Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Danişmendli Beyliği, 1080–1178 yılları arasında Sivas merkez olmak üzere Çorum, Tokat, Niksar, Amasya, Malatya, Elazığ, Kayseri şehirleri civarında kurulmuş bir Anadolu beyliğidir. II. Kılıçarslan tarafından yıkılmıştır. İlk başkenti Niksar olup sonraki başkenti Sivas'tır. Anadolu Selçuklu Devleti'ne katılan ilk Türk beyliğidir.
Danişmend Danişmend Danişmendliler Beyliği | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1080-1178 | |||||||||
 1097 yılında Danişmendliler Beyliği | |||||||||
| Başkent | Niksar, daha sonra Sivas | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Türkçe | ||||||||
| Hükûmet | Beylik | ||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Dinar | ||||||||
| |||||||||
Adı
Danişmend'in kelime anlamı Farsçada "bilgili adam" olup, İbnü'l-Esîr gerçek adı Taylu olan gazinin Türklere muallimlik yaptığı için danişmend unvanı alıp melikliğe dek yükseltildiğini bildirmiştir. Dönemin kaynaklarında tam adı "Melik-i Muazzam Danişmend Ahmed Gazi bin Ali et-Türkmâni" şeklinde zikredilmektedir. Kaynaklarda beyliğin kurucusu Danişmend Gazi'nin Azerbaycan'da Arrân ve civarında yaşayan bir Türkmen ailesine mensup olduğu belirtilmektedir. Birinci Haçlı Seferi tarihi hakkında kendi dönemiyle ilgili bilgi veren en önemli tarihçilerinden Albertus Aquensis ve 12. yüzyıl tarihçilerinden Sur başpiskoposu Willelmus Tyrensis de Danişmendlilerin Türk asıllı bir hanedan olduğunu belirtmektedirler.[] İbn Hamdun ve İzzeddin İbn Şeddad, Danişmend Gazi'nin Türkiye Selçuklu Devleti'nin kurucusu Süleyman Şah'ın dayısı olduğunu söylemektedir. Beyliği Edessalı Mateos "Tanismanios", Bizanslı tarihçi Nikitas Honiatis ise "Persarmen Taismanios" olarak anmıştır. Khoanites'İn verdiği "İran Ermenileri" tanımlamasının beyliğin kökenine dair tartışmaları beraberinde getirmiş beyliğin adının Danişmendlilerin kısmen hüküm sürdüğü eski Armeniakon Themasına mı, aşiret ya da hanedanın soyuna mı vurgu yaptığı kesinlik kazanmamıştır.
Kuruluş yılları
Kaynaklarda adı "Melik-i Muazzam Danişmendli Ahmed Gazi bin Ali et-Türkmâni" şeklinde geçen Danişmend Ahmed Gazi, Sultan Alparslan'ın 1064 yılında çıktığı Kafkasya seferi sırasında orduya katılmış ve bu tarihten itibaren Alparslan'ın hizmetine girmiştir.Malazgirt Savaşı'na da katılan Danişmend Gazi, zaferin kazanılmasında önemli rol oynadı. 1080 yılında Bizanslılardan Sivas'ı aldı ve Danişmendli Hanedanını kurdu.
Sivas’ı bir üs olarak kullanan Danişmend Gâzi; Çavuldur, Tursan, Kara Doğan, Osmancık, İltekin ve Karatekin adlı emirleriyle Amasya, Tokat, Niksar, Kayseri, Zamantı, Develi ve Çorum’u fethederek, beyliğine kattı. Birinci Haçlı Seferi'nde başkenti İznik'i kaybederek Anadolu içlerine çekilen I. Kılıçarslan'ın yardımına koştu. I. Kılıçarslan'a Haçlılarla yaptığı Eskişehir Savaşı'nda destek sağladı. Haçlılar bu savaşı kazanarak Anadolu içlerine ilerlemeye devam ettiler. Ancak Danişmendlilerin ve Anadolu'daki diğer Türk birliklerinin saldırıları sonucu Haçlı orduları kuvvetlerinin büyük bir bölümünü kaybettiler.
Danişmentliler 1100 yılında Bizans Devletinden bağımsız olan hüküm süren Malatya'yı kuşattılar. Antakya'yı ele geçirerek Antakya Prensliği'ni kurmuş olan Haçlı hükümdarı Boemondo, Malatya'nın yardımına koştu. Ancak yenilerek, Danişmendlilerin eline tutsak düştü. Malatya 1103 yılında Danişmendlilerin eline geçti. Danişmend Gazi, elinde esir bulunan Boemondo’yu iki yüz altmış bin dinar karşılığı serbest bıraktı. Ancak bu hareketi, I. Kılıçarslan’la arasını açtı. Maraş civarında yapılan savaşta yenilen Danişment Gazi, 1104 yılında öldü. Beyliğin başına oğlu Melik Gazi geçti.
Danişmendli mimari eserleri
- Kayseri Ulu Camii (1143)
- Niksar Ulu Camii (1145)
- Kayseri Gülük Camii ve medreseleri
- Amasya Halifet Gazi Türbesi
- Melik Gazi Türbesi (1164)
- Tokat Yağıbasan Medresesi (1152)
- Niksar Yağıbasan Medresesi (1158)
Danişmendlilerin listesi ve soyağacı
| Danişmend Gazi (ö. 1084) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İsmail | Gümüştekin Gazi (ö. 1104) | İbrahim | Yağısıyan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Melik Emir Gazi (ö. 1134) | Sungur | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Melik Muhammed (ö. 1143) | Nizameddin Yağıbasan (ö. 1164) | Yağan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zünnun | Zülkarneyn | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ Abdulkerim Özaydın, Danişmend Gazi 16 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., İslam Ansiklopedisi, Cilt 8, Sayfa 468
- ^ Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi 1 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Genesis Yayınları. Ankara, 2011. 2. Baskı s. 453-55. . Yazar Öztürk, ayrıca Danişmendiler ile Pavlusçular ve bugünkü Alevi toplumu arasında bağlantı kurmaya çalışmıştır
- ^ Danişmend Oğulları'nın Dinî ve Millî Siyaseti, Prof Mikail Bayram, (Selçuk Üniversitesi Tarih Bölümü), Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 131, Bağlantı 12 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- Bosworth, Clifford Edmund (2004) The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual, Edinburgh University Press, s.215, Online31 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Danismendli Beyligi 1080 1178 yillari arasinda Sivas merkez olmak uzere Corum Tokat Niksar Amasya Malatya Elazig Kayseri sehirleri civarinda kurulmus bir Anadolu beyligidir II Kilicarslan tarafindan yikilmistir Ilk baskenti Niksar olup sonraki baskenti Sivas tir Anadolu Selcuklu Devleti ne katilan ilk Turk beyligidir DanismendDanismend Danismendliler Beyligi1080 11781097 yilinda Danismendliler BeyligiBaskentNiksar daha sonra SivasYaygin dil ler TurkceHukumetBeylik 1075 1084Danismend Gazi 1084 1104Melik Gazi 1104 1134Yagibasan 1134 1164ZunnunTarihce Kurulusu1080 Dagilisi1178Para birimiDinarOnculler ArdillarBuyuk Selcuklu Devleti Anadolu Selcuklu DevletiAdiDanismend in kelime anlami Farscada bilgili adam olup Ibnu l Esir gercek adi Taylu olan gazinin Turklere muallimlik yaptigi icin danismend unvani alip meliklige dek yukseltildigini bildirmistir Donemin kaynaklarinda tam adi Melik i Muazzam Danismend Ahmed Gazi bin Ali et Turkmani seklinde zikredilmektedir Kaynaklarda beyligin kurucusu Danismend Gazi nin Azerbaycan da Arran ve civarinda yasayan bir Turkmen ailesine mensup oldugu belirtilmektedir Birinci Hacli Seferi tarihi hakkinda kendi donemiyle ilgili bilgi veren en onemli tarihcilerinden Albertus Aquensis ve 12 yuzyil tarihcilerinden Sur baspiskoposu Willelmus Tyrensis de Danismendlilerin Turk asilli bir hanedan oldugunu belirtmektedirler kaynak belirtilmeli Ibn Hamdun ve Izzeddin Ibn Seddad Danismend Gazi nin Turkiye Selcuklu Devleti nin kurucusu Suleyman Sah in dayisi oldugunu soylemektedir Beyligi Edessali Mateos Tanismanios Bizansli tarihci Nikitas Honiatis ise Persarmen Taismanios olarak anmistir Khoanites In verdigi Iran Ermenileri tanimlamasinin beyligin kokenine dair tartismalari beraberinde getirmis beyligin adinin Danismendlilerin kismen hukum surdugu eski Armeniakon Themasina mi asiret ya da hanedanin soyuna mi vurgu yaptigi kesinlik kazanmamistir Kurulus yillari1097 yilinda Danismendli Devleti ve komsulari Kaynaklarda adi Melik i Muazzam Danismendli Ahmed Gazi bin Ali et Turkmani seklinde gecen Danismend Ahmed Gazi Sultan Alparslan in 1064 yilinda ciktigi Kafkasya seferi sirasinda orduya katilmis ve bu tarihten itibaren Alparslan in hizmetine girmistir Malazgirt Savasi na da katilan Danismend Gazi zaferin kazanilmasinda onemli rol oynadi 1080 yilinda Bizanslilardan Sivas i aldi ve Danismendli Hanedanini kurdu Sivas i bir us olarak kullanan Danismend Gazi Cavuldur Tursan Kara Dogan Osmancik Iltekin ve Karatekin adli emirleriyle Amasya Tokat Niksar Kayseri Zamanti Develi ve Corum u fethederek beyligine katti Birinci Hacli Seferi nde baskenti Iznik i kaybederek Anadolu iclerine cekilen I Kilicarslan in yardimina kostu I Kilicarslan a Haclilarla yaptigi Eskisehir Savasi nda destek sagladi Haclilar bu savasi kazanarak Anadolu iclerine ilerlemeye devam ettiler Ancak Danismendlilerin ve Anadolu daki diger Turk birliklerinin saldirilari sonucu Hacli ordulari kuvvetlerinin buyuk bir bolumunu kaybettiler Danismentliler 1100 yilinda Bizans Devletinden bagimsiz olan hukum suren Malatya yi kusattilar Antakya yi ele gecirerek Antakya Prensligi ni kurmus olan Hacli hukumdari Boemondo Malatya nin yardimina kostu Ancak yenilerek Danismendlilerin eline tutsak dustu Malatya 1103 yilinda Danismendlilerin eline gecti Danismend Gazi elinde esir bulunan Boemondo yu iki yuz altmis bin dinar karsiligi serbest birakti Ancak bu hareketi I Kilicarslan la arasini acti Maras civarinda yapilan savasta yenilen Danisment Gazi 1104 yilinda oldu Beyligin basina oglu Melik Gazi gecti Danismendli mimari eserleriKayseri Ulu Camii 1143 Niksar Ulu Camii 1145 Kayseri Guluk Camii ve medreseleri Amasya Halifet Gazi Turbesi Melik Gazi Turbesi 1164 Tokat Yagibasan Medresesi 1152 Niksar Yagibasan Medresesi 1158 Danismendlilerin listesi ve soyagaci Danismend Gazi o 1084 Ismail Gumustekin Gazi o 1104 Ibrahim Yagisiyan Melik Emir Gazi o 1134 Sungur Melik Muhammed o 1143 Nizameddin Yagibasan o 1164 Yagan Zunnun Zulkarneyn Kaynakca Abdulkerim Ozaydin Danismend Gazi 16 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Islam Ansiklopedisi Cilt 8 Sayfa 468 Ozhan Ozturk Pontus Antik Cag dan Gunumuze Karadeniz in Etnik ve Siyasi Tarihi 1 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Genesis Yayinlari Ankara 2011 2 Baski s 453 55 ISBN 978 605 54 1017 9 Yazar Ozturk ayrica Danismendiler ile Pavluscular ve bugunku Alevi toplumu arasinda baglanti kurmaya calismistir Danismend Ogullari nin Dini ve Milli Siyaseti Prof Mikail Bayram Selcuk Universitesi Tarih Bolumu Turkiyat Arastirmalari Dergisi 131 Baglanti 12 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarBosworth Clifford Edmund 2004 The New Islamic Dynasties A Chronological and Genealogical Manual Edinburgh University Press s 215 Online31 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce