Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Ocak 2020) () |
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2020) () |
Elyazması ya da el yazması,elle yazılan ve çizimleri yapılan; genellikle edebî, sanatsal ya da tarihî önemi haiz kitap.
Bu madde konu hakkında evrensel bir bakış açısı yansıtmamaktadır. (Ocak 2020) |
Elyazmalarının yapısı zahriye (içkapak), serlevha, temellük kaydı, sima kaydı, mukabele kaydı, besmele ile başlayan hamdele ile süren, salveleyle devam eden metin, dibace, fihrist, hatime, istinsah kaydı, ketebe kaydı bölümlerinden ibarettir.
Tipleri tek nüsha, nadir nüsha, eski tarihliler, müellif hattı, müellif nüshası, sima nüshası, temiz nüsha, mukabele nüshası, istinsah, canlı nüsha, tamam nüsha, sanat nüshası, ithaf nüshası diye ayrılır.
Elyazması yazarına müellif denir. Kopya edene hattat, müstensih denir. Yazarın el yazısıyla olanına müellif hattı denir, yazarın söyleyerek yazdırdığına müellif diktesi denilmektedir. Enine olana cönk, sayfa kenarı notlarına fevaid, ilavelere hamiş, sayfa kenarındaki açıklama notlarına haşiye, yazarın tüm eserlerine bir cilt halinde külliyat, bir ciltteki çeşitli yazmalara mecmuatül resail, kısaltılmış olana muhtasar, değişik yazı tiplerindekine murakka, karalamalara müsvedde, kırkambar yazılarına sefine, derleme kopyalara sevad, şerhedilmişlere şerh, bağımsız notlu olanlara şukka, talikacının yorumlarına talika, açıklamaya tefsir denir. Kur'an yazmaları 30 cüzdür, her cüz 20 sayfadır, her cüz 4 hizibtir, cüzler cüz gülüyle, hizipler hizip gülüyle ayrılır. Telhiscinin özetine telhis, çeviriye tercüme, tamamlayıcı olana zeyl denir. Matbaanın yerleşmesinden sonra yazmalar ortadan kalkmıştır.
Konular, dil, hat, edebiyat, tarih, coğrafya, felsefe, mantık, riyaziyat, fizik, kimya, tıp, zooloji, botanik, sihir, rüya, ansiklopedi, fıkıh ve dinbilimlerini içerir. Bir yazma eserin en önemli kayıtlarından biri ferağdır Çünkü bu kayıt nüshanın kim tarafından nerede nasıl yazıldığını gösterir. Buna istinsah kaydı da denir ve hicrî takvim kullanılır.
Elyazmaları, aklamı sitte denilen sülüs, nesih, muhakkak, reyhani, tevkii, rika, talik yazı tipleriyle yazılmışlardır. Diğer yazı tipleri makili, hicazi, kufi, divani, siyakat, nestalik, mağribi, müsenna, celî, gubari diye adlandırılır. Yazmaların incelenmesinde kuyudat (kayıtlar) çok önemlidir. Kayıtlar telif, rivayet, sema, kıraat, münavele, kitabet, mütalaa, nazar, muaraza, tashih, temellük başlıklarını taşımaktadır.
İslami elyazmaları
İslam kültüründe ilk elyazması eser Halife Osman Kur'an'ıdır.[] İslam ilimleri yazmalarla günümüze gelmiştir. Elyazmaları hat, tezhip, ebru, minyatür, cilt sanatlarıyla iç içedir. Çin, Kahire Üniversitesi, British Museum, Paris Bibliotheque Nationale, Vatikan, Berlin, Leningrad, Budapeşte, İngiltere, Malezya, Hollanda, Rusya, Endonezya elyazması merkezleridir. Bütün ülkelerde 6 milyon Arapça ve 4 milyon öteki dilde yazma vardır.
Dünyada elyazması koleksiyonu en özgün ülkelerden biri Türkiye'dir.[] 35 merkez ve kütüphanede 500.000 civarında yazma eser vardır. Süleymaniye Camii külliyesinde 106 koleksiyonda 200 bin civarında elyazması vardır.
Dünyada elyazmaları çeşitli kataloglarda toplanmaktadır. Bunların başlıcaları şunlardır:[]
- Fihrist (İbnü'n Nedîm).
- (Katip Çelebi).
- Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu (Müjgan Cumbur vd.-1999)
- Geschichte der arabischen litteratur (Carl Brockelmann).
- Geschichte des Arabischen schrifttums (Fuad Sezgin).
- Diyanet İşleri Başkanlığı Elyazması Eserler Kataloğu (Abdullah Ceylan-1988), TÜYATOK, Millî Kütüphane katalogları.
Türkiye'de elyazmalarının tamiri Kütüphaneler Genel Müdürlüğünce yapılır. İstanbul Yazma ve Nadir Eserler Patoloji ve Restorasyon Araştırma Merkezi'nde eserlerin kaydı, sunumu, korunması, depolanması sağlanır.
Ayrıca bakınız
Bazı antik elyazmaları
- Codex Sinaiticus
- Codex Fuldensis
- Codex Sinopensis
- Chester Beatty Papirüsleri
- Bodmer Papirüsleri
- Nag Hammadi kütüphanesi
Elyazması süslemeleri
Kaynakça
Genel
- Peter Burke, Kültür Tarihi, 2006.
- A.Adnan Adıvar, Osmanlı Türklerinde İlim, 2000 (6.bas.).
- Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, 1998, cilt 8.
Özel
- ^ "elyazması." 16 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Dil Derneği. Erişim: 3 Ağustos 2012.
- ^ "el yazması." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 3 Ağustos 2012
- ^ TDEA, sf 575
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Ocak 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara El yazmasi haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Elyazmasi ya da el yazmasi elle yazilan ve cizimleri yapilan genellikle edebi sanatsal ya da tarihi onemi haiz kitap Ebu Ubeyd el Kasim bin Selam el Haravi tarafindan yazilmis gunumuzde elde bulunan en eski Arapca el yazmasi olan ten bir sayfa MS 931 Bu madde konu hakkinda evrensel bir bakis acisi yansitmamaktadir Maddeyi gelistirerek ve sorunu tartisma sayfasinda tartisarak maddenin evrensellesmesini saglayabilirsiniz Ocak 2020 Elyazmalarinin yapisi zahriye ickapak serlevha temelluk kaydi sima kaydi mukabele kaydi besmele ile baslayan hamdele ile suren salveleyle devam eden metin dibace fihrist hatime istinsah kaydi ketebe kaydi bolumlerinden ibarettir Tipleri tek nusha nadir nusha eski tarihliler muellif hatti muellif nushasi sima nushasi temiz nusha mukabele nushasi istinsah canli nusha tamam nusha sanat nushasi ithaf nushasi diye ayrilir Elyazmasi yazarina muellif denir Kopya edene hattat mustensih denir Yazarin el yazisiyla olanina muellif hatti denir yazarin soyleyerek yazdirdigina muellif diktesi denilmektedir Enine olana conk sayfa kenari notlarina fevaid ilavelere hamis sayfa kenarindaki aciklama notlarina hasiye yazarin tum eserlerine bir cilt halinde kulliyat bir ciltteki cesitli yazmalara mecmuatul resail kisaltilmis olana muhtasar degisik yazi tiplerindekine murakka karalamalara musvedde kirkambar yazilarina sefine derleme kopyalara sevad serhedilmislere serh bagimsiz notlu olanlara sukka talikacinin yorumlarina talika aciklamaya tefsir denir Kur an yazmalari 30 cuzdur her cuz 20 sayfadir her cuz 4 hizibtir cuzler cuz guluyle hizipler hizip guluyle ayrilir Telhiscinin ozetine telhis ceviriye tercume tamamlayici olana zeyl denir Matbaanin yerlesmesinden sonra yazmalar ortadan kalkmistir Konular dil hat edebiyat tarih cografya felsefe mantik riyaziyat fizik kimya tip zooloji botanik sihir ruya ansiklopedi fikih ve dinbilimlerini icerir Bir yazma eserin en onemli kayitlarindan biri feragdir Cunku bu kayit nushanin kim tarafindan nerede nasil yazildigini gosterir Buna istinsah kaydi da denir ve hicri takvim kullanilir Elyazmalari aklami sitte denilen sulus nesih muhakkak reyhani tevkii rika talik yazi tipleriyle yazilmislardir Diger yazi tipleri makili hicazi kufi divani siyakat nestalik magribi musenna celi gubari diye adlandirilir Yazmalarin incelenmesinde kuyudat kayitlar cok onemlidir Kayitlar telif rivayet sema kiraat munavele kitabet mutalaa nazar muaraza tashih temelluk basliklarini tasimaktadir Islami elyazmalariIslam kulturunde ilk elyazmasi eser Halife Osman Kur an idir kaynak belirtilmeli Islam ilimleri yazmalarla gunumuze gelmistir Elyazmalari hat tezhip ebru minyatur cilt sanatlariyla ic icedir Cin Kahire Universitesi British Museum Paris Bibliotheque Nationale Vatikan Berlin Leningrad Budapeste Ingiltere Malezya Hollanda Rusya Endonezya elyazmasi merkezleridir Butun ulkelerde 6 milyon Arapca ve 4 milyon oteki dilde yazma vardir Dunyada elyazmasi koleksiyonu en ozgun ulkelerden biri Turkiye dir kaynak belirtilmeli 35 merkez ve kutuphanede 500 000 civarinda yazma eser vardir Suleymaniye Camii kulliyesinde 106 koleksiyonda 200 bin civarinda elyazmasi vardir Dunyada elyazmalari cesitli kataloglarda toplanmaktadir Bunlarin baslicalari sunlardir kaynak belirtilmeli Fihrist Ibnu n Nedim Katip Celebi Turk Dil Kurumu Kutuphanesi Yazma Eserler Katalogu Mujgan Cumbur vd 1999 Geschichte der arabischen litteratur Carl Brockelmann Geschichte des Arabischen schrifttums Fuad Sezgin Diyanet Isleri Baskanligi Elyazmasi Eserler Katalogu Abdullah Ceylan 1988 TUYATOK Milli Kutuphane kataloglari Turkiye de elyazmalarinin tamiri Kutuphaneler Genel Mudurlugunce yapilir Istanbul Yazma ve Nadir Eserler Patoloji ve Restorasyon Arastirma Merkezi nde eserlerin kaydi sunumu korunmasi depolanmasi saglanir Ayrica bakinizBazi antik elyazmalari Codex Sinaiticus Codex Fuldensis Codex Sinopensis Chester Beatty Papirusleri Bodmer Papirusleri Nag Hammadi kutuphanesiElyazmasi suslemeleri Gec antik minyatur sanati eserleriKaynakcaGenel Peter Burke Kultur Tarihi 2006 A Adnan Adivar Osmanli Turklerinde Ilim 2000 6 bas Turk Dili ve Edebiyati Ansiklopedisi 1998 cilt 8 Ozel elyazmasi 16 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dil Dernegi Erisim 3 Agustos 2012 el yazmasi Guncel Turkce Sozluk Turk Dil Kurumu Erisim 3 Agustos 2012 TDEA sf 575