Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Diş çürüğü, bakterilerin ürettikleri asitle dişin sert yapısını oluşturan diş minesi, dentin ve sement tabakalarına hasar verdiği bir hastalıktır. Bu dokularda bakterilerin çalışması sonucu zamanla dişlerde kaviteler (oyulmuş boşluklar) meydana gelmektedir. İki grup bakterinin bunların meydana gelmesinden sorumlu olduğu düşünülmektedir: Streptococcus mutans ve Lactobacillus.
Dişin kimyasal yapısı ve çürüme süreci
Diş minesi ve esas olarak hidroksiapatit tuzlarından meydana gelir. Bu kalsiyum tuzu, asitlerin uzun süreli temasına karşı dayanıklı değildir ve olur yani çözünür.
Mine organik ve inorganik bölümlerden oluşur.
İnorganik bölüm (%95-98)+ Organik Bölüm (%1-2)+ S u = Kimyasal yapı
Dişin Kimyasal formülü:
Ca10(PO4)6(OH)2+2F- ------> Ca10(PO4)6F2+ 2 OH-
Yani, hidroksiapatit flor ile birleşerek hidroksiapatitten daha dayanıklı bir molekül olan Flor apatit oluştutur.
Çürüme reaksiyonu ise ortamdaki serbest H+ iyonlarınca başlatılır, dişteki kalsiyum dişten ayrışır. Şöyle ki:
Ca10(PO4)6(OH)2 + 8 H+ -----> 10 Ca+2 +6 HPO4 + 2 H2O
10 Ca+2 +6 HPO4 ise ayrışmış, bozunmuş olan diş yapısı yani çürüktür.
Diş çürüğü, bir başka ifadeyle, kimyasal olarak organik ve inorganik bölüm arasındaki dengenin bozulmasıdır. Organik ve inorganik bölümler birbirine sıkı biçimde bağlı (grift) olarak bulunurlar. Bu kenetlenmenin (matriksin, kristalli düzgün yapının) bozulması sonucu organik ve inorganik bölümler ayrışır ve inorganik bölümdeki iyonlar çözünerek ağız ortamına geçer.
Çürük Süreci
Streptococcus mutans adlı bakteri çürüğün başlangıcında en önemli role sahiptir. Bu bakteri salgıladığı bazı maddelerle diş yüzeyinin yapışkanlığını artırarak bakteriler ve gıda artıklarının diş yüzeyine daha kolay yapışmasına sebep olur.
Ağız içerisinde besin artıkları kaldıkça, mikroorganizmalara tutunacak daha fazla alan ve gıda sağlamış olur. Mikroorganizmalar bu besinleri kullanır ve metabolizmaları sonucu açığa çıkan asitler ağız "pH"sını düşürür. Yani ağız içerisindeki serbest H+ iyon konsantrasyonu artar. (5,5 >pH-tehlikeli pH sınırı)
H+ iyonları, Ca10(PO4)6(OH)2 (hidroksiapatit) molekülü içindeki (Ca) çekip alır ve inorganik kısmın çözünmesi () başlar. Bakterilerin izin verilen süre arttıkça bu olay da artarak devam eder ve geriye dönüş zorlaşır.
Çürük Formülü
Diş x Asit x Zaman = Çürük
Karbonhidrat x Bakteri = Asit
Kalsifiye diş yapısının bulunduğu alanlarda asitlerin bulunması ve asitlerin dişteki kalsiyum tuzlarını eritecek kadar uzun süre orada kalmasıyla çürük oluşur. Bu etmenlerden biri yok edilirse çürük oluşmaz.
Remineralizasyon
Ağız pH < 5,5 olduğunda, mine yüzeyinde çözünme başlar. ancak hemen çürük oluşmaz. pH kısa süre içerisinde normale dönerse tükürük içerisindeki kalsiyum yardımıyla olan kısım olur, yani açığa çıkan iyonlar geri döner ve pürüzlenen mine yüzeyini tekrar ederler.
Ancak, pH uzun süre 5,5 in altında bir değerde kalmışsa, oluşan demineralizasyon yetersiz kalır ve çürük riski artar. atrırmak için sunni olarak flor kullanılır. Flor, olarak veya evde diş macunu, çürük önleyici yardımıyla uygulanabilir. Flor, yine de olarak (ağızdan yutma yoluyla) alınabilir. Ancak flor tableti kullanımı veya florun yutulması, denilen ciddi bir duruma yol açabileceğinden muhakkak bir dişhekimi tarafından önerilmelidir.
Ağızdaki asidin kaynağı
İnsanlar, asitleri saf olarak tüketmezler. Limon, sirke, gibi bazı besinlerde bu asitler farklı bulunur. Ancak ağızdaki asidin temel kaynağı ağız içerisindeki bakterilerin fermentasyonudur.
Ağız içerisine şeker alımıyla bakteriler bu şeker beslenir ve atık olarak ortama "asit" sentez ederler. Glukoz gibi küçük şeker içeren gıdalar bu nedenle kabul edilir. gibi büyük molekküllü şekerle ise bakterilerce fermentasyona uğramadıklarından çürük nedeni değildirler. Günümüzde çürük önlemede tavsiye edilen gıdalar, şekersiz veya ksilitollü gıdalardır.
Meyve suyu, sirke ve meşrubat gibi birçok gıdada az bir miktar asit vardır. Eğer çivi veya bozuk para bir süre bu ürünlerin içinde bırakılırsa, ürünler aynı etkiyi gösterir.
Ağızdaki diş canlıdır. İçecekler ağızdan hızla geçerler ve tükürük bezleri asiti nötürleştirmek için hemen çalışmaya başlar
Diş yapısının çürük oluşumuna etkisi
Dişin anatomik ve histolojik özellikleri diş çürüklerinin oluşmasında etkilidir. Oluşumsal olarak kıvrımlı, girintili alanlara sahip olan dişler, bu girintilerde gıda artıkları ve bakteri birikimi artığından daha kolay çürürler.
dişler, normal (temas noktalarına) sahip olmadıklarından, buralarda biriken gıda artıkları nedeniyle daha kolay çürürler. Diş çekimi de "indirekt/ dolaylı" bir çürük hızlandırıcı etmendir. Bir diş çıkartıldığında, onunla temasta olan dişler bu boşluğa doğru hareketlenir. Bu da söz konusu dişlerin optimal kontak noktalarını bozarak gıda retantif alanlar meydana getirerek dolaylı yoldan çürük oluşumuna sebep olur.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dis curugu bakterilerin urettikleri asitle disin sert yapisini olusturan dis minesi dentin ve sement tabakalarina hasar verdigi bir hastaliktir Bu dokularda bakterilerin calismasi sonucu zamanla dislerde kaviteler oyulmus bosluklar meydana gelmektedir Iki grup bakterinin bunlarin meydana gelmesinden sorumlu oldugu dusunulmektedir Streptococcus mutans ve Lactobacillus Dis kokunde curukDisin kimyasal yapisi ve curume sureciDis minesi ve esas olarak hidroksiapatit tuzlarindan meydana gelir Bu kalsiyum tuzu asitlerin uzun sureli temasina karsi dayanikli degildir ve olur yani cozunur Mine organik ve inorganik bolumlerden olusur Inorganik bolum 95 98 Organik Bolum 1 2 S u Kimyasal yapi Disin Kimyasal formulu Ca10 PO4 6 OH 2 2F gt Ca10 PO4 6F2 2 OH Yani hidroksiapatit flor ile birleserek hidroksiapatitten daha dayanikli bir molekul olan Flor apatit olustutur Curume reaksiyonu ise ortamdaki serbest H iyonlarinca baslatilir disteki kalsiyum disten ayrisir Soyle ki Ca10 PO4 6 OH 2 8 H gt 10 Ca 2 6 HPO4 2 H2O 10 Ca 2 6 HPO4 ise ayrismis bozunmus olan dis yapisi yani curuktur Dis curugu bir baska ifadeyle kimyasal olarak organik ve inorganik bolum arasindaki dengenin bozulmasidir Organik ve inorganik bolumler birbirine siki bicimde bagli grift olarak bulunurlar Bu kenetlenmenin matriksin kristalli duzgun yapinin