Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Edward William Charles Noel,E. W. C. Noel,Edward Covbertin Noel (14 Nisan 1886 - 10 Aralık 1974), Mondros Mütarekesi'nde Doğu Anadolu'da faaliyet göstermiş İngiliz istihbarat subayı.
| Edward Covbertin Noel | |
|---|---|
 İngiliz İstihbaratı subayı Binbaşı Noel, 1919 | |
| Doğum | 14 Nisan 1886 |
| Ölüm | 10 Aralık 1974 (88 yaşında) |
| Bağlılığı |  Birleşik Krallık |
| Rütbesi | Binbaşı |
| Sonraki işi | Konsolos (Ahvaz), İstihbarat Subayı (Bağdat) |
Hayatı
İngiltere'nin Hindistan ordusunda görev yaptı. 1915 Nisan'ında İran'ın Ahvaz şehrine konsolos olarak gönderildi. Burada görevli olduğu dört sene boyunca, bölgede yaşayan insanların etnik kökenlerini inceleme fırsatı oldu. İran'da Kürtçe öğrendi. Mondros Mütarekesi'nden sonra Bağdat'a İngiliz İstihbarat Komiserliği'nde görevlendirildi. 12 Mart 1919 tarihinde Kürt bölgelerinde inceleme yapmak için görevlendirildi. Osmanlı'nın Doğu vilayetlerinde Kürt aşiret reisleri ile görüşmeler yaptı. 13 Haziran 1919 tarihinde Bağdat İngiliz Komiseri Albay Wilson, İngiliz himayesinde bağımsız Kürdistan kurulması ile ilgili girişimler yapılmasını Londra'ya İngiliz Dışişlerine önerdi. Yüzbaşı E. C. Noel, 3 Temmuz 1919 tarihinde Bağdat'tan İstanbul'a geldi. Burada İngiliz Yüksek Komiseri Müsteşarı T. B. Hohler ve Kürtçü liderlerle görüşmeler yaptı. Noel'e Dahiliye Nazırı Âdil bey tarafından Osmanlı postanelerinden şifreli telgraf çekebilmesine izin veren bir belge verildi.
, İngiliz Dışişlerindeki meslektaşı Telley'e gönderdiği mektupta, Bağdat'tan İstanbul'a gelen Yüzbaşı Noel ile görüştüğünü, Noel'in bir Kürt Lawrence olma hevesinde olduğunu, Mezopotamya'da İngiliz hakimiyetinin kesin olduğunu, bunun bir doğu sınırı olacağını ve bu yüzden buradaki Kürt aşiret reisleri ile iyi geçinmek gerektiğini bildirir. Kürt ileri gelenleri ile yapılan toplantıda Noel'in, diğer Kürtlerden ayrı olarak dikkat çekmeden bölgeye gitmelerini kararlaştırdıklarını rapor eder. Bu karara rağmen, Tom Hohler, Yüzbaşı Noel'in büyük bir ihtiyatsızlık yaptığını anlatır. Noel, Kürt Kulübü'nün toplantısına resmi üniforması ile gitmiştir. İngiliz Yüksek Komiser Müşaviri Hohler, meslektaşı Telley'e gönderdiği raporunda Noel'in bu umursamaz tavrından yakınır.
Amiral Calthorpe'un 10 Haziran 1919 tarihinde Dışişleri Bakan Vekili Lord Curzon'a yazdığı telgrafta, Noel'in dikkat çekmemek için Kürt ileri gelenlerinden ayrı olarak bölgeye gideceğini ve ahaliyi Mustafa Kemal Paşa'ya karşı ayaklandıracağını yazdı.
Ali Galip Olayı
İngiliz Subayı Noel, Bedirhan Aşiretinden Kâmuran, Celâdet ile Halep'te buluştu. Bölgede kendilerine bağlı aşiretlerden silahlı adamlar toplayarak Malatya'ya geldiler. Malatya mutasarrıfı Halil ve Sivas yeni Valisi olarak atanan Harput (Elazığ) eski Valisi Ali Galip bu grubu karşıladı. Malatya'daki Süvari Alayı'nın bu kalabalık grubu tutuklamaya kalkışmayıp İstanbul'a bildirdi. Mustafa Kemal askerlikten ve 9. Ordu Müfettişliğinden ayrılmış olmasına ve yetkisi olmadığı halde sadece Erzurum Kongresi Heyet-i Temsiliye Başkanı sıfatı ile Sivas Kongresini engellemek isteyen grubun üzerine askeri kuvvetler sevk etti.
Daha önceden Ali Galip'in İstanbul Hükûmeti tarafından görevlendirilmesi ile ilgili Teşkilat-ı Mahsusa Başkanı Albay Kara Vasıf Bey, Mustafa Kemal Paşa'yı bilgilendirmişti. Ancak 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa'nın Albay Kara Vasıf Beyin haber vermesinden aylar önce Ali Galip'i azarlaması, Mustafa Kemal'in daha önceden tertip ile ilgili istihbarat aldığına delil gösterilir.
19 Eylül 1919 tarihli Urfa'dan İstanbul'daki İngiliz Yüksek Komiserliğine gönderdiği telgrafta, bölgede görüştüğü Kürt aşiretlerinin bir İngiliz işgalini iyi karşılayacaklarını söylediklerini, bölge nüfusunun yüzde ellisinin Kürtlerden oluştuğunu, aşiretlerin bölgelerine bir Kürt vali atanması durumunda kendisinin buyruğuna uyacaklarını ve Majesteleri Hükûmetine de dost olacaklarını bildirir.
Nutuk'tan
Atatürk'ün Nutkunda Covbertin Noel ile ilgili bilgiler verilmiştir. 7-8 Eylül 1919 gecesi Sivas'ta bulunan Mustafa Kemal Paşa, Malatya 12. Süvari Alayı Komutanı Cemal Bey ile telgraflaşmıştı. Mustafa Kemal'in sorması ve Cemal Bey'in cevaplaması şeklinde geçen telgraflaşma Nutuk'un vesikalar/belgelere ayrılmış 3. cildindeki 59. belgede yayınlanmıştır.
Mustafa Kemal Cemal Bey'e sorar:
- -Oraya bir İngiliz binbaşısı gelmiş. Adını, yanında kimler olduğunu bildiriniz.
Cemal Bey cevap verir:
- -Evrakında ismi Covbertin Noel'dir. Yanındakiler Bedirhanzade Kâmuran ve Celadet Beyler ile Diyarbekirli (Diyarbakır) Cemil Paşazade Ekrem Bey ve Diyarbekirli Hilmi Efendi ile birtakım ekraddır.
Cemal Beyin verdiği bilgiye göre Covbertin Noel, yanında 20-25 silahlı Kürt ve aşiret reislerinin oğulları ile Malatya'ya gelmiştir. Noel'in yanında ise bir İngiliz Çavuş bir de er vardır. Cemal Bey bu silahlı grubu tutuklamaya durumunun elverişsiz olduğunu, Noel'in otomobil ile Malatya'ya gelen Elaziz (Elazığ) (eski) valisi ile görüştüğünü bildirdi. Mustafa Kemal, Cemal Bey'e bu grubu sıkı bir biçimde göz altında bulundurmasını istedi. Daha sonra üzerlerine takviye birlikler gönderildiğinde Noel ve yanındakiler ile Elazığ eski valisi Ali Galip ve Bedirhanlılardan Malatya Mutasarrıfı Urfa yönünde kaçtılar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Bilal Şimşir, Kürtçülük,
- Sina Akşin, İstanbul Hükümeti ve Milli Mücadele,
- Atatürk, Nutuk
- Atatürk, Nutuk, Cilt III, Vesikalar/Belgeler
- Erol Uluberen, İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye,
- Doğan Avcıoğlu, Milli Kurtuluş Tarihi, Cilt-1,
- Lord Kinross, Atatürk:Bir Milletin Yeniden Doğuşu,
Dipnotlar
- ^ a b Edward William Charles Noel, Kürdistan 1919: Binbaşı Noel'in Günlüğü, Avesta Yayınları, 1999, .
- ^ a b Edward William Charles Noel, Diary of Major E.M. Noel, C.I.E., D.S.I., on Special Duty in Kurdistan, from June 14th to September 21st, 1919, Basrah, Government Press, 1920.
- ^ A.g.e. Bilal Şimşir, Kürtçülük, s.323
- ^ a b Akşin, Sina. İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele s. 539, s. 542-543. Türkiye İş Bankası. .[]
- ^ A.g.e. Bilal Şimşir, Kürtçülü, s 325
- ^ Nutuk, C.III, Diyarbakır 13. Kolordu Kumandanı Halit Bey'den Mustafa Kemal Paşa'ya telgrafta Osmanlı subayları arasında şifreli telgraflaşmanın yasak edildiği dönemde İngiliz Subayı mister Novil'in Hükümetten aldığı izinle serbestçe şifreli telgraflaşma yaptığından yakınır
- ^ Şimşir, Bilal. . Bilgi. . 11 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2008.
Documents on British Foreing Policy, s.693-695, No:464
- ^ Uluberen, Erol (1970). İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları. .
Binbaşı Noel, Kürt şefleriyle anlaşmaya varırsa bundan büyük yararlar sağlanabilir. Seyyit Abdülkadir ile Emin Ali Bedirhan, şüphe uyandırmamak için Kürt bölgelerine Noel'den ayrı olarak gidecekler. Kürtler henüz Mustafa Kemal Paşa'ya karşı ayaklanmadılar ama Noel bunu sağlayacağından emin.
[] - ^ Ataturk: Rebirth Of A Nation. İstanbul: Altın kitaplar. 1966. .
Ali Galip, Malatya'da yanında E.W.C. Noel adında bir İngiliz Binbaşısı ile birlikte Kürtlerden bir kuvvet topluyordu. Şimdi de yanına eskiden bu bölgeleri haraca kesmiş olan Bedirhan adlı Kürt aşiretinden iki kişiyi (celadet ve Kamuran) almıştı. Mustafa Kemal hem Ali Galip'in hem de Noel'in tutuklanmaları için emir verdi
- ^ Avcuoğlu, Doğan. Milli Kurtuluş Tarihi, 1838'den 1995'e. İstanbul. .
Sadrazam Ferit Paşa da İngilizler ile konuşmalarında "Kemalist Eylem'i" küçümser...Fakat öte yandan, Ferit Paşa, Ali Galip gibi maceracı emekli albaylardan, Kürt Kulübü'nden ve "Kürt Lawrence" olmaya hevesli Binbaşı Noel'den yararlanarak Mustafa Kemal'i ortadan kaldırmaya çalışır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Edward William Charles Noel E W C Noel Edward Covbertin Noel 14 Nisan 1886 10 Aralik 1974 Mondros Mutarekesi nde Dogu Anadolu da faaliyet gostermis Ingiliz istihbarat subayi Edward Covbertin NoelIngiliz Istihbarati subayi Binbasi Noel 1919Dogum14 Nisan 1886 1886 04 14 Olum10 Aralik 1974 88 yasinda Bagliligi Birlesik KrallikRutbesiBinbasiSonraki isiKonsolos Ahvaz Istihbarat Subayi Bagdat HayatiIngiltere nin Hindistan ordusunda gorev yapti 1915 Nisan inda Iran in Ahvaz sehrine konsolos olarak gonderildi Burada gorevli oldugu dort sene boyunca bolgede yasayan insanlarin etnik kokenlerini inceleme firsati oldu Iran da Kurtce ogrendi Mondros Mutarekesi nden sonra Bagdat a Ingiliz Istihbarat Komiserligi nde gorevlendirildi 12 Mart 1919 tarihinde Kurt bolgelerinde inceleme yapmak icin gorevlendirildi Osmanli nin Dogu vilayetlerinde Kurt asiret reisleri ile gorusmeler yapti 13 Haziran 1919 tarihinde Bagdat Ingiliz Komiseri Albay Wilson Ingiliz himayesinde bagimsiz Kurdistan kurulmasi ile ilgili girisimler yapilmasini Londra ya Ingiliz Disislerine onerdi Yuzbasi E C Noel 3 Temmuz 1919 tarihinde Bagdat tan Istanbul a geldi Burada Ingiliz Yuksek Komiseri Mustesari T B Hohler ve Kurtcu liderlerle gorusmeler yapti Noel e Dahiliye Naziri Adil bey tarafindan Osmanli postanelerinden sifreli telgraf cekebilmesine izin veren bir belge verildi Ingiliz Disislerindeki meslektasi Telley e gonderdigi mektupta Bagdat tan Istanbul a gelen Yuzbasi Noel ile gorustugunu Noel in bir Kurt Lawrence olma hevesinde oldugunu Mezopotamya da Ingiliz hakimiyetinin kesin oldugunu bunun bir dogu siniri olacagini ve bu yuzden buradaki Kurt asiret reisleri ile iyi gecinmek gerektigini bildirir Kurt ileri gelenleri ile yapilan toplantida Noel in diger Kurtlerden ayri olarak dikkat cekmeden bolgeye gitmelerini kararlastirdiklarini rapor eder Bu karara ragmen Tom Hohler Yuzbasi Noel in buyuk bir ihtiyatsizlik yaptigini anlatir Noel Kurt Kulubu nun toplantisina resmi uniformasi ile gitmistir Ingiliz Yuksek Komiser Musaviri Hohler meslektasi Telley e gonderdigi raporunda Noel in bu umursamaz tavrindan yakinir Amiral Calthorpe un 10 Haziran 1919 tarihinde Disisleri Bakan Vekili Lord Curzon a yazdigi telgrafta Noel in dikkat cekmemek icin Kurt ileri gelenlerinden ayri olarak bolgeye gidecegini ve ahaliyi Mustafa Kemal Pasa ya karsi ayaklandiracagini yazdi Ali Galip OlayiIngiliz Subayi Noel Bedirhan Asiretinden Kamuran Celadet ile Halep te bulustu Bolgede kendilerine bagli asiretlerden silahli adamlar toplayarak Malatya ya geldiler Malatya mutasarrifi Halil ve Sivas yeni Valisi olarak atanan Harput Elazig eski Valisi Ali Galip bu grubu karsiladi Malatya daki Suvari Alayi nin bu kalabalik grubu tutuklamaya kalkismayip Istanbul a bildirdi Mustafa Kemal askerlikten ve 9 Ordu Mufettisliginden ayrilmis olmasina ve yetkisi olmadigi halde sadece Erzurum Kongresi Heyet i Temsiliye Baskani sifati ile Sivas Kongresini engellemek isteyen grubun uzerine askeri kuvvetler sevk etti Daha onceden Ali Galip in Istanbul Hukumeti tarafindan gorevlendirilmesi ile ilgili Teskilat i Mahsusa Baskani Albay Kara Vasif Bey Mustafa Kemal Pasa yi bilgilendirmisti Ancak 9 Ordu Mufettisi Mustafa Kemal Pasa nin Albay Kara Vasif Beyin haber vermesinden aylar once Ali Galip i azarlamasi Mustafa Kemal in daha onceden tertip ile ilgili istihbarat aldigina delil gosterilir 19 Eylul 1919 tarihli Urfa dan Istanbul daki Ingiliz Yuksek Komiserligine gonderdigi telgrafta bolgede gorustugu Kurt asiretlerinin bir Ingiliz isgalini iyi karsilayacaklarini soylediklerini bolge nufusunun yuzde ellisinin Kurtlerden olustugunu asiretlerin bolgelerine bir Kurt vali atanmasi durumunda kendisinin buyruguna uyacaklarini ve Majesteleri Hukumetine de dost olacaklarini bildirir Nutuk tan Ataturk un Nutkunda Covbertin Noel ile ilgili bilgiler verilmistir 7 8 Eylul 1919 gecesi Sivas ta bulunan Mustafa Kemal Pasa Malatya 12 Suvari Alayi Komutani Cemal Bey ile telgraflasmisti Mustafa Kemal in sormasi ve Cemal Bey in cevaplamasi seklinde gecen telgraflasma Nutuk un vesikalar belgelere ayrilmis 3 cildindeki 59 belgede yayinlanmistir Mustafa Kemal Cemal Bey e sorar Oraya bir Ingiliz binbasisi gelmis Adini yaninda kimler oldugunu bildiriniz Cemal Bey cevap verir Evrakinda ismi Covbertin Noel dir Yanindakiler Bedirhanzade Kamuran ve Celadet Beyler ile Diyarbekirli Diyarbakir Cemil Pasazade Ekrem Bey ve Diyarbekirli Hilmi Efendi ile birtakim ekraddir Cemal Beyin verdigi bilgiye gore Covbertin Noel yaninda 20 25 silahli Kurt ve asiret reislerinin ogullari ile Malatya ya gelmistir Noel in yaninda ise bir Ingiliz Cavus bir de er vardir Cemal Bey bu silahli grubu tutuklamaya durumunun elverissiz oldugunu Noel in otomobil ile Malatya ya gelen Elaziz Elazig eski valisi ile gorustugunu bildirdi Mustafa Kemal Cemal Bey e bu grubu siki bir bicimde goz altinda bulundurmasini istedi Daha sonra uzerlerine takviye birlikler gonderildiginde Noel ve yanindakiler ile Elazig eski valisi Ali Galip ve Bedirhanlilardan Malatya Mutasarrifi Urfa yonunde kactilar Ayrica bakinizAli Galip olayi Ekrem Cemilpasa Kurt Teali CemiyetiKaynakcaBilal Simsir Kurtculuk ISBN 9752202153 Sina Aksin Istanbul Hukumeti ve Milli Mucadele ISBN 9754581249 Ataturk Nutuk Ataturk Nutuk Cilt III Vesikalar Belgeler Erol Uluberen Ingiliz Gizli Belgelerinde Turkiye ISBN 978 975 6747 81 0 Dogan Avcioglu Milli Kurtulus Tarihi Cilt 1 ISBN 975 478 026 9 Lord Kinross Ataturk Bir Milletin Yeniden Dogusu ISBN 975 405 035 XDipnotlar a b Edward William Charles Noel Kurdistan 1919 Binbasi Noel in Gunlugu Avesta Yayinlari 1999 ISBN 975 7112 60 7 a b Edward William Charles Noel Diary of Major E M Noel C I E D S I on Special Duty in Kurdistan from June 14th to September 21st 1919 Basrah Government Press 1920 A g e Bilal Simsir Kurtculuk s 323 a b Aksin Sina Istanbul Hukumetleri ve Milli Mucadele s 539 s 542 543 Turkiye Is Bankasi ISBN 9754581249 olu kirik baglanti A g e Bilal Simsir Kurtculu s 325 Nutuk C III Diyarbakir 13 Kolordu Kumandani Halit Bey den Mustafa Kemal Pasa ya telgrafta Osmanli subaylari arasinda sifreli telgraflasmanin yasak edildigi donemde Ingiliz Subayi mister Novil in Hukumetten aldigi izinle serbestce sifreli telgraflasma yaptigindan yakinir Simsir Bilal Bilgi ISBN 9752202153 11 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2008 Documents on British Foreing Policy s 693 695 No 464 Uluberen Erol 1970 Ingiliz Gizli Belgelerinde Turkiye Istanbul Cumhuriyet Kitaplari ISBN 978 975 6747 81 0 Binbasi Noel Kurt sefleriyle anlasmaya varirsa bundan buyuk yararlar saglanabilir Seyyit Abdulkadir ile Emin Ali Bedirhan suphe uyandirmamak icin Kurt bolgelerine Noel den ayri olarak gidecekler Kurtler henuz Mustafa Kemal Pasa ya karsi ayaklanmadilar ama Noel bunu saglayacagindan emin olu kirik baglanti Ataturk Rebirth Of A Nation Istanbul Altin kitaplar 1966 ISBN 975 405 035 X Ali Galip Malatya da yaninda E W C Noel adinda bir Ingiliz Binbasisi ile birlikte Kurtlerden bir kuvvet topluyordu Simdi de yanina eskiden bu bolgeleri haraca kesmis olan Bedirhan adli Kurt asiretinden iki kisiyi celadet ve Kamuran almisti Mustafa Kemal hem Ali Galip in hem de Noel in tutuklanmalari icin emir verdi Avcuoglu Dogan Milli Kurtulus Tarihi 1838 den 1995 e Istanbul ISBN 975 478 026 9 Sadrazam Ferit Pasa da Ingilizler ile konusmalarinda Kemalist Eylem i kucumser Fakat ote yandan Ferit Pasa Ali Galip gibi maceraci emekli albaylardan Kurt Kulubu nden ve Kurt Lawrence olmaya hevesli Binbasi Noel den yararlanarak Mustafa Kemal i ortadan kaldirmaya calisir