Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dr. Jekyll ve Mr. Hyde, İskoç yazar Robert Louis Stevenson'ın 1886 yılında yayımladığı Gotik uzun hikâye. Özgün adı Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde (Türkçesi: Dr. Jekyll ve Mr. Hyde'ın Tuhaf Vakası) olan bu uzun hikâye Türkiye'de ilk defa 1942 yılında Hamdi Varoğlu'nun Türkçe çevirisiyle İki Yüzlü Adam adıyla Ahmet Halit Kitabevi tarafından yayımlanmıştı. Daha sonra 1944 yılında tarafından Dr. Jekyll ile Mr. Hyde adıyla basılan roman 1963'te Varlık Yayınları'ndan tekrar İki Yüzlü Adam adıyla çıktı. Bundan sonra 2000'li yıllara kadar birçok yayınevi tarafından yapılan yeni baskılarında özgün adının çevirisine yakın isimler kullanıldı.
| Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde | |
 İlk baskının kapağı | |
| Yazar | Robert Louis Stevenson |
|---|---|
| Çevirmenler | Hamdi Varoğlu (Ahmet Hamdi) Zarife Laçinler (Maarif) Bedriye Şanda (Varlık) Arzu Yazıcıoğlu (Soyut) Ebru Kılıç (İthaki) Gülümser Ağırer Çuhadar (Arion) (T.İş Bankası Kültür) |
| Ülke |  İskoçya |
| Dil | İngilizce |
| Tür | Roman |
| Yayım | 5 Ocak 1886 (özgün) 1942 (Ahmet Halit) 1944 (Maarif) 1963 (Varlık) 2004 (Arion) 2006 (İletişim) 2015 (Türkiye İş Bankası Kültür) (Türkçe) |
| Yayımcı | Longmans, (özgün) Varlık Yayınları İletişim Yayınları Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları (Türkçe) |
| Sayfa | 104 sayfa (T.İş Bankası Kültür) |
| ISBN | |
| OCLC | 1100297354 |
Hikâye, Londralı avukat Gabriel John Utterson'ın, eski dostu Dr. Henry Jekyll ile Edward Hyde adlı gizemli bir suçlu arasında geçen tuhaf olayları araştırmasını konu alır.
Dr. Jekyll ve Mr. Hyde İngilizce edebiyatın en ünlü eserlerinden biridir ve Gotik korku türünün öncü eserlerinden biri olarak kabul edilir.
Dr. Jekyll ve Mr. Hyde'ın 120'den fazla sahne ve film uyarlaması bulunmaktadır. Bugüne kadar onlarca müzik albümü, televizyon dizisi, müzikal, bilgisayar oyunu ve çizgi romana ilham veren eser ayrıca ABD'de Barbie bebekleri türünden bir oyuncak bebek ve kitap serisi olan Monster High'da da yer almıştır. Haliyle bu seride Stevenson'ın karakterlerinin sonraki nesilleri benzer adlarla kullanılmıştır.
Ana hatlarıyla Dr. Jekyll ve Mr. Hyde'ı temel alan 1990 yapımı Jekyll & Hyde müzikali, 2022'de Türkiye'de sahnelenmeye başlamıştır.
Konusu
Romanda Av. Gabriel John Utterson'ın dostlarından, nazik ve saygın bir kimse olan hekim Henry Jekyll'in zaman zaman şehvet ve şiddet düşkünü bir canavara, yani, Mr. Edward Hyde'a dönüşmesi olayını gözlemlemesi anlatılmaktadır. Utterson, Dr. Jekyll'ın yeni asistanı olmasına rağmen, doktor'la bir arada görmediği, şeytani görünüşlü Mr. Hyde'ın esrarını anlamaya çalışır. Olaylar bir polisiye öykü havasında anlatılmakta ve her şey en sonunda açıklanmaktadır. Avukat Utterson, kuzeni Richard Enfield'la bir pazar günü Londra sokaklarında gezerken, Soho'da eski bir evin kapısını gösterip o evde oturan adamın karıştığı bir olayı anlatır. Bir gece evine dönerken, kısa boylu garip bir adamın, tökezleytip yere düşen küçük bir kızın üstüne basarak, onu çiğneyip geçtiğine şahit olmuştur. Enfield hemen adamı yakalamış ve kızın ailesiyle beraber bir doktor ve polis çağırmıştır; Adamı kızın ailesine para vermesi için de zorlamıştır. Adı Edward Hyde olan bu adam, Soho'daki kapının ardından, elinde yüklü bir meblağ yazılı olan ve (Dr.Jekyll) imzasını taşıyan bir çekle çıkmış ve bu çeki kendi bozdurup kızın ailesine vermiştir. Enfield bu garip adamın yüzünde insanların nefretinin ve korkusunu uyandıran bir şey olduğunu, bu adamın bir insan değil sanki bir canavar olduğunu söyler. Utterson bu adamın kısa süre önce eski dostu Dr.Jekyll'ın kendisine gönderdiği vasiyette adı geçen varis Edward Hyde olduğunu anlar. Vasiyette Dr.Jekyll'ın ölmesi ya da üç aydan uzun süre ortadan kaybolması durumunda tek varisinin Mr.Edward Hyde olacağı yazılıdır. Vasiyeti ilk aldığında bu hiç tanımadığı adam hakkında bir şeyler öğrenmek istemiş, ama şimdi öğrendikleri hiç hoşuna gitmemiştir. (Ayrıca, garip "kaybolma" maddesi de dikkatini çekmiştir.) Hakkında öğrendiği şeylerse: insanlara kaba ve kötü davranan zalim birisi olduğudur; Eski dostunun böyle bir adamla ne işi olduğunu merak da eder. Önce kendisinin ve Jekyll'ın eski dostu Doktor Hastie Lanyon'a, Jekyll'ın Edward Hyde adında bir dostunu tanıyıp tanımadığını sorar. Jekyll'ın metafizik fikirlerini beğenmeyen maddeci bilim yanlısı, tutucu biri olan Lanyon: Hyde'ın adını daha önce duymadığını söyler. Daha sonra Utterson, adresi olduğunu öğrendiği Soho'daki sokakta bir gece onu bekler ve onunla tanışır. Vasiyetini bırakacak kadar güvendiği ve değer verdiği bu genç adam hakkında bir şeyler öğrenmeye çalışan Utterson Hyde'ın yüzünde insanın görür görmez nefretini uyandıran, sanki insandan çok mitolojik hikâyelerdeki Trolleri ve canavarları çağrıştıran bir şey olduğunu fark eder. Ama ne olduğunu bir türlü anlayamaz. Evi olarak gösterdiği yerse Doktorun evinde Laboratuvar, muayenehane ve çalışma odası olarak kullandığı, evindeki müştemilatın arka kapısına bağlanan bir binadır. Oradan ayrılıp Dr.Jekyll'ın evinin ön kapısını çalıp yaşlı kahyası Poole'a Jekyll'ın evde olup olmadığını sorar ve Mr.Hyde'ın Laboratuvarın eski kapısından girdiğini söyler. Doktor'un evde olmadığını söyleyen Poole, Hyde'ın kendi anahtarları olduğunu ve eve istediği gibi girip çıkma yetkisi olduğunu söyler, ama evin ana binasına çok az uğradığını zamanının çoğunu laboratuvarda geçirdiğini ekler. Jekyll hizmetkarlarına Hyde'a da kendisi gibi hizmet etmeleri talimatını vermiştir. Oradan ayrılan Utterson bu duyduklarıyla daha da şüphelenir hale gelir. Hyde'ın Jekyll'a şantaj yaptığını düşünmeye başlar. Birkaç gün sonra Doktor Jekyll'ın evinde bir yemek daveti verilir. Diğer misafirler gittikten sonra, Jekyll'a onunla konuşmak istediğini söyleyen Utterson, onunla brendi içip sohbet eder. Jekyll Dr.Lanyon'ın tutucu ve geri kalmış, dar bakış açısını eleştirirken, Utterson Hyde konusunu açar ve hakkında öğrendiklerini anlatır. Jekyll, Hyde hakkındaki kötü şeyleri duymak istemez ve Utterson'ı,istediği zaman Hyde'dan kurtulabileceği konusunda ikna eder ve kendisine bir şey olursa Hyde'ın hakkı olan mirası almasına yardım etmesi konusunda ona söz verdirir. Bir gece Hyde sebepsiz yere sokakta karşılaştığı,kendisine yol soran, soylu Sir Danvers Carew'u bastonuyla vurarak öldürür ve kayıplara karışır. Jekyll, Utterson'a polisin peşine düştüğü Hyde'la bir daha görüşmeyeceğini söyler ve Hyde'ın ülkeden kaçacağını belirttiği bir mektubunu ona gösterir. Ama Utterson,katibi Guest'in yardımıyla, mektuptaki el yazısının birkaç küçük fark dışında Jekyll'ın el yazısıyla aynı olduğunu görür.Bir süre arkadaşlarıyla sık sık görüşüp eski neşeli haline dönen doktor Jekyll'ın daha sonra kendisini evine kapatıp kimseyle görüşmemeye başlaması Utterson'ı iyice şaşırtır. En sonunda Dr.Lanyon'a gidip neler olduğunu sorar ama iyi hastalanmış olan Lanyon artık Jekyll hakkında hiçbir şey duymak istemediğini söyler. Büyük bir şok geçirmiş olan Lanyon birkaç hafta sonra ölür ve Utterson'a bir zarf bırakır. Zarfın üstünde mesajın yalnızca Dr.Jekyll'ın ölümü ya da ortadan kaybolması durumunda açılması, Utterson'ın daha önce ölmesi durumunda açılmadan imha edilmesi gerektiğini belirten bir uyarı vardır. Utterson yine bu kaybolma maddesini görünce bozulur ama dostunun son rızasına uyar. Bir gece Jekyll'ın kahyası Poole avukatı yardım istemek için çağırır.Günlerdir kendisini laboratuvara kapatmış olan doktor sürekli kapının önüne notlar bırakıp bazı ilaçlar alması için onu ecza depolarına göndertmekte ve kimseyle görüşmemektedir .Sürekli getirilen ilacın istediği gibi olmadığını söyleyip tekrar aynısından istemektedir.Bir keresinde onu koridorda bir saniyeliğine göz ucuyla görmüş olan Poole gördüğü kısa boylu, garip adamın yüzü ve boyunun uzun boylu ve düzgün yüzlü efendisine benzemediğini anlatır.Adam onu fark eder etmez hemen laboratuvara geri kaçıp kapıyı kilitlemiştir. Utterson ilk önce Jekyll'ın vücudunu deforme eden bir hastalığa yakalandığını ve kendisini tecrit edip sürekli ilaç aratmasının sebebinin bu olduğunu düşünür.Ama Poole gördüğü kişinin kesinlikle Jekyll olmadığını ama Hyde'a benzediğinde ısrar eder. Poole efendisinin öldürüldüğünü düşünmektedir,ama onu öldüreni yukarıda tutan şeyin ne olduğunu anlayamamıştır.Tek çarelerinin artık kapıyı kırıp içerideki kişiye bakmak olduğuna karar verirler ve bir balta alıp Laboratuvar kapısına gelirler.Utterson Jekyll'ı kendilerini içeri alması için son kez uyarır,ama Utterson'dan kendisine acımasını isteyen ses Jekyll'ın değil Hyde'ın sesidir.Bunun üzerine Utterson'ın talimatıyla Poole baltayla kapıyı kırar.Kapı kırılırken içeriden bir çığlık gelir ve içeri girdiklerinde Jekyll'ın giysilerini giymiş ve zehir içip intihar etmiş Hyde'ın yeni ölmüş bedeniyle karşılaşırlar.Doktoru bütün müştemilatta ararlar ama bulamazlar.Laboratuvar'daysa Doktor'un tüm servetini Utterson'a bıraktığı yeni bir vasiyet ve Doktor'un o gün yazdığı uzun bir itirafname notu bulurlar.Utterson doktorun ölmediğini ama kaçtığını düşünür ve her ne olduysa onun iyi ismini korumaları gerektiğini söyler. Poole'a bu notu okumak için evine gideceğini,gece yarısı olmadan döneceğini ve daha sonra da polisi çağıracaklarını söyler ve notu okumak için evine gider .Önce Lanyon'ın notunu okur Bir süre önce Jekyll'dan aldığı bir notta laboratuvarına girip bir ilaç dolu bir çekmeceyi evine getirmesini ve gece yarısı kendi göndereceği birisine vermesini ister Dediğini yapan Lanyon gece adamı beklemiş ve polislerden saklanan bu garip adam dikkatini çekmiştir.(Bu Hyde'dır.)Adam çekmecedek malzemeleri bir tüpte karıştırıp bir ilaç hazırlar ve Lanyon'a tüp alıp gitmesine izin mi vereceğini yoksa büyük bir mucizeye tanık mı olmak istediğini sormuş, Lanyon da bu işin sonunu görmek istemiştir.Adam ilacı içmiş ve o anda vücudu şekil değiştirmeye başlamıştır.Adam Jekyll'a dönüşmüştür!Jekyll olanları ona anlatıp çekmeceyi alıp gitmiştir ve yine şoka giren Lanyon 'a göre Jekyll, bu adam Sir Danvers Carew'un katili Hyde'ın ta kendisi olduğunu söylemiştir.Bu garip olayın anlatımından sonra Utterson en sonunda Jekyll'ın itiraf notundan Hyde'ın aslında Jekyll, daha doğrusu Jekyll'ın kötü yarısı olduğunu öğrenir.İnsanlarda uyandırdığı açıklanamayan nefret uyandıran ve canavarları çağrıştıran şeyse,dünyadaki iyilik ve kötülüğün karışımı olan diğer normal insanların aksine Hyde'ın sadece kötülükten oluşmasıdır.İki yıl önce Dr.Jekyll'ın geliştirdiği bir fikre göre insanın en büyük sorunu insanın içindeki iyi ve kötü yanlarının sürekli çatışmasıdır ve Doktor yeni ilaçların yardımıyla iyinin ve kötünün birbirinden ayrılabileceğini ve bu sayede kötü insanların vicdanlarının uyarması olmadan kendi yollarına gidebileceğini ve iyi insanlarında içlerinde hiç kötülük ve ayartıcı hisler olmadan istedikleri gibi iyiliklerini yapabileceklerini savunmaktadır.Hatta bu sayede insanın içinden kötülüğün çıkarılabileceğini düşünmektedir.Bu fikri kendini gözlemleyip hayatı boyunca içinde var olan dürtü,hırs ve arzularını inceleyerek oluşturmuştur Maddeci Dr.Lanyon ise bu fikirleri saçmalık olarak nitelendirmiştir. (Utterson'a anlatılan fikir ayrılığı budur.) Bu teorisini kanıtlamak amacıyla bir gece aldığı çeşitli malzemelerden bir ilaç hazırlayıp içmiştir.O anda birkaç dakika süren sancıların ardından içinde hayatı boyunca hissetmediği bir öz güven duygusu ve başkalarını hor görme hissi algılamış ve giysilerinin kendisine artık bedenine büyük geldiğini fark etmiş ve hemen aynaya bakmıştır. Aynaya bakınca ilk kez Hyde'ı görmüş ve ilacın ters etki yapıp içinden iyi ve normal tarafını çıkarıp hayatı boyunca pek kullanmadığı kötü yanını ortaya çıkardığını anlamıştır.Hemen aynı ilacı hazırlayıp yine kendisi olan Jekyll, Hyde'dan kendisinin bir parçası olduğu için iğrenmemiş ve onu kullanmaya karar vermiştir.Bu ikinci ve genç kimlikle Jekyll olarak yapamadığı arzu ve hırslarını hayata geçirmeyi dener.Vasiyetiyse Jekyll olarak başına bir şey gelirse Hyde olarak servetine yeniden sahip olabilmek için yazmıştır.Ama sadece kötülükten oluştuğu için Hyde sonunda kontrolden çıkmış ve Jekyll'ın hayatı boyunca düşünmediği kötülükler yapmaya hatta zevk için cinayet işlemeye başlamıştır.Sir Danvers'ı Jekyll kendisini kontrol etmeye çalıştığı için duydğu öfkeyi çıkarmak için öldürmüştür.Üstelik güçlendiği için Jekyll'ın ilaç içmediği zamanlarda da ortaya çıkarak, yavaş yavaş Jekyll'ın bedenini ve ruhunu da ele geçirmeye başlamıştır. Sir Danvers cinayetinden sonra bir daha Hyde'a dönüşmemeye yemin eden Jekyll bir gün Regents Park dolaşırken aniden Hyde'a dönüşür.Bu halde evine gidemez, yüzünü saklayıp izbe bir pansiyona gider ve Lanyon'a ilaçlarını getirmesini isteyen mektubu yazar. (Lanyon'ın notunda anlatılan olay.) Jekyll artık ilacı kendisi olarak kalabilmek için içmeye başlamış,ama ilk deneyden beri yenilemediği malzemeleri iyice azalmıştır.Malzemeleri aldırıp ilacı hazırlamış ama karışım etkili olmayınca ilk deneyde kullanılan malzemelerin saf olmadığını,içlerine karışan gizemli,başka bir maddenin etkili olduğunu anlamıştır.Malzeme aldığı ecza deposuna yazdığı notla aldığı yeni ilaçların daha önce aldıklarıyla aynı olmadığını,araştırılıp eski kalitedeki ilaçların bulunmasını istemiştir.Ama ilaçlar bulunamamıştır ve dolayısıyla Jekyll itirafnameyi elinde kalan son ilaçla yazmış ve mühürlemiştir,Yarım saat sonra sonsuza dek Hyde'a dönüşmüş ve Mr.Utterson ile Poole Laboratuvar'a girerken zehir içerek intihar etmiştir.
Karakterler
Gabriel John Utterson
Jekyll'ın eski arkadaşı ve avukatıdır.Anlatıcı hikâyeyi onun perspektifinden anlatır.Edward Hyde'ın ardındaki gizemi çözmeye ve Jekyll'ı korumaya çalışır.
Romana adını veren karakterlerdir. İyi ve kötü yönlerini ayırmak için bir karışım hazırlar,ama sadece kötü yanına bir kişilik kazandırarak ortaya çıkarır ve ona Edward Hyde adını verir.
Dr. Hastie Lanyon
Jekyll ve Utterson'ın eski arkadaşıdır. Maddi bilimi savunmakta olan Lanyon Jekyll'ın iyilik ve kötülüğü ayırmak gibi fikirlerine şiddetle karşı çıkmaktadır. Ama Jekyll Hyde olarak evine gelip karşısında ilacı içip dönüşüm geçirince bütün inancı altüst olur. Bu şahit olduğu dönüşüm karşısında şok geçirir ve hastalanıp ölür.
Poole
Jekyll'ın kahyasıdır. Efendisini başının dertte olduğunu düşünüp Utterson'dan yardım ister.
Richard Enfield
Utterson'ın kuzeni. Hyde'ın vahşetlerine ilk tanık olan kişilerden birirdir ve bunları Utterson'a anlatandır.
Türkçe baskıları
Robert Louis Stevenson'in 1886 yılında yazdığı Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde adlı kısa romanı Türkiye'de birkaç değişik adla yayımlandı. Bunlar:
| Yıl | Adı | Yayınevi | Çevirmen | ISBN |
|---|---|---|---|---|
| 1942 | İki Yüzlü Adam | Hamdi Varoğlu | ||
| 1944 | Dr. Jekyll ile Mr. Hyde | Zarife Laçinler | ||
| 1963 | İki Yüzlü Adam | Varlık Yayınları | Bedriye Şanda | |
| 1998 | Dr. Jekyll ve Mr. Hyde | Cumhuriyet Gazetesi | Zarife Laçinler | |
| 2001 | Dr. Jekyll ve Mr. Hyde | Arzu Yazıcıoğlu | ||
| 2002 | Dr. Jekyll ve Mr. Hyde | Yasemin Erdin | () | |
| 2002 | Dr. Jekyll ve Mr. Hyde | Osman Çakmakçı | () | |
| 2002 | Dr. Jekyll ve Mr. Hyde | Ebru Kılıç | () | |
| 2002 | Dr. Jekyll ve Mr. Hyde | () | ||
| 2004 | Dr. Jekyll ve Mr Hyde | Deniz Canefe | () | |
| 2005 | Dr. Jekyll ve Mr Hyde | Oğlak Yayınları | Esen Türay | |
| 2006 | Dr. Jekyll ve Bay Hyde | İletişim Yayınları | Kaya Genç | EAN 9789750504303 |
| 2015 | Dr. Jekyll ile Bay Hyde | Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları | Celâl Üster | () |
| 2019 | Dr. Jekyll ile Bay Hyde | Ebru Kılıç | (ISBN 6053759294) |
Sinema uyarlamaları
Robert Louis Stevenson'in 1886 yılında yazdığı Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde romanı sessiz sinema döneminden başlayarak 123 defa filme aktarılmıştır. İlk kez 1908 yılında ABD'de yapılan sinema uyarlaması kısa ve sessiz bir filmdi. En ünlü uyarlamalar Rouben Mamoulian'ın 1931'de yönettiği Dr. Jekyll ve Bay Hyde (film, 1931) ile Victor Fleming'in yönettiği 1941 tarihli film Dr. Jekyll ve Bay Hyde (film, 1941)'dir. İlk sesli uyarlama olan ilkinin başrol oyuncusu Fredric March 1932'de En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü'nü almıştı. Sonraki film de romanın ikinci sesli uyarlamasıdır ve o da siyah beyaz çekilmiştir. Onun başrollerinde ise Spencer Tracy, Ingrid Bergman ve Lana Turner oynuyorlardı.Film uyarlamalarının çoğunda hem Jekyll'ı hem Hyde'ı aynı oyuncu canlandırmıştır. Çok az filmde iki ayrı oyuncu canlandırmıştır. Bir Varmış Bir Yokmuş dizisinde de Dr.Jekyll'ı, Sam Witwer Mr.Hyde'ı canlandırmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- archive.org kitabın İnternet arşivinden indirip okuyabileceğiniz sürümleri.
- Yapıtın, Cumhuriyet Gazetesi Dünya Klasikleri Dizisi'nde yayımlanan baskısının çevrimiçi okunabileceği bağlantı 1 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dr Jekyll ve Mr Hyde Iskoc yazar Robert Louis Stevenson in 1886 yilinda yayimladigi Gotik uzun hikaye Ozgun adi Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde Turkcesi Dr Jekyll ve Mr Hyde in Tuhaf Vakasi olan bu uzun hikaye Turkiye de ilk defa 1942 yilinda Hamdi Varoglu nun Turkce cevirisiyle Iki Yuzlu Adam adiyla Ahmet Halit Kitabevi tarafindan yayimlanmisti Daha sonra 1944 yilinda tarafindan Dr Jekyll ile Mr Hyde adiyla basilan roman 1963 te Varlik Yayinlari ndan tekrar Iki Yuzlu Adam adiyla cikti Bundan sonra 2000 li yillara kadar bircok yayinevi tarafindan yapilan yeni baskilarinda ozgun adinin cevirisine yakin isimler kullanildi Dr Jekyll ve Mr HydeStrange Case of Dr Jekyll and Mr HydeIlk baskinin kapagiYazarRobert Louis StevensonCevirmenlerHamdi Varoglu Ahmet Hamdi Zarife Lacinler Maarif Bedriye Sanda Varlik Arzu Yazicioglu Soyut Ebru Kilic Ithaki Gulumser Agirer Cuhadar Arion T Is Bankasi Kultur Ulke IskocyaDilIngilizceTurRomanYayim5 Ocak 1886 ozgun 1942 Ahmet Halit 1944 Maarif 1963 Varlik 2004 Arion 2006 Iletisim 2015 Turkiye Is Bankasi Kultur Turkce YayimciLongmans ozgun Varlik Yayinlari Iletisim Yayinlari Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Turkce Sayfa104 sayfa T Is Bankasi Kultur ISBN978 605 332 554 3OCLC1100297354 Hikaye Londrali avukat Gabriel John Utterson in eski dostu Dr Henry Jekyll ile Edward Hyde adli gizemli bir suclu arasinda gecen tuhaf olaylari arastirmasini konu alir Dr Jekyll ve Mr Hyde Ingilizce edebiyatin en unlu eserlerinden biridir ve Gotik korku turunun oncu eserlerinden biri olarak kabul edilir Dr Jekyll ve Mr Hyde in 120 den fazla sahne ve film uyarlamasi bulunmaktadir Bugune kadar onlarca muzik albumu televizyon dizisi muzikal bilgisayar oyunu ve cizgi romana ilham veren eser ayrica ABD de Barbie bebekleri turunden bir oyuncak bebek ve kitap serisi olan Monster High da da yer almistir Haliyle bu seride Stevenson in karakterlerinin sonraki nesilleri benzer adlarla kullanilmistir Ana hatlariyla Dr Jekyll ve Mr Hyde i temel alan 1990 yapimi Jekyll amp Hyde muzikali 2022 de Turkiye de sahnelenmeye baslamistir KonusuRomanda Av Gabriel John Utterson in dostlarindan nazik ve saygin bir kimse olan hekim Henry Jekyll in zaman zaman sehvet ve siddet duskunu bir canavara yani Mr Edward Hyde a donusmesi olayini gozlemlemesi anlatilmaktadir Utterson Dr Jekyll in yeni asistani olmasina ragmen doktor la bir arada gormedigi seytani gorunuslu Mr Hyde in esrarini anlamaya calisir Olaylar bir polisiye oyku havasinda anlatilmakta ve her sey en sonunda aciklanmaktadir Avukat Utterson kuzeni Richard Enfield la bir pazar gunu Londra sokaklarinda gezerken Soho da eski bir evin kapisini gosterip o evde oturan adamin karistigi bir olayi anlatir Bir gece evine donerken kisa boylu garip bir adamin tokezleytip yere dusen kucuk bir kizin ustune basarak onu cigneyip gectigine sahit olmustur Enfield hemen adami yakalamis ve kizin ailesiyle beraber bir doktor ve polis cagirmistir Adami kizin ailesine para vermesi icin de zorlamistir Adi Edward Hyde olan bu adam Soho daki kapinin ardindan elinde yuklu bir meblag yazili olan ve Dr Jekyll imzasini tasiyan bir cekle cikmis ve bu ceki kendi bozdurup kizin ailesine vermistir Enfield bu garip adamin yuzunde insanlarin nefretinin ve korkusunu uyandiran bir sey oldugunu bu adamin bir insan degil sanki bir canavar oldugunu soyler Utterson bu adamin kisa sure once eski dostu Dr Jekyll in kendisine gonderdigi vasiyette adi gecen varis Edward Hyde oldugunu anlar Vasiyette Dr Jekyll in olmesi ya da uc aydan uzun sure ortadan kaybolmasi durumunda tek varisinin Mr Edward Hyde olacagi yazilidir Vasiyeti ilk aldiginda bu hic tanimadigi adam hakkinda bir seyler ogrenmek istemis ama simdi ogrendikleri hic hosuna gitmemistir Ayrica garip kaybolma maddesi de dikkatini cekmistir Hakkinda ogrendigi seylerse insanlara kaba ve kotu davranan zalim birisi oldugudur Eski dostunun boyle bir adamla ne isi oldugunu merak da eder Once kendisinin ve Jekyll in eski dostu Doktor Hastie Lanyon a Jekyll in Edward Hyde adinda bir dostunu taniyip tanimadigini sorar Jekyll in metafizik fikirlerini begenmeyen maddeci bilim yanlisi tutucu biri olan Lanyon Hyde in adini daha once duymadigini soyler Daha sonra Utterson adresi oldugunu ogrendigi Soho daki sokakta bir gece onu bekler ve onunla tanisir Vasiyetini birakacak kadar guvendigi ve deger verdigi bu genc adam hakkinda bir seyler ogrenmeye calisan Utterson Hyde in yuzunde insanin gorur gormez nefretini uyandiran sanki insandan cok mitolojik hikayelerdeki Trolleri ve canavarlari cagristiran bir sey oldugunu fark eder Ama ne oldugunu bir turlu anlayamaz Evi olarak gosterdigi yerse Doktorun evinde Laboratuvar muayenehane ve calisma odasi olarak kullandigi evindeki mustemilatin arka kapisina baglanan bir binadir Oradan ayrilip Dr Jekyll in evinin on kapisini calip yasli kahyasi Poole a Jekyll in evde olup olmadigini sorar ve Mr Hyde in Laboratuvarin eski kapisindan girdigini soyler Doktor un evde olmadigini soyleyen Poole Hyde in kendi anahtarlari oldugunu ve eve istedigi gibi girip cikma yetkisi oldugunu soyler ama evin ana binasina cok az ugradigini zamaninin cogunu laboratuvarda gecirdigini ekler Jekyll hizmetkarlarina Hyde a da kendisi gibi hizmet etmeleri talimatini vermistir Oradan ayrilan Utterson bu duyduklariyla daha da suphelenir hale gelir Hyde in Jekyll a santaj yaptigini dusunmeye baslar Birkac gun sonra Doktor Jekyll in evinde bir yemek daveti verilir Diger misafirler gittikten sonra Jekyll a onunla konusmak istedigini soyleyen Utterson onunla brendi icip sohbet eder Jekyll Dr Lanyon in tutucu ve geri kalmis dar bakis acisini elestirirken Utterson Hyde konusunu acar ve hakkinda ogrendiklerini anlatir Jekyll Hyde hakkindaki kotu seyleri duymak istemez ve Utterson i istedigi zaman Hyde dan kurtulabilecegi konusunda ikna eder ve kendisine bir sey olursa Hyde in hakki olan mirasi almasina yardim etmesi konusunda ona soz verdirir Bir gece Hyde sebepsiz yere sokakta karsilastigi kendisine yol soran soylu Sir Danvers Carew u bastonuyla vurarak oldurur ve kayiplara karisir Jekyll Utterson a polisin pesine dustugu Hyde la bir daha gorusmeyecegini soyler ve Hyde in ulkeden kacacagini belirttigi bir mektubunu ona gosterir Ama Utterson katibi Guest in yardimiyla mektuptaki el yazisinin birkac kucuk fark disinda Jekyll in el yazisiyla ayni oldugunu gorur Bir sure arkadaslariyla sik sik gorusup eski neseli haline donen doktor Jekyll in daha sonra kendisini evine kapatip kimseyle gorusmemeye baslamasi Utterson i iyice sasirtir En sonunda Dr Lanyon a gidip neler oldugunu sorar ama iyi hastalanmis olan Lanyon artik Jekyll hakkinda hicbir sey duymak istemedigini soyler Buyuk bir sok gecirmis olan Lanyon birkac hafta sonra olur ve Utterson a bir zarf birakir Zarfin ustunde mesajin yalnizca Dr Jekyll in olumu ya da ortadan kaybolmasi durumunda acilmasi Utterson in daha once olmesi durumunda acilmadan imha edilmesi gerektigini belirten bir uyari vardir Utterson yine bu kaybolma maddesini gorunce bozulur ama dostunun son rizasina uyar Bir gece Jekyll in kahyasi Poole avukati yardim istemek icin cagirir Gunlerdir kendisini laboratuvara kapatmis olan doktor surekli kapinin onune notlar birakip bazi ilaclar almasi icin onu ecza depolarina gondertmekte ve kimseyle gorusmemektedir Surekli getirilen ilacin istedigi gibi olmadigini soyleyip tekrar aynisindan istemektedir Bir keresinde onu koridorda bir saniyeligine goz ucuyla gormus olan Poole gordugu kisa boylu garip adamin yuzu ve boyunun uzun boylu ve duzgun yuzlu efendisine benzemedigini anlatir Adam onu fark eder etmez hemen laboratuvara geri kacip kapiyi kilitlemistir Utterson ilk once Jekyll in vucudunu deforme eden bir hastaliga yakalandigini ve kendisini tecrit edip surekli ilac aratmasinin sebebinin bu oldugunu dusunur Ama Poole gordugu kisinin kesinlikle Jekyll olmadigini ama Hyde a benzediginde israr eder Poole efendisinin olduruldugunu dusunmektedir ama onu oldureni yukarida tutan seyin ne oldugunu anlayamamistir Tek carelerinin artik kapiyi kirip icerideki kisiye bakmak olduguna karar verirler ve bir balta alip Laboratuvar kapisina gelirler Utterson Jekyll i kendilerini iceri almasi icin son kez uyarir ama Utterson dan kendisine acimasini isteyen ses Jekyll in degil Hyde in sesidir Bunun uzerine Utterson in talimatiyla Poole baltayla kapiyi kirar Kapi kirilirken iceriden bir ciglik gelir ve iceri girdiklerinde Jekyll in giysilerini giymis ve zehir icip intihar etmis Hyde in yeni olmus bedeniyle karsilasirlar Doktoru butun mustemilatta ararlar ama bulamazlar Laboratuvar daysa Doktor un tum servetini Utterson a biraktigi yeni bir vasiyet ve Doktor un o gun yazdigi uzun bir itirafname notu bulurlar Utterson doktorun olmedigini ama kactigini dusunur ve her ne olduysa onun iyi ismini korumalari gerektigini soyler Poole a bu notu okumak icin evine gidecegini gece yarisi olmadan donecegini ve daha sonra da polisi cagiracaklarini soyler ve notu okumak icin evine gider Once Lanyon in notunu okur Bir sure once Jekyll dan aldigi bir notta laboratuvarina girip bir ilac dolu bir cekmeceyi evine getirmesini ve gece yarisi kendi gonderecegi birisine vermesini ister Dedigini yapan Lanyon gece adami beklemis ve polislerden saklanan bu garip adam dikkatini cekmistir Bu Hyde dir Adam cekmecedek malzemeleri bir tupte karistirip bir ilac hazirlar ve Lanyon a tup alip gitmesine izin mi verecegini yoksa buyuk bir mucizeye tanik mi olmak istedigini sormus Lanyon da bu isin sonunu gormek istemistir Adam ilaci icmis ve o anda vucudu sekil degistirmeye baslamistir Adam Jekyll a donusmustur Jekyll olanlari ona anlatip cekmeceyi alip gitmistir ve yine soka giren Lanyon a gore Jekyll bu adam Sir Danvers Carew un katili Hyde in ta kendisi oldugunu soylemistir Bu garip olayin anlatimindan sonra Utterson en sonunda Jekyll in itiraf notundan Hyde in aslinda Jekyll daha dogrusu Jekyll in kotu yarisi oldugunu ogrenir Insanlarda uyandirdigi aciklanamayan nefret uyandiran ve canavarlari cagristiran seyse dunyadaki iyilik ve kotulugun karisimi olan diger normal insanlarin aksine Hyde in sadece kotulukten olusmasidir Iki yil once Dr Jekyll in gelistirdigi bir fikre gore insanin en buyuk sorunu insanin icindeki iyi ve kotu yanlarinin surekli catismasidir ve Doktor yeni ilaclarin yardimiyla iyinin ve kotunun birbirinden ayrilabilecegini ve bu sayede kotu insanlarin vicdanlarinin uyarmasi olmadan kendi yollarina gidebilecegini ve iyi insanlarinda iclerinde hic kotuluk ve ayartici hisler olmadan istedikleri gibi iyiliklerini yapabileceklerini savunmaktadir Hatta bu sayede insanin icinden kotulugun cikarilabilecegini dusunmektedir Bu fikri kendini gozlemleyip hayati boyunca icinde var olan durtu hirs ve arzularini inceleyerek olusturmustur Maddeci Dr Lanyon ise bu fikirleri sacmalik olarak nitelendirmistir Utterson a anlatilan fikir ayriligi budur Bu teorisini kanitlamak amaciyla bir gece aldigi cesitli malzemelerden bir ilac hazirlayip icmistir O anda birkac dakika suren sancilarin ardindan icinde hayati boyunca hissetmedigi bir oz guven duygusu ve baskalarini hor gorme hissi algilamis ve giysilerinin kendisine artik bedenine buyuk geldigini fark etmis ve hemen aynaya bakmistir Aynaya bakinca ilk kez Hyde i gormus ve ilacin ters etki yapip icinden iyi ve normal tarafini cikarip hayati boyunca pek kullanmadigi kotu yanini ortaya cikardigini anlamistir Hemen ayni ilaci hazirlayip yine kendisi olan Jekyll Hyde dan kendisinin bir parcasi oldugu icin igrenmemis ve onu kullanmaya karar vermistir Bu ikinci ve genc kimlikle Jekyll olarak yapamadigi arzu ve hirslarini hayata gecirmeyi dener Vasiyetiyse Jekyll olarak basina bir sey gelirse Hyde olarak servetine yeniden sahip olabilmek icin yazmistir Ama sadece kotulukten olustugu icin Hyde sonunda kontrolden cikmis ve Jekyll in hayati boyunca dusunmedigi kotulukler yapmaya hatta zevk icin cinayet islemeye baslamistir Sir Danvers i Jekyll kendisini kontrol etmeye calistigi icin duydgu ofkeyi cikarmak icin oldurmustur Ustelik guclendigi icin Jekyll in ilac icmedigi zamanlarda da ortaya cikarak yavas yavas Jekyll in bedenini ve ruhunu da ele gecirmeye baslamistir Sir Danvers cinayetinden sonra bir daha Hyde a donusmemeye yemin eden Jekyll bir gun Regents Park dolasirken aniden Hyde a donusur Bu halde evine gidemez yuzunu saklayip izbe bir pansiyona gider ve Lanyon a ilaclarini getirmesini isteyen mektubu yazar Lanyon in notunda anlatilan olay Jekyll artik ilaci kendisi olarak kalabilmek icin icmeye baslamis ama ilk deneyden beri yenilemedigi malzemeleri iyice azalmistir Malzemeleri aldirip ilaci hazirlamis ama karisim etkili olmayinca ilk deneyde kullanilan malzemelerin saf olmadigini iclerine karisan gizemli baska bir maddenin etkili oldugunu anlamistir Malzeme aldigi ecza deposuna yazdigi notla aldigi yeni ilaclarin daha once aldiklariyla ayni olmadigini arastirilip eski kalitedeki ilaclarin bulunmasini istemistir Ama ilaclar bulunamamistir ve dolayisiyla Jekyll itirafnameyi elinde kalan son ilacla yazmis ve muhurlemistir Yarim saat sonra sonsuza dek Hyde a donusmus ve Mr Utterson ile Poole Laboratuvar a girerken zehir icerek intihar etmistir KarakterlerGabriel John Utterson Jekyll in eski arkadasi ve avukatidir Anlatici hikayeyi onun perspektifinden anlatir Edward Hyde in ardindaki gizemi cozmeye ve Jekyll i korumaya calisir Dr Henry Jekyll Edward Hyde Romana adini veren karakterlerdir Iyi ve kotu yonlerini ayirmak icin bir karisim hazirlar ama sadece kotu yanina bir kisilik kazandirarak ortaya cikarir ve ona Edward Hyde adini verir Dr Hastie Lanyon Jekyll ve Utterson in eski arkadasidir Maddi bilimi savunmakta olan Lanyon Jekyll in iyilik ve kotulugu ayirmak gibi fikirlerine siddetle karsi cikmaktadir Ama Jekyll Hyde olarak evine gelip karsisinda ilaci icip donusum gecirince butun inanci altust olur Bu sahit oldugu donusum karsisinda sok gecirir ve hastalanip olur Poole Jekyll in kahyasidir Efendisini basinin dertte oldugunu dusunup Utterson dan yardim ister Richard Enfield Utterson in kuzeni Hyde in vahsetlerine ilk tanik olan kisilerden birirdir ve bunlari Utterson a anlatandir Turkce baskilariRobert Louis Stevenson in 1886 yilinda yazdigi Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde adli kisa romani Turkiye de birkac degisik adla yayimlandi Bunlar Yil Adi Yayinevi Cevirmen ISBN1942 Iki Yuzlu Adam Hamdi Varoglu1944 Dr Jekyll ile Mr Hyde Zarife Lacinler1963 Iki Yuzlu Adam Varlik Yayinlari Bedriye Sanda1998 Dr Jekyll ve Mr Hyde Cumhuriyet Gazetesi Zarife Lacinler2001 Dr Jekyll ve Mr Hyde Arzu Yazicioglu2002 Dr Jekyll ve Mr Hyde Yasemin Erdin ISBN 975 8509 42 X 2002 Dr Jekyll ve Mr Hyde Osman Cakmakci ISBN 978 975 8688 19 7 2002 Dr Jekyll ve Mr Hyde Ebru Kilic ISBN 975 8607 33 2 2002 Dr Jekyll ve Mr Hyde ISBN 975 571 067 1 2004 Dr Jekyll ve Mr Hyde Deniz Canefe ISBN 975 7384 76 3 2005 Dr Jekyll ve Mr Hyde Oglak Yayinlari Esen Turay2006 Dr Jekyll ve Bay Hyde Iletisim Yayinlari Kaya Genc EAN 97897505043032015 Dr Jekyll ile Bay Hyde Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Celal Uster ISBN 978 605 332 554 3 2019 Dr Jekyll ile Bay Hyde Ebru Kilic ISBN 6053759294 Eserin muhtelif baskilari Ust sira eskiler Londra ilk baskisi Ahmet Halit Kitabevi Maarif Vekaleti Basimevi ve Varlik Yayinlari Alt Sira yeniler Sosyal Yayinlar Bordo Siyah Yayinlar Ithaki Yayinlari Oglak Yayinlari na ait baskilar Sinema uyarlamalari1880 li yillardan kalma eseri betimleyen bir afis Robert Louis Stevenson in 1886 yilinda yazdigi Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde romani sessiz sinema doneminden baslayarak 123 defa filme aktarilmistir Ilk kez 1908 yilinda ABD de yapilan sinema uyarlamasi kisa ve sessiz bir filmdi En unlu uyarlamalar Rouben Mamoulian in 1931 de yonettigi Dr Jekyll ve Bay Hyde film 1931 ile Victor Fleming in yonettigi 1941 tarihli film Dr Jekyll ve Bay Hyde film 1941 dir Ilk sesli uyarlama olan ilkinin basrol oyuncusu Fredric March 1932 de En Iyi Erkek Oyuncu Akademi Odulu nu almisti Sonraki film de romanin ikinci sesli uyarlamasidir ve o da siyah beyaz cekilmistir Onun basrollerinde ise Spencer Tracy Ingrid Bergman ve Lana Turner oynuyorlardi Film uyarlamalarinin cogunda hem Jekyll i hem Hyde i ayni oyuncu canlandirmistir Cok az filmde iki ayri oyuncu canlandirmistir Bir Varmis Bir Yokmus dizisinde de Dr Jekyll i Sam Witwer Mr Hyde i canlandirmistir Ayrica bakinizDr Jekyll ve Bay Hyde film 1941 KaynakcaDis baglantilararchive org kitabin Internet arsivinden indirip okuyabileceginiz surumleri Yapitin Cumhuriyet Gazetesi Dunya Klasikleri Dizisi nde yayimlanan baskisinin cevrimici okunabilecegi baglanti 1 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde