batıdakilerle birlikte üç kapısı vardır. Ayrıca sonradan Sultanın namaz kılması için ayrılan Hünkar Mahfili’ne açılan bir kapı pencereden bozularak yapılmış; böylece kapı sayısı dörde çıkmıştır.
Minberi
Bursa Ulu Cami’nin sert ceviz ağacından kündekari tekniği ile yapılmış minberi Hacı Abdülaziz oğlu Mehmed isimli bir sanatkar tarafından yapılmıştır. Selçuklu oyma sanatından Osmanlı ahşap oymacılığı sanatına geçişin önemli örneklerinden biri olan minberi yapan ustanın kim olduğu hakkında kaynaklarda yeterli bilgi yer almaz. Ustanın ismi minberin sağ yanında oyma sülüs yazı ile yazılmıştır. İsmini yazdığı ifadenin son kelimesi farklı şekillerde okunmuş;kimi kaynaklarda Antepli olduğu; kimi kaynaklarda Tebriz’in Devak köyünden olduğunu ifade edilmiştir.
Minberde form açısından Selçuklu geleneği hakimdir. On dört basamaklı minberin girişinde kapı kanatları bulunur. Üçgen şeklindeki minber tacı delikişi tekniğinde bitkisel olarak süslenmiştir. Üçgenlerin kenarlarından gelen Rumilerle taç dalgalı bir forma sahiptir. Aynalıkaltı 12 panoya bölünmüştür. Yan aynalıklarda yüzey çok kollu yıldızlarla geometrik taksimatlara ayrılmış ve her bir parçanın içi bitkisel motiflerle doldurulmuştur. Minber korkuluğu her iki yönde birbirinden farklıdır. Doğu yönünde, delikişi tekniğinde sekiz kollu yıldız ve sekizgenlerden oluşan geometrik kompozisyon korkuluk bütününe yerleştirilmiştir. Diğer yönde ise zemin oyma ve delikişi tekniğinde işlenen panolar dönüşümlü olarak kullanılmıştır. Minber kapısının üstündeki kitabede inşa tarihi ve banisinin adı yer alır.
Ulu Cami minberine bazı gizemler atfedilmiştir. 1980 yılında minberin doğu yönündeki geometrik kompozisyonun güneş ve etrafındaki gezegenlere simgelediği; aralarındaki uzaklıkların gerçek uzantıları ile orantılı olduğu; batı yönündeki kompozisyonun ise galaksi sistemini simgelediği iddia edilmiştir.
Şadırvanı
Caminin iç mekanında, yirmi kubbeli yapının ortasındaki üstü açık kubbenin altında yer alan şadırvan, Ulu Cami’nin dikkat çekici özelliklerinden biridir. Selçuklu yapılarında yaygın olan tepe açıklığı ve altında havuz yer alması geleneğinin bir devamı olan bu özellik, camiyi Selçuklu geleneğine bağlar. Şadırvanın altında bulunduğu açık kubbe günümüzde camekanla kapatılmıştır.
Görüntüler
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Abdulfettah Efendi'nin çifte "Allah Hu" levhasının asılı olduğu duvar -
![image]()
-
![image]()
Kaynakça
- ^ Çetinarslan, Mustafa. "Bursa Ulu Cami Hünkar Mahfili". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt 6.
- ^ a b c d e Ökten, Sadettin. "Ulucami'nin Kapısında". Kemikli, Bilal (Ed.). Bursa Ulu Cami. Bursa Kitaplığı. 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından .
- ^ "500 yıllık Kabe-i Şerif örtüsü Ulucami'ye asıldı". Milliyet. 26 Haziran 2014. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2015.
- ^ "Ulu Cami-Bursa". Araştırma yazı:Tekin Gün.Ulu Cami-Bursa,18 Haziran 2004. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ a b c Apa, Gülay. "Erken Dönem Osmanlı Selâtin Cami Örnekleri". Istem.org. Erişim tarihi: 2 Aralık 2015.
- ^ Kayalı, Ögetay. "Ulu Cami'nin Minberinde Güneş Sistemi Var mı?". 24 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2015.
- ^ Kaptan, Ömer (20 Nisan 2015). "Nedir Bu Şadırvanın Gerçek Hikayesi". 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2015.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Bursa Ulu Camii ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Ulu Cami Türkiye Kültür Portalı[]
- SumiyoOkumuro, The Mamluk Kaaba Curtain in the Bursa Grand Mosque (Bursa Ulu Cami’deki Kabe Örtüsü) 8 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bursa Ulu Cami Bursa da I Bayezid tarafindan 1396 1400 yillari arasinda yaptirilmis ulu camidir Bursa Ulu CamiTemel bilgilerKonumOsmangazi Bursa TurkiyeKoordinatlar40 11 02 K 29 03 43 D 40 18389 K 29 06194 D 40 18389 29 06194InancIslamDurumEtkinMimariMimar lar Ali Neccar veya Haci IvazInsaat baslangici1396Tamamlanma1399OzelliklerMinare sayisiIkiIc mekan 1901 Bursa nin tarihi sembollerinden olan cami Bursa kent merkezinde Ataturk Caddesi uzerindedir Cok ayakli cami semasinin en klasik ve anitsal ornegi sayilir Yirmi kubbeli yapi Turkiye deki ic cemaat yeri en genis camidir Mimarin Ali Neccar veya Haci Ivaz oldugu sanilmaktadir Caminin kundekari teknigi ile yapilmis minberi Selcuklu oyma sanatindan Osmanli ahsap oymaciligi sanatina gecisin en onemli orneklerinden biri kabul edilen degerli bir sanat eseridir Caminin duvarlarinda bulunan 19 yuzyilin ikinci yarisinda ve 20 yuzyilin baslarinda farkli hattatlar tarafindan yazilmis 192 adet hat levhasi ve duvar yazisi hat sanatinin ozgun ornekleri arasinda gosterilir Caminin ic mekaninda tepesi acik bir kubbenin altinda bulunan sadirvan Ulu Cami nin dikkat cekici ozelliklerindendir TarihceBursa Ulu Cami Osmanli Sultani I Bayezid tarafindan Nigbolu Seferi nden donusunde verdigi emir ile insa ettirilmistir Caminin yapim tarihini veren bir kitabe yoktur ancak minber kapisinda gecen 802 1399 tarihi caminin insa tarihi olarak kabul edilir Bursa Ulu Cami nin insasi hem devletin kendisini siyasal ekonomik ve kulturel bir varlik olarak dunyaya kabul ettirme cabasinin bir devami hem de Osmanli toplumuna bir kimlik verme cabasinin geregi olarak degerlendirilir Caminin acilisinda ilk hutbeyi donemin onemli mutasavviflarindan biri olan Somuncu Baba nin okudugu rivayet olunur Cami yapildigi donemlerde toplum tarafindan cok itibarli addedilmis ve diger medreselerin hocalari burada ders vermeyi bir seref bilmistir Sonraki yuzyillarda caminin ic mekanini susleyen ve alisilmisin disinda buyuk ebatli yazilar toplumsal ilgi ve itibarin nedenlerinden biri olmustur Insasindan kisa bir sure sonra Yildirim Bayezid in Ankara Savasi nda esir dusmesinin ardindan Timur un Bursa yi isgali sirasinda ve Fetret Devri nde Karamanoglu Mehmed Bey in Bursa kusatmasinda 1413 cami dis cephelerine odun yigilarak yakilmaya calisildi Bu yanginlar sonucu dis cephe kaplamasi tahrip oldu Ortaya cikan moloz duvar dokusu kalin siva ile oruldu bu durum 1950 lerdeki restorasyona kadar boyle devam etti 1958 Buyuk Carsi yangininda kuzey avlusunun da yanmasindan sonra gordugu tadilat sirasinda siva kaldirilmistir Kabe Ortusu Bursa Ulucamii Fetret devrinden sonra 1421 yilinda tekrar ibadete acilan caminin ilk tamir vesikasi 1494 yilina aittir 1862 yilina kadar 23 tamir vesikasi daha vardir Muezzin mahfili 1549 yilinda yapildi 1517 yilinda Yavuz Sultan Selim tarafindan Misir in fethi ve hilafetin Osmanli ya gectigi donemde getirilen Kabe i serif kapi ortusu padisah tarafindan Ulu Cami ye hediye edildi ve minberin soluna asildi Muezzin mahfilin karsisindaki tas vaiz kursusu 1815 de yapildi Cami 1855 yili buyuk depreminde buyuk hasar gordu On sekiz kubbesi coken caminin sadece bati minaresinin dibindeki kubbe ile mihrap onu kubbesi ayakta kalabildi Depremden sonra esasli bir tamir gordu Bu donemde Sultan Abdulmecid in emri ile Istanbul dan gonderilen unlu hattatlar camideki buyuk yazilari elden gecirdiler Ayrica yeni husn u hatlar da ilave edildi 1889 yilinda cikan bir yanginda minarelerin ahsap olan kulahlari yanmis sonrasinda kagir olarak yeniden yapilmistir Panoramik ic gorunum 2009Ic mekandaki sadirvanUlucami deki meshur hat orneklerinden biri source source source source source source source source Ulu Cami nin ic mekanini gosteren video Mimari ozellikleriDikdortgen planli cami yaklasik 5 000 metrekare boyutlarinda olup 20 kubbe ile ortuludur Sekizgen kasnaklara oturan kubbeler mihrap duvarina dik bes sira halinde dizilmistir Kasnaklar mihrap ekseni uzerindekiler en yuksek olmak uzere yanlara dogru gidildikce her sirada daha alcak duzenlenmistir Kuzey cephenin her iki ucunda tugla malzemeyle insa edilmis iki kalin minaresi ve minarelerden dogudakinin Sultan Celebi Mehmed devrine ait oldugu tahmin edilmektedir Duzgun kesme taslarla insa edilmis kalin beden duvarlarinin masif etkisini hafifletmek icin cephelerde her kubbe sirasi hizasina gelmek uzere sagir sivri kemerler yapilmistir Her kemerin icinde iki sira halinde ikiser pencere yer alir Bunlarin gerek bicimleri gerek boyutlari her cephede farklidir Son cemaat yeri bulunmayan yapinin kuzey cephesinde koselerde sonradan yapilan iki minare vardir Minarelerin ikisi de beden duvarina oturmaz yerden baslar Bati kosesindeki minare I Bayezid tarafindan yaptirilmistir Sekizgen bicimli kursusu butunuyle mermerden govdesi tugladandir I Mehmet in yaptirdigi soylenen dogu kosesindeki kare kursulu minare caminin beden duvarindan da 1 metre kadar ayriktir Serefeler her iki minarede de ayni olup tuglali mukarnaslarla bezelidir Kursun kapli kulahlar 1889 daki yanginda ortadan kalkinca bugunku bogumlu tas kulahlar yapilmistir Ana kapisi kuzeyde olan caminin dogu ve batidakilerle birlikte uc kapisi vardir Ayrica sonradan Sultanin namaz kilmasi icin ayrilan Hunkar Mahfili ne acilan bir kapi pencereden bozularak yapilmis boylece kapi sayisi dorde cikmistir Minberi Bursa Ulu Cami nin sert ceviz agacindan kundekari teknigi ile yapilmis minberi Haci Abdulaziz oglu Mehmed isimli bir sanatkar tarafindan yapilmistir Selcuklu oyma sanatindan Osmanli ahsap oymaciligi sanatina gecisin onemli orneklerinden biri olan minberi yapan ustanin kim oldugu hakkinda kaynaklarda yeterli bilgi yer almaz Ustanin ismi minberin sag yaninda oyma sulus yazi ile yazilmistir Ismini yazdigi ifadenin son kelimesi farkli sekillerde okunmus kimi kaynaklarda Antepli oldugu kimi kaynaklarda Tebriz in Devak koyunden oldugunu ifade edilmistir Minberde form acisindan Selcuklu gelenegi hakimdir On dort basamakli minberin girisinde kapi kanatlari bulunur Ucgen seklindeki minber taci delikisi tekniginde bitkisel olarak suslenmistir Ucgenlerin kenarlarindan gelen Rumilerle tac dalgali bir forma sahiptir Aynalikalti 12 panoya bolunmustur Yan aynaliklarda yuzey cok kollu yildizlarla geometrik taksimatlara ayrilmis ve her bir parcanin ici bitkisel motiflerle doldurulmustur Minber korkulugu her iki yonde birbirinden farklidir Dogu yonunde delikisi tekniginde sekiz kollu yildiz ve sekizgenlerden olusan geometrik kompozisyon korkuluk butunune yerlestirilmistir Diger yonde ise zemin oyma ve delikisi tekniginde islenen panolar donusumlu olarak kullanilmistir Minber kapisinin ustundeki kitabede insa tarihi ve banisinin adi yer alir Ulu Cami minberine bazi gizemler atfedilmistir 1980 yilinda minberin dogu yonundeki geometrik kompozisyonun gunes ve etrafindaki gezegenlere simgeledigi aralarindaki uzakliklarin gercek uzantilari ile orantili oldugu bati yonundeki kompozisyonun ise galaksi sistemini simgeledigi iddia edilmistir Sadirvani Caminin ic mekaninda yirmi kubbeli yapinin ortasindaki ustu acik kubbenin altinda yer alan sadirvan Ulu Cami nin dikkat cekici ozelliklerinden biridir Selcuklu yapilarinda yaygin olan tepe acikligi ve altinda havuz yer almasi geleneginin bir devami olan bu ozellik camiyi Selcuklu gelenegine baglar Sadirvanin altinda bulundugu acik kubbe gunumuzde camekanla kapatilmistir GoruntulerAbdulfettah Efendi nin cifte Allah Hu levhasinin asili oldugu duvarKaynakca Cetinarslan Mustafa Bursa Ulu Cami Hunkar Mahfili Uluslararasi Sosyal Arastirmalar Dergisi Cilt 6 a b c d e Okten Sadettin Ulucami nin Kapisinda Kemikli Bilal Ed Bursa Ulu Cami Bursa Kitapligi 1 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan 500 yillik Kabe i Serif ortusu Ulucami ye asildi Milliyet 26 Haziran 2014 11 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Aralik 2015 Ulu Cami Bursa Arastirma yazi Tekin Gun Ulu Cami Bursa 18 Haziran 2004 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan a b c Apa Gulay Erken Donem Osmanli Selatin Cami Ornekleri Istem org Erisim tarihi 2 Aralik 2015 Kayali Ogetay Ulu Cami nin Minberinde Gunes Sistemi Var mi 24 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2015 Kaptan Omer 20 Nisan 2015 Nedir Bu Sadirvanin Gercek Hikayesi 28 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2015 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Bursa Ulu Camii ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ulu Cami Turkiye Kultur Portali olu kirik baglanti SumiyoOkumuro The Mamluk Kaaba Curtain in the Bursa Grand Mosque Bursa Ulu Cami deki Kabe Ortusu 8 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde