Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cevher Musayeviç Dudayev (Çeçence: Дудин Муса-кӀант Джохар, Dudin Musa-khant Dƶoxar; Rusça: Джоха́р Муса́евич Дуда́ев; 15 Şubat 1944 – 21 Nisan 1996), Sovyet Hava Kuvvetleri generali olmuş Çeçen lider. 1991'den 1996'daki ölümüne kadar Kuzey Kafkasya'da ayrılıkçı bir bölge olan Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığını yapmıştı.
| Cevher Dudayev | |
|---|---|
 | |
| 1. Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 1 Kasım 1991 - 21 Nisan 1996 | |
| Yerine gelen | Zelimhan Yandarbiyev (vekaleten) |
| İçkerya Başbakanı | |
| Görev süresi 9 Kasım 1991 - 21 Nisan 1996 | |
| Yerine gelen | Zelimhan Yandarbiyev |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 15 Şubat 1944 Yalhara, Çeçen-İnguşya ÖSSC, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 21 Nisan 1996 (52 yaşında) Gehi-Çu, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti |
| Ölüm nedeni | Suikast |
| Milliyeti | Çeçen |
| Partisi | Sovyetler Birliği Komünist Partisi (1968—1990) Çeçen Halkının Millî Kongresi (1990—1996) |
| Evlilik(ler) | Alla Dudayeva |
| Bitirdiği okul | Tambov Yüksek Askeri Havacılık Okulu Gagarin Hava Kuvvetleri Akademisi |
| Mesleği | General (askerî havacı), Siyasetçi, Aktivist |
| Ödülleri |      |
| İmzası |  |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Sovyetler Birliği  İçkerya |
| Branşı | Sovyet Hava Kuvvetleri İçkerya Silahlı Kuvvetleri |
| Hizmet yılları |  1962–1990 1991–1996 |
| Rütbesi | Tümgeneral |
| Komutası | 326. Ağır Bombardıman Uçağı Havacılık Tümeni (1987—1991) • (Başkomutan sıfatıyla) Çeçen ordusu (1991—1996) |
| Çatışma/savaşları | Sovyet-Afgan Savaşı Birinci Çeçen Savaşı |
Yaşamı
Cevher Dudayev 15 Şubat 1944’te Çeçenistan’ın Yelhoroy Köyü’nde Musa ve Rabia Dudayev çiftinin 13. çocuğu olarak dünyaya geldi. 27 Şubat 1944’te henüz kundaktayken Kazakistan’a gönderildi. 1957'deki geri dönüşüne kadar da Çimkent şehrinde yaşadı.
Askerî kariyeri
Orta okulu eğitimini Sibirya'da tamamladı ve Tambov Hava Harp Okulu’na girdi. 1966 yılında Uzun Mesafe Uçak Pilotluğu ve Mühendisliği Okulu’nu, devamında da ’ni bitiren Dudayev, 1. Sınıf pilot ve mühendis ünvanını kazandı.
SSCB hükûmeti tarafından kendisine 12 madalya verildi. Tümgeneralliğe terfi etti. Stratejik Hava Kuvvetleri'nde tümen komutanı olarak atanan ilk müslüman oldu.[]
1989'da Estonya'da stratejik hava kuvvetleri filoları komutanlığında görev yaparken Baltık Ülkeleri'nde başlayan bağımsızlık hareketlerinin kuvvet kullanılarak bastırılması için Moskova'dan emir aldı ancak bu emri yerine getirmedi. Moskova bu itaatsizliği üzerine Dudayev'i ceza olarak askerî birliği ile birlikte Grozni'ye sürgüne gönderdi. Dudayev, ordudaki görevinden 1990 yılının Mayıs ayında istifa etti.
Politika kariyeri
Kasım 1990'da toplanan 'ne davet edildi ve sonradan "Çeçen Milli Kongresi" adını alan bu halk meclisinin icra heyeti başkanlığına seçildi.
19-21 Ağustos 1991'de Gorbaçov'a karşı başarısız darbe teşebbüsü sırasında darbecilerin karşısında yer aldı. Sonrasında, darbecilerle işbirliği yapan Çeçen-İnguş Cumhuriyeti hükûmetini düşürmek için başlatılan halk hareketinin başına geçti. 27 Ekim 1991'de yapılan seçimlerde %85 oranında oy alarak Çeçenistan Cumhurbaşkanlığı'na seçildi.
Cevher Dudayev, Rusya'nın 11 Aralık 1994 tarihinde Çeçenistan'a karşı başlattığı askerî harekâta karşı cihat ilan etti, Dudayev'in liderliğindeki Çeçen halkı, iki yıla yakın bir süre devam edecek çatışmalara başladı.
Cevher Dudayev, 21 Nisan 1996'da Rus bir senatörle telefonda görüşürken telefon sinyalinden konumu tespit edildi ve lazer güdümlü savaş uçağı füzesiyle öldürüldü. Ölümünün ardından Rus asıllı eşi Alla Dudayeva, Cahar Dudayev'in mücadelesini anlatan "Milyon Birinci" isimli kitabını yazdı. Kitap, Türkçeye de çevrildi. Kitap, ismini Reuters ile yaptığı röportajda söylediği, "Çeçenlerin bir milyon generali var, ben milyon birinciyim" sözünden almıştı.
Dış bağlantılar
| Vikisöz'de Cevher Dudayev ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
| Wikimedia Commons'ta Cevher Dudayev ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ . Anadolu Ajansı. 21 Nisan 2020. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cevher Musayevic Dudayev Cecence Dudin Musa kӀant Dzhohar Dudin Musa khant Dƶoxar Rusca Dzhoha r Musa evich Duda ev 15 Subat 1944 21 Nisan 1996 Sovyet Hava Kuvvetleri generali olmus Cecen lider 1991 den 1996 daki olumune kadar Kuzey Kafkasya da ayrilikci bir bolge olan Cecen Ickerya Cumhuriyeti nin cumhurbaskanligini yapmisti Cevher Dudayev1 Cecen Ickerya Cumhuriyeti CumhurbaskaniGorev suresi 1 Kasim 1991 21 Nisan 1996Yerine gelen Zelimhan Yandarbiyev vekaleten Ickerya BasbakaniGorev suresi 9 Kasim 1991 21 Nisan 1996Yerine gelen Zelimhan YandarbiyevKisisel bilgilerDogum 15 Subat 1944 1944 02 15 Yalhara Cecen Ingusya OSSC Sovyetler BirligiOlum 21 Nisan 1996 52 yasinda Gehi Cu Cecen Ickerya CumhuriyetiOlum nedeni SuikastMilliyeti CecenPartisi Sovyetler Birligi Komunist Partisi 1968 1990 Cecen Halkinin Milli Kongresi 1990 1996 Evlilik ler Alla DudayevaBitirdigi okul Tambov Yuksek Askeri Havacilik Okulu Gagarin Hava Kuvvetleri AkademisiMeslegi General askeri havaci Siyasetci AktivistOdulleriImzasiAskeri hizmetiBagliligi Sovyetler Birligi IckeryaBransi Sovyet Hava Kuvvetleri Ickerya Silahli KuvvetleriHizmet yillari 1962 1990 1991 1996Rutbesi TumgeneralKomutasi 326 Agir Bombardiman Ucagi Havacilik Tumeni 1987 1991 Baskomutan sifatiyla Cecen ordusu 1991 1996 Catisma savaslari Sovyet Afgan Savasi Birinci Cecen SavasiYasamiCevher Dudayev 15 Subat 1944 te Cecenistan in Yelhoroy Koyu nde Musa ve Rabia Dudayev ciftinin 13 cocugu olarak dunyaya geldi 27 Subat 1944 te henuz kundaktayken Kazakistan a gonderildi 1957 deki geri donusune kadar da Cimkent sehrinde yasadi Askeri kariyeri Orta okulu egitimini Sibirya da tamamladi ve Tambov Hava Harp Okulu na girdi 1966 yilinda Uzun Mesafe Ucak Pilotlugu ve Muhendisligi Okulu nu devaminda da ni bitiren Dudayev 1 Sinif pilot ve muhendis unvanini kazandi SSCB hukumeti tarafindan kendisine 12 madalya verildi Tumgenerallige terfi etti Stratejik Hava Kuvvetleri nde tumen komutani olarak atanan ilk musluman oldu kaynak belirtilmeli Tartu Aniti 1989 da Estonya da stratejik hava kuvvetleri filolari komutanliginda gorev yaparken Baltik Ulkeleri nde baslayan bagimsizlik hareketlerinin kuvvet kullanilarak bastirilmasi icin Moskova dan emir aldi ancak bu emri yerine getirmedi Moskova bu itaatsizligi uzerine Dudayev i ceza olarak askeri birligi ile birlikte Grozni ye surgune gonderdi Dudayev ordudaki gorevinden 1990 yilinin Mayis ayinda istifa etti Politika kariyeri Kasim 1990 da toplanan ne davet edildi ve sonradan Cecen Milli Kongresi adini alan bu halk meclisinin icra heyeti baskanligina secildi 19 21 Agustos 1991 de Gorbacov a karsi basarisiz darbe tesebbusu sirasinda darbecilerin karsisinda yer aldi Sonrasinda darbecilerle isbirligi yapan Cecen Ingus Cumhuriyeti hukumetini dusurmek icin baslatilan halk hareketinin basina gecti 27 Ekim 1991 de yapilan secimlerde 85 oraninda oy alarak Cecenistan Cumhurbaskanligi na secildi Cevher Dudayev Rusya nin 11 Aralik 1994 tarihinde Cecenistan a karsi baslattigi askeri harekata karsi cihat ilan etti Dudayev in liderligindeki Cecen halki iki yila yakin bir sure devam edecek catismalara basladi Cevher Dudayev 21 Nisan 1996 da Rus bir senatorle telefonda gorusurken telefon sinyalinden konumu tespit edildi ve lazer gudumlu savas ucagi fuzesiyle olduruldu Olumunun ardindan Rus asilli esi Alla Dudayeva Cahar Dudayev in mucadelesini anlatan Milyon Birinci isimli kitabini yazdi Kitap Turkceye de cevrildi Kitap ismini Reuters ile yaptigi roportajda soyledigi Cecenlerin bir milyon generali var ben milyon birinciyim sozunden almisti Dis baglantilarVikisoz de Cevher Dudayev ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Wikimedia Commons ta Cevher Dudayev ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kaynakca Anadolu Ajansi 21 Nisan 2020 11 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Subat 2021