Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dönücü yunus (Stenella longirostris), dünya üstündeki tüm tropikal sularda açık denizde görülen küçük bir yunustur. Sudan dışarı sıçradıklarında kendi boy eksenleri çevresinde dönerek yaptıkları akrobatik hareketlerle tanınmıştır. Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir. Uzun burunlu dönücü yunus ve pantropik dönücü yunusu diye de adlandırılır.
| Dönücü yunus | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Hawaii'de dönücü yunuslar | ||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Stenella longirostris Gray, 1828 | ||||||||||||||||
 Dönücü yunus doğal yaşam alanı | ||||||||||||||||
Alt türler | ||||||||||||||||
| Stenella longirostris centroamericana | ||||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||||
| alope |
Taksonomi
Dönücü yunus türü ilk olarak Gray tarafından 1828'de bulunmuştur. Adı konan dört alt türü bulunur:
- Doğu dönücü yunusu (S. l. orientalis), Doğu Büyük Okyanus'un tropik sularında bulunur.
- Orta Amerika ya da Kosta Rika dönücü yunusu (S. l. centroamericana) da Doğu Büyük Okyanus'un tropik sularında bulunur.
- Gray dönücü yunusu ya da Hawaii dönücü yunusu (S. l. longirostris), orta Büyük Okyanus'ta Hawaii civarında bulunur ancak tüm dünya üzerinde benzer alttürleri tanımlamak için de kullanılır.
- Cüce dönücü yunus (S. l. roseiventris), ilk olarak Tayland Körfezi'nde bulunmuştur.
Her ne kadar dört alt türün adı geçse de bu tür daha büyük bir çeşitlilik içermektedir. Beyaz karnı ile dikkati çeken melez bir tür Doğu Büyük Okyanus'ta dikkati çekmiştir. daha az belirgin diğer gruplar diğer okyanuslarda tanımlanmıştır.
Türün bilimsel adı Latince uzun burunlu demektir.
Fiziksel tanımlama
Yunusun gövdesinin çoğu koyu gri renktedir. Kuyruk, sırt ve boğaz bölgesinde daha koyu gri renkli kısımlar bulunur. Genellikle karın kısmında krem beyazı renkte bir leke bulunur ama bu bireyden bireye değişkenlik gösterir. Ağız belirgin şekilde uzun ve incedir. Ucu koyu renklidir. Yüzgeçler bu boyutta bir yunus için oldukça uzundur. Sırt yüzgeci diktir ve Doğu Büyük Okyanus'ta bulunan bazı yaşlı erkeklerde öne doğru eğildiği de gözlemlenmiştir. Ancak dönücü yunuslar, balinalar ailesi içinde çok farklı biçimlere sahip olabilen bir yunus türüdür.
Erişkin yunusların boyu 129 cm.'den 235 cm'ye ağırlığı da 23 kg'dan 78 kg'a değişir. Hamilelik dönemi 10 aydır. Dişiler 4-7 yaşında, erkekler de 7-10 yaşında cinsel olgunluğa erişir. Yaşam süreleri bilinmemektedir.
Dönücü yunuslar birkaç yunustan oluşan küçük gruplardan binlerce yunustan oluşan büyük gruplara kadar oldukça geniş bir yelpazede bir araya gelir. Her zaman akrobatiktir ve teknelerin baş dalgalarında yüzer. Yunusun havada kendi ekseni etrafında dönmesinin nedeni bilinmemektedir. Öne sürülen görüşlerin birine göre sudan çıkışta ve tekrar girişte yaratılan büyük hava kabarcıkları grubun diğer yunuslarına yankı ile yönbulmada yardımcı olmaktadır. Bunun nedeni yalnızca oyunculuk da olabilir. Arka arkaya 14 dönen sıçrayış yapan yunuslar gözlemlenmiştir.
Atlantik'te dönücü yunuslar Atlantik dönücü yunuslarıyla karıştırılabilir. Bu tür aynı zamanda pantropik benekli yunuslarıyla da ortak özellikleri bulunmaktadır.
Popülasyon ve dağılım
Dönücü dünya üzerindeki tüm okyanusların tropik derin sularında bulunur. Her ne kadar açık denizde yaşasalar da tuvalet gibi tropik sıra adaların kıyılarında da rastlanırlar. Popülasyon yoğunluğu Yengeç ve Oğlak Dönenceleri arasında en fazladır. Pantropik olarak adlandırılsalar da alt türlere ait farklı coğrafi bölgelere göre tür içinde ayrım bulunur. Toplam popülasyon bilinmemekle birlikte Doğu Büyük Okyanus'taki kroculuk nedeniyle oldukça önemli derecede azaldığı kesindir ve tehdit altında diye nitelendirilmektedir.
İnsan ile etkileşimi
Dönücü yunusların üzerinde Hawaii'de hem doğal ortamlarında hem de yakalanarak araştırmalar yapılmıştır.
1950'lerde ton balığı avı için ağ kullanılmaya başlanmasından sonra otuz yıl içinde dönücü yunusların doğu ve beyaz karınlı varyetelerinden yaklaşık iki milyon kadarı öldürülmüştür. Bu şekilde büyük bir ihtimalle doğu dönücü yunus popülasyonunun yarısı öldürülmüştür.
Hawaii'deki dönücü yunuslar ağlara yakalanmasalar da kıyıya yakın dinlenme yerlerinde gün içinde birçok ziyarete uğramaktadır. Sıkı düzenlemeler olmadan devam etmesi hâlinde doğal yaşamlarında yunuslarla karşılaşmak isteyenlerin sayısının çokluğu ve etik sayılmayacak tur operatörlerinin kıyıya yakın yunus alanlarını sömürmeleri Kuzeybatı Büyük Okyanus Orkalarının başına geldiği gibi "ölümüne kadar doğayı sevme" sendromuna yolaçabilir.
Kaynakça
- Balinalar Uzmanlık Grubu (1996). Stenella longirostris.19 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2006 IUCN Kırmızı Liste. IUCN 2006. 5 Ocak 2007'de erişildi. Bilgibankası girişinde bu türün neden korunmaya muhtaç (LR/cd) sınıfında listelendiği açıklanmaktadır.
- Spinner Dolphin by William F. Perrin in Encyclopedia of Marine Mammals pp. 1173–1175.
- Whales Dolphins and Porpoises, Mark Carwardine, Dorling Kindersley Handbooks,
- National Audubon Society Guide to Marine Mammals of the World, Reeves, Stewart, Clapham and Powell,
- Variation of spotted and spinner porpoise (genus Stenella) in the Eastern Pacific and Hawaii23 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . William F. Perrin
Dış bağlantılar
- Hawaii dönücü yunusları (İngilizce)19 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kızıldeniz dönücü yunusları (İngilizce)30 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- LiveScience - Yunuslar nasıl döner ve niçin? (İngilizce)29 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Donucu yunus Stenella longirostris dunya ustundeki tum tropikal sularda acik denizde gorulen kucuk bir yunustur Sudan disari sicradiklarinda kendi boy eksenleri cevresinde donerek yaptiklari akrobatik hareketlerle taninmistir Stenella cinsindeki bes yunus turunden biridir Uzun burunlu donucu yunus ve pantropik donucu yunusu diye de adlandirilir Donucu yunusHawaii de donucu yunuslarKorunma durumuDurumu belirsiz IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CetaceaAlt takim OdontocetiFamilya DelphinidaeCins StenellaTur S longirostrisIkili adlandirmaStenella longirostris Gray 1828Donucu yunus dogal yasam alaniAlt turlerStenella longirostris centroamericana Stenella longirostris longirostris Stenella longirostris orientalis Stenella longirostris roseiventrisSinonimleralope centroamericana microps orientalis roseiventrisTaksonomiDonucu yunus turu ilk olarak Gray tarafindan 1828 de bulunmustur Adi konan dort alt turu bulunur Dogu donucu yunusu S l orientalis Dogu Buyuk Okyanus un tropik sularinda bulunur Orta Amerika ya da Kosta Rika donucu yunusu S l centroamericana da Dogu Buyuk Okyanus un tropik sularinda bulunur Gray donucu yunusu ya da Hawaii donucu yunusu S l longirostris orta Buyuk Okyanus ta Hawaii civarinda bulunur ancak tum dunya uzerinde benzer altturleri tanimlamak icin de kullanilir Cuce donucu yunus S l roseiventris ilk olarak Tayland Korfezi nde bulunmustur Her ne kadar dort alt turun adi gecse de bu tur daha buyuk bir cesitlilik icermektedir Beyaz karni ile dikkati ceken melez bir tur Dogu Buyuk Okyanus ta dikkati cekmistir daha az belirgin diger gruplar diger okyanuslarda tanimlanmistir Turun bilimsel adi Latince uzun burunlu demektir Fiziksel tanimlamaYunusun govdesinin cogu koyu gri renktedir Kuyruk sirt ve bogaz bolgesinde daha koyu gri renkli kisimlar bulunur Genellikle karin kisminda krem beyazi renkte bir leke bulunur ama bu bireyden bireye degiskenlik gosterir Agiz belirgin sekilde uzun ve incedir Ucu koyu renklidir Yuzgecler bu boyutta bir yunus icin oldukca uzundur Sirt yuzgeci diktir ve Dogu Buyuk Okyanus ta bulunan bazi yasli erkeklerde one dogru egildigi de gozlemlenmistir Ancak donucu yunuslar balinalar ailesi icinde cok farkli bicimlere sahip olabilen bir yunus turudur Eriskin yunuslarin boyu 129 cm den 235 cm ye agirligi da 23 kg dan 78 kg a degisir Hamilelik donemi 10 aydir Disiler 4 7 yasinda erkekler de 7 10 yasinda cinsel olgunluga erisir Yasam sureleri bilinmemektedir Donucu yunuslar birkac yunustan olusan kucuk gruplardan binlerce yunustan olusan buyuk gruplara kadar oldukca genis bir yelpazede bir araya gelir Her zaman akrobatiktir ve teknelerin bas dalgalarinda yuzer Yunusun havada kendi ekseni etrafinda donmesinin nedeni bilinmemektedir One surulen goruslerin birine gore sudan cikista ve tekrar giriste yaratilan buyuk hava kabarciklari grubun diger yunuslarina yanki ile yonbulmada yardimci olmaktadir Bunun nedeni yalnizca oyunculuk da olabilir Arka arkaya 14 donen sicrayis yapan yunuslar gozlemlenmistir Atlantik te donucu yunuslar Atlantik donucu yunuslariyla karistirilabilir Bu tur ayni zamanda pantropik benekli yunuslariyla da ortak ozellikleri bulunmaktadir Populasyon ve dagilimDonucu dunya uzerindeki tum okyanuslarin tropik derin sularinda bulunur Her ne kadar acik denizde yasasalar da tuvalet gibi tropik sira adalarin kiyilarinda da rastlanirlar Populasyon yogunlugu Yengec ve Oglak Donenceleri arasinda en fazladir Pantropik olarak adlandirilsalar da alt turlere ait farkli cografi bolgelere gore tur icinde ayrim bulunur Toplam populasyon bilinmemekle birlikte Dogu Buyuk Okyanus taki kroculuk nedeniyle oldukca onemli derecede azaldigi kesindir ve tehdit altinda diye nitelendirilmektedir Insan ile etkilesimiDonucu yunuslarin uzerinde Hawaii de hem dogal ortamlarinda hem de yakalanarak arastirmalar yapilmistir 1950 lerde ton baligi avi icin ag kullanilmaya baslanmasindan sonra otuz yil icinde donucu yunuslarin dogu ve beyaz karinli varyetelerinden yaklasik iki milyon kadari oldurulmustur Bu sekilde buyuk bir ihtimalle dogu donucu yunus populasyonunun yarisi oldurulmustur Hawaii deki donucu yunuslar aglara yakalanmasalar da kiyiya yakin dinlenme yerlerinde gun icinde bircok ziyarete ugramaktadir Siki duzenlemeler olmadan devam etmesi halinde dogal yasamlarinda yunuslarla karsilasmak isteyenlerin sayisinin coklugu ve etik sayilmayacak tur operatorlerinin kiyiya yakin yunus alanlarini somurmeleri Kuzeybati Buyuk Okyanus Orkalarinin basina geldigi gibi olumune kadar dogayi sevme sendromuna yolacabilir KaynakcaBalinalar Uzmanlik Grubu 1996 Stenella longirostris 19 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2006 IUCN Kirmizi Liste IUCN 2006 5 Ocak 2007 de erisildi Bilgibankasi girisinde bu turun neden korunmaya muhtac LR cd sinifinda listelendigi aciklanmaktadir Spinner Dolphin by William F Perrin in Encyclopedia of Marine Mammals pp 1173 1175 Whales Dolphins and Porpoises Mark Carwardine Dorling Kindersley Handbooks ISBN 0 7513 2781 6 National Audubon Society Guide to Marine Mammals of the World Reeves Stewart Clapham and Powell ISBN 0 375 41141 0 Variation of spotted and spinner porpoise genus Stenella in the Eastern Pacific and Hawaii23 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde William F PerrinDis baglantilarHawaii donucu yunuslari Ingilizce 19 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kizildeniz donucu yunuslari Ingilizce 30 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde LiveScience Yunuslar nasil doner ve nicin Ingilizce 29 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde