Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dollo'nun tersinmezlik yasası (Dollo yasası veya Dollo ilkesi olarak da bilinir), Fransa doğumlu Belçikalı paleontolog 'nun 1893 yılında ortaya koyduğu, evrimin geri döndürülemeyeceğini veya canlı türlerin evrimsel bir değişiklik geçirdikten sonra, atasal duruma geri dönemeyeceklerini belirten bir hipotezi. Bu hipotez, ilk olarak Dollo tarafından şu şekilde ifade edilmiştir: "Bir organizmanın, zaten kendi ataları safında önceden gerçekleşmiş olan bir önceki aşamaya, kısmen de olsa, geri dönmesi mümkün değildir". Bu hipoteze göre, evrim sürecinde kaybolan ya da iptal edilerek atılan bir yapı veya organ, bu organizmaların soy çizgisinde tam olarak aynı biçimde yeniden ortaya çıkmayacaktır. Diğer bir deyişle, canlılar aynı evrimsel çizgiyi her iki yönde de bir kez daha gidemezler. Richard Dawkins'e göre Dollo yasası, "sadece iki kez tam olarak aynı evrimsel gezingenin (ya da gerçekten herhangi bir gidişizinin) gerçekleşmesinin ihtimal dahilinde olmayacağına dair sadece istatistiksel bir açıklama" sunmaktadır. Dollo'nun fikrine daha ılımlı bir şekilde bakan ise, "tersinmezliğin" bir zamanlar geniş ve çeşitli formlar ortaya çıktıktan sonra belirli evrimsel patikaları ve örüntüleri engellediğini düşünür. Örneğin, bir kez bir sürüngenin olağan bir vücut planı benimsendikten sonra yüzlerce başka seçenek sonsuza kadar kapanmış olacak ve gelecekteki olanaklar da ancak kalıtsal tasarımın sınırları içinde ortaya çıkabilecektir.
İleri sürülen mekanizmalar
Protein yapısının evrimi üzerinde yapılan yeni bir çalışma, bu etkiye dair yeni bir mekanizma ileri sürmüştür. Bu çalışmada, önceden aslında tek bir hormon için belirlenmiş olan ama iki değişik hormunu yeni bir proteine bağlayabilen ve atasal bir proteinden evrimleşen bir hormon reseptörü incelendi. Bu değişiklik, ikinci hormonun bağlanmasını engelleyen iki amino asitin yer değiştirmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Ancak, hormon bağlanması üzerinde herhangi bir etkileri olmadıkları için seçici olarak nötral olan diğer bazı değişiklikler ise daha sonra ortaya çıkmıştır. Araştırmacılar iki bağlantı artığını mutasyon yoluyla eski atasal durumlarına dönüştürmeye çalıştıklarında diğer değişikliklerin proteinin atasal durumunu istikrarsızlaştırdığını ortaya çıkardılar. Bu çalışma sayesinde araştırmacılar, proteinin ters yönde evrilmesi ve iki hormonu bağlayabilme yeteneğini tekrar kazanabilmesi için birçok bağımsız nötr mutasyonların rastlantısal ve seçilim baskısı olmadan meydana gelmesi gerektiği sonucuna vardılar. Bu da son derece düşük bir ihtimal olduğu için bu bulgular evrimin neden tek yönde ve bir doğrultuda çalıştığına dair açıklama getirebilir.
Dollo yasasındaki istisnalar
Birçok karından bacaklı (Gastropoda) takson sınıflarında kabukların köreldiği veya azaldığı, hatta bazı karından bacaklıların, örneğin sümüklüböceklerin evrimsel süreçlerde kabuk sarmallarını tümden kaybettikleri kolaylıkla gözlemlenebilir. Gould'un Dollo yasasına dair görüşlerine göre, kabuk sarmalı bir kere yitirildikten sonra bu kabuğu yeniden kazanmak mümkün değildir. Buna rağmen, Calyptraeidae ailesi içindeki birkaç cins, gelişimsel zamanlamalarını () değiştirmiş olabileceklerinden sarmalsız deniz salyangozu benzeri kabuklardan kabuk sarmallarını geri evrimle yeniden kazanmışlardır. Dollo yasasının diğer istisnaları değnek çekirgesinin (Phasmatodea) kanatları,kuyruklu kurbağaların (semender) larva aşamaları,kertenkelelerin kayıp ayak parmakları, kuş olmayan theropod dinozorlardaki 'dır (köprücük kemiği).
Bunun yanında, eski yapıların yeniden ortaya çıkışına dair ilginç örneklerden biri de Güney Amerika kurbağalarının () alt çenelerindeki dişlerin tam 200 milyon yıl sonra yeniden ortaya çıkmasıdır. Gastrotheca guentheri kurbağasının çene dişlerinin gelişimi üzerinde yapılan yeni bir araştırma, kurbağa dişlerinin tekrar baştan başa yeni bir diş planı evriltip geliştirmek yerine halihazırda var olan genetik yapıları kullanarak yeniden geliştiği veya evrildiği belirtilmiştir. Bu konuda, Stony Brook Üniversitesi, NY Evrim ve Ekoloji Anabilim Dalı bölümünde öğretim veren Dr. John Wiens, birkaç yıl boyunca modern ağaç kurbağalarının çenesi üzerinde çalışmalar yaptı ve bunları 170'ten daha fazla amfibi türlerinin fosil ve DNA'ları ile karşılaştırdı. Brook bu araştırmalarda Kolombiya ve Ekvador'da yaşayan Gastrotheca guentheri kurbağalarında milyonlarca yıl önce kaybettikleri dişlerin tekrar evrildiğini tespit etmiştir.
Dollo Yasası göz önüne alındığında, son 250 yıl içinde sonucu renk değişimine uğramış Biston betularia güvelerinin evrimi de bir duraklama verir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ (PDF). 3 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2011.
- ^ Dollo, quoted in "Evolution: Ammonites Indicate Reversal," in Nature, March 21, 1970
- ^ Goldberg, Emma E (2008). "On phylogenetic tests of irreversible evolution". Evolution. 62 (11). ss. 2727-2741. doi:10.1111/j.1558-5646.2008.00505.x. (PMID) 18764918.
- ^ Collin, Rachel (2008). "Reversing opinions on Dollo's Law". Trends in Ecology & Evolution. 23 (11). ss. 602-609. doi:10.1016/j.tree.2008.06.013. (PMID) 18814933.
- ^ Dawkins, Richard (1996) [1986]. "The Blind Watchmaker". New York: W. W. Norton & Company, Inc. ISBN .
- ^ [1993] (2007) "Eight little piggies," Vintage Books.
- ^ Bridgham, Jamie T. (2009). "An epistatic ratchet constrains the direction of glucocorticoid receptor evolution". Nature. 461 (7263). ss. 515-519. doi:10.1038/nature08249. ISSN 0028-0836. (PMID) 19779450.
- ^ a b DOI:10.1098/rspb.2003.2517
- ^ Pagel, M. (2004). "Limpets break Dollo's Law". Trends in Ecology & Evolution 19: 278. doi:10.1016/j.tree.2004.03.020
- ^ a b Chippindale, P. T. and J. J. Wiens. (2005). Re-evolution of the larval stage in the Plethodontid salamander genus Desmognathus. 27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Herpetological Review 36(2) 113.
- ^ Marshall, C. R., et al. (1994). Dollo's law and the death and resurrection of genes. 25 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Proc Natl Acad Sci USA 91 12283.
- ^ Galis, F., et al. (2010). Dollo's law and the irreversibility of digit loss in Bachia. Evolution 64(8) 2466.
- ^ Davies, E. Frogs re-evolved lost lower teeth. 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BBC News. January 31, 2011. Retrieved February 9, 2011.
- ^ Paul, Gregory S (2002). Dinosaurs of the Air: the evolution and loss of flight in dinosaurs and birds. CJHU Press. s. 10. ISBN .
- ^ DOI:10.1111/j.1558-5646.2011.01221.x
- ^ Bhanoo, S. A. Marsupial tree frog evolved to regain the teeth its ancestors jettisoned. 28 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . New York Times February 8, 2011. Retrieved February 9, 2011.
- ^ By Andy Polhamus. "Stony Brook Professor Discovers 'Re-Evolution' in Frogs". Stony Brook Independent. [1] 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- , Evrim Ağacı, ODTÜ (Türkçe)
- (İngilizce)
- Dollo Yasası, Genlerin Ölümü ve Yeniden Dirilişleri12 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Konuyla ilgili yayınlar
- Stephen Jay Gould Dollo on Dollo's Law: Irreversibility and the Status of Evolutionary Laws, Journal of the History of Biology, Band 3, 1970, S. 189-212,
Basından ilgili haberler
- NTVMSBNC: Keseli kurbağanın 'kayıp' dişi evrimleşmiş 11 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dollo nun tersinmezlik yasasi Dollo yasasi veya Dollo ilkesi olarak da bilinir Fransa dogumlu Belcikali paleontolog nun 1893 yilinda ortaya koydugu evrimin geri dondurulemeyecegini veya canli turlerin evrimsel bir degisiklik gecirdikten sonra atasal duruma geri donemeyeceklerini belirten bir hipotezi Bu hipotez ilk olarak Dollo tarafindan su sekilde ifade edilmistir Bir organizmanin zaten kendi atalari safinda onceden gerceklesmis olan bir onceki asamaya kismen de olsa geri donmesi mumkun degildir Bu hipoteze gore evrim surecinde kaybolan ya da iptal edilerek atilan bir yapi veya organ bu organizmalarin soy cizgisinde tam olarak ayni bicimde yeniden ortaya cikmayacaktir Diger bir deyisle canlilar ayni evrimsel cizgiyi her iki yonde de bir kez daha gidemezler Richard Dawkins e gore Dollo yasasi sadece iki kez tam olarak ayni evrimsel gezingenin ya da gercekten herhangi bir gidisizinin gerceklesmesinin ihtimal dahilinde olmayacagina dair sadece istatistiksel bir aciklama sunmaktadir Dollo nun fikrine daha ilimli bir sekilde bakan ise tersinmezligin bir zamanlar genis ve cesitli formlar ortaya ciktiktan sonra belirli evrimsel patikalari ve oruntuleri engelledigini dusunur Ornegin bir kez bir surungenin olagan bir vucut plani benimsendikten sonra yuzlerce baska secenek sonsuza kadar kapanmis olacak ve gelecekteki olanaklar da ancak kalitsal tasarimin sinirlari icinde ortaya cikabilecektir Louis Dollo 1857 1931 Ileri surulen mekanizmalarProtein yapisinin evrimi uzerinde yapilan yeni bir calisma bu etkiye dair yeni bir mekanizma ileri surmustur Bu calismada onceden aslinda tek bir hormon icin belirlenmis olan ama iki degisik hormunu yeni bir proteine baglayabilen ve atasal bir proteinden evrimlesen bir hormon reseptoru incelendi Bu degisiklik ikinci hormonun baglanmasini engelleyen iki amino asitin yer degistirmesi sonucu ortaya cikmistir Ancak hormon baglanmasi uzerinde herhangi bir etkileri olmadiklari icin secici olarak notral olan diger bazi degisiklikler ise daha sonra ortaya cikmistir Arastirmacilar iki baglanti artigini mutasyon yoluyla eski atasal durumlarina donusturmeye calistiklarinda diger degisikliklerin proteinin atasal durumunu istikrarsizlastirdigini ortaya cikardilar Bu calisma sayesinde arastirmacilar proteinin ters yonde evrilmesi ve iki hormonu baglayabilme yetenegini tekrar kazanabilmesi icin bircok bagimsiz notr mutasyonlarin rastlantisal ve secilim baskisi olmadan meydana gelmesi gerektigi sonucuna vardilar Bu da son derece dusuk bir ihtimal oldugu icin bu bulgular evrimin neden tek yonde ve bir dogrultuda calistigina dair aciklama getirebilir Dollo yasasindaki istisnalarKabuklu ve kabuksuz sumuklu boceklere dair ornekler source source source source source source Degnek cekirgesinin video goruntuleri Bircok karindan bacakli Gastropoda takson siniflarinda kabuklarin koreldigi veya azaldigi hatta bazi karindan bacaklilarin ornegin sumukluboceklerin evrimsel sureclerde kabuk sarmallarini tumden kaybettikleri kolaylikla gozlemlenebilir Gould un Dollo yasasina dair goruslerine gore kabuk sarmali bir kere yitirildikten sonra bu kabugu yeniden kazanmak mumkun degildir Buna ragmen Calyptraeidae ailesi icindeki birkac cins gelisimsel zamanlamalarini degistirmis olabileceklerinden sarmalsiz deniz salyangozu benzeri kabuklardan kabuk sarmallarini geri evrimle yeniden kazanmislardir Dollo yasasinin diger istisnalari degnek cekirgesinin Phasmatodea kanatlari kuyruklu kurbagalarin semender larva asamalari kertenkelelerin kayip ayak parmaklari kus olmayan theropod dinozorlardaki dir koprucuk kemigi Bunun yaninda eski yapilarin yeniden ortaya cikisina dair ilginc orneklerden biri de Guney Amerika kurbagalarinin alt cenelerindeki dislerin tam 200 milyon yil sonra yeniden ortaya cikmasidir Gastrotheca guentheri kurbagasinin cene dislerinin gelisimi uzerinde yapilan yeni bir arastirma kurbaga dislerinin tekrar bastan basa yeni bir dis plani evriltip gelistirmek yerine halihazirda var olan genetik yapilari kullanarak yeniden gelistigi veya evrildigi belirtilmistir Bu konuda Stony Brook Universitesi NY Evrim ve Ekoloji Anabilim Dali bolumunde ogretim veren Dr John Wiens birkac yil boyunca modern agac kurbagalarinin cenesi uzerinde calismalar yapti ve bunlari 170 ten daha fazla amfibi turlerinin fosil ve DNA lari ile karsilastirdi Brook bu arastirmalarda Kolombiya ve Ekvador da yasayan Gastrotheca guentheri kurbagalarinda milyonlarca yil once kaybettikleri dislerin tekrar evrildigini tespit etmistir Dollo Yasasi goz onune alindiginda son 250 yil icinde sonucu renk degisimine ugramis Biston betularia guvelerinin evrimi de bir duraklama verir Ayrica bakinizTersinmezlikKaynakca PDF 3 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 8 Kasim 2011 Dollo quoted in Evolution Ammonites Indicate Reversal in Nature March 21 1970 Goldberg Emma E 2008 On phylogenetic tests of irreversible evolution Evolution 62 11 ss 2727 2741 doi 10 1111 j 1558 5646 2008 00505 x PMID 18764918 Collin Rachel 2008 Reversing opinions on Dollo s Law Trends in Ecology amp Evolution 23 11 ss 602 609 doi 10 1016 j tree 2008 06 013 PMID 18814933 Dawkins Richard 1996 1986 The Blind Watchmaker New York W W Norton amp Company Inc ISBN 0 393 31570 3 1993 2007 Eight little piggies Vintage Books ISBN 978 0 099 50744 4 Bridgham Jamie T 2009 An epistatic ratchet constrains the direction of glucocorticoid receptor evolution Nature 461 7263 ss 515 519 doi 10 1038 nature08249 ISSN 0028 0836 PMID 19779450 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b DOI 10 1098 rspb 2003 2517 Pagel M 2004 Limpets break Dollo s Law Trends in Ecology amp Evolution 19 278 doi 10 1016 j tree 2004 03 020 a b Chippindale P T and J J Wiens 2005 Re evolution of the larval stage in the Plethodontid salamander genus Desmognathus 27 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Herpetological Review 36 2 113 Marshall C R et al 1994 Dollo s law and the death and resurrection of genes 25 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Proc Natl Acad Sci USA 91 12283 Galis F et al 2010 Dollo s law and the irreversibility of digit loss in Bachia Evolution 64 8 2466 Davies E Frogs re evolved lost lower teeth 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC News January 31 2011 Retrieved February 9 2011 Paul Gregory S 2002 Dinosaurs of the Air the evolution and loss of flight in dinosaurs and birds CJHU Press s 10 ISBN 0801867630 DOI 10 1111 j 1558 5646 2011 01221 x Bhanoo S A Marsupial tree frog evolved to regain the teeth its ancestors jettisoned 28 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde New York Times February 8 2011 Retrieved February 9 2011 By Andy Polhamus Stony Brook Professor Discovers Re Evolution in Frogs Stony Brook Independent 1 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilar Evrim Agaci ODTU Turkce Ingilizce Dollo Yasasi Genlerin Olumu ve Yeniden Dirilisleri12 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Konuyla ilgili yayinlarStephen Jay Gould Dollo on Dollo s Law Irreversibility and the Status of Evolutionary Laws Journal of the History of Biology Band 3 1970 S 189 212 Basindan ilgili haberlerNTVMSBNC Keseli kurbaganin kayip disi evrimlesmis 11 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde