Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dolama veya paronişi, el ya da ayak tırnağının tabanında veya yanında tırnak ve deride görülen el veya ayağın sıklıkla duyarlı olduğu bakteri veya mantar enfeksiyonu olan bir tırnak enfeksiyonudur. Enfeksiyon birden (akut paronişi) veya yavaş yavaş (kronik paronişi) başlayabilir. "Paronişi" sözcüğü; Yunanca παρωνυχία sözcüğünden gelmekte olup para "çevre" ile onyx "tırnak" sözcüklerinin birleşiminden ve soyut adlara gelen -ia son ekinin birleşiminden gelmektedir.
| Paronişi (Dolama) | |
|---|---|
 | |
| Uzmanlık | Dermatoloji, acil tıp |
Belirti ve bulgular
Deri tipik olarak yoğun ağrı ile birlikte kırmızı, kaşıntılı ve sıcak olarak kendini gösterir. İrin genellikle, tırnak plağının aşamalı kalınlaşması ve kahverengileşmesi ile birlikte bulunur.
Nedenler
Akut paronişi genellikle bakterilerden kaynaklanır. Dolama genellikle topikal, oral veya her ikisinin de birleşimi olacak biçimde antibiyotiklerle tedavi edilir. Kronik paronişi çoğunlukla tırnak çevresindeki yumuşak dokuların maya enfeksiyonundan kaynaklanır, ancak aynı zamanda bakteriyel bir enfeksiyon da izlenebilir. Enfeksiyon sürekli ise neden genellikle mantardır ve tedavi edilmesi için antifungal krem veya boyaya gereksinim vardır.
Risk faktörleri arasında ellerin çok sık olarak yıkanması ve yine çok sık olarak tırnak yemeden kaynaklanabilecek kütikül travması bulunmaktadır. Barmenlik mesleğinin yaygın olduğu ülkelerde bu enfeksiyon, bar çürüğü olarak da bilinir.
Prosektörün paronişisi, örnekleri diseksiyon için hazırlayan kişiler olan prosektörlerle ilişkisi kurulduğundan dolayı bu adı alan, deri ve tırnakların tüberkülozunun birincil aşılanmasıdır (inokülasyonudur).
Kulak, burun, parmak ve ayak parmaklarının pullu, eritematöz, keratotik döküntüsü (papüller ve plaklar) ile ilişkili ağrılı paronişi; larinksin skuamöz hücreli karsinomu ile ilişkili akrokeratoz paraneoplastikanın bir göstergesi olabilir.
Paronişi; diyabet, ilaca bağlı immünosupresyon veya pemfigus gibi sistemik hastalıklarla ortaya çıkabilir.
Tanı
Türleri
Paronişi şu biçimde ayrılabilir:
- Akut paronişi; bir parmağın tırnağını veya daha az yaygın olarak da ayak parmağını çevreleyen doku kıvrımlarının altı haftadan az süren bir enfeksiyonudur. Enfeksiyon genellikle yerel kızarıklık, şişme ve ağrı ile tırnağın kenarındaki paronişyumun içinde başlar.:660 Akut paronişi genellikle kütikül veya tırnak kıvrımına doğrudan veya dolaylı travmadan kaynaklanır ve bulaşık yıkama, kıymık veya diken batması, tırnak yeme, şeytan tırnağını yeme veya koparma, parmak emme, manikür veya tırnak batması gibi göreceli olarak küçük olaylardan kaynaklanabilir.:339
- Kronik paronişi; bir parmağın tırnağını veya daha az yaygın olarak da bir ayak parmağının tırnağını çevreleyen doku kıvrımlarının altı haftadan fazla süren bir enfeksiyondur. Elleri veya ayaklarının nemli ortamlara maruz kalması ve sıklıkla kontakt dermatitten dolayı bireylerde yaygın olarak görülen bir tırnak hastalığıdır.:660 Kronik paronişide kütikül tırnak plağından ayrılır ve proksimal tırnak kıvrımı ile tırnak plağı arasındaki bölgeyi enfeksiyona karşı savunmasız bırakır.:343 Bulaşık yıkama, parmak emme, kütikülleri agresif bir biçimde kesme veya kimyasallarla (hafif alkaliler, asitler vb.) sıkça temas etme buna neden olabilir.
Başka bir seçenek olarak, paronişi şu biçimde de ayrılabilir:
- Kandidal paronişi, Candida albicans tarafından üretilen tırnak kıvrımının iltihaplanmasıdır.:310
- Piyojenik paronişi veya irinli dolama, bakterilerin neden olduğu, tırnağı çevreleyen deri kıvrımlarının iltihaplanmasıdır.:254 Genellikle akut paronişi, sıklıkla bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklandığı için piyojenik bir paronişidir.
Tedavi
Herhangi bir irin bulunmadığında, kullanımını destekleyecek kanıt eksikliğine karşın, akut paronişi için sıcak suda parmak bekletme uygulaması mantıklıdır. Hafif olgular için mupirosin [Bactroban], gentamisin, basitrasin/neomisin/polimiksin B [Neosporin] gibi topikal antibiyotiklerle basit bir tedavi yeterli olabilir. Klindamisin veya sefaleksin gibi antibiyotikler de sıklıkla kullanılır; klindamisin, MRSA'nın yaygın olduğu bölgelerde daha etkilidir. Bir apse belirtisi varsa (irin varlığı) drenaj önerilir.
Kronik paronişi, buna neden olan şeyden, topikal antifungal ve topikal steroidden kaçınılarak tedavi edilir. Bu önlemlerin ardından düzelmeyenlerde oral antifungal ve steroid kullanılabilir veya tırnak kıvrımı cerrahi olarak çıkarılabilir.
Kaynakça
- ^ "Acute and chronic paronychia". Am Fam Physician. 77 (3). Şubat 2008. ss. 339-46.
- ^ a b c Rockwell PG (Mart 2001). "Acute and chronic paronychia". Am Fam Physician. 63 (6). ss. 1113-6.
- ^ "Doctor's advice Q: Whitlow (paronychia)". bbc.co.uk. 19 Aralık 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mayıs 2008.
- ^ . The Truth About Bartending. 27 Ocak 2012. 22 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020.
- ^ Karen Allen, MD (17 Ağustos 2005). "eMedicine - Acrokeratosis Neoplastica". 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2020.
- ^ eMedicine'de Paronychia~clinical
- ^ "Nail disease in pemphigus vulgaris". Dermatol. Online J. 15 (7). 200. s. 2. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2020.
- ^ a b Richard D. Judge; George D. Zuidema; Faith T. Fitzgerald (1969). Clinical Diagnosis (İngilizce). Little, Brown Medical Division. ISBN .
- ^ a b Fitzpatric's Dermatology in General Medicine (İngilizce). 2003. ISBN .
- ^ Rigopoulos (2008). "Acute and Chronic Paronychia" (PDF). American Family Physician. 77 (3). ss. 339-346. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2013.
- ^ Rigopoulos (2008). "Acute and Chronic Paronychia" (PDF). American Family Physician. 77 (3). ss. 339-346. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Ocak 2013.
- ^ Ritting (Mayıs 2012). "Acute paronychia". The Journal of Hand Surgery. 37 (5). ss. 1068-70; quiz page 1070.
- ^ Rigopoulos (1 Şubat 2008). "Acute and Chronic Paronychia". American Family Physician (İngilizce). 77 (3). ss. 339-346. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2020.
- ^ Rigopoulos (1 Şubat 2008). "Acute and chronic paronychia". American Family Physician. 77 (3). ss. 339-46.
Dış bağlantılar
| Sınıflandırma | D |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
|
- . Dermatologic Disease Database. American Osteopathic College of Dermatology. 30 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2006.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dolama veya paronisi el ya da ayak tirnaginin tabaninda veya yaninda tirnak ve deride gorulen el veya ayagin siklikla duyarli oldugu bakteri veya mantar enfeksiyonu olan bir tirnak enfeksiyonudur Enfeksiyon birden akut paronisi veya yavas yavas kronik paronisi baslayabilir Paronisi sozcugu Yunanca parwnyxia sozcugunden gelmekte olup para cevre ile onyx tirnak sozcuklerinin birlesiminden ve soyut adlara gelen ia son ekinin birlesiminden gelmektedir Paronisi Dolama UzmanlikDermatoloji acil tipBelirti ve bulgularBir kiymikta ikincil kutikul enfeksiyonu Deri tipik olarak yogun agri ile birlikte kirmizi kasintili ve sicak olarak kendini gosterir Irin genellikle tirnak plaginin asamali kalinlasmasi ve kahverengilesmesi ile birlikte bulunur NedenlerAkut paronisi genellikle bakterilerden kaynaklanir Dolama genellikle topikal oral veya her ikisinin de birlesimi olacak bicimde antibiyotiklerle tedavi edilir Kronik paronisi cogunlukla tirnak cevresindeki yumusak dokularin maya enfeksiyonundan kaynaklanir ancak ayni zamanda bakteriyel bir enfeksiyon da izlenebilir Enfeksiyon surekli ise neden genellikle mantardir ve tedavi edilmesi icin antifungal krem veya boyaya gereksinim vardir Risk faktorleri arasinda ellerin cok sik olarak yikanmasi ve yine cok sik olarak tirnak yemeden kaynaklanabilecek kutikul travmasi bulunmaktadir Barmenlik mesleginin yaygin oldugu ulkelerde bu enfeksiyon bar curugu olarak da bilinir Prosektorun paronisisi ornekleri diseksiyon icin hazirlayan kisiler olan prosektorlerle iliskisi kuruldugundan dolayi bu adi alan deri ve tirnaklarin tuberkulozunun birincil asilanmasidir inokulasyonudur Kulak burun parmak ve ayak parmaklarinin pullu eritematoz keratotik dokuntusu papuller ve plaklar ile iliskili agrili paronisi larinksin skuamoz hucreli karsinomu ile iliskili akrokeratoz paraneoplastikanin bir gostergesi olabilir Paronisi diyabet ilaca bagli immunosupresyon veya pemfigus gibi sistemik hastaliklarla ortaya cikabilir TaniTurleri Ayni kisinin sol ve sag yuzuk parmaklari Parmagin sagindaki distal falanksinda akut paronisi nedeniyle sisme gorulmektedir Paronisi su bicimde ayrilabilir Akut paronisi bir parmagin tirnagini veya daha az yaygin olarak da ayak parmagini cevreleyen doku kivrimlarinin alti haftadan az suren bir enfeksiyonudur Enfeksiyon genellikle yerel kizariklik sisme ve agri ile tirnagin kenarindaki paronisyumun icinde baslar 660 Akut paronisi genellikle kutikul veya tirnak kivrimina dogrudan veya dolayli travmadan kaynaklanir ve bulasik yikama kiymik veya diken batmasi tirnak yeme seytan tirnagini yeme veya koparma parmak emme manikur veya tirnak batmasi gibi goreceli olarak kucuk olaylardan kaynaklanabilir 339 Kronik paronisi bir parmagin tirnagini veya daha az yaygin olarak da bir ayak parmaginin tirnagini cevreleyen doku kivrimlarinin alti haftadan fazla suren bir enfeksiyondur Elleri veya ayaklarinin nemli ortamlara maruz kalmasi ve siklikla kontakt dermatitten dolayi bireylerde yaygin olarak gorulen bir tirnak hastaligidir 660 Kronik paroniside kutikul tirnak plagindan ayrilir ve proksimal tirnak kivrimi ile tirnak plagi arasindaki bolgeyi enfeksiyona karsi savunmasiz birakir 343 Bulasik yikama parmak emme kutikulleri agresif bir bicimde kesme veya kimyasallarla hafif alkaliler asitler vb sikca temas etme buna neden olabilir Baska bir secenek olarak paronisi su bicimde de ayrilabilir Kandidal paronisi Candida albicans tarafindan uretilen tirnak kivriminin iltihaplanmasidir 310 Piyojenik paronisi veya irinli dolama bakterilerin neden oldugu tirnagi cevreleyen deri kivrimlarinin iltihaplanmasidir 254 Genellikle akut paronisi siklikla bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklandigi icin piyojenik bir paronisidir TedaviHerhangi bir irin bulunmadiginda kullanimini destekleyecek kanit eksikligine karsin akut paronisi icin sicak suda parmak bekletme uygulamasi mantiklidir Hafif olgular icin mupirosin Bactroban gentamisin basitrasin neomisin polimiksin B Neosporin gibi topikal antibiyotiklerle basit bir tedavi yeterli olabilir Klindamisin veya sefaleksin gibi antibiyotikler de siklikla kullanilir klindamisin MRSA nin yaygin oldugu bolgelerde daha etkilidir Bir apse belirtisi varsa irin varligi drenaj onerilir Kronik paronisi buna neden olan seyden topikal antifungal ve topikal steroidden kacinilarak tedavi edilir Bu onlemlerin ardindan duzelmeyenlerde oral antifungal ve steroid kullanilabilir veya tirnak kivrimi cerrahi olarak cikarilabilir Kaynakca Acute and chronic paronychia Am Fam Physician 77 3 Subat 2008 ss 339 46 a b c Rockwell PG Mart 2001 Acute and chronic paronychia Am Fam Physician 63 6 ss 1113 6 Doctor s advice Q Whitlow paronychia bbc co uk 19 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mayis 2008 The Truth About Bartending 27 Ocak 2012 22 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2020 Karen Allen MD 17 Agustos 2005 eMedicine Acrokeratosis Neoplastica 5 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2020 eMedicine de Paronychia clinical Nail disease in pemphigus vulgaris Dermatol Online J 15 7 200 s 2 23 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2020 a b Richard D Judge George D Zuidema Faith T Fitzgerald 1969 Clinical Diagnosis Ingilizce Little Brown Medical Division ISBN 978 0 7216 2921 6 a b Fitzpatric s Dermatology in General Medicine Ingilizce 2003 ISBN 978 0071380768 Rigopoulos 2008 Acute and Chronic Paronychia PDF American Family Physician 77 3 ss 339 346 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Ocak 2013 Rigopoulos 2008 Acute and Chronic Paronychia PDF American Family Physician 77 3 ss 339 346 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Ocak 2013 Ritting Mayis 2012 Acute paronychia The Journal of Hand Surgery 37 5 ss 1068 70 quiz page 1070 Rigopoulos 1 Subat 2008 Acute and Chronic Paronychia American Family Physician Ingilizce 77 3 ss 339 346 11 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2020 Rigopoulos 1 Subat 2008 Acute and chronic paronychia American Family Physician 77 3 ss 339 46 Dis baglantilarSiniflandirmaDICD 10 L03 0ICD 9 CM 681 02 681 11MeSH D010304DiseasesDB 9663Dis kaynaklarMedlinePlus 001444eMedicine derm 798 Dermatologic Disease Database American Osteopathic College of Dermatology 30 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Temmuz 2006