Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ebü’l-Misk Kâfûr, (Arapça: أبو المسك كافور) (905-968), aynı zamanda el-Leythi, el-Suri, el-Labi olarak da bilinir, İhşidî Mısır ve Suriye'nin baskın şahsiyetidir. Aslen siyah bir köledir, daha sonra Mısır veziri olmuş ve efendisi Muhammed bin Toğaç'ın ölümünün ardından 946'dan itibaren fiili olarak Mısır'ın hükümdarı olmuştur. Daha sonra 968'deki ölümüne kadar İkşidî topraklarını (Mısır, Güney Suriye (Şam dahil) ve Hicaz) yönetmiştir.
| Ebü’l-Misk Kâfûr | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Mısır, Suriye ve Hicaz'ın özerk hükümdarı | |||||
 | |||||
| Hüküm süresi | 8 Şubat 965 – 23 Nisan 968 | ||||
| Önce gelen | Ebü’l-Hasan Ali el-İhşîd | ||||
| Sonra gelen | Ebü’l-Fevâris Ahmed | ||||
| Mısır veziri | |||||
| Hüküm süresi | 946 – 8 Şubat 965 | ||||
| Ölüm | Nisan 968 Kudüs | ||||
| Defin | Harem-i Şerif, Kudüs | ||||
| |||||
| Dini | İslam | ||||
Miskin siyah olduğuna telmihen verildiği nakledilir. Ebü’l-Misk Kâfûr'un çeşitli kaynaklarda Habeşistan'dan (Etiyopya), Bilad el-Sudan'dan (Siyahların Ülkesi) veya Nübye'den geldiği belirtilmektedir. Mısır'daki İhşidî hanedanının kurucusu Muhammed bin Toğaç, onu 923 yılında köle olarak satın aldı. Esmer tenli ve hadım olduğu kaydedilmektedir. Kölenin zekâsını ve yeteneğini fark eden İbn Toğaç onu serbest bıraktı. Rivayete göre Kâfûr, efendisine gözlerini diktiği için serbest bırakılmış, diğerleri ise efendisinin armağanlarına gözlerini dikmiş. Tarihçi Philip Hitti, Kâfûr'un bu sadakatinden dolayı cömertçe ödüllendirileceğini belirtti.
İbn Toğaç, iki oğlunun şehzadelik eğitiminin denetimini üstlenmesi için Kâfur'u atadı. Mısır hükümdarı daha sonra Kâfur'u askeri subaylığa terfi ettirdi. Saha komutanı olarak Kâfur 945 yılında Suriye'ye bir askeri sefer düzenledi. Hicaz'a yapılan bazı seferlerin komutanlığına getirildi. Kâfur, İhşîdîler ile Bağdat halifesi arasındaki bazı diplomatik alışverişlerde yer aldı.
Kâfur 946 yılında Mısır'ın fiili hükümdarı oldu (Kâfur, bin Toğaç'ın oğullarının velisi olduğundan, babalarının ölümü üzerine onların yerine hükümdar oldu). Sonraki tarihçiler onu adil ve ılımlı bir yönetici olarak tasvir etseler de şöhretinin büyük bir kısmını, Orta Çağ Arap şairi Mütenebbî'nin kendisine yönelttiği sert hiciv şiirlerine borçludur.
Kâfur, 968 yılının Nisan ayında öldü ve Kudüs'te Tapınak Tepesi'ndeki Kabileler Kapısı'na yakın bir yerde, İhşîd emirlerinin yanına gömüldü.
Eski köle olarak statüsü
Kâfur'un eski bir köle olması, onun İhşîdîler döneminde iktidara gelmesine engel olmadı. Memlûklerin (yani eski kölelerin) askeri teşkilata girmesi ve hatta bu teşkilatta yüksek mevkilere ulaşması gelenekseldi ve Kâfur gibi birçok Afrikalı çeşitli mesleklerde istihdam edildi ve ev sahiplerinin kültürüyle etkileşim halinde olan tutarlı bir kültürü sürdürdü. Kâfur'un, Afrika'daki bir köleden Mısır ve Suriye'nin bazı bölgelerinin hükümdarı olmaya yükselişi, İslam tarihinde en alt düzeydeki kökene sahip bir hükümdarın en erken örneklerinden biridir.
İzlediği siyaset
İç siyaset
Kâfûr, Mısır'ın fiili kontrolünü elinde tutarken, İhşîd yöneticilerinin görüntüsü altında faaliyet gösteriyordu. İbn Toğaç, ölüm döşeğindeyken iki oğlunun üzerine Kâfûr'u veli tayin etmişti. 946 yılında Kâfûr, büyük oğlu Ûnûcûr'un İbn Toğaç'ın tahta geçmesini sağlamasına yardım etti. 961 yılında ise Ûnûcûr'ün küçük kardeşi Ali b. İhşîd'in Mısır tahtını ele geçirmesine yardım etti. Ancak 966 yılında, Ali'nin ölümünden sonra, Kâfûr kendisini Mısır'ın tek hakimi olarak ilan etti.
Kâfur, kendisine yapılan büyük baskılara rağmen Mısır içinde istikrarı korudu. 947-948 yıllarında Galbun'un isyanıyla savaştı ve isyanı bastırdı. 954 yılında Anūdjūr'un başarısız darbesini başarıyla önledi. Ayrıca kendisine karşı yayılan yıkıcı İsmailî propagandasından da kurtuldu. İç siyasi karmaşaları çözme yeteneğinin, İhşîdîîlerin ömrünü önemli ölçüde uzattığı düşünülmektedir.
Dış siyaset
Ebü’l-Misk Kâfûr'un en büyük başarılarından biri, İhşîdî kurumunu Hamdânîlerden (Suriye'de), Fâtımîlerden (Kuzey Afrika'da, Mısır'ın batısında), Karmatîler'den (Arap yarımadasında) ve Nübyeliler'den (Mısır'ın güneyinde) başarılı bir şekilde korumasıydı.
Daha önce Kâfûr'un efendisi olan Muhammed bin Tuğc, Suriye ve Hicaz'daki (Arap yarımadasında) askerî harekâtları idare etmesi için ona güvenmişti. Askeri ve diplomatik önlemleri, 947'de Şam'ın Hamdaniler'den gelen İhşîdîler için güvence altına alınmasını sağladı. Halep valisi Seyfü'd Devle, Suriye'yi ele geçirmeye çalışmıştı ancak çabaları Kâfûr tarafından engellendi ve birincisi, Kâfûr'un Suriye'nin bazı bölgeleri üzerindeki hakimiyetini tanıdı.
Ayrıca Fatımilerin Mısır'a doğru ilerlemesini geciktirmeyi başardı ve bu da Mısır'daki ajanların çabalarını boşa çıkardı. Kâfûr hayatta olduğu sürece, İhşîdî kuruluşu Fatımileri uzakta tuttu; onun ölümünden sonra Fatımiler yönetimi ele geçirdi.
Ekonomi
Kâfûr, ciddi aksaklıklara rağmen Mısır'da genel olarak ekonomik istikrarı korudu:
- 954 yılında Fustat'ın çarşısında bir yangın çıktı;
- 955 veya 956'nın başlarında Mısır'da büyük bir deprem meydana geldi;
- 949, 952, 955 ve 963-968 yıllarında gıda fiyatlarında enflasyonun tekrarlaması (bazen kıtlığa yol açmıştır) ve bunun sonucunda ortaya çıkan iç karışıklıklar.
Kâfûr yönetimi, ağır devlet harcamaları dışında, fahiş mali uygulamalardan kaçındı. Altın sikkeleri dalgalanmalar gösterse de dikkate değer bir istikrar sergiliyordu. Kâfur, ayrıca Yakub bin Killis gibi yetenekli yöneticilerin ve tüccarların hizmetlerini de alarak ekonomik başarılarına katkıda bulundu.
Sanatın himayesi
Ebü’l-Misk Kâfûr, âlimlerin ve yazarların hamisi olmasıyla ün kazanmıştır. A. S. Ehrenkreutz'a göre belki de en ünlü himayesi şair Mütenebbî'dir. Buna karşılık Mütenebbî de eski köleyi övmüştür. Ancak Kâfur'un kendisine arzu ettiği yüksek makamı vermemesi üzerine Mütenebbî, Kâfur'la alay etmeye başladı. Böylece Kâfûr, Philip Hitti'ye göre Kâfûr'un zamanının en büyük şairi olan Mütenebbî'nin şiirinde ölümsüzleşmiştir.
Dindar bir adam olan Kâfur, şairlerden çok ulema ile yakınlık kuruyordu. Etrafını din adamlarıyla doldurdu, bazılarını da hediyelere boğdu. Giza'da ve el-Mukattam'da iki cami ve bir hastane inşa etti. Bununla birlikte, hâlâ batıl inançlara tutunuyordu, bir keresinde bir evi terk etmişti, orasının bir cin tarafından yönetildiğine inanıyordu.
Kâfu'un da muhteşem ve lüks bir sarayı vardı. Ancak bu, kıtlık zamanlarında genel nüfusla pek uyuşmuyordu. Kâfu, başkentinde camiler ve hastanenin yanı sıra bir dizi görkemli saray ve Kāfūriyye bahçeleri inşa ettirdi. Şimdiye kadar onun katkılarına dair herhangi bir arkeolojik kalıntı bulunamadı.
Kaynakça
- ^ "Kāfūr, Abu'l Misk al-Ikhsidi." E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam 1913-1936. Edited by: M. Th. Houtsma, E. van Donzel. Brill, 1993. p. 623
- ^ a b c Abū al-Misk Kāfūr." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. Jul. 2008
- ^ Fromherz 2012.
- ^ Yusuf Fadl Hasan, The Arabs and the Sudan From the Seventh to the Early Sixteenth Century (Edinburgh University Press, 1967), p. 225 n. 36.
- ^ a b c d Hitti, Philip K. History of Syria Including Lebanon and Palestine. Gorgias Press LLC. p.562-3
- ^ a b c d e f g h i j k Ehrenkreutz 1978, ss. 418–419.
- ^ van Berchem 1927, ss. 13–14.
- ^ Kashif, S.I. Misr fi Asr al-Ikhshidiyin 2 ed. (Cairo, 1970), p. 255
- ^ Jacob F. Ade Ajayi. General History of Africa: Africa in the Nineteenth Century Until the 1880s. University of California Press. p. 749
- ^ Bianquis 1998, ss. 115-116.
Sources
- Bianquis, Thierry (1998). "Autonomous Egypt from Ibn Ṭūlūn to Kāfūr, 868–969". Petry, Carl F. (Ed.). The Cambridge History of Egypt, Volume 1: Islamic Egypt, 640–1517 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 86-119. ISBN .
- Ehrenkreutz, A. S. (1978). "Kāfūr". ; Lewis, B.; ; Bosworth, C. E. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume IV: Iran–Kha (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 418-419. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_3781. OCLC 758278456.
- Fromherz, Allen J. (2012). "Kafur, Abu al-Misk". Emmanuel Kwaku Akyeampong; (Ed.). Dictionary of African biography. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN .
- van Berchem, Max (1927). Matériaux pour un Corpus Inscriptionum Arabicarum, Deuxième partie: Syrie du Sud. Tome deuxième: Jérusalem "Haram" (Fransızca). Kahire: Imprimerie de l'Institut français d'archéologie oriantele.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ebu l Misk Kafur Arapca أبو المسك كافور 905 968 ayni zamanda el Leythi el Suri el Labi olarak da bilinir Ihsidi Misir ve Suriye nin baskin sahsiyetidir Aslen siyah bir koledir daha sonra Misir veziri olmus ve efendisi Muhammed bin Togac in olumunun ardindan 946 dan itibaren fiili olarak Misir in hukumdari olmustur Daha sonra 968 deki olumune kadar Iksidi topraklarini Misir Guney Suriye Sam dahil ve Hicaz yonetmistir Ebu l Misk KafurMisir Suriye ve Hicaz in ozerk hukumdariEbu l Misk Kafur un Abbasi halifesi ismi ile 966 da Ramla Filistin da bastirdigi altin dinarHukum suresi8 Subat 965 23 Nisan 968Once gelenEbu l Hasan Ali el IhsidSonra gelenEbu l Fevaris AhmedMisir veziriHukum suresi946 8 Subat 965OlumNisan 968 KudusDefinHarem i Serif KudusTam adiEbu l Misk Kafur Arapca أبو المسك كافور DiniIslam Miskin siyah olduguna telmihen verildigi nakledilir Ebu l Misk Kafur un cesitli kaynaklarda Habesistan dan Etiyopya Bilad el Sudan dan Siyahlarin Ulkesi veya Nubye den geldigi belirtilmektedir Misir daki Ihsidi hanedaninin kurucusu Muhammed bin Togac onu 923 yilinda kole olarak satin aldi Esmer tenli ve hadim oldugu kaydedilmektedir Kolenin zekasini ve yetenegini fark eden Ibn Togac onu serbest birakti Rivayete gore Kafur efendisine gozlerini diktigi icin serbest birakilmis digerleri ise efendisinin armaganlarina gozlerini dikmis Tarihci Philip Hitti Kafur un bu sadakatinden dolayi comertce odullendirilecegini belirtti Ibn Togac iki oglunun sehzadelik egitiminin denetimini ustlenmesi icin Kafur u atadi Misir hukumdari daha sonra Kafur u askeri subayliga terfi ettirdi Saha komutani olarak Kafur 945 yilinda Suriye ye bir askeri sefer duzenledi Hicaz a yapilan bazi seferlerin komutanligina getirildi Kafur Ihsidiler ile Bagdat halifesi arasindaki bazi diplomatik alisverislerde yer aldi Kafur 946 yilinda Misir in fiili hukumdari oldu Kafur bin Togac in ogullarinin velisi oldugundan babalarinin olumu uzerine onlarin yerine hukumdar oldu Sonraki tarihciler onu adil ve ilimli bir yonetici olarak tasvir etseler de sohretinin buyuk bir kismini Orta Cag Arap sairi Mutenebbi nin kendisine yonelttigi sert hiciv siirlerine borcludur Kafur 968 yilinin Nisan ayinda oldu ve Kudus te Tapinak Tepesi ndeki Kabileler Kapisi na yakin bir yerde Ihsid emirlerinin yanina gomuldu Eski kole olarak statusuKafur un eski bir kole olmasi onun Ihsidiler doneminde iktidara gelmesine engel olmadi Memluklerin yani eski kolelerin askeri teskilata girmesi ve hatta bu teskilatta yuksek mevkilere ulasmasi gelenekseldi ve Kafur gibi bircok Afrikali cesitli mesleklerde istihdam edildi ve ev sahiplerinin kulturuyle etkilesim halinde olan tutarli bir kulturu surdurdu Kafur un Afrika daki bir koleden Misir ve Suriye nin bazi bolgelerinin hukumdari olmaya yukselisi Islam tarihinde en alt duzeydeki kokene sahip bir hukumdarin en erken orneklerinden biridir Izledigi siyasetIc siyaset Kafur Misir in fiili kontrolunu elinde tutarken Ihsid yoneticilerinin goruntusu altinda faaliyet gosteriyordu Ibn Togac olum dosegindeyken iki oglunun uzerine Kafur u veli tayin etmisti 946 yilinda Kafur buyuk oglu Unucur un Ibn Togac in tahta gecmesini saglamasina yardim etti 961 yilinda ise Unucur un kucuk kardesi Ali b Ihsid in Misir tahtini ele gecirmesine yardim etti Ancak 966 yilinda Ali nin olumunden sonra Kafur kendisini Misir in tek hakimi olarak ilan etti Kafur kendisine yapilan buyuk baskilara ragmen Misir icinde istikrari korudu 947 948 yillarinda Galbun un isyaniyla savasti ve isyani bastirdi 954 yilinda Anudjur un basarisiz darbesini basariyla onledi Ayrica kendisine karsi yayilan yikici Ismaili propagandasindan da kurtuldu Ic siyasi karmasalari cozme yeteneginin Ihsidiilerin omrunu onemli olcude uzattigi dusunulmektedir Dis siyaset Ebu l Misk Kafur un en buyuk basarilarindan biri Ihsidi kurumunu Hamdanilerden Suriye de Fatimilerden Kuzey Afrika da Misir in batisinda Karmatiler den Arap yarimadasinda ve Nubyeliler den Misir in guneyinde basarili bir sekilde korumasiydi Daha once Kafur un efendisi olan Muhammed bin Tugc Suriye ve Hicaz daki Arap yarimadasinda askeri harekatlari idare etmesi icin ona guvenmisti Askeri ve diplomatik onlemleri 947 de Sam in Hamdaniler den gelen Ihsidiler icin guvence altina alinmasini sagladi Halep valisi Seyfu d Devle Suriye yi ele gecirmeye calismisti ancak cabalari Kafur tarafindan engellendi ve birincisi Kafur un Suriye nin bazi bolgeleri uzerindeki hakimiyetini tanidi Ayrica Fatimilerin Misir a dogru ilerlemesini geciktirmeyi basardi ve bu da Misir daki ajanlarin cabalarini bosa cikardi Kafur hayatta oldugu surece Ihsidi kurulusu Fatimileri uzakta tuttu onun olumunden sonra Fatimiler yonetimi ele gecirdi Ekonomi Kafur ciddi aksakliklara ragmen Misir da genel olarak ekonomik istikrari korudu 954 yilinda Fustat in carsisinda bir yangin cikti 955 veya 956 nin baslarinda Misir da buyuk bir deprem meydana geldi 949 952 955 ve 963 968 yillarinda gida fiyatlarinda enflasyonun tekrarlamasi bazen kitliga yol acmistir ve bunun sonucunda ortaya cikan ic karisikliklar Kafur yonetimi agir devlet harcamalari disinda fahis mali uygulamalardan kacindi Altin sikkeleri dalgalanmalar gosterse de dikkate deger bir istikrar sergiliyordu Kafur ayrica Yakub bin Killis gibi yetenekli yoneticilerin ve tuccarlarin hizmetlerini de alarak ekonomik basarilarina katkida bulundu Sanatin himayesiEbu l Misk Kafur alimlerin ve yazarlarin hamisi olmasiyla un kazanmistir A S Ehrenkreutz a gore belki de en unlu himayesi sair Mutenebbi dir Buna karsilik Mutenebbi de eski koleyi ovmustur Ancak Kafur un kendisine arzu ettigi yuksek makami vermemesi uzerine Mutenebbi Kafur la alay etmeye basladi Boylece Kafur Philip Hitti ye gore Kafur un zamaninin en buyuk sairi olan Mutenebbi nin siirinde olumsuzlesmistir Dindar bir adam olan Kafur sairlerden cok ulema ile yakinlik kuruyordu Etrafini din adamlariyla doldurdu bazilarini da hediyelere bogdu Giza da ve el Mukattam da iki cami ve bir hastane insa etti Bununla birlikte hala batil inanclara tutunuyordu bir keresinde bir evi terk etmisti orasinin bir cin tarafindan yonetildigine inaniyordu Kafu un da muhtesem ve luks bir sarayi vardi Ancak bu kitlik zamanlarinda genel nufusla pek uyusmuyordu Kafu baskentinde camiler ve hastanenin yani sira bir dizi gorkemli saray ve Kafuriyye bahceleri insa ettirdi Simdiye kadar onun katkilarina dair herhangi bir arkeolojik kalinti bulunamadi Kaynakca Kafur Abu l Misk al Ikhsidi E J Brill s first encyclopaedia of Islam 1913 1936 Edited by M Th Houtsma E van Donzel Brill 1993 p 623 a b c Abu al Misk Kafur Encyclopaedia Britannica 2008 Encyclopaedia Britannica Online Jul 2008 Fromherz 2012 Yusuf Fadl Hasan The Arabs and the Sudan From the Seventh to the Early Sixteenth Century Edinburgh University Press 1967 p 225 n 36 a b c d Hitti Philip K History of Syria Including Lebanon and Palestine Gorgias Press LLC p 562 3 a b c d e f g h i j k Ehrenkreutz 1978 ss 418 419 van Berchem 1927 ss 13 14 Kashif S I Misr fi Asr al Ikhshidiyin 2 ed Cairo 1970 p 255 Jacob F Ade Ajayi General History of Africa Africa in the Nineteenth Century Until the 1880s University of California Press p 749 Bianquis 1998 ss 115 116 SourcesBianquis Thierry 1998 Autonomous Egypt from Ibn Ṭulun to Kafur 868 969 Petry Carl F Ed The Cambridge History of Egypt Volume 1 Islamic Egypt 640 1517 Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 86 119 ISBN 0 521 47137 0 Ehrenkreutz A S 1978 Kafur Lewis B Bosworth C E Ed The Encyclopaedia of Islam New Edition Volume IV Iran Kha Ingilizce Leiden E J Brill ss 418 419 doi 10 1163 1573 3912 islam SIM 3781 OCLC 758278456 Fromherz Allen J 2012 Kafur Abu al Misk Emmanuel Kwaku Akyeampong Ed Dictionary of African biography Oxford New York Oxford University Press ISBN 9780195382075 van Berchem Max 1927 Materiaux pour un Corpus Inscriptionum Arabicarum Deuxieme partie Syrie du Sud Tome deuxieme Jerusalem Haram Fransizca Kahire Imprimerie de l Institut francais d archeologie oriantele