Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirza Celil Memmedkuluzade (Azerice: Cəlil Məmmədquluzadə, 1869,Nahçıvan - 1932, Bakü), Azeri hikâye ve oyun yazarı, gazeteci, fikir adamı.
| Celil Memmedguluzade | |
|---|---|
 - | |
| Doğum | 22 Şubat 1869 Nahçıvan, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 01 Nisan 1932 (63 yaşında) Bakü, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, SSCB |
| Takma ad | Molla Nasreddin |
| Meslek | Oyun yazarı, Araştırmacı |
| Milliyet | Azeri |
Azerbaycan edebiyatının en ünlü temsilcilerindendir. Kafkasya ve İran'dan Uzakdoğu Asya, Afrika ve Avrupa ülkelerine kadar geniş bir coğrafyada Müslüman dünyasında ilgi ile karşılananMolla Nasreddin mizah dergisinin (1906-1931) yaratıcısı ve editörü idi. Azerbaycan Edebiyat tarihinde hem kendi adı, hem de 25 yıl boyunca yayınladığı derginin adı olan “Molla Nasreddin" takma adı ile tanınır. Kurduğu derginin çatısı altında realist-demokratik edebî bir mektep kurmuştur. Azerbaycan milliyetçiliğinin oluşmasında etkin rol oynamıştır.
Yaşamı
1869'da Nahçıvan’da dünyaya geldi. Babası, Güney Azerbaycan’ın Hoy şehrinden Nahçıvan’a gelip yerleşmiş bir inşaat ustası olan Meşhedî Hüseyinkulu idi.
1887’de Gürcistan'ın Gori şehrindeki “Transkafkaz Müellimler Seminariyası”'nı bitirerek öğretmen oldu. 1887-1897 arasında Nahçıvan köylerinde öğretmenlik yaptı. Öğretmenlik yıllarında köylü kızların okula yönlendirilmesinde, Nehrem Köyünde çalıştığı okulda tarih müzesi kurulmasında, Nahçıvan Ulusal Tiyatrosunun kurulmasında emeği geçti; ilk oyunlarını yazmaya başladı.
1897’de kendi isteği ile öğretmenlikten ayrıldı; emniyet idarelerinde tercüman olarak beş yıl boyunca çalıştı.
1903’te eşini ve anne babasını kaybettikten sonra Tiflis’e yerleşti. Bakü'de ve Tiflis'te Rus dilinde yayınlanan gazetelere gündeme ilişkin makaleler yazmış, tercümeler yapmıştır. 1905'te Azerbaycan Türkçesi ile Novruz adlı gündelik gazete yayınlamak için gereken izini aldı fakat bu izni kullanmadı. Mizahi bir gazete veya dergiye daha fazla ihtiyaç olduğunu görerek 1906'da haftalık Molla Nasreddin adlı mizah dergisini yayınlama izni aldı. Türkiye’de eğitim görmüş arkadaşı Ömer Faik Numanzade ile birlikte satın aldığı ve Gayret Matbaası adını verdikleri matbaada dergiyi çıkarmaya başladılar.
İlk sayısı 7 Nisan 1906'da Tiflis’te yayımlanan Molla Nasreddin, bütün Türk-İslam dünyasında geniş bir okuyucu kitlesine ulaştı. Bazı aralıklarla 25 yıl boyunca Tiflis'te, Tebriz'de, Bakü'de yayın hayatını sürdüren bu dergi, Azerbaycan Türklerinin millî ve siyasi benliklerine kavuşmalarında, halk kitlelerinin cehalet ve fanatizmden uzaklaşmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu mecmuanın çevresinde toplanan yazarlar, Azerbaycan edebiyatı tarihinde Mollanasreddinçi Edebiyat olarak bilinen bir edebiyat ve düşünce tarzı oluşturuyorlar.
Memmedkuluzade, bir yandan da öğretmenlik yapmaya devam etti ve Nûmanzâde ile birlikte bir okul açtı. Rus okullarına girmek isteyen Azerbaycanlı öğrencileri sınava hazırladı.
Daha önce iki evlilik yapan ve iki eşini de kaybeden Celil Memmedkuluzade, 1907’de Karabağ Hanları soyundan Hemide Hanım (Cavanşir) ile evlendi, bu evlilikten iki oğlu dünyaya geldi.
1909’da meşhur "Ölüler" komedisini yazdı. Eser ilk defa 1916’da Bakü’de sahnelendi.
1914’te çarlık yönetiminin baskısı ile yayınını durdurmak zorunda kaldığı Molla Nasreddin’i 1917’de Bolşevik devriminden sonra yeniden çıkarmaya başladı. Ancak derginin çıkması için uygun ortam kalmayınca 1918’de eşinin Ağdam’daki Kehrizli köyüne gitti, tarımla uğraştı. Bir yandan da “Anamın Kitabı” ve “Kemanca” komedisi üzerinde çalıştı.
Bolşevikler’in iktidara gelmesi üzerine 1920 Nisan’ında İran’a geçti. Molla Nasreddin’i Ocak 1921’de Tebriz’de yayımlamaya başladı.
Yazar Neriman Nerimanov'dan aldığı resmî davet üzerine, 24 Mayıs 1921'de Bakü'ye döndü. 1922'de "Molla Nesreddin" i Bakü'de yayınlamaya başladı. Aynı zamanda “Yeni Yol” adlı gazetede başyazarlık yaptı. "Lal", "Danabaş Kendinin Mektebi", "Oyunbazlar", "Lanet" gibi dram eserlerini yazdı.
1924'te Yeni Elifba Komitesine seçildi; SSCB'nin Türk cumhuriyetlerini gezerek, yeni alfabe ve çağdaş Azerbaycan Edebiyatı'nın durumu, problemleri ile ilgili konferanslar verdi. 1928'de emekliye ayrıldı.
Artık sadece Molla Nasreddin ile ilgilenmekteydi ancak derginin kontrolü elinden çıkmıştı. Molla Nasreddin, 1925’ten itibaren “Hey’et-i Tahrîriyye” adına çıkarılıyordu; 1930’da ise “Mübariz Allahsızlar İttifakı”’nın yayın organı haline geldi. Bu durumu sert bir dille eleştiren Celil Memmedkuluzade, derginin kapatılmasını veya adının dergiden çıkarılmasını istedi. Böylece dergi, 1931’de kapatıldı.
Celil Memmedkuluzade, 4 Ocak 1932'de kalp krizi geçirerek öldü.
Eserleri
|
|
|
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Мамедкулизаде" (Rusça). dic.academic.ru. 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2019.
- ^ "Habibbeyli İsa, Molla Nasreddin Dergisinde Asya ve Afrika, 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi) Bildiri Kitapçığı II. Cilt, Ankara 2008" (PDF). 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Nisan 2015.
- ^ a b c d e (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2015.
- ^ a b c "Yaşar Karayev, Yavuz Akpınar, Mehmetkuluzâde, Celil, İslam Ansiklopedisi cilt 28" (PDF). 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Nisan 2015.
- ^ "Selahattin Özkan, Azerbaycan'ın İlk Mizah Dergisi: Molla Nasreddin Gunceltarih.com, Eylül 2012". 24 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Nisan 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mirza Celil Memmedkuluzade Azerice Celil Memmedquluzade 1869 Nahcivan 1932 Baku Azeri hikaye ve oyun yazari gazeteci fikir adami Celil Memmedguluzade Dogum22 Subat 1869 1869 02 22 Nahcivan Rus ImparatorluguOlum01 Nisan 1932 63 yasinda Baku Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti SSCBTakma adMolla NasreddinMeslekOyun yazari ArastirmaciMilliyetAzeriAzerbaycan Ulusal Tarih Muzesi nde Molla Nasreddin in ilk sayisi1966 yili SSCB pulu Azerbaycan edebiyatinin en unlu temsilcilerindendir Kafkasya ve Iran dan Uzakdogu Asya Afrika ve Avrupa ulkelerine kadar genis bir cografyada Musluman dunyasinda ilgi ile karsilananMolla Nasreddin mizah dergisinin 1906 1931 yaraticisi ve editoru idi Azerbaycan Edebiyat tarihinde hem kendi adi hem de 25 yil boyunca yayinladigi derginin adi olan Molla Nasreddin takma adi ile taninir Kurdugu derginin catisi altinda realist demokratik edebi bir mektep kurmustur Azerbaycan milliyetciliginin olusmasinda etkin rol oynamistir Yasami1869 da Nahcivan da dunyaya geldi Babasi Guney Azerbaycan in Hoy sehrinden Nahcivan a gelip yerlesmis bir insaat ustasi olan Meshedi Huseyinkulu idi 1887 de Gurcistan in Gori sehrindeki Transkafkaz Muellimler Seminariyasi ni bitirerek ogretmen oldu 1887 1897 arasinda Nahcivan koylerinde ogretmenlik yapti Ogretmenlik yillarinda koylu kizlarin okula yonlendirilmesinde Nehrem Koyunde calistigi okulda tarih muzesi kurulmasinda Nahcivan Ulusal Tiyatrosunun kurulmasinda emegi gecti ilk oyunlarini yazmaya basladi 1897 de kendi istegi ile ogretmenlikten ayrildi emniyet idarelerinde tercuman olarak bes yil boyunca calisti 1903 te esini ve anne babasini kaybettikten sonra Tiflis e yerlesti Baku de ve Tiflis te Rus dilinde yayinlanan gazetelere gundeme iliskin makaleler yazmis tercumeler yapmistir 1905 te Azerbaycan Turkcesi ile Novruz adli gundelik gazete yayinlamak icin gereken izini aldi fakat bu izni kullanmadi Mizahi bir gazete veya dergiye daha fazla ihtiyac oldugunu gorerek 1906 da haftalik Molla Nasreddin adli mizah dergisini yayinlama izni aldi Turkiye de egitim gormus arkadasi Omer Faik Numanzade ile birlikte satin aldigi ve Gayret Matbaasi adini verdikleri matbaada dergiyi cikarmaya basladilar Ilk sayisi 7 Nisan 1906 da Tiflis te yayimlanan Molla Nasreddin butun Turk Islam dunyasinda genis bir okuyucu kitlesine ulasti Bazi araliklarla 25 yil boyunca Tiflis te Tebriz de Baku de yayin hayatini surduren bu dergi Azerbaycan Turklerinin milli ve siyasi benliklerine kavusmalarinda halk kitlelerinin cehalet ve fanatizmden uzaklasmasinda onemli bir rol oynamistir Bu mecmuanin cevresinde toplanan yazarlar Azerbaycan edebiyati tarihinde Mollanasreddinci Edebiyat olarak bilinen bir edebiyat ve dusunce tarzi olusturuyorlar Memmedkuluzade bir yandan da ogretmenlik yapmaya devam etti ve Numanzade ile birlikte bir okul acti Rus okullarina girmek isteyen Azerbaycanli ogrencileri sinava hazirladi Daha once iki evlilik yapan ve iki esini de kaybeden Celil Memmedkuluzade 1907 de Karabag Hanlari soyundan Hemide Hanim Cavansir ile evlendi bu evlilikten iki oglu dunyaya geldi 1909 da meshur Oluler komedisini yazdi Eser ilk defa 1916 da Baku de sahnelendi 1914 te carlik yonetiminin baskisi ile yayinini durdurmak zorunda kaldigi Molla Nasreddin i 1917 de Bolsevik devriminden sonra yeniden cikarmaya basladi Ancak derginin cikmasi icin uygun ortam kalmayinca 1918 de esinin Agdam daki Kehrizli koyune gitti tarimla ugrasti Bir yandan da Anamin Kitabi ve Kemanca komedisi uzerinde calisti Bolsevikler in iktidara gelmesi uzerine 1920 Nisan inda Iran a gecti Molla Nasreddin i Ocak 1921 de Tebriz de yayimlamaya basladi Yazar Neriman Nerimanov dan aldigi resmi davet uzerine 24 Mayis 1921 de Baku ye dondu 1922 de Molla Nesreddin i Baku de yayinlamaya basladi Ayni zamanda Yeni Yol adli gazetede basyazarlik yapti Lal Danabas Kendinin Mektebi Oyunbazlar Lanet gibi dram eserlerini yazdi 1924 te Yeni Elifba Komitesine secildi SSCB nin Turk cumhuriyetlerini gezerek yeni alfabe ve cagdas Azerbaycan Edebiyati nin durumu problemleri ile ilgili konferanslar verdi 1928 de emekliye ayrildi Artik sadece Molla Nasreddin ile ilgilenmekteydi ancak derginin kontrolu elinden cikmisti Molla Nasreddin 1925 ten itibaren Hey et i Tahririyye adina cikariliyordu 1930 da ise Mubariz Allahsizlar Ittifaki nin yayin organi haline geldi Bu durumu sert bir dille elestiren Celil Memmedkuluzade derginin kapatilmasini veya adinin dergiden cikarilmasini istedi Boylece dergi 1931 de kapatildi Celil Memmedkuluzade 4 Ocak 1932 de kalp krizi gecirerek oldu EserleriIran da Hurriyet 1906 Posta Kutusu 1906 Usta Zeynal 1906 Kurbaneli Bey 1907 Nigarancilik 1916 Siir Bulbulleri 1925 Molla Fezleli 1925 Oluler 1925 Sirke 1925 Bakkal Meshedi Rehim 1925 Konsulun Arvadi Yahut Iki Muallim 1926 Belke De Gaytardilar 1927 Kuzu 1951 Yuxu 1965 Buz 1965 Iki Alma 1967 Hatiratim 1971 Danabas Koyunun OykusuAyrica bakinizAzeri yazarlar listesi Gam Penceresi film Kaynakca Mamedkulizade Rusca dic academic ru 24 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2019 Habibbeyli Isa Molla Nasreddin Dergisinde Asya ve Afrika 38 ICANAS Uluslararasi Asya ve Kuzey Afrika Calismalari Kongresi Bildiri Kitapcigi II Cilt Ankara 2008 PDF 20 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Nisan 2015 a b c d e PDF 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 8 Nisan 2015 a b c Yasar Karayev Yavuz Akpinar Mehmetkuluzade Celil Islam Ansiklopedisi cilt 28 PDF 3 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Nisan 2015 Selahattin Ozkan Azerbaycan in Ilk Mizah Dergisi Molla Nasreddin Gunceltarih com Eylul 2012 24 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Nisan 2015