Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Claude Adrien Helvétius (26 Şubat 1715 - 26 Aralık 1771), Aydınlanma Çağı'nın önemli düşünürlerinden biri olup, Encyclopédie'nin hazırlanmasına katkı yapmış olan Fransız filozoftur.
| Claude Adrien Helvétius | |
|---|---|
 | |
| Doğumu | 26 Ocak 1715 Paris, Fransa |
| Ölümü | 26 Aralık 1771 (56 yaşında) Fransa |
| Çağı | 18. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Faydacılık, Maddecilik |
| İlgi alanları | Etik, Siyaset felsefesi |
Helvétius, insan zihninin tüm entelektüel güçlerini, Condillac'ınkine benzer bir indirgeyici analizle, duyum ya da duyu algısına indirgeme girişimiyle ün kazanmıştır. İnsan hayatını ve hareketlerini etkileyen en önemli iki unsurun acı ve haz olduğunu ileri sürer.
De l'Esprit (Ruh Üzerine) ve De l'Homme (İnsan Üzerine) eserlerinde “herkesin eşit öğrenme kapasitesi ile doğduğu, zihnin tüm melekelerinin basit duyumlara indirgenebileceği, erdem ve yeteneğin eğitimin bir sonucu olduğu ve eğitimin her şeye kadirliği" gibi başlı tezleri eğitimde eşitlik problemi açısından içerdiği sonuçlar çerçevesinde tartışmıştır. Bütün bireylerin doğuştan eşit yapabilirliklere sahip olması nedeniyle eğitim imkânları ve çevresel şartlar tamamen veya neredeyse tamamen eşitlenirse eğitimin sonuçların da eşitlenebilir olduğunu savunur.
Yaşamı
Helvétius, 1715’te Paris’te dünyaya gelmiştir. Babası ve dedesi hekimdir. Dayısı gibi vergi toplayıcısıdır. Henüz 23 yaşındayken Kraliçenin jestiyle birçok vilayette vergi toplayarak üç yılda hatırı sayılır bir servetin sahibi olmuştur. 1751’de fakir ama soylu bir ailenin kızıyla evlenmiştir. İşi sebebiyle sürekli seyahat halinde olan Helvétius, içinde yaşadığı Aydınlanma döneminin Montesquieu, Rousseau, D’Alembert, Diderot gibi entelektüelleri ile fikir alışverişinde bulunmuş, onların etkisiyle radikal fikirler geliştirmiştir. Diderot ve D’Alembert’in başkanlığında kurulan ünlü Ansiklopedi projesine maddi katkılar yapmıştır. Sonrasında fikirleri de Ansiklopedi’de yer almıştır. 1758’de De l’Esprit (Zihin Üzerine) adlı eseri yayınlanmıştır. Grossman’a göre bu eser, 18. yüzyılda Rousseau’nun Emile’i dışında halkın ilgisini en çok çeken, sivil ve dini otoritelerden en çok tepki gören eserdir. Eser, engizisyon, başpiskopos, rahip ve özellikle de parlamento gibi otoriteler tarafından ateistik, materyalist, günahkâr, ahlaksız ve baltalayıcı bulunmuş ve yaktırılmıştır. Helvétius, İngiltere ve Prusya’ya seyahatlerde bulunmuştur. Yaşamının son 12 yılını görüşlerini geliştirmeye ve temellendirmeye adamıştır. 1771’de ölmüştür. Ölümünden bir yıl sonra 1772’de De l’Homme (İnsan üzerine) yayınlanmıştır. Eğitimin her şeye kadir olduğu savunusuyla dikkat çeken kitap yer yer Rousseau’nun Emile’ide ortaya koyduğu eğitim üzerine düşüncelere gönderme yaparak tüm insanların eşit öğrenme kapasitesine sahip olduğuna dair varsayımı savunmuştur. Eser bu yönüyle De l’Esprit’in aksine yüceltilmiştir. Eserin temel konusu eğitimi tartışmak olsa da aynı zamanda yönetim ve politika üzerine de geniş yorumlar bulunmaktadır.
Helvétius önemli düşünürleri de etkilemiştir. Onun De l’Esprit’i Cesare Beccaria’yı ve onun aracılığıyla da İngiliz faydacılarını, özellikle Jeremy Bentham’ı etkilemiştir. Bentham onun için “kâhin”, “tanrısal” gibi övücü sözler söylemiş, kendisini fayda ilkesine götürdüğünü belirtmiştir.Franz Mehring’e göre, Marx Paris’te çalışırken Fransız materyalistleri ile tanışır. Marx’a göre Helvétius ve Holbach, materyalizmi sosyal yaşama taşırlar, insan zekâsının doğal eşitliğini savunurlar ve aklın ilerleyişi ile sanayinin ilerleyişi arasında esaslı birliği gösterirler, insanın doğal iyiliğini, eğitimin her şeye kadirliğini vurgularlar. Marx’a göre onların öğretileri “gerçek hümanizm”dir ve “komünizmin toplumsal temeli’dir.
Fikirleri
Dönemi ve İnsan Doğası Anlayışı
Helvétius’un insanların temel eşitliğine dair görüşü, onun insan doğasına dair görüşünden kaynaklanır. İnsan doğasına dair onun zamanında yaygın olan görüşleri üç gruba ayırabiliriz: İnsan doğası (1) düzeltilemez bir biçimde kötüdür, (2) ne iyidir ne de kötüdür, boş bir sayfa gibidir ve (3) iyidir, lekesizdir. Bu görüşlerden birincisi en eskisi, en köklüsü ve en otoriteridir. Birinci görüş tipik ifadesini, Augustinus’un etkisiyle Hıristiyanlığın bir doktrini haline gelen Hıristiyanlığın İlk Günah dogmasında bulur. Bu görüşe göre Âdem ve Havva’nın işlediği İlk Günah, bütün insan soyuna geçmiştir ve insanlar sadece Tanrı’nın inayetiyle kurtulabilirler, kendi çabalarıyla kurtulamazlar. İnsanları eğitim yoluyla fanatizmden, cehaletten, hurafelerden kurtarmayı amaçlayan Aydınlanmacıların bu yöndeki çabalarını beyhude hale getiren bu görüş, Ernst Cassirer’in işaret ettiği gibi, bütün aydınlanma düşünürlerinin hedefe aldığı “ortak düşman”dır. Bu görüş, seküler terimlerle Hobbes tarafından da savunulur. Kökleri Aristoteles’te olan ikinci görüş, Locke’un adıyla özdeşleşmiş gibidir. Tipik ifadesini, “boş levha” (tabula rasa) metaforunda bulur. Buna göre insanlar ne kötü ne de iyi eğilimlerle doğarlar. Onları iyi ya da kötü yapan kendi dışlarındaki ya da çevreden aldıkları etkilerdir. İnsan, çevre onun üstünde iyi etkiler yaparsa iyi, kötü etkiler yaparsa kötü olur. Çevre iyi etkiler yapacak şekilde düzenlenirse, İlk Günah öğretisinin iddiasının aksine, insanları iyi yapmak mümkündür. Üçüncü görüş, Rousseau’nun adıyla bilinir. Rousseau’ya göre “Her şey, Yaratıcı’nın elinden çıktığında iyidir; insanoğlunun elinde bozulur”. Ona göre sadece kötülük dışarıdan gelir. Eğitimciye düşen şey, insanı iyi yapmak değil, kötü olmasını engellemektir. Helvétius’a göre de çocuğun zihni doğduğunda boştur; o, doğuştan gelen herhangi bir bilgi ile doğmaz. İnsan doğasında, Rousseau’nun iddia ettiği gibi moral standartlar açısından iyi sayılan şeylere de, Hıristiyanlığın İlk Günah dogmasının iddia ettiği gibi kötü sayılan şeylere de bir eğilim yoktur. “İnsanlar, fikirleri ve tutkuları olmadan doğarlar. Doğuştan erdem de, erdemsizlik de yoktur. Taklitçi ve uysaldırlar. Eğilip bükülebilir, şekil alabilirler. Alışkanlıkları ve karakterleri aldıkları örneklerin ve talimatların bir sonucudur” Dolayısıyla, Rousseau’nun insanın doğuştan kötü olmadığı tezini kabul eder fakat iyi olduğu tezini reddeder. Helvétius, boş levha görüşünü benimser ve onu Locke’ta olduğundan daha radikal hale getirir. Çünkü birinci olarak, Locke’un görüşleri, Hıristiyanlığın İlk Günah dogmasına karşı radikal olsa da yeteri kadar radikal değildir. Locke, bir yandan insan zihninin boş bir sayfa olduğunu, insanın iyi ya da kötü olmasında eğitimin belirleyici olduğunu vurgularken bunun insanların “onda dokuzu” için geçerli olduğunu söyler, “onda birinin” istisna oluşturduğunu söyler: Gerçi diğer insanların yardımına gereksinim duymayan, fiziksel ve ruhsal bakımdan doğuştan güçlü insanlar vardır; doğal yetenekleri onları doğumlarından itibaren mükemmeliyete taşır ve şanslı bedenlerinin avantajıyla mucizeler yaratabilirler. Ancak bu tür örnekler az görülür. İkincisi, Locke’a göre zihin tamamen boş değildir. Zihinde aktif hale gelmek için duyu verilerinin uyarmasını bekleyen ve onların işlenmesini sağlayan düşünme, soyutlama, akıl yürütme, birleştirme, ayırma gibi bazı yetiler vardır. Ona göre, “eğer insan aklını ve tabiatın doğuştan kendine verdiği yetileri uygun bir şekilde kullanırsa, kendisine ödevlerini öğretecek bir öğretmen ve onları hatırlatacak bir nasihatçi olmadan, onun tabiat kanununun bilgisini elde etmesi mümkündür”. Üçüncüsü, çocuklarda bireysel yetenek ve mizaç farklılıklarını da kabul eder. Ona göre yabani ya da yumuşak, atılgan ya da ürkek, merhametli ya da gaddar, dışa dönük ya da içe kapanık olmak doğuştandır. "İnsan her şeyi denemiş bile olsa, terazinin kefesi doğanın belirlediği yöne doğru ağır basacaktır”.
Kaynakça
- ^ Helvétius, Claude Adrien, Treatise on Man: His Intellectual Faculties and his Education, transl. W. Hooper, M. D., (London: Albion Press, 1810), p. 146
- ^ "Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Helvétius, Claude Adrien". Encyclopædia Britannica. Vol. 13 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 254–255". 8 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2024.
- ^ Grossman, M. (1926), The Philosophy of Helvétius, Bureu of Publications, Teachers College, Columbia University, NYC
- ^ Crimmins, James E. (2011), Utilitarian Philosophy and Politics: Bentham’s Later Years, London: Continuum
- ^ Mehring, Franz (1962), Karl Marx: The Story of His Life. Translated by Edward Fitzgerald. The University of Michigan Press.
- ^ Passmore, John. (1973), Perfectibility of Man. Dictionary of the History of Ideas: Studies of Select Pivotal Ideas. Vol. III. Edited by Philip P. Wiener. New York: Charles Scribner’s Son içinde ss. 463-476.
- ^ Cassirer, E., Koelln, F., Pettegrove, J., & Gay, P. (1951), The Philosophy of the Enlightenment. Princeton; Oxford: Princeton University Press
- ^ Hobbes, Thomas. (2007), Leviathan. Çeviren: Semih Lim. Yapı Kredi Yayınları.
- ^ Aristoteles De Anima: 429b.
- ^ Locke, John .(2000), İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme, I.-II. Kitap. Çeviren: Meral Delikara Topçu. Ankara: Öteki Yayınevi.
- ^ Rousseau, Jean-Jacques, (2009), Emile ya da Eğitim Üzerine. Çeviren: Yaşar Avunç. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- ^ Helvétius, Claude. Adrien. (1810b), De l’Homme. Eng. tr., 2 Vols. With life of author by William Mudford, Albion Press.
- ^ Helvétius, Claude. Adrien. (1810b), De l’Homme, Vol.1: 280.
- ^ Locke ,John. (2004), Eğitim Üzerine Düşünceler. Çeviren: Hakan Zengin. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- ^ Yolton, John W. (1993), A Locke Dictionary. Oxford: Blackwell.
- ^ Locke, John. (1999), Tabiat Kanunu Üzerine Denemeler. İsmail Çetin. İstanbul: Paradigma.
- ^ Locke, John (1989), Some Thoughts Concerning Education. Edited by John W. Yolton and Jean S. Yolton: paragraf 100, 101, 102, 217 (Clarendon Edition of the Works of John Locke). Oxford: Oxford University Press
 | Bir Fransız filozof ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Claude Adrien Helvetius 26 Subat 1715 26 Aralik 1771 Aydinlanma Cagi nin onemli dusunurlerinden biri olup Encyclopedie nin hazirlanmasina katki yapmis olan Fransiz filozoftur Claude Adrien HelvetiusDogumu26 Ocak 1715 1715 01 26 Paris FransaOlumu26 Aralik 1771 56 yasinda FransaCagi18 yuzyil felsefesiBolgesiBati felsefesiOkuluFaydacilik MaddecilikIlgi alanlariEtik Siyaset felsefesiEtkilendikleri Locke CondillacEtkiledikleri Beccaria Bentham Marx Helvetius insan zihninin tum entelektuel guclerini Condillac inkine benzer bir indirgeyici analizle duyum ya da duyu algisina indirgeme girisimiyle un kazanmistir Insan hayatini ve hareketlerini etkileyen en onemli iki unsurun aci ve haz oldugunu ileri surer De l Esprit Ruh Uzerine ve De l Homme Insan Uzerine eserlerinde herkesin esit ogrenme kapasitesi ile dogdugu zihnin tum melekelerinin basit duyumlara indirgenebilecegi erdem ve yetenegin egitimin bir sonucu oldugu ve egitimin her seye kadirligi gibi basli tezleri egitimde esitlik problemi acisindan icerdigi sonuclar cercevesinde tartismistir Butun bireylerin dogustan esit yapabilirliklere sahip olmasi nedeniyle egitim imkanlari ve cevresel sartlar tamamen veya neredeyse tamamen esitlenirse egitimin sonuclarin da esitlenebilir oldugunu savunur YasamiHelvetius 1715 te Paris te dunyaya gelmistir Babasi ve dedesi hekimdir Dayisi gibi vergi toplayicisidir Henuz 23 yasindayken Kralicenin jestiyle bircok vilayette vergi toplayarak uc yilda hatiri sayilir bir servetin sahibi olmustur 1751 de fakir ama soylu bir ailenin kiziyla evlenmistir Isi sebebiyle surekli seyahat halinde olan Helvetius icinde yasadigi Aydinlanma doneminin Montesquieu Rousseau D Alembert Diderot gibi entelektuelleri ile fikir alisverisinde bulunmus onlarin etkisiyle radikal fikirler gelistirmistir Diderot ve D Alembert in baskanliginda kurulan unlu Ansiklopedi projesine maddi katkilar yapmistir Sonrasinda fikirleri de Ansiklopedi de yer almistir 1758 de De l Esprit Zihin Uzerine adli eseri yayinlanmistir Grossman a gore bu eser 18 yuzyilda Rousseau nun Emile i disinda halkin ilgisini en cok ceken sivil ve dini otoritelerden en cok tepki goren eserdir Eser engizisyon baspiskopos rahip ve ozellikle de parlamento gibi otoriteler tarafindan ateistik materyalist gunahkar ahlaksiz ve baltalayici bulunmus ve yaktirilmistir Helvetius Ingiltere ve Prusya ya seyahatlerde bulunmustur Yasaminin son 12 yilini goruslerini gelistirmeye ve temellendirmeye adamistir 1771 de olmustur Olumunden bir yil sonra 1772 de De l Homme Insan uzerine yayinlanmistir Egitimin her seye kadir oldugu savunusuyla dikkat ceken kitap yer yer Rousseau nun Emile ide ortaya koydugu egitim uzerine dusuncelere gonderme yaparak tum insanlarin esit ogrenme kapasitesine sahip olduguna dair varsayimi savunmustur Eser bu yonuyle De l Esprit in aksine yuceltilmistir Eserin temel konusu egitimi tartismak olsa da ayni zamanda yonetim ve politika uzerine de genis yorumlar bulunmaktadir Helvetius onemli dusunurleri de etkilemistir Onun De l Esprit i Cesare Beccaria yi ve onun araciligiyla da Ingiliz faydacilarini ozellikle Jeremy Bentham i etkilemistir Bentham onun icin kahin tanrisal gibi ovucu sozler soylemis kendisini fayda ilkesine goturdugunu belirtmistir Franz Mehring e gore Marx Paris te calisirken Fransiz materyalistleri ile tanisir Marx a gore Helvetius ve Holbach materyalizmi sosyal yasama tasirlar insan zekasinin dogal esitligini savunurlar ve aklin ilerleyisi ile sanayinin ilerleyisi arasinda esasli birligi gosterirler insanin dogal iyiligini egitimin her seye kadirligini vurgularlar Marx a gore onlarin ogretileri gercek humanizm dir ve komunizmin toplumsal temeli dir FikirleriDonemi ve Insan Dogasi Anlayisi Helvetius un insanlarin temel esitligine dair gorusu onun insan dogasina dair gorusunden kaynaklanir Insan dogasina dair onun zamaninda yaygin olan gorusleri uc gruba ayirabiliriz Insan dogasi 1 duzeltilemez bir bicimde kotudur 2 ne iyidir ne de kotudur bos bir sayfa gibidir ve 3 iyidir lekesizdir Bu goruslerden birincisi en eskisi en koklusu ve en otoriteridir Birinci gorus tipik ifadesini Augustinus un etkisiyle Hiristiyanligin bir doktrini haline gelen Hiristiyanligin Ilk Gunah dogmasinda bulur Bu goruse gore Adem ve Havva nin isledigi Ilk Gunah butun insan soyuna gecmistir ve insanlar sadece Tanri nin inayetiyle kurtulabilirler kendi cabalariyla kurtulamazlar Insanlari egitim yoluyla fanatizmden cehaletten hurafelerden kurtarmayi amaclayan Aydinlanmacilarin bu yondeki cabalarini beyhude hale getiren bu gorus Ernst Cassirer in isaret ettigi gibi butun aydinlanma dusunurlerinin hedefe aldigi ortak dusman dir Bu gorus sekuler terimlerle Hobbes tarafindan da savunulur Kokleri Aristoteles te olan ikinci gorus Locke un adiyla ozdeslesmis gibidir Tipik ifadesini bos levha tabula rasa metaforunda bulur Buna gore insanlar ne kotu ne de iyi egilimlerle dogarlar Onlari iyi ya da kotu yapan kendi dislarindaki ya da cevreden aldiklari etkilerdir Insan cevre onun ustunde iyi etkiler yaparsa iyi kotu etkiler yaparsa kotu olur Cevre iyi etkiler yapacak sekilde duzenlenirse Ilk Gunah ogretisinin iddiasinin aksine insanlari iyi yapmak mumkundur Ucuncu gorus Rousseau nun adiyla bilinir Rousseau ya gore Her sey Yaratici nin elinden ciktiginda iyidir insanoglunun elinde bozulur Ona gore sadece kotuluk disaridan gelir Egitimciye dusen sey insani iyi yapmak degil kotu olmasini engellemektir Helvetius a gore de cocugun zihni dogdugunda bostur o dogustan gelen herhangi bir bilgi ile dogmaz Insan dogasinda Rousseau nun iddia ettigi gibi moral standartlar acisindan iyi sayilan seylere de Hiristiyanligin Ilk Gunah dogmasinin iddia ettigi gibi kotu sayilan seylere de bir egilim yoktur Insanlar fikirleri ve tutkulari olmadan dogarlar Dogustan erdem de erdemsizlik de yoktur Taklitci ve uysaldirlar Egilip bukulebilir sekil alabilirler Aliskanliklari ve karakterleri aldiklari orneklerin ve talimatlarin bir sonucudur Dolayisiyla Rousseau nun insanin dogustan kotu olmadigi tezini kabul eder fakat iyi oldugu tezini reddeder Helvetius bos levha gorusunu benimser ve onu Locke ta oldugundan daha radikal hale getirir Cunku birinci olarak Locke un gorusleri Hiristiyanligin Ilk Gunah dogmasina karsi radikal olsa da yeteri kadar radikal degildir Locke bir yandan insan zihninin bos bir sayfa oldugunu insanin iyi ya da kotu olmasinda egitimin belirleyici oldugunu vurgularken bunun insanlarin onda dokuzu icin gecerli oldugunu soyler onda birinin istisna olusturdugunu soyler Gerci diger insanlarin yardimina gereksinim duymayan fiziksel ve ruhsal bakimdan dogustan guclu insanlar vardir dogal yetenekleri onlari dogumlarindan itibaren mukemmeliyete tasir ve sansli bedenlerinin avantajiyla mucizeler yaratabilirler Ancak bu tur ornekler az gorulur Ikincisi Locke a gore zihin tamamen bos degildir Zihinde aktif hale gelmek icin duyu verilerinin uyarmasini bekleyen ve onlarin islenmesini saglayan dusunme soyutlama akil yurutme birlestirme ayirma gibi bazi yetiler vardir Ona gore eger insan aklini ve tabiatin dogustan kendine verdigi yetileri uygun bir sekilde kullanirsa kendisine odevlerini ogretecek bir ogretmen ve onlari hatirlatacak bir nasihatci olmadan onun tabiat kanununun bilgisini elde etmesi mumkundur Ucuncusu cocuklarda bireysel yetenek ve mizac farkliliklarini da kabul eder Ona gore yabani ya da yumusak atilgan ya da urkek merhametli ya da gaddar disa donuk ya da ice kapanik olmak dogustandir Insan her seyi denemis bile olsa terazinin kefesi doganin belirledigi yone dogru agir basacaktir Kaynakca Helvetius Claude Adrien Treatise on Man His Intellectual Faculties and his Education transl W Hooper M D London Albion Press 1810 p 146 Chisholm Hugh ed 1911 Helvetius Claude Adrien Encyclopaedia Britannica Vol 13 11th ed Cambridge University Press pp 254 255 8 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2024 Grossman M 1926 The Philosophy of Helvetius Bureu of Publications Teachers College Columbia University NYC Crimmins James E 2011 Utilitarian Philosophy and Politics Bentham s Later Years London Continuum Mehring Franz 1962 Karl Marx The Story of His Life Translated by Edward Fitzgerald The University of Michigan Press Passmore John 1973 Perfectibility of Man Dictionary of the History of Ideas Studies of Select Pivotal Ideas Vol III Edited by Philip P Wiener New York Charles Scribner s Son icinde ss 463 476 Cassirer E Koelln F Pettegrove J amp Gay P 1951 The Philosophy of the Enlightenment Princeton Oxford Princeton University Press Hobbes Thomas 2007 Leviathan Ceviren Semih Lim Yapi Kredi Yayinlari Aristoteles De Anima 429b Locke John 2000 Insanin Anlama Yetisi Uzerine Bir Deneme I II Kitap Ceviren Meral Delikara Topcu Ankara Oteki Yayinevi Rousseau Jean Jacques 2009 Emile ya da Egitim Uzerine Ceviren Yasar Avunc Istanbul Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Helvetius Claude Adrien 1810b De l Homme Eng tr 2 Vols With life of author by William Mudford Albion Press Helvetius Claude Adrien 1810b De l Homme Vol 1 280 Locke John 2004 Egitim Uzerine Dusunceler Ceviren Hakan Zengin Istanbul Morpa Kultur Yayinlari Yolton John W 1993 A Locke Dictionary Oxford Blackwell Locke John 1999 Tabiat Kanunu Uzerine Denemeler Ismail Cetin Istanbul Paradigma Locke John 1989 Some Thoughts Concerning Education Edited by John W Yolton and Jean S Yolton paragraf 100 101 102 217 Clarendon Edition of the Works of John Locke Oxford Oxford University Press Bir Fransiz filozof ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz