Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Damğan veya Mehmandust Savaşı - Damgan şehri yakınlarında 29 Eylül'den 5 Ekim 1729'a kadar süren bir savaş. Savaş Safevi devleti ile Afganlar arasında gerçekleşmiştir. Savaş, Nadir Han ve Safevi yönetimi için önemli bir zaferle sonuçlandı, ancak Eşref Han'ın İran'daki yönetimi henüz tamamen sona ermedi. Bu muharebeyi, II. Tahmasb'ı tahta çıkarmak için başarılı seferler izledi. Damğan Savaşı'ndan sonra Murchekhort Savaşı gerçekleşti. Murchekhort, İsfahan yakınlarındaki bir köydü ve savaş Safevilerin zaferiyle sonuçlandı. Bu iki muharebe sonucunda Afgan Gilzay hanedanının imparatorluk tahtındaki kısa süreli saltanatı sona erdi. Hotakiler, günümüz Afganistan'ının güney kısmını kapsayan kendi topraklarına sürüldüler.
| Damğan veya Mehmandust Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nadir'in Seferleri | |||||||||
 Nadir'in kuvvetlerinin Afganlara ateş açmasını yansıtan illüstrasyon | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Safevîler |  Hotakîler | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Nadir Han Lütf Ali Han Tahmasb Han Celair Fetali Han Kayani Latif Han | Eşref Han Hotaki Muhammed Seydal Nasrulla Han Zebardust Han | ||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
| 25.000 | 40.000-50.000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 3.000 veya 4.000 | 12.000 | ||||||||
Damğan Savaşı, Nadir Han'ın askeri sisteminin eski tarz süvari tabanlı ordulardan çok daha üstün olduğunu kanıtladı. Afgan ordusu eski tarz bir süvari ordusuydu. Damğan Savaşı'ndan sonra Eşref Han bu sorunu çözmeye çalıştı ancak bulduğu çözümler yeterli olmadı ve Murchekhort Savaşı'nda da yenildi.
Savaşın arka planı
Ana muharebeden bir gün önce II. Tahmasb, Nadir Han'a savaşı kazanırsa onu kendi kız kardeşiyle evlendireceğine söz verdi.
Eşref Hotaki, bir askeri darbeyle selefi Mir Mahmud Hotaki'yi askeri darbeyle devirerek iktidara geldi. Alt bir ordu ile üstün Osmanlı ordusuna karşı büyük başarılar elde etti ve onları mağlup etti. Ancak daha sonra Osmanlılarla bir anlaşmaya vardı. Bu anlaşmaya göre Eşref Han, Safevi İmparatorluğu'nun batı topraklarını Osmanlı İmparatorluğu'na verdi ve karşılığında onların desteğini kazandı. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu Eşref Han Hotaki'yi imparatorluğunun meşru hükümdarı olarak tanıdı.
Bu sırada Nadir Han ve II. Tahmasb, Eşref Han'a karşı mücadelede imparatorluğun kuzey doğusunda kendilerine bir üs kurmakla meşguldüler. Nadir'in Herat'a yürüdüğünü haber alan Eşref Han, 30.000 kişilik bir kuvvetle İsfahan'dan ayrıldı ve Ağustos 1729'da Horasan'a yürüyüşe başladı. C. Hanvey'e göre Eşref, Tahran, Kum, Kaşan ve Kazvin'in silahlı nüfusuna evlerini terk etmelerini ve yerleşim yerlerinden uzak durmalarını emretti. Aksi takdirde öldürülebilirler. Bununla Eşref, Nadir ile savaş halindeyken adı geçen şehirlerin nüfusunun Afganlara karşı ayaklanmasını engellemeye çalıştı. Hatta Eşref'in İsfahan şehrinde gerçekleştirdiği cinayetler ve katliamlar sonucunda şehrin nüfusu önemli ölçüde azalmış ve sadece 200 kişilik bir grup şehri kontrol etmek için tutulmuştur.
Eşref, Nadir doğuda bir Afgan kabilesi olan Abdallarla savaşırken Horasan'ı ele geçireceğini umuyordu. Ancak olaylar Eşref'in beklediği gibi olmadı. Nadir, Herat'ı fethetti ve Eşref, Horasan'a ulaşmadan önce Meşhed'e döndü. Eşref'in kendisine yaklaştığı haberini aldıktan sonra Nadir, birliklerine 12 Eylül 1729'da Sebzevar'da toplanmalarını emretti.
Bu arifede Eşref Simnan'a ulaştı ve onu kuşattı. Simnan hakimi, Eşref'in askeri sefere başladığını haber alır almaz, Şah Tahmasib ve Nadir'e kendisine yardım etmesi için haber saldı. Aksi takdirde Simnan'nın Eşref'in birliklerine direnmesi mümkün değildi. Simnan hakimi bu vilayetin ele geçirilmesinin Horasan'ın savunmasını zorlaştırabileceğini belirtti. Nadir bu sonuca razı oldu ve temsilcilerini Simnan hakimine gönderdi. Nadir Simnan hakimie ve halkına yardım edeceğine söz verdi. Aynı zamanda onları Eşref'e karşı daha iyi bir direniş göstermeye çağırdı.
Bu zamana kadar ordusu 40.000'e yükseldi, Nadir'in ordusu ise 25.000 savaşçıya sahipti. "Alam Ara-ye Naderi"ye göre Eşref'in topladığı asker sayısı 100 bin kişiydi. Ancak bu sayının gerçekliği tartışmalıdır. Eşref, Simnan'ı kuşatmak için küçük bir kuvvet bıraktıktan sonra Şahrud'a doğru yürüdü. Nadir'in birlikleri Nişabur ve Sebzevar üzerinden Damğan'a doğru ilerledi. Eşref önce Simnan'ı ele geçirmek ve ardından Nadir'in güçleriyle savaşa girmek istedi. Eşref bu amaçla önce Simnan yakınlarındaki Seyyid Ali kalesini ele geçirdi, ardından Simnan'ın kendisini kuşattı. Seman kuşatma altındayken Eşref'e Nadir'in Bistam'a ulaştığı bilgisi verildi. Bu sırada Nadir, Şahrud bölgesinde kamp kurdu. Nadir buradan 500 kişilik bir grupla Muhammed Han Mamuye'yi istihbarat için gönderdi. Eşref Han da istihbarat ekibi gönderdi. Bu gruplar Şahrud'un güneydoğusunda bir araya geldi. Muhammed Han galip geldi ve sorgulama için 14 Afgan'ı ele geçirdi. Bu esirlerden gerekli bilgileri alan Nadir, kampın yerini değiştirerek yeni kamp yeri olarak Dehmolla köyünü seçti.
"Tarih-e Cahanqoşa-ye Naderi"nin yazarı, savaş başlamadan önce Eşref'in Nadir'in toplarını ele geçirmeyi planladığını yazıyor. Bu niyeti gerçekleştirmek için Seydal Hana bir görev vermiş ve Seydal Han bu görevi yerine getirmek için Bistam'dan bir rehber almıştır. Onlar aracılığıyla Nadir'in birliklerinin yerini gözden geçirdi. Tüm birlikler surların içinde konuşlanamadığı için toplar surların dışında kaldı. Ancak Seydal Han, Nadir'in toplarını ele geçirmeyi başaramadı. Ertesi sabah, Nadir'in birlikleri ilerlemeye başladığında, Seydal Han da uzaklaştı ve Mehmandust yakınlarındaki Eşref'in ana kuvvetlerine katıldı.
Savaş
Hizalamalar ve savaş öncesi manevralar
2. Nader bu zamanı topçu hattını piyade yolu üzerinde yüksek bir zemine yerleştirmek için kullanır.
3. Eşref ordusuna son bir saldırı emri verir, ancak ordusu Safevi tüfek ve topçularının yoğun ateşi altında kalır.
4. Piyadelerini toplayan Nadir, Afgan ordusunun merkezine saldırır ve onu ikiye böler.
Nadir ordusunu 4 gruba ayırdı, görevlerini belirledi ve uygun mevzilere yerleştirdi. Bir grup çerhçinin eşlik ettiği Nadir Afgan savaşçılarının savaş öncesi oluşumunu bizzat gözlemledi. Eşref'in birliklerinin oluşumunu gözlemledikten sonra, topçu birliklerini birliklerinin çevresine yerleştirdi. Nadir, Afgan birliklerinin sağ kanadındaki tepenin önemli bir konuma sahip olduğunu biliyordu ve birkaç topla o tepeye gitti. Nadir, birliklerinin emir almadan savaşa girmesini yasakladı.
29 Eylül sabahı Eşref Han ordusunu geleneksel düzende düzenledi. Ordusunu merkez, sol ve sağ kanat olmak üzere 3 parçaya ayırdı. Eşref zaferden o kadar emindi ki Safevi ordusunun dağıtılmasından sonra Tahmasb ve Nadir'i ele geçirmek için ordusundan 2-3 bin kişilik bir grubu ayırdı. Sol kanat Seydal Han'ın komutası altındaydı. Sağ kanat komutanlığına Mahamman Amin Han atandı. Bu kanatlar ve merkez birliklerin plana göre Safevi ordusuna saldırması ve ezmesi gerekiyordu. Küçük bir grup yedekte tutuldu. Plana göre, ana kuvvetler Safevi ordusunu kaçmaya zorladıktan sonra, bu süvari birliği onları takip edip yok edecekti.
Eşref ayrıca Nadir'in ordusuna arkadan ve kanatlardan sürpriz bir saldırı planladı. "Alam Ara-ye Naderi"nin yazarı da Eşref'in generallerinden Seydal Han'ın Nadir'in birliklerinin arkasından saldırma girişimini doğruluyor. Bunu önceden sezen Nadir, bu saldırıyı önlemek için Mir Abutalib Han ve Muhammedali Han'ı generallerinden ayırdı ve ordusunu dairesel bir düzende düzenledi. Bu generaller Seydal Han'ın saldırısını engelledi ve Muhammedali Han onları kamplarına kadar kovaladı. Nadir, ileri kuvvetlerini ordunun sol kanadındaki Tal tepelerine yerleştirdi. Doğu ordularının geleneğinin aksine Nadir Han, topçu kuvvetlerini piyade birliklerinin arkasına yerleştirdi. Eşref Han'ın birlikleri, Nadir Han'ın muhafızlarının pozisyonlarını gözden kaçırmıştı. Muhafızlar tepelerin yakınında, onların önlerinde yerleştirildiler. Afgan sol kanadı, Nadir'in öncüsü ile çatıştıktan sonra, onları takip etmek yerine ana hatta doğru geri çekildiler. Daha sonra Eşref Han 40.000 kişilik süvarisine Safevi ordusuna saldırmasını emretti. Afgan süvarileri, tepenin yakınında toplanan Safevi ordusuna kısa sürede büyük bir hızla yaklaştı.
Afgan saldırısının püskürtülmesi
Afgan birliklerine tepeye yerleştirilen Safevi topları ateş etti. Savaş sırasında topların dumanı beyaz bir bulut oluşturdu. İlk topçu ateşi sonucunda 300-400 Afgan süvarisi "dilimlenmiş salatalık gibi yere serildi". Arkadan ve kanatlardan taarruz başarısız olduktan sonra, Eşref merkezden ana taarruzu gerçekleştirmeye başladı. Safevi subayları, Afganlar muhafızlara kanatlardan saldırdıktan sonra tüfekçilere ateş etmemelerini emretti. Afganlar yaklaştıktan sonra (yaklaşık birkaç 10 metre uzaklıktan) ateş emri verildi. Nadir'in deneyimli muhafızları tarafından yıllarca mükemmelleştirilen ve savaşlarda kullanılan bu strateji, etkinliğini bir kez daha kanıtlamıştır. Safevi topçularının ve muhafızlarının ateş açması sonucunda Afganların cephe hatları ciddi zayiatlarla karşılaşdı. Arkadan gelen Afgan savaşçılar, lağıma düşüyor ve arkadaşlarının kalıntılarının üzerinden atlayarak saldırıyordu. Afgan mevzilerine isabetli bir şekilde isabet eden topların ateşi sonucunda Afgan safları duman ve sisle kaplanırken, ordu saflarında karışıklık meydana geldi. Afgan savaş bayrağının ve bayrak taşıyıcısının vurulması Afganlar arasında paniğe neden oldu. Bu kaos sırasında Eşref Han'ın karargahı Safevi toplarıyla vuruldu ve Eşref'in atlarının çoğu telef oldu. Bu andan itibaren karargah toplarla vurulmaya başlandı. Afgan topçusu geleneksel zamburaklardı. Zamburakların temel zayıflığı, bir deveye monte edildiklerinden isabetlerinin zayıf olması ve büyük toplar tarafından kolayca hedef alınabilmeleriydi. Kısa bir süre sonra, Afganların topçuları Safeviler tarafından ele geçirildi ve Afgan ordusu topçu desteğinden yoksun bırakıldı.
Nadir'in merkeze saldırısı
Nadir Han'ın karşı saldırısı muhafızlar tarafından gerçekleştirildi. Eşref'in ordusunun merkezine doğru saldırdı. Afganların elindeki topçu birlikleri de orta kısımda toplanmıştı. Böylece saha savaşları başladı. Safevi ordusu Afganları merkeze doğru çekilmeye zorladı. Nadir'in komutanlarından İsmail Han Hazima ve liderliğindeki tüfekçiler, Afgan topçularının saflarını bile vurdular. Onlara eşlik eden süvarilerin beklenmedik bir şekilde hücum etmesi ile Afganlara bir darbe daha indirildi. Her iki taraftan aldıkları darbelerle şaşkın olan Eşref, savaşın gerginliğine dayanamadı.
Kısa bir süre sonra Afgan ordusu dağıldı ve savaşçılar kaçmaya başladı. Nadir Han'ın elinde tuttuğu Afşar atlıları kaçan orduyu kilometrelerce kovalasa da Eşref'i yakalamak mümkün olmadı. Nadir Han, ileride bir pusu kurulmasından korktuğu için Safevi ordusunun büyük kısmının bu kısa süreli takibe katılmasına izin vermedi.
"Alam Ara-ye Naderi"nin yazarına göre, bu zaferden son derece mutlu olan II. Şah Tahmasb, zaferle dönen Nadir'in alnını öperek, kendisine ve savaşçılarına şükranlarını ifade etti. Nadir ve savaşçıları Şah tarafından değerli hediyelerle ödüllendirilirken, savaş alanında kalan Afgan serveti de generaller arasında paylaştırıldı.
Sonuç
Savaş alanında 12.000 askerini kaybeden Eşref Han, büyük bir hızla batıya doğru ilerlemeye başladı. O batıda sonraki savaşlara kadar kayıplarını gidermeyi düşünüyordu. Yol üzerinde Hvar vadisinde Safevi ordusuna karşı pusu kurmuştu. Varamin'e geri çekilen Eşref, böyle bir savaşın Hvar vadisinde gerçekleşmesinin uygun olduğunu düşündü. O vadi iki dağ arasındaydı ve sınırlı erişime sahipti. Çok sayıda birlik orada savaşmaya uygun değildi. Geçidi ve yüksekleri koruyarak Safevi ordusuna büyük bir darbe indirmek mümkün olacaktı. Planın uygulanması, Tahran'ın eski Afgan valisi İslam Han'a emanet edildi. Ancak Afganlar yine yenildi.
Bu yenilgilere kadar ülkede hiçbir gücün Afganlara karşı koyamayacağı düşünülüyordu. Eşref, özellikle Osmanlılara karşı kazandığı zaferden sonra kolayca kazanacağına inanmış, kendi gücüne olan güveni artmıştır. Damğan'daki yenilgi hızla imparatorluğa yayıldı ve Tahran'daki Afgan güçleri de şehri boşalttı ve Eşref'e katıldı.
Bundan sonra Nadir ve II. Tahmasb, yürüyüşün sonraki kaderi hakkında karar vermek zorundaydılar. Nadir, yeni kuvvetler toplamak için Meşhed'e dönmeyi teklif ederken, Tahmasb batıya - başkente gitmek istedi. Tahmasib'in teklifi reddedildikten sonra kamptan ayrıldı, ancak daha sonra Nadir'in gönderdiği elçiler onu vazgeçirerek geri gönderdiler. Nadir, Tahran şehrinde Tahmasb'dan ayrılarak yürüyüşe devam etti.
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yayınlar
- Mehman Süleymanov. Nadir şah. Tehran, 2010. 740 səh.
Kaynakça
- ^ Ferrier, J. P. (1858). History of the Afghans. Murray. s. 61. Erişim tarihi: 30 Eylül 2010.
J.P.Ferrier.
- ^ a b Axworthy(2009), The Sword of Persia, p. 89.
- ^ Gözalova, Nigar; Bağırov, Ekrem (2018). 18. yüzyılın 30'lu ve 40'lı yıllarında Nadir Şah Afşar'ın Bağdat seferleri. Bakü: Elm və Təhsil.
- ^ Cabbarov, Elçin (2013). Nadir Şah Afşar. Bakü: Nurlar.
- ^ a b Mehman Süleymanov 2010, s. 156
- ^ a b Mehman Süleymanov 2010, s. 157
- ^ Mehman Süleymanov 2010, s. 161
- ^ Muhammed Hüseyin Kuddusi (1999). Nadir şah.
- ^ Michael Axworthy (2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, p. 131. I. B. Tauris
- ^ Mehman Süleymanov 2010, s. 162
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Damgan veya Mehmandust Savasi Damgan sehri yakinlarinda 29 Eylul den 5 Ekim 1729 a kadar suren bir savas Savas Safevi devleti ile Afganlar arasinda gerceklesmistir Savas Nadir Han ve Safevi yonetimi icin onemli bir zaferle sonuclandi ancak Esref Han in Iran daki yonetimi henuz tamamen sona ermedi Bu muharebeyi II Tahmasb i tahta cikarmak icin basarili seferler izledi Damgan Savasi ndan sonra Murchekhort Savasi gerceklesti Murchekhort Isfahan yakinlarindaki bir koydu ve savas Safevilerin zaferiyle sonuclandi Bu iki muharebe sonucunda Afgan Gilzay hanedaninin imparatorluk tahtindaki kisa sureli saltanati sona erdi Hotakiler gunumuz Afganistan inin guney kismini kapsayan kendi topraklarina surulduler Damgan veya Mehmandust SavasiNadir in SeferleriNadir in kuvvetlerinin Afganlara ates acmasini yansitan illustrasyonTarih29 Eylul 5 Ekim 1729BolgeHorasan Damgan yakinlarindaki Mehmandust koyuSebepII Tahmasib ve Nadir Han in Safevi tahtini Afganlardan geri alma istegiSonucKesin Safevi zaferiTaraflarSafevilerHotakilerKomutanlar ve liderlerNadir Han Lutf Ali Han Tahmasb Han Celair Fetali Han Kayani Latif HanEsref Han Hotaki Muhammed Seydal Nasrulla Han Zebardust HanCatisan birlikler25 00040 000 50 000Kayiplar3 000 veya 4 00012 000 Damgan Savasi Nadir Han in askeri sisteminin eski tarz suvari tabanli ordulardan cok daha ustun oldugunu kanitladi Afgan ordusu eski tarz bir suvari ordusuydu Damgan Savasi ndan sonra Esref Han bu sorunu cozmeye calisti ancak buldugu cozumler yeterli olmadi ve Murchekhort Savasi nda da yenildi Savasin arka planiAna muharebeden bir gun once II Tahmasb Nadir Han a savasi kazanirsa onu kendi kiz kardesiyle evlendirecegine soz verdi Esref Hotaki bir askeri darbeyle selefi Mir Mahmud Hotaki yi askeri darbeyle devirerek iktidara geldi Alt bir ordu ile ustun Osmanli ordusuna karsi buyuk basarilar elde etti ve onlari maglup etti Ancak daha sonra Osmanlilarla bir anlasmaya vardi Bu anlasmaya gore Esref Han Safevi Imparatorlugu nun bati topraklarini Osmanli Imparatorlugu na verdi ve karsiliginda onlarin destegini kazandi Ayrica Osmanli Imparatorlugu Esref Han Hotaki yi imparatorlugunun mesru hukumdari olarak tanidi Bu sirada Nadir Han ve II Tahmasb Esref Han a karsi mucadelede imparatorlugun kuzey dogusunda kendilerine bir us kurmakla mesgulduler Nadir in Herat a yurudugunu haber alan Esref Han 30 000 kisilik bir kuvvetle Isfahan dan ayrildi ve Agustos 1729 da Horasan a yuruyuse basladi C Hanvey e gore Esref Tahran Kum Kasan ve Kazvin in silahli nufusuna evlerini terk etmelerini ve yerlesim yerlerinden uzak durmalarini emretti Aksi takdirde oldurulebilirler Bununla Esref Nadir ile savas halindeyken adi gecen sehirlerin nufusunun Afganlara karsi ayaklanmasini engellemeye calisti Hatta Esref in Isfahan sehrinde gerceklestirdigi cinayetler ve katliamlar sonucunda sehrin nufusu onemli olcude azalmis ve sadece 200 kisilik bir grup sehri kontrol etmek icin tutulmustur Esref Nadir doguda bir Afgan kabilesi olan Abdallarla savasirken Horasan i ele gecirecegini umuyordu Ancak olaylar Esref in bekledigi gibi olmadi Nadir Herat i fethetti ve Esref Horasan a ulasmadan once Meshed e dondu Esref in kendisine yaklastigi haberini aldiktan sonra Nadir birliklerine 12 Eylul 1729 da Sebzevar da toplanmalarini emretti Bu arifede Esref Simnan a ulasti ve onu kusatti Simnan hakimi Esref in askeri sefere basladigini haber alir almaz Sah Tahmasib ve Nadir e kendisine yardim etmesi icin haber saldi Aksi takdirde Simnan nin Esref in birliklerine direnmesi mumkun degildi Simnan hakimi bu vilayetin ele gecirilmesinin Horasan in savunmasini zorlastirabilecegini belirtti Nadir bu sonuca razi oldu ve temsilcilerini Simnan hakimine gonderdi Nadir Simnan hakimie ve halkina yardim edecegine soz verdi Ayni zamanda onlari Esref e karsi daha iyi bir direnis gostermeye cagirdi Bu zamana kadar ordusu 40 000 e yukseldi Nadir in ordusu ise 25 000 savasciya sahipti Alam Ara ye Naderi ye gore Esref in topladigi asker sayisi 100 bin kisiydi Ancak bu sayinin gercekligi tartismalidir Esref Simnan i kusatmak icin kucuk bir kuvvet biraktiktan sonra Sahrud a dogru yurudu Nadir in birlikleri Nisabur ve Sebzevar uzerinden Damgan a dogru ilerledi Esref once Simnan i ele gecirmek ve ardindan Nadir in gucleriyle savasa girmek istedi Esref bu amacla once Simnan yakinlarindaki Seyyid Ali kalesini ele gecirdi ardindan Simnan in kendisini kusatti Seman kusatma altindayken Esref e Nadir in Bistam a ulastigi bilgisi verildi Bu sirada Nadir Sahrud bolgesinde kamp kurdu Nadir buradan 500 kisilik bir grupla Muhammed Han Mamuye yi istihbarat icin gonderdi Esref Han da istihbarat ekibi gonderdi Bu gruplar Sahrud un guneydogusunda bir araya geldi Muhammed Han galip geldi ve sorgulama icin 14 Afgan i ele gecirdi Bu esirlerden gerekli bilgileri alan Nadir kampin yerini degistirerek yeni kamp yeri olarak Dehmolla koyunu secti Tarih e Cahanqosa ye Naderi nin yazari savas baslamadan once Esref in Nadir in toplarini ele gecirmeyi planladigini yaziyor Bu niyeti gerceklestirmek icin Seydal Hana bir gorev vermis ve Seydal Han bu gorevi yerine getirmek icin Bistam dan bir rehber almistir Onlar araciligiyla Nadir in birliklerinin yerini gozden gecirdi Tum birlikler surlarin icinde konuslanamadigi icin toplar surlarin disinda kaldi Ancak Seydal Han Nadir in toplarini ele gecirmeyi basaramadi Ertesi sabah Nadir in birlikleri ilerlemeye basladiginda Seydal Han da uzaklasti ve Mehmandust yakinlarindaki Esref in ana kuvvetlerine katildi SavasHizalamalar ve savas oncesi manevralar 1 Nadir Tal Tepeleri ndeki sol kanadini korumak icin muhafiz birligini ileri gonderir 2 Nader bu zamani topcu hattini piyade yolu uzerinde yuksek bir zemine yerlestirmek icin kullanir 3 Esref ordusuna son bir saldiri emri verir ancak ordusu Safevi tufek ve topcularinin yogun atesi altinda kalir 4 Piyadelerini toplayan Nadir Afgan ordusunun merkezine saldirir ve onu ikiye boler Nadir ordusunu 4 gruba ayirdi gorevlerini belirledi ve uygun mevzilere yerlestirdi Bir grup cerhcinin eslik ettigi Nadir Afgan savascilarinin savas oncesi olusumunu bizzat gozlemledi Esref in birliklerinin olusumunu gozlemledikten sonra topcu birliklerini birliklerinin cevresine yerlestirdi Nadir Afgan birliklerinin sag kanadindaki tepenin onemli bir konuma sahip oldugunu biliyordu ve birkac topla o tepeye gitti Nadir birliklerinin emir almadan savasa girmesini yasakladi 29 Eylul sabahi Esref Han ordusunu geleneksel duzende duzenledi Ordusunu merkez sol ve sag kanat olmak uzere 3 parcaya ayirdi Esref zaferden o kadar emindi ki Safevi ordusunun dagitilmasindan sonra Tahmasb ve Nadir i ele gecirmek icin ordusundan 2 3 bin kisilik bir grubu ayirdi Sol kanat Seydal Han in komutasi altindaydi Sag kanat komutanligina Mahamman Amin Han atandi Bu kanatlar ve merkez birliklerin plana gore Safevi ordusuna saldirmasi ve ezmesi gerekiyordu Kucuk bir grup yedekte tutuldu Plana gore ana kuvvetler Safevi ordusunu kacmaya zorladiktan sonra bu suvari birligi onlari takip edip yok edecekti Esref ayrica Nadir in ordusuna arkadan ve kanatlardan surpriz bir saldiri planladi Alam Ara ye Naderi nin yazari da Esref in generallerinden Seydal Han in Nadir in birliklerinin arkasindan saldirma girisimini dogruluyor Bunu onceden sezen Nadir bu saldiriyi onlemek icin Mir Abutalib Han ve Muhammedali Han i generallerinden ayirdi ve ordusunu dairesel bir duzende duzenledi Bu generaller Seydal Han in saldirisini engelledi ve Muhammedali Han onlari kamplarina kadar kovaladi Nadir ileri kuvvetlerini ordunun sol kanadindaki Tal tepelerine yerlestirdi Dogu ordularinin geleneginin aksine Nadir Han topcu kuvvetlerini piyade birliklerinin arkasina yerlestirdi Esref Han in birlikleri Nadir Han in muhafizlarinin pozisyonlarini gozden kacirmisti Muhafizlar tepelerin yakininda onlarin onlerinde yerlestirildiler Afgan sol kanadi Nadir in oncusu ile catistiktan sonra onlari takip etmek yerine ana hatta dogru geri cekildiler Daha sonra Esref Han 40 000 kisilik suvarisine Safevi ordusuna saldirmasini emretti Afgan suvarileri tepenin yakininda toplanan Safevi ordusuna kisa surede buyuk bir hizla yaklasti Afgan saldirisinin puskurtulmesi Afgan birliklerine tepeye yerlestirilen Safevi toplari ates etti Savas sirasinda toplarin dumani beyaz bir bulut olusturdu Ilk topcu atesi sonucunda 300 400 Afgan suvarisi dilimlenmis salatalik gibi yere serildi Arkadan ve kanatlardan taarruz basarisiz olduktan sonra Esref merkezden ana taarruzu gerceklestirmeye basladi Safevi subaylari Afganlar muhafizlara kanatlardan saldirdiktan sonra tufekcilere ates etmemelerini emretti Afganlar yaklastiktan sonra yaklasik birkac 10 metre uzakliktan ates emri verildi Nadir in deneyimli muhafizlari tarafindan yillarca mukemmellestirilen ve savaslarda kullanilan bu strateji etkinligini bir kez daha kanitlamistir Safevi topcularinin ve muhafizlarinin ates acmasi sonucunda Afganlarin cephe hatlari ciddi zayiatlarla karsilasdi Arkadan gelen Afgan savascilar lagima dusuyor ve arkadaslarinin kalintilarinin uzerinden atlayarak saldiriyordu Afgan mevzilerine isabetli bir sekilde isabet eden toplarin atesi sonucunda Afgan saflari duman ve sisle kaplanirken ordu saflarinda karisiklik meydana geldi Afgan savas bayraginin ve bayrak tasiyicisinin vurulmasi Afganlar arasinda panige neden oldu Bu kaos sirasinda Esref Han in karargahi Safevi toplariyla vuruldu ve Esref in atlarinin cogu telef oldu Bu andan itibaren karargah toplarla vurulmaya baslandi Afgan topcusu geleneksel zamburaklardi Zamburaklarin temel zayifligi bir deveye monte edildiklerinden isabetlerinin zayif olmasi ve buyuk toplar tarafindan kolayca hedef alinabilmeleriydi Kisa bir sure sonra Afganlarin topculari Safeviler tarafindan ele gecirildi ve Afgan ordusu topcu desteginden yoksun birakildi Nadir in merkeze saldirisi Nadir Han in karsi saldirisi muhafizlar tarafindan gerceklestirildi Esref in ordusunun merkezine dogru saldirdi Afganlarin elindeki topcu birlikleri de orta kisimda toplanmisti Boylece saha savaslari basladi Safevi ordusu Afganlari merkeze dogru cekilmeye zorladi Nadir in komutanlarindan Ismail Han Hazima ve liderligindeki tufekciler Afgan topcularinin saflarini bile vurdular Onlara eslik eden suvarilerin beklenmedik bir sekilde hucum etmesi ile Afganlara bir darbe daha indirildi Her iki taraftan aldiklari darbelerle saskin olan Esref savasin gerginligine dayanamadi Kisa bir sure sonra Afgan ordusu dagildi ve savascilar kacmaya basladi Nadir Han in elinde tuttugu Afsar atlilari kacan orduyu kilometrelerce kovalasa da Esref i yakalamak mumkun olmadi Nadir Han ileride bir pusu kurulmasindan korktugu icin Safevi ordusunun buyuk kisminin bu kisa sureli takibe katilmasina izin vermedi Alam Ara ye Naderi nin yazarina gore bu zaferden son derece mutlu olan II Sah Tahmasb zaferle donen Nadir in alnini operek kendisine ve savascilarina sukranlarini ifade etti Nadir ve savascilari Sah tarafindan degerli hediyelerle odullendirilirken savas alaninda kalan Afgan serveti de generaller arasinda paylastirildi SonucSavas alaninda 12 000 askerini kaybeden Esref Han buyuk bir hizla batiya dogru ilerlemeye basladi O batida sonraki savaslara kadar kayiplarini gidermeyi dusunuyordu Yol uzerinde Hvar vadisinde Safevi ordusuna karsi pusu kurmustu Varamin e geri cekilen Esref boyle bir savasin Hvar vadisinde gerceklesmesinin uygun oldugunu dusundu O vadi iki dag arasindaydi ve sinirli erisime sahipti Cok sayida birlik orada savasmaya uygun degildi Gecidi ve yuksekleri koruyarak Safevi ordusuna buyuk bir darbe indirmek mumkun olacakti Planin uygulanmasi Tahran in eski Afgan valisi Islam Han a emanet edildi Ancak Afganlar yine yenildi Bu yenilgilere kadar ulkede hicbir gucun Afganlara karsi koyamayacagi dusunuluyordu Esref ozellikle Osmanlilara karsi kazandigi zaferden sonra kolayca kazanacagina inanmis kendi gucune olan guveni artmistir Damgan daki yenilgi hizla imparatorluga yayildi ve Tahran daki Afgan gucleri de sehri bosaltti ve Esref e katildi Bundan sonra Nadir ve II Tahmasb yuruyusun sonraki kaderi hakkinda karar vermek zorundaydilar Nadir yeni kuvvetler toplamak icin Meshed e donmeyi teklif ederken Tahmasb batiya baskente gitmek istedi Tahmasib in teklifi reddedildikten sonra kamptan ayrildi ancak daha sonra Nadir in gonderdigi elciler onu vazgecirerek geri gonderdiler Nadir Tahran sehrinde Tahmasb dan ayrilarak yuruyuse devam etti Ayrica bakinizNadir Sah II Tahmasb II Tahmasb in yeniden Safevi tahtina cikmasiKonuyla ilgili yayinlarMehman Suleymanov Nadir sah Tehran 2010 740 seh Kaynakca Ferrier J P 1858 History of the Afghans Murray s 61 Erisim tarihi 30 Eylul 2010 J P Ferrier a b Axworthy 2009 The Sword of Persia p 89 Gozalova Nigar Bagirov Ekrem 2018 18 yuzyilin 30 lu ve 40 li yillarinda Nadir Sah Afsar in Bagdat seferleri Baku Elm ve Tehsil erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Cabbarov Elcin 2013 Nadir Sah Afsar Baku Nurlar erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b Mehman Suleymanov 2010 s 156 a b Mehman Suleymanov 2010 s 157 Mehman Suleymanov 2010 s 161 Muhammed Huseyin Kuddusi 1999 Nadir sah erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Michael Axworthy 2009 The Sword of Persia Nader Shah from tribal warrior to conquering tyrant p 131 I B Tauris Mehman Suleymanov 2010 s 162