Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Biyolojik ve toplumsal cinsiyet ayrımı, biyolojik cinsiyet (eşey) ile toplumsal cinsiyet kavramları arasındaki farkı ortaya koyar. Biyolojik cinsiyet, bireyin üreme sistemi anatomisiyle ikincil cinsiyet özelliklerini ifade ederken; toplumsal cinsiyet, kişinin biyolojik cinsiyetine bağlı olarak toplumsal rollerini (cinsiyet rolü) veya kişinin iç farkındalığına (cinsiyet kimliği) bağlı olarak kendi cinsiyetini tanımlamasını ifade eder. Bazı durumlarda, bireyin atanmış cinsiyeti ile toplumsal cinsiyeti aynı hizada olmayabilir ve kişi transcinsiyetli, veya olabilir. Bazı durumlarda ise, birey cinsiyet atamasını güçleştiren biyolojik sahip olabilir ve kişi erdişi olabilir.
Biyolojik ve toplumsal cinsiyet kavramlarının ayrımı üzerinde evrensel uzlaşı olmadığı gibi, Türkçede ayrıca cins teriminin (biyolojik) cinsiyet anlamında kullandığı görülür. Özellikle İngilizcedeki "gender" ve "sex" terimlerin birebir karşılıklarının olmamasından kaynaklanan sorunlar, kavramlarda karışıklıklara ve hatalı kullanımlara neden olmaktadır. Literatürdeki doğru karşılıkları gender için toplumsal cinsiyet, sex için biyolojik cinsiyet veya eşeydir. Bazı sözlükler ve akademik disiplinler sözcüklere farklı tanımlar verirken bazıları vermemektedir. Halbuki TDK'ya göre cins kelimesinin anlamları arasında cinsiyet yoktur, yalnızca cinslik kelimesinin anlamlarından biri (biyolojik) cinsiyettir.
Bilim insanları arasında, biyolojik cinsiyet farklılıkları (toplumsal cinsiyet farklılıklarıyla karşılaştırıldığında) genellikle cinsel seçilimin sonucunda evrimleştiği varsayımı yapılan cinsel iki biçimli özellikleri açıklamakta kullanılır.
Biyolojik cinsiyet
Tek hücrelilerde üreme (anizogami) ya da gametlerdeki (eşey hücreleri) boyut farklılıkları, iki cinsiyetin belirleyici özelliğidir. Tanım olarak, eriller küçük ve hareketli gametlere (sperm) sahipken; dişiler büyük ve genellikle hareketsiz gametlere (yumurta) sahiptir. İnsanlarda, tipik eril ya da dişi cinsel farklılaşması bir Y kromozomunun varlığını ya da yokluğunu, gonad tiplerini, cinsiyet hormonlarını, iç üreme anatomisini (dişilerde rahim gibi) ve dış cinsel organlarını içerir. Karışık cinsiyet faktörlerine sahip kişiler erdişi veya interseks olarak tanımlannır. İç psikolojik deneyimi atanmış cinsiyetinden farklılık gösteren kişiler transcinsiyetli ya da transseksüeldir.
Bilim insanları arasındaki ortak görüş, tüm davranışların fenotip —hem biyoloji hem de çevrenin karmaşık etkileşimi— olduğu ve dolayısıyla doğaya karşı terbiyenin yanıltıcı bir kategorizasyon olduğu yönündedir.Cinsiyet farklılıkları terimi, genellikle cinsel seçilim sonucunda evrimleştiği varsayımı yapılan cinsel iki şekilli özellikleri ifade etmekte kullanılır. Örneğin, insan boyundaki "cinsiyet farkı", cinsel seçilimin bir sonucu iken, genellikle saç uzunluğunda görülen "cinsiyet farkı" (uzun saçlı kadınlar) ise cinsel seçilim sonucu değildir. Bilimsel araştırmalar, bireye ait cinsiyetin bireye ait davranışları etkilediğini ortaya koymaktadır.
Tarih
Rönesans'tan 18. yüzyıla kadar, hekimler arasında yalnızca bir biyolojik cinsiyetin var olduğu yönünde egemen bir eğilim vardı. Bazı söylevlerde, bu görüş on sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllara kadar devam etti. Doruk noktasında bile, tek cinsiyet modeli yüksek eğitimli Avrupalılar arasında desteklense dahi popüler olan veya genel nüfusu tedavi eden hekimler tarafından üzerine tamamen hemfikir olunan tek bir görüş olduğu varsayılmamaktadır. Biyolojik ve toplumsal cinsiyet kavramlarının üzerinde daha çok durulmaya başlaması, erkeklerin savaşa gittiği ve kadınların çalışmak zorunda olduğu II. Dünya Savaşı sırasında, başta ABD'de gerçekleşti.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Prince, Virginia. 2005. "Sex vs. Gender." International Journal of Transgenderism. 8(4).
- ^ Neil R., Carlson (2010). Psychology: The science of behavior. Fourth Canadian edition. Pearson. ss. 140-141. ISBN .
- ^ Udry, J. Richard (Kasım 1994). "The Nature of Gender" (PDF). Demography. 31 (4). ss. 561-573. doi:10.2307/2061790. JSTOR 2061790. (PMID) 7890091. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Mayıs 2017.
- ^ (Nisan 2004). (PDF). Archives of Sexual Behavior. 33 (2). ss. 87-96. doi:10.1023/B:ASEB.0000014323.56281.0d. (PMID) 15146141. 25 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Mealey, L. (2000). Sex differences. NY: Academic Press.
- ^ Geary, D. C. (2009). Male, Female: The Evolution of Human Sex Differences. Washington, D.C.: American Psychological Association.
- ^ Daly, M. & Wilson, M. (1983). Sex, evolution and behavior. Monterey: Brooks Cole
- ^ Knox, David; Schacht, Caroline. Choices in Relationships: An Introduction to Marriage and the Family 25 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. 11. baskı. Cengage Learning; 2011-10-10. . s. 64–66.
- ^ Francis, D., & Kaufer, D. (2011). Beyond Nature vs. Nurture. Beyond Nature vs. Nurture 4 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. The Scientist, 1 Ekim 2011.
- ^ Ridley, M. (2004). The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture. NY: Harper Perennial
- ^ Haier, Richard J, Rex E Jung, and others, 'The Neuroanatomy of General Intelligence: Sex Matters', in NeuroImage, cilt. 25 (2005): ss. 320–327. [1] 26 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Sex differences in the brain's serotonin system". Physorg.com. 1 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Nisan 2013.
- ^ "Emotional Wiring Different in Men and Women". LiveScience. 19 Nisan 2006. 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Nisan 2013.
- ^ Frederikse ME; Lu A; Aylward E; Barta P; Pearlson G (Aralık 1999). "Sex differences in the inferior parietal lobule". Cerebral Cortex. 9 (8). ss. 896-901. doi:10.1093/cercor/9.8.896. (PMID) 10601007. 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2017.
- ^ Women Have Greater Density of Neurons in Posterior Temporal Cortex /Sandra Wittelson / Journal of Neuroscience #15 (1995).
- ^ Lacqueur, Thomas Walter, Making Sex: Body and Gender From the Greeks to Freud (Cambridge, Mass.: Harvard Univ. Press, 1st Harvard Univ. Press pbk. ed. [5th printing?] 1992 (), © 1990), s. 134 (author prof. history Univ. Calif., Berkeley).
- ^ Laqueur, Thomas, Making Sex, op. cit., s. [149] (italics added).
- ^ Laqueur, Thomas, Making Sex, op. cit., ss. 150–151.
- ^ Laqueur, Thomas, Making Sex, op. cit., ss. 68 & 135.
- ^ Lindsey, Linda L. (1997). Gender Roles: A Sociological Perspective. New Jersey: Upper Saddie River. ss. 365-435. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Biyolojik ve toplumsal cinsiyet ayrimi biyolojik cinsiyet esey ile toplumsal cinsiyet kavramlari arasindaki farki ortaya koyar Biyolojik cinsiyet bireyin ureme sistemi anatomisiyle ikincil cinsiyet ozelliklerini ifade ederken toplumsal cinsiyet kisinin biyolojik cinsiyetine bagli olarak toplumsal rollerini cinsiyet rolu veya kisinin ic farkindaligina cinsiyet kimligi bagli olarak kendi cinsiyetini tanimlamasini ifade eder Bazi durumlarda bireyin atanmis cinsiyeti ile toplumsal cinsiyeti ayni hizada olmayabilir ve kisi transcinsiyetli veya olabilir Bazi durumlarda ise birey cinsiyet atamasini guclestiren biyolojik sahip olabilir ve kisi erdisi olabilir Biyolojik ve toplumsal cinsiyet kavramlarinin ayrimi uzerinde evrensel uzlasi olmadigi gibi Turkcede ayrica cins teriminin biyolojik cinsiyet anlaminda kullandigi gorulur Ozellikle Ingilizcedeki gender ve sex terimlerin birebir karsiliklarinin olmamasindan kaynaklanan sorunlar kavramlarda karisikliklara ve hatali kullanimlara neden olmaktadir Literaturdeki dogru karsiliklari gender icin toplumsal cinsiyet sex icin biyolojik cinsiyet veya eseydir Bazi sozlukler ve akademik disiplinler sozcuklere farkli tanimlar verirken bazilari vermemektedir Halbuki TDK ya gore cins kelimesinin anlamlari arasinda cinsiyet yoktur yalnizca cinslik kelimesinin anlamlarindan biri biyolojik cinsiyettir Bilim insanlari arasinda biyolojik cinsiyet farkliliklari toplumsal cinsiyet farkliliklariyla karsilastirildiginda genellikle cinsel secilimin sonucunda evrimlestigi varsayimi yapilan cinsel iki bicimli ozellikleri aciklamakta kullanilir Biyolojik cinsiyetTek hucrelilerde ureme anizogami ya da gametlerdeki esey hucreleri boyut farkliliklari iki cinsiyetin belirleyici ozelligidir Tanim olarak eriller kucuk ve hareketli gametlere sperm sahipken disiler buyuk ve genellikle hareketsiz gametlere yumurta sahiptir Insanlarda tipik eril ya da disi cinsel farklilasmasi bir Y kromozomunun varligini ya da yoklugunu gonad tiplerini cinsiyet hormonlarini ic ureme anatomisini disilerde rahim gibi ve dis cinsel organlarini icerir Karisik cinsiyet faktorlerine sahip kisiler erdisi veya interseks olarak tanimlannir Ic psikolojik deneyimi atanmis cinsiyetinden farklilik gosteren kisiler transcinsiyetli ya da transseksueldir Bilim insanlari arasindaki ortak gorus tum davranislarin fenotip hem biyoloji hem de cevrenin karmasik etkilesimi oldugu ve dolayisiyla dogaya karsi terbiyenin yaniltici bir kategorizasyon oldugu yonundedir Cinsiyet farkliliklari terimi genellikle cinsel secilim sonucunda evrimlestigi varsayimi yapilan cinsel iki sekilli ozellikleri ifade etmekte kullanilir Ornegin insan boyundaki cinsiyet farki cinsel secilimin bir sonucu iken genellikle sac uzunlugunda gorulen cinsiyet farki uzun sacli kadinlar ise cinsel secilim sonucu degildir Bilimsel arastirmalar bireye ait cinsiyetin bireye ait davranislari etkiledigini ortaya koymaktadir Tarih Ronesans tan 18 yuzyila kadar hekimler arasinda yalnizca bir biyolojik cinsiyetin var oldugu yonunde egemen bir egilim vardi Bazi soylevlerde bu gorus on sekizinci ve on dokuzuncu yuzyillara kadar devam etti Doruk noktasinda bile tek cinsiyet modeli yuksek egitimli Avrupalilar arasinda desteklense dahi populer olan veya genel nufusu tedavi eden hekimler tarafindan uzerine tamamen hemfikir olunan tek bir gorus oldugu varsayilmamaktadir Biyolojik ve toplumsal cinsiyet kavramlarinin uzerinde daha cok durulmaya baslamasi erkeklerin savasa gittigi ve kadinlarin calismak zorunda oldugu II Dunya Savasi sirasinda basta ABD de gerceklesti Ayrica bakinizToplumsal cinsiyet arastirmalariKaynakca a b Prince Virginia 2005 Sex vs Gender International Journal of Transgenderism 8 4 Neil R Carlson 2010 Psychology The science of behavior Fourth Canadian edition Pearson ss 140 141 ISBN 978 1 57344 199 5 Udry J Richard Kasim 1994 The Nature of Gender PDF Demography 31 4 ss 561 573 doi 10 2307 2061790 JSTOR 2061790 PMID 7890091 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Mayis 2017 Nisan 2004 PDF Archives of Sexual Behavior 33 2 ss 87 96 doi 10 1023 B ASEB 0000014323 56281 0d PMID 15146141 25 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Mealey L 2000 Sex differences NY Academic Press Geary D C 2009 Male Female The Evolution of Human Sex Differences Washington D C American Psychological Association Daly M amp Wilson M 1983 Sex evolution and behavior Monterey Brooks Cole Knox David Schacht Caroline Choices in Relationships An Introduction to Marriage and the Family 25 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 11 baski Cengage Learning 2011 10 10 9781111833220 s 64 66 Francis D amp Kaufer D 2011 Beyond Nature vs Nurture Beyond Nature vs Nurture 4 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Scientist 1 Ekim 2011 Ridley M 2004 The Agile Gene How Nature Turns on Nurture NY Harper Perennial Haier Richard J Rex E Jung and others The Neuroanatomy of General Intelligence Sex Matters in NeuroImage cilt 25 2005 ss 320 327 1 26 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sex differences in the brain s serotonin system Physorg com 1 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Nisan 2013 Emotional Wiring Different in Men and Women LiveScience 19 Nisan 2006 17 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Nisan 2013 Frederikse ME Lu A Aylward E Barta P Pearlson G Aralik 1999 Sex differences in the inferior parietal lobule Cerebral Cortex 9 8 ss 896 901 doi 10 1093 cercor 9 8 896 PMID 10601007 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mayis 2017 Women Have Greater Density of Neurons in Posterior Temporal Cortex Sandra Wittelson Journal of Neuroscience 15 1995 Lacqueur Thomas Walter Making Sex Body and Gender From the Greeks to Freud Cambridge Mass Harvard Univ Press 1st Harvard Univ Press pbk ed 5th printing 1992 ISBN 0 674 54355 6 c 1990 s 134 author prof history Univ Calif Berkeley Laqueur Thomas Making Sex op cit s 149 italics added Laqueur Thomas Making Sex op cit ss 150 151 Laqueur Thomas Making Sex op cit ss 68 amp 135 Lindsey Linda L 1997 Gender Roles A Sociological Perspective New Jersey Upper Saddie River ss 365 435 ISBN 013533621X