Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cumhuriyetin ilanı, hukukî olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 29 Ekim 1923 günü gerçekleşen oturumunda Mustafa Kemal'in hazırladığı anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesiyle Türk devletinin yönetim şeklinin cumhuriyet olarak belirlenmesidir.
| Cumhuriyetin ilanı | |
|---|---|
| Tarih | 29 Ekim 1923) |
| Saat | 20.30(yaklaşık) |
| Konum | Türkiye Büyük Millet Meclisi Ankara, Türkiye |
| Diğer adı | 29 Ekim 1339 tarihli ve 364 sayılı Kanun'un kabulü |
| Neden |
|
| Sonuç |
|
Daha geniş anlamıyla cumhuriyetin ilanı, Türk toplumunu çağdaşlaştırmayı amaçlayan Atatürk Devrimleri'nin bir parçasıdır, diğer yenileşme ve reformların da önünü açan bir siyasal inkılap hareketidir.
"29 Ekim 1339 (1923) tarih ve 364 sayılı Teşkilât-ı Esasîye Kanununun Bazı Mevaddının Tavzihan Tadiline Dair Kanun" ile 1921 Teşkilât-ı Esasîye Kanunu'nun altı maddesinde (1, 2, 4, 10, 11 ve 12. maddeler) değişiklik yapılmış; birinci maddesi şu şekilde değiştirilmiştir:
"Hâkimiyet, bilâkaydü şart Milletindir. İdare usûlü halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir. Türkiye Devletinin şekl-i Hükûmeti, Cumhuriyettir."
Anayasanın diğer maddelerinde yapılan değişiklikler ile cumhurbaşkanlığı makamı oluşturulmuş; cumhurbaşkanının Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kendi üyeleri arasından seçileceği öngörülmüş; hükûmetin kuruluş usulü değiştirilmiştir. Hükûmetin kuruluş şeması bakımından meclis hükûmeti sisteminden vazgeçilerek parlamenter sisteme geçilmiştir.
Arka plan
Osmanlı Devleti, 1876 yılına kadar mutlak monarşi ile yönetilmiştir. Bu dönemde padişahlık kurumu, halk üzerinde mutlak bir egemenlik sürdürmüştür.Tanzimat dönemiyle beraber, cumhuriyet düşüncesinden söz edilmeye başlanmışsa da Osmanlı aydınları meşrutiyetin kurulmasını yeterli görmüşlerdi; meşrutiyetin daha ilerisine gidilmedi veya talep edilmedi. Osmanlı Devleti, 1876-1878 ve 1908-1918 yılları arasında meşrutiyet rejimiyle idare edildi.
Osmanlı Devleti'nin yıkılması ile sonuçlanan I. Dünya Savaşı'nın ardından Mustafa Kemal Paşa önderliğinde başlatılan ulusal mücadelenin, daha ilk yıllarından itibaren artık yönetimde halk iradesinin egemen olacağı açıkça ilan edilmiştir.Erzurum Kongresi'nin ardından 23 Temmuz 1919 tarihinde yayımlanan bildirinin 3. maddesindeki "Ulusal kuvvetleri etkin ve ulusal iradeyi egemen kılmak esastır." kararı bu anlayışın bir ifadesiydi.
Ulusal iradeyi somut olarak gösterecek meclis, İstanbul'un işgal edilip Meclis-i Mebûsan'ın dağıtılması üzerine Büyük Millet Meclisi adıyla 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplandı. Olağanüstü yetkilerle donatılmış 390 kişilik meclisin başkanı, aynı zamanda hükûmet ve devlet başkanı olarak görevlendirilmişti.
Meclisin 20 Ocak 1921'de kabul ettiği ve bir anayasa niteliğinde olan Teşkilât-ı Esâsîye Kanunu başlıklı yasa ile egemenliğin Türk ulusuna ait olduğu ilan edildi. Saltanat hükûmetinin kendini hâlâ Türk ulusunun temsilcisi saymasına karşı bir tepki olarak meclis, 1 Kasım 1922'de aldığı kararla saltanatı kaldırdı.
Birinci meclisin seçimin yenilenmesine karar vererek 1 Nisan 1923'te dağılmasından sonra yeni meclis toplanıncaya kadar Mustafa Kemal'in direktifi ile yeni bir anayasa tasarısı hazırlıkları başlamıştır. Mevcut anayasa, ulusal iradenin Türk ulusuna ait olduğunu, bu iradeyi ulus adına temsil yetkisinin meclise devredildiğini onaylamıştı ancak devletin yönetim şeklini ve başkentini ilan etmemişti. Yeni anayasa tasarısı hazırlıkları sırasında Mustafa Kemal, çevresindekilerle cumhuriyetin ilanı ile ilgili görüşmeler yapmıştır. Mustafa Kemal'in Avusturya'nın Neue Freie Presse gazetesinin muhabirine 22 Eylül 1923'te verdiği ve Türkçe bir özeti ilk defa İkdam gazetesinde yayımlanan demeçte, muhabirin sorusu üzerine ilk defa cumhuriyet kelimesini açıkça ortaya atması ülkede ve yurtdışında büyük yankı uyandırdı. Ekim 1923'te İsmet Paşa ve bir grup mebus Ankara'nın hükûmet merkezi olarak kabul edilmesi yolunda bir kanun teklifi verdi. 13 Ekim 1923'te TBMM'de kabul edilen tek maddelik yasa ile Ankara, devletin başkenti oldu. Devlet merkezinin İstanbul olacağı yolundaki çekişmelere son veren bu yasa ile cumhuriyetin ilanı için de bir adım atılmış oldu.
Süreç
Hükûmet bunalımı
1 Kasım 1922'den itibaren artık saltanatın olmadığı ülke, meclis hükûmeti tarafından yönetilmekteydi. Bu hükûmet sisteminde her bakan meclis tarafından seçildiğinden uyumsuz kişilerin bir araya geldiği hükûmet biçimine yol açmaktaydı; ayrıca her bir bakanlık için uzun süren tartışmalar yaşanmaktaydı. Yeni Meclis seçildikten sonra kurulan İcra Vekilleri Heyeti'nin üyeleri bu şartlar altına çalışmanın güçlüklerinden şikayetçi idi. Hükûmetin zayıflığı, 23 Ekim'de net bir şekilde ortaya çıktı. Aynı zamanda Dahiliye Vekili olan İcra Vekilleri Heyeti Başkanı Fethi Bey, Dahiliye Vekilliğini Ferit Tek Bey'e bırakmak istemiş ancak meclis bunu kabul etmeyerek Erzincan milletvekili Sabit Bey'i seçmişti. TBMM ikinci başkanı Ali Fuat Bey de görevi bırakmak isteyip yerine Yusuf Kemal Bey'i aday göstermiş ancak meclis kabul etmeyerek Rauf Bey'i seçmiştir.
Bu durum üzerine Meclis Başkanı Mustafa Kemal, 25 Ekim 1923 akşamı hükûmeti Çankaya'da topladı. Toplantıda, Vekiller Heyeti'nin istifa etmesine ve yeni seçilecek Vekiller Heyeti'nde görev almamasına karar verildi. Böylece ülkeyi Cumhuriyet rejiminin ilanına götürecek bir hükûmet bunalımı oluşturuldu.[]
Anayasa değişiklik tasarısı
27 Ekim 1923'te Vekiller Heyeti'nin istifası TBMM'de okunduktan sonra, yeni bir vekiller heyeti kurma yolunda çalışmalar başladı. Muhalefetin yeni hükûmet kurma çabasında bir sonuç alınamadı. 28 Ekim'de Çankaya Köşkü'ndeki akşam yemeğinde İsmet Paşa, Fethi Bey, Kazım Paşa (Özalp),Kemalettin Sami Paşa, Halit Paşa, Rize mebusu Fuat ve Afyon mebusu Ruşen Eşref Bey'i misafir olarak ağırlayan Mustafa Kemal Paşa, kabine bunalımından çıkma yolu üzerine görüştü ve misafirlerine "yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz" dedi. Yemekten sonra Mustafa Kemal Paşa ve İsmet Paşa birlikte kanun tasarısını hazırladı.[]
Halk Fırkası Grubu toplantısı
Mecliste 29 Ekim 1923 sabahı toplanan Halk Fırkası Grubu kabine değişikliği için görüşmelere başladı. Görüşmelerin çıkmaza girmesi üzerine Mustafa Kemal Paşa'nın meselenin halli için görevlendirilmesine karar verildi. Çözüm için bir saat izin isteyen Mustafa Kemal, bir saat sonra kürsüye çıkarak yönetim biçiminin Cumhuriyet olması halinde hükûmet bunalımlarının yaşanmayacağının, bunun için rejimin Cumhuriyet olarak tescil edilmesi ve yönetim biçiminin buna göre düzenlenmesi gerektiğini ifade etti ve anayasa değişikliği teklifini sundu. Fırka toplantısında yapılan konuşmaların ardından teklifin önce bütünü, sonra ayrı ayrı maddeleri okunarak kabul edildi.
Meclis toplantısı
Halk Fırkası Grubunun toplantısından hemen sonra meclis toplantısı açıldı. Meclis başka konularla meşgul olurken, teklif edilen kanun tasarısı Kanun-ı Esasî Encümeni tarafından usulen incelenip tutanağı hazırlandı.[] Kanun, birçok konuşmacının "Yaşasın Cumhuriyet!" sesleriyle alkışlanan konuşmalarıyla kabul edildi.[] Ardından cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. 158 üyenin oybirliği ile Ankara Milletvekili Gazi Mustafa Kemal cumhurbaşkanı seçildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . Anadolu Ajansı. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2021.
- ^ "Teşkilât-ı Esasiye Kanunu'nun Bazı Mevadının Tavzihan Tâdiline dair Kanun" (PDF). 1923. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
- ^ a b c d Dinç, Sait. (PDF). Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi web sitesi, 1 Eylül 2008. 30 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.
- ^ Gözler, Kemal. "1921 Teşkilât-ı Esasîye Kanunu". Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2000 say 44-55'ten alınmıştır. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.
- ^ a b c d Muzaffer, Erendil (Temmuz 1986). "Atatürk ve Demokrasi" (PDF). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 2 (6). 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.
- ^ a b c d e f Hamza, Eroğlu (Temmuz 2003). "Türkiye Cumhuriyetinin İlânı" (PDF). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 9 (56). 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.
- ^ a b Aymalı, Ömer. . Dunyabulteni.net Tarih Dosyası, 29 Ekim 2011. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ "Kâzım Fikri Özalp (1882-1968)". Atatürk Ansiklopedisi. 16 Şubat 2021. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2023.
- ^ Atatürk, Mustafa Kemal (1989). Nutuk - Söylev. II. Cilt: 1920 - 1927. Türk Tarih Kurumu yayınları XXIII. dizi (10. bas.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. s. 1068. ISBN .
- ^ a b Atatürk, Kemal. . Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2004 (Bugünkü dille yayına hazırlayan: Zeynep Korkmaz). 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 15 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cumhuriyetin ilani hukuki olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 29 Ekim 1923 gunu gerceklesen oturumunda Mustafa Kemal in hazirladigi anayasa degisikligi teklifinin kabul edilmesiyle Turk devletinin yonetim seklinin cumhuriyet olarak belirlenmesidir Cumhuriyetin ilaniTarih29 Ekim 1923 100 yil once 1923 10 29 Saat20 30 yaklasik KonumTurkiye Buyuk Millet Meclisi Ankara TurkiyeDiger adi29 Ekim 1339 tarihli ve 364 sayili Kanun un kabuluNedenDevletin seklinin belirlenmesi gerekliligi 27 Ekim 1923 te Hukumetin istifasiyla olusan kabine bunalimiSonucTurkiye Cumhuriyeti nin kurulmasi Mustafa Kemal Pasa nin oy birligiyle cumhurbaskani secilmesi Ismet Pasa ya basvekillik gorevinin verilmesi Daha genis anlamiyla cumhuriyetin ilani Turk toplumunu cagdaslastirmayi amaclayan Ataturk Devrimleri nin bir parcasidir diger yenilesme ve reformlarin da onunu acan bir siyasal inkilap hareketidir 29 Ekim 1339 1923 tarih ve 364 sayili Teskilat i Esasiye Kanununun Bazi Mevaddinin Tavzihan Tadiline Dair Kanun ile 1921 Teskilat i Esasiye Kanunu nun alti maddesinde 1 2 4 10 11 ve 12 maddeler degisiklik yapilmis birinci maddesi su sekilde degistirilmistir Hakimiyet bilakaydu sart Milletindir Idare usulu halkin mukadderatini bizzat ve bilfiil idare etmesi esasina mustenittir Turkiye Devletinin sekl i Hukumeti Cumhuriyettir Anayasanin diger maddelerinde yapilan degisiklikler ile cumhurbaskanligi makami olusturulmus cumhurbaskaninin Turkiye Buyuk Millet Meclisi tarafindan kendi uyeleri arasindan secilecegi ongorulmus hukumetin kurulus usulu degistirilmistir Hukumetin kurulus semasi bakimindan meclis hukumeti sisteminden vazgecilerek parlamenter sisteme gecilmistir Arka planOsmanli Devleti 1876 yilina kadar mutlak monarsi ile yonetilmistir Bu donemde padisahlik kurumu halk uzerinde mutlak bir egemenlik surdurmustur Tanzimat donemiyle beraber cumhuriyet dusuncesinden soz edilmeye baslanmissa da Osmanli aydinlari mesrutiyetin kurulmasini yeterli gormuslerdi mesrutiyetin daha ilerisine gidilmedi veya talep edilmedi Osmanli Devleti 1876 1878 ve 1908 1918 yillari arasinda mesrutiyet rejimiyle idare edildi Osmanli Devleti nin yikilmasi ile sonuclanan I Dunya Savasi nin ardindan Mustafa Kemal Pasa onderliginde baslatilan ulusal mucadelenin daha ilk yillarindan itibaren artik yonetimde halk iradesinin egemen olacagi acikca ilan edilmistir Erzurum Kongresi nin ardindan 23 Temmuz 1919 tarihinde yayimlanan bildirinin 3 maddesindeki Ulusal kuvvetleri etkin ve ulusal iradeyi egemen kilmak esastir karari bu anlayisin bir ifadesiydi Ulusal iradeyi somut olarak gosterecek meclis Istanbul un isgal edilip Meclis i Mebusan in dagitilmasi uzerine Buyuk Millet Meclisi adiyla 23 Nisan 1920 de Ankara da toplandi Olaganustu yetkilerle donatilmis 390 kisilik meclisin baskani ayni zamanda hukumet ve devlet baskani olarak gorevlendirilmisti Meclisin 20 Ocak 1921 de kabul ettigi ve bir anayasa niteliginde olan Teskilat i Esasiye Kanunu baslikli yasa ile egemenligin Turk ulusuna ait oldugu ilan edildi Saltanat hukumetinin kendini hala Turk ulusunun temsilcisi saymasina karsi bir tepki olarak meclis 1 Kasim 1922 de aldigi kararla saltanati kaldirdi Birinci meclisin secimin yenilenmesine karar vererek 1 Nisan 1923 te dagilmasindan sonra yeni meclis toplanincaya kadar Mustafa Kemal in direktifi ile yeni bir anayasa tasarisi hazirliklari baslamistir Mevcut anayasa ulusal iradenin Turk ulusuna ait oldugunu bu iradeyi ulus adina temsil yetkisinin meclise devredildigini onaylamisti ancak devletin yonetim seklini ve baskentini ilan etmemisti Yeni anayasa tasarisi hazirliklari sirasinda Mustafa Kemal cevresindekilerle cumhuriyetin ilani ile ilgili gorusmeler yapmistir Mustafa Kemal in Avusturya nin Neue Freie Presse gazetesinin muhabirine 22 Eylul 1923 te verdigi ve Turkce bir ozeti ilk defa Ikdam gazetesinde yayimlanan demecte muhabirin sorusu uzerine ilk defa cumhuriyet kelimesini acikca ortaya atmasi ulkede ve yurtdisinda buyuk yanki uyandirdi Ekim 1923 te Ismet Pasa ve bir grup mebus Ankara nin hukumet merkezi olarak kabul edilmesi yolunda bir kanun teklifi verdi 13 Ekim 1923 te TBMM de kabul edilen tek maddelik yasa ile Ankara devletin baskenti oldu Devlet merkezinin Istanbul olacagi yolundaki cekismelere son veren bu yasa ile cumhuriyetin ilani icin de bir adim atilmis oldu SurecHukumet bunalimi 3 Kasim 1923 tarihli Resimli Gazete de Cumhuriyetin Ilani 1 Kasim 1922 den itibaren artik saltanatin olmadigi ulke meclis hukumeti tarafindan yonetilmekteydi Bu hukumet sisteminde her bakan meclis tarafindan secildiginden uyumsuz kisilerin bir araya geldigi hukumet bicimine yol acmaktaydi ayrica her bir bakanlik icin uzun suren tartismalar yasanmaktaydi Yeni Meclis secildikten sonra kurulan Icra Vekilleri Heyeti nin uyeleri bu sartlar altina calismanin gucluklerinden sikayetci idi Hukumetin zayifligi 23 Ekim de net bir sekilde ortaya cikti Ayni zamanda Dahiliye Vekili olan Icra Vekilleri Heyeti Baskani Fethi Bey Dahiliye Vekilligini Ferit Tek Bey e birakmak istemis ancak meclis bunu kabul etmeyerek Erzincan milletvekili Sabit Bey i secmisti TBMM ikinci baskani Ali Fuat Bey de gorevi birakmak isteyip yerine Yusuf Kemal Bey i aday gostermis ancak meclis kabul etmeyerek Rauf Bey i secmistir Bu durum uzerine Meclis Baskani Mustafa Kemal 25 Ekim 1923 aksami hukumeti Cankaya da topladi Toplantida Vekiller Heyeti nin istifa etmesine ve yeni secilecek Vekiller Heyeti nde gorev almamasina karar verildi Boylece ulkeyi Cumhuriyet rejiminin ilanina goturecek bir hukumet bunalimi olusturuldu kaynak belirtilmeli Anayasa degisiklik tasarisi 27 Ekim 1923 te Vekiller Heyeti nin istifasi TBMM de okunduktan sonra yeni bir vekiller heyeti kurma yolunda calismalar basladi Muhalefetin yeni hukumet kurma cabasinda bir sonuc alinamadi 28 Ekim de Cankaya Kosku ndeki aksam yemeginde Ismet Pasa Fethi Bey Kazim Pasa Ozalp Kemalettin Sami Pasa Halit Pasa Rize mebusu Fuat ve Afyon mebusu Rusen Esref Bey i misafir olarak agirlayan Mustafa Kemal Pasa kabine bunalimindan cikma yolu uzerine gorustu ve misafirlerine yarin Cumhuriyet ilan edecegiz dedi Yemekten sonra Mustafa Kemal Pasa ve Ismet Pasa birlikte kanun tasarisini hazirladi daha iyi kaynak gerekli Halk Firkasi Grubu toplantisi Mecliste 29 Ekim 1923 sabahi toplanan Halk Firkasi Grubu kabine degisikligi icin gorusmelere basladi Gorusmelerin cikmaza girmesi uzerine Mustafa Kemal Pasa nin meselenin halli icin gorevlendirilmesine karar verildi Cozum icin bir saat izin isteyen Mustafa Kemal bir saat sonra kursuye cikarak yonetim biciminin Cumhuriyet olmasi halinde hukumet bunalimlarinin yasanmayacaginin bunun icin rejimin Cumhuriyet olarak tescil edilmesi ve yonetim biciminin buna gore duzenlenmesi gerektigini ifade etti ve anayasa degisikligi teklifini sundu Firka toplantisinda yapilan konusmalarin ardindan teklifin once butunu sonra ayri ayri maddeleri okunarak kabul edildi Meclis toplantisi Halk Firkasi Grubunun toplantisindan hemen sonra meclis toplantisi acildi Meclis baska konularla mesgul olurken teklif edilen kanun tasarisi Kanun i Esasi Encumeni tarafindan usulen incelenip tutanagi hazirlandi kaynak belirtilmeli Kanun bircok konusmacinin Yasasin Cumhuriyet sesleriyle alkislanan konusmalariyla kabul edildi kaynak belirtilmeli Ardindan cumhurbaskanligi secimi yapildi 158 uyenin oybirligi ile Ankara Milletvekili Gazi Mustafa Kemal cumhurbaskani secildi Ayrica bakinizTurkiye Cumhuriyeti nin Yuzuncu YiliKaynakca Anadolu Ajansi 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2021 Teskilat i Esasiye Kanunu nun Bazi Mevadinin Tavzihan Tadiline dair Kanun PDF 1923 30 Mart 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Ekim 2023 a b c d Dinc Sait PDF Cukurova Universitesi Turkoloji Arastirmalari Merkezi web sitesi 1 Eylul 2008 30 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Aralik 2016 Gozler Kemal 1921 Teskilat i Esasiye Kanunu Bursa Ekin Kitabevi Yayinlari 2000 say 44 55 ten alinmistir 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Aralik 2016 a b c d Muzaffer Erendil Temmuz 1986 Ataturk ve Demokrasi PDF Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi 2 6 20 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Aralik 2016 a b c d e f Hamza Eroglu Temmuz 2003 Turkiye Cumhuriyetinin Ilani PDF Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi 9 56 2 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Aralik 2016 a b Aymali Omer Dunyabulteni net Tarih Dosyasi 29 Ekim 2011 20 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2016 Kazim Fikri Ozalp 1882 1968 Ataturk Ansiklopedisi 16 Subat 2021 29 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ekim 2023 Ataturk Mustafa Kemal 1989 Nutuk Soylev II Cilt 1920 1927 Turk Tarih Kurumu yayinlari XXIII dizi 10 bas Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi s 1068 ISBN 978 975 16 0195 7 a b Ataturk Kemal Ataturk Arastirma Merkezi Ankara 2004 Bugunku dille yayina hazirlayan Zeynep Korkmaz 6 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2016 Arsivlenmis kopya PDF 15 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Temmuz 2020