Doğan Avcıoğlu (Nüfus kaydındaki ismiyle, Mehmet Erdoğan Avcıoğlu) (13 Mart 1926, Bursa, - 4 Kasım 1983, İstanbul) Türk gazeteci, yazar, düşünür ve siyasetçi. Vali Şekip Yurdakul'un damadıdır.
Doğan Avcıoğlu | |
---|---|
Doğan Avcıoğlu | |
Doğum | 13 Mart 1926 Bursa, Türkiye |
Ölüm | 4 Kasım 1983 (57 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Meslek | Gazeteci, yazar |
Milliyet | Türk |
Dönem | 1968-1980 |
Konu | Siyaset |
Önemli ödülleri | Yunus Nadi Armağanı (1969) |
Yaşamı
1926'da Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesinde dünyaya geldi. Ortaöğrenimini Bursa Erkek Lisesi'nde tamamlayan Avcıoğlu, Fransa'da ekonomi ve siyasal bilimler öğrenimi gördü. 1955'te Türkiye'ye döndü ve Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü’nde yardımcı oldu. 1956'dan itibaren Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) araştırma bürosunda çalıştı ve partinin yayın organı Ulus gazetesinde yazılar yazdı. Ulus dışında haftalık Akis ve dergilerinde de yazılar yazdı; muhalefet-iktidar ilişkilerinin iyice sertleştiği günlerde Akis dergisini yönetti. 27 Mayıs Darbesi'nden sonra CHP'den Temsilciler Meclisi'ne üye seçilen Avcıoğlu, 1961 Anayasası'nın hazırlanmasına da katkıda bulundu. 1960-61'de Vatan ve Ulus gazetelerinde yazarlık, Ankara Radyosu'nda dış haber yorumculuğu yaptı.
Avcıoğlu 1961'de Mümtaz Soysal ve Cemal Reşit Eyüboğlu'yla birlikte kurduğu ve yayımını 1967'ye değin sürdürdüğü Yön Dergisiyle, 1960 sonrası siyasal düşünce ortamında etkin bir rol oynadı. Yön dergisinde yayımlanan yazılarında bir tür "Kemalist Sosyalizm" anlayışını savundu. Kemalist Devrim'in kazanımlarını savunan ve bunu bir ileriye, sosyalizme taşımayı savunan görüşleri o dönemde pek çok yandaş topladı. 1960 sonrasının sol düşünce ve eylemin biçimlenmesinde derin etkileri olan bu dergi, 1930'lardaki Kadro Dergisi etrafında kurulan Kadro Hareketinin görüşleriyle önemli benzerlikler taşıyordu. Yön'deki yazılarıyla özellikle ırkçılığa ve turancılığa karşı da mücadele verdi.
Avcıoğlu'na göre üstyapı alanında başarılı olan Kemalist devrim, altyapıda dışa bağımlı sermayeyle toprak ağalarının etkisini kıramamıştı. Dolayısıyla Kemalist devrimin altyapıda sürdürülmesi, köktenci bir toprak düzenlemesi, devletçi sanayileşmenin ve ekonomik alanda tam bağımsızlığın gerçekleştirilmesi, halen Türkiye'nin gündemindeydi. Doğan Avcıoğlu, 1968'de yayımladığı adlı kitabında Türkiye'nin geri kalmışlığının nedenlerini araştırıyor, yukarıdaki öğeleri içeren "millî devrimci kalkınma modeli" adını verdiği bir tür devletçi-sosyalist bir ekonomi modeli öneriyordu. Topladığı ilgi kadar eleştiriye de uğrayan Türkiye'nin Düzeni adlı yapıt, siyasal etkisinin yanı sıra Türkiye'nin sosyoekonomik yapısı ve tarihi üzerine araştırmaların yaygınlaşmasında çığır açıcı bir rol oynamıştır.
1963-1965 arasında TÜRK-İŞ Araştırma Merkezi müdürlüğü, 1968-1969 yıllarında ise CHP Yüksek Danışma Kurulu üyeliği yaptı. Sosyalist Kültür Derneği'nin kurucuları arasında yer alan Avcıoğlu "kapitalizme" ve "emperyalizme" karşı ekonomik bağımsızlığı savundu.
1969'da, Yön'deki görüşlerini siyasal bakımdan daha açık bir biçimde dile getirdiği haftalık Devrim gazetesini çıkarmaya başladı. 12 Mart 1971 Muhtırası'na kadar çıkardığı haftalık Devrim gazetesinde yayımlanan yazılarında "devrim"in Kemalist aydınların yol göstericiliğinde ve Kemalist "genç subay"ların öncülüğünde geniş bir cephe tarafından Millî Demokratik Devrim olarak gerçekleştirilebileceğini öne sürdü. 12 Mart 1971 muhtırasına giden süreçte Doğan Avcıoğlu'nun çıkardığı Devrim gazetesi çevresinde toplanan ve içlerinde 27 Mayıs Darbesi'ni yapan Millî Birlik Komitesi'nin gerçek lideri Emekli Korgeneral Cemal Madanoğlu'nun da bulunduğu "Millî Demokratik Devrimciler", o dönemin siyasal partilerinin demokrasi anlayışının bir oyalamaca olduğunu ileri sürerek "ulusçu-devrimci yöntem" denen ilkeler doğrultusunda meclis dışı muhalefeti savunuyorlardı. Bu dönemde Devrim gazetesi içinde, Türk Ordusunu kışkırtarak sol-sosyalist, bir çeşit Baasçı yönetim kurdurmak için Doğan Avcıoğlu ve İlhan Selçuk'un başını çektiği çok ciddi eylemler olduğu savlandı; Devrim gazetesinin genel yayın yönetmeni Hasan Cemal çok sonraları anılarını anlattığı Cumhuriyet'i Çok Sevmiştim (2005) adlı kitabında o zamanki amaçlarının "ulusalcı" subayları inandırarak onlarla birlikte bir "Millî Demokratik Devrim" yapmak olduğunu yazdı.
12 Mart 1971 muhtırasından sonra 9 Mart 1971 darbe teşebbüsünde "orduyu başkaldırmaya teşvik" savıyla Emekli Korgeneral Cemal Madanoğlu ile birlikte yargılanan ve aklanan Avcıoğlu, 1973'te siyasal yaşamdan çekildi.
4 Kasım 1983'te, mide kanseri tedavisi gördüğü İstanbul'da öldü. Cenazesine Uğur Mumcu, Cemal Madanoğlu, Yaşar Kemal, Mümtaz Soysal, Turgut Kazan, İlhami Soysal ve Lefter gibi isimler katıldı. Vasiyeti üzerine Büyükada'da toprağa verildi. İki kez evlenen Doğan Avcıoğlu, Sevil Yurdakul ile olan evliliğinden iki erkek çocuk babasıdır.
Eserleri
- (1968) 1969 Yunus Nadi Armağanı
- 31 Mart'ta Yabancı Parmağı (1969)
- Devrim Üzerine (1971)
- Millî Kurtuluş Tarihi (4 cilt, 1974-1975)
- Türklerin Tarihi (beş kitap, 1978-1982, 6. kitap (2013))
- Devrim ve "Demokrasi" Üzerine (1980)
Kayıp kitabı
2012 yılında, ölümünden yaklaşık otuz yıl sonra Doğan Avcıoğlu'nun hiç bilinmeyen, yayımlanmamış bir eseri daha ortaya çıkarıldı. Aynı zamanda Avcıoğlu'nun eşi Sevil Yurdakul'un kardeşi olan yazar Doğan Yurdakul, kız kardeşinin ölümünden sonra miras yoluyla kendisine kalan belge arşivini incelerken, bulduğu bir el yazması eserin, yazarın beş ciltlik tanınmış eseri "Türklerin Tarihi"nin 6. cildi olduğunu anlamıştır. Ekim 2013'te, Avcıoğlu’nun "Türklerin Tarihi" dizisinin 6’ncı kitabı "Osmanlı’nın Düzeni", tarafından yayınlandı. Kitap, yazarın ölümünden sonra yayımlanmış ilk kitabı oldu ve külliyatını tamamladı.
Popüler kültür
- Eskişehir: Doğan Avcıoğlu Kütüphanesi.
- Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi ve Tekin Yayınevi tarafından dağıtılan Doğan Avcıoğlu Ödülleri.
Kaynakça
- ^ Avcıoğlu, Doğan, Osmanlı'nın Düzeni Türklerin Tarihi 6. Kitap. 1. Baskı. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 2013. s. 257.
- ^ Avcıoğlu, Doğan, Osmanlı'nın Düzeni Türklerin Tarihi:6. Kitap. 1. Baskı. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 2013. s. 259.
- ^ Cemal, Hasan (25 Mart 2008). "Darbecilikten, cuntacılıktan demokrasi kahramanlığına..." Milliyet. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2010.
- ^ "Osmanlı'nın düzeni". hurriyet.com.tr. 20 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2012.
- ^ "Doğan Yurdakul o tarihi kitabı CNN TÜRK'te anlattı". odatv.com. 20 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Kasım 2013.