bozulmasi sonucu organik ve inorganik bolumler ayrisir ve inorganik bolumdeki iyonlar cozunerek agiz ortamina gecer Curuk SureciStreptococcus mutans adli bakteri curugun baslangicinda en onemli role sahiptir Bu bakteri salgiladigi bazi maddelerle dis yuzeyinin yapiskanligini artirarak bakteriler ve gida artiklarinin dis yuzeyine daha kolay yapismasina sebep olur Agiz icerisinde besin artiklari kaldikca mikroorganizmalara tutunacak daha fazla alan ve gida saglamis olur Mikroorganizmalar bu besinleri kullanir ve metabolizmalari sonucu aciga cikan asitler agiz pH sini dusurur Yani agiz icerisindeki serbest H iyon konsantrasyonu artar 5 5 gt pH tehlikeli pH siniri H iyonlari Ca10 PO4 6 OH 2 hidroksiapatit molekulu icindeki Ca cekip alir ve inorganik kismin cozunmesi baslar Bakterilerin izin verilen sure arttikca bu olay da artarak devam eder ve geriye donus zorlasir Curuk FormuluDis x Asit x Zaman Curuk Karbonhidrat x Bakteri Asit Kalsifiye dis yapisinin bulundugu alanlarda asitlerin bulunmasi ve asitlerin disteki kalsiyum tuzlarini eritecek kadar uzun sure orada kalmasiyla curuk olusur Bu etmenlerden biri yok edilirse curuk olusmaz RemineralizasyonAgiz pH lt 5 5 oldugunda mine yuzeyinde cozunme baslar ancak hemen curuk olusmaz pH kisa sure icerisinde normale donerse tukuruk icerisindeki kalsiyum yardimiyla olan kisim olur yani aciga cikan iyonlar geri doner ve puruzlenen mine yuzeyini tekrar ederler Ancak pH uzun sure 5 5 in altinda bir degerde kalmissa olusan demineralizasyon yetersiz kalir ve curuk riski artar atrirmak icin sunni olarak flor kullanilir Flor olarak veya evde dis macunu curuk onleyici yardimiyla uygulanabilir Flor yine de olarak agizdan yutma yoluyla alinabilir Ancak flor tableti kullanimi veya florun yutulmasi denilen ciddi bir duruma yol acabileceginden muhakkak bir dishekimi tarafindan onerilmelidir Agizdaki asidin kaynagiInsanlar asitleri saf olarak tuketmezler Limon sirke gibi bazi besinlerde bu asitler farkli bulunur Ancak agizdaki asidin temel kaynagi agiz icerisindeki bakterilerin fermentasyonudur Agiz icerisine seker alimiyla bakteriler bu seker beslenir ve atik olarak ortama asit sentez ederler Glukoz gibi kucuk seker iceren gidalar bu nedenle kabul edilir gibi buyuk molekkullu sekerle ise bakterilerce fermentasyona ugramadiklarindan curuk nedeni degildirler Gunumuzde curuk onlemede tavsiye edilen gidalar sekersiz veya ksilitollu gidalardir Meyve suyu sirke ve mesrubat gibi bircok gidada az bir miktar asit vardir Eger civi veya bozuk para bir sure bu urunlerin icinde birakilirsa urunler ayni etkiyi gosterir Agizdaki dis canlidir Icecekler agizdan hizla gecerler ve tukuruk bezleri asiti noturlestirmek icin hemen calismaya baslarDis yapisinin curuk olusumuna etkisiDisin anatomik ve histolojik ozellikleri dis curuklerinin olusmasinda etkilidir Olusumsal olarak kivrimli girintili alanlara sahip olan disler bu girintilerde gida artiklari ve bakteri birikimi artigindan daha kolay cururler disler normal temas noktalarina sahip olmadiklarindan buralarda biriken gida artiklari nedeniyle daha kolay cururler Dis cekimi de indirekt dolayli bir curuk hizlandirici etmendir Bir dis cikartildiginda onunla temasta olan disler bu bosluga dogru hareketlenir Bu da soz konusu dislerin optimal kontak noktalarini bozarak gida retantif alanlar meydana getirerek dolayli yoldan curuk olusumuna sebep olur Kaynakca