- ^ "Doğan Avcıoğlu Kütüphanesi Cuma günü açılıyor". Eskişehir Odunpazarı Belediyesi. 3 Kasım 2022. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2023.
- ^ "Doğan Avcıoğlu Ödülleri'nin kazananı belli oldu". Eskişehir Odunpazarı Belediyesi. 8 Kasım 2023. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogan Avcioglu Nufus kaydindaki ismiyle Mehmet Erdogan Avcioglu 13 Mart 1926 Bursa 4 Kasim 1983 Istanbul Turk gazeteci yazar dusunur ve siyasetci Vali Sekip Yurdakul un damadidir Dogan AvciogluDogan AvciogluDogum13 Mart 1926 Bursa TurkiyeOlum4 Kasim 1983 57 yasinda Istanbul TurkiyeMeslekGazeteci yazarMilliyetTurkDonem1968 1980KonuSiyasetOnemli odulleriYunus Nadi Armagani 1969 Yasami1926 da Bursa nin Mustafakemalpasa ilcesinde dunyaya geldi Ortaogrenimini Bursa Erkek Lisesi nde tamamlayan Avcioglu Fransa da ekonomi ve siyasal bilimler ogrenimi gordu 1955 te Turkiye ye dondu ve Turkiye ve Orta Dogu Amme Idaresi Enstitusu nde yardimci oldu 1956 dan itibaren Cumhuriyet Halk Partisi nin CHP arastirma burosunda calisti ve partinin yayin organi Ulus gazetesinde yazilar yazdi Ulus disinda haftalik Akis ve dergilerinde de yazilar yazdi muhalefet iktidar iliskilerinin iyice sertlestigi gunlerde Akis dergisini yonetti 27 Mayis Darbesi nden sonra CHP den Temsilciler Meclisi ne uye secilen Avcioglu 1961 Anayasasi nin hazirlanmasina da katkida bulundu 1960 61 de Vatan ve Ulus gazetelerinde yazarlik Ankara Radyosu nda dis haber yorumculugu yapti Avcioglu 1961 de Mumtaz Soysal ve Cemal Resit Eyuboglu yla birlikte kurdugu ve yayimini 1967 ye degin surdurdugu Yon Dergisiyle 1960 sonrasi siyasal dusunce ortaminda etkin bir rol oynadi Yon dergisinde yayimlanan yazilarinda bir tur Kemalist Sosyalizm anlayisini savundu Kemalist Devrim in kazanimlarini savunan ve bunu bir ileriye sosyalizme tasimayi savunan gorusleri o donemde pek cok yandas topladi 1960 sonrasinin sol dusunce ve eylemin bicimlenmesinde derin etkileri olan bu dergi 1930 lardaki Kadro Dergisi etrafinda kurulan Kadro Hareketinin gorusleriyle onemli benzerlikler tasiyordu Yon deki yazilariyla ozellikle irkciliga ve turanciliga karsi da mucadele verdi Avcioglu na gore ustyapi alaninda basarili olan Kemalist devrim altyapida disa bagimli sermayeyle toprak agalarinin etkisini kiramamisti Dolayisiyla Kemalist devrimin altyapida surdurulmesi koktenci bir toprak duzenlemesi devletci sanayilesmenin ve ekonomik alanda tam bagimsizligin gerceklestirilmesi halen Turkiye nin gundemindeydi Dogan Avcioglu 1968 de yayimladigi adli kitabinda Turkiye nin geri kalmisliginin nedenlerini arastiriyor yukaridaki ogeleri iceren milli devrimci kalkinma modeli adini verdigi bir tur devletci sosyalist bir ekonomi modeli oneriyordu Topladigi ilgi kadar elestiriye de ugrayan Turkiye nin Duzeni adli yapit siyasal etkisinin yani sira Turkiye nin sosyoekonomik yapisi ve tarihi uzerine arastirmalarin yayginlasmasinda cigir acici bir rol oynamistir 1963 1965 arasinda TURK IS Arastirma Merkezi mudurlugu 1968 1969 yillarinda ise CHP Yuksek Danisma Kurulu uyeligi yapti Sosyalist Kultur Dernegi nin kuruculari arasinda yer alan Avcioglu kapitalizme ve emperyalizme karsi ekonomik bagimsizligi savundu Dogan Avcioglu nun Buyukada Mezarligi ndaki mezari Buyukada Istanbul 1969 da Yon deki goruslerini siyasal bakimdan daha acik bir bicimde dile getirdigi haftalik Devrim gazetesini cikarmaya basladi 12 Mart 1971 Muhtirasi na kadar cikardigi haftalik Devrim gazetesinde yayimlanan yazilarinda devrim in Kemalist aydinlarin yol gostericiliginde ve Kemalist genc subay larin onculugunde genis bir cephe tarafindan Milli Demokratik Devrim olarak gerceklestirilebilecegini one surdu 12 Mart 1971 muhtirasina giden surecte Dogan Avcioglu nun cikardigi Devrim gazetesi cevresinde toplanan ve iclerinde 27 Mayis Darbesi ni yapan Milli Birlik Komitesi nin gercek lideri Emekli Korgeneral Cemal Madanoglu nun da bulundugu Milli Demokratik Devrimciler o donemin siyasal partilerinin demokrasi anlayisinin bir oyalamaca oldugunu ileri surerek uluscu devrimci yontem denen ilkeler dogrultusunda meclis disi muhalefeti savunuyorlardi Bu donemde Devrim gazetesi icinde Turk Ordusunu kiskirtarak sol sosyalist bir cesit Baasci yonetim kurdurmak icin Dogan Avcioglu ve Ilhan Selcuk un basini cektigi cok ciddi eylemler oldugu savlandi Devrim gazetesinin genel yayin yonetmeni Hasan Cemal cok sonralari anilarini anlattigi Cumhuriyet i Cok Sevmistim 2005 adli kitabinda o zamanki amaclarinin ulusalci subaylari inandirarak onlarla birlikte bir Milli Demokratik Devrim yapmak oldugunu yazdi 12 Mart 1971 muhtirasindan sonra 9 Mart 1971 darbe tesebbusunde orduyu baskaldirmaya tesvik saviyla Emekli Korgeneral Cemal Madanoglu ile birlikte yargilanan ve aklanan Avcioglu 1973 te siyasal yasamdan cekildi 4 Kasim 1983 te mide kanseri tedavisi gordugu Istanbul da oldu Cenazesine Ugur Mumcu Cemal Madanoglu Yasar Kemal Mumtaz Soysal Turgut Kazan Ilhami Soysal ve Lefter gibi isimler katildi Vasiyeti uzerine Buyukada da topraga verildi Iki kez evlenen Dogan Avcioglu Sevil Yurdakul ile olan evliliginden iki erkek cocuk babasidir Eserleri 1968 1969 Yunus Nadi Armagani 31 Mart ta Yabanci Parmagi 1969 Devrim Uzerine 1971 Milli Kurtulus Tarihi 4 cilt 1974 1975 Turklerin Tarihi bes kitap 1978 1982 6 kitap 2013 Devrim ve Demokrasi Uzerine 1980 Kayip kitabi 2012 yilinda olumunden yaklasik otuz yil sonra Dogan Avcioglu nun hic bilinmeyen yayimlanmamis bir eseri daha ortaya cikarildi Ayni zamanda Avcioglu nun esi Sevil Yurdakul un kardesi olan yazar Dogan Yurdakul kiz kardesinin olumunden sonra miras yoluyla kendisine kalan belge arsivini incelerken buldugu bir el yazmasi eserin yazarin bes ciltlik taninmis eseri Turklerin Tarihi nin 6 cildi oldugunu anlamistir Ekim 2013 te Avcioglu nun Turklerin Tarihi dizisinin 6 nci kitabi Osmanli nin Duzeni tarafindan yayinlandi Kitap yazarin olumunden sonra yayimlanmis ilk kitabi oldu ve kulliyatini tamamladi Populer kulturEskisehir Dogan Avcioglu Kutuphanesi Eskisehir Odunpazari Belediyesi ve Tekin Yayinevi tarafindan dagitilan Dogan Avcioglu Odulleri Kaynakca Avcioglu Dogan Osmanli nin Duzeni Turklerin Tarihi 6 Kitap 1 Baski Istanbul Kirmizi Kedi Yayinevi 2013 s 257 Avcioglu Dogan Osmanli nin Duzeni Turklerin Tarihi 6 Kitap 1 Baski Istanbul Kirmizi Kedi Yayinevi 2013 s 259 Cemal Hasan 25 Mart 2008 Darbecilikten cuntaciliktan demokrasi kahramanligina Milliyet 4 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2010 Osmanli nin duzeni hurriyet com tr 20 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2012 Dogan Yurdakul o tarihi kitabi CNN TURK te anlatti odatv com 20 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Kasim 2013 Dogan Avcioglu Kutuphanesi Cuma gunu aciliyor Eskisehir Odunpazari Belediyesi 3 Kasim 2022 9 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2023 Dogan Avcioglu Odulleri nin kazanani belli oldu Eskisehir Odunpazari Belediyesi 8 Kasim 2023 9 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan