Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Enderûn Mektebi, (Osmanlı Türkçesi: اندرون مکتب) Enderun'un II. Murad veya Fâtih Sultan Mehmed dönemlerinde açılmış olduğu şeklinde iki farklı görüş ileri sürülmekteyse de II. Murad zamanında Edirne Sarayı’nda teşkil edildiği, ancak gerçek teşkilâtına Fâtih döneminde kavuştuğu söylenebilir.[] Zamanla çeşitli değişikliklere uğramakla beraber Osmanlı Devleti'nin son zamanlarına kadar (1908) varlığını sürdüren bir saray okuludur. Hristiyan ailelerden devşirilen çocukların zeki ve gösterişlileri saraya alınarak özel bir şekilde yetiştirilirlerdi. Fatih Sultan Mehmet döneminde geliştirilmiştir.
Enderun, Farsça "sarayın iç kısmı" demektir. Enderûn mektebine alınan çocuklara, Kur'an, tefsir, hadis, kelâm gibi dini dersler, edebiyat, inşa (şiir), dil bilgisi, Arapça, Farsça gibi dil ve edebiyat dersleri ve matematik, coğrafya, mantık gibi müspet ilimler dersleri okutulurdu. Bir taraftan da , protokol kaideleri ve bürokratik işler öğretilirdi. Bunların yanında çeşitli sanat kollarında beceriler kazandırıldığı gibi sportif faaliyetlere de yer verilirdi.
denilen Enderûn talebesi ortak bir kültürü özümseyerek, saray ve padişah hizmetlerinin yürütülmesini sağlarlar, böylece Osmanlı Devleti'nin sarayda, yönetimde, ordu ve bürokraside ihtiyaç duyulan kadrolarının bir kısmı bu şekilde yetiştirilmiş olurdu. Sarayda kademe kademe yükselerek sancakbeyi rütbesiyle taşrada görev alırlardı.
- Osmanlı Devleti, kendinden önceki Türk devletlerine göre daha merkeziyetçi bir yapıya sahiptir. Bu sebepten dolayı kendi kurumlarından yetişmeyen kimselere görev vermemiştir. Bu durum, bazı çevreler tarafından Türkleri dışlamak şeklinde yorumlanmıştır.
- sadece devşirmelerden ibaret değildir. Divan ve da yükselme olup buralar genelde Türklerin hakim oldukları kurumlardır. Esasen Kanunî Devrinden itibaren Türk çocukları da Enderûn Mektebi'ne alınmıştır.
Osmanlı devrinde Türkçenin olarak hakim olmasının bir başka sebebi de Enderûn Mektebi'dir. Enderûn, saray içinde bir okuldur. Sarayda, orduda ve hükûmet işlerinde çalışacak memurları ve hizmetlileri yetiştirmek bu okulun görevi idi. Fatih tarafından açıldığı bilinen bu okula, acemi oğlanlar arasından öğrenci seçilirdi.
Enderunda eğitim beş konu üzerinde toplanmıştı:
- Fen, matematik ve coğrafya eğitimi
- Beden eğitimi
- Uygulamalı idari işlerin eğitimi
- Yeteneklerine uygun bir sanat eğitimi
- Teorik olarak İslami bilgiler ve dil eğitimi (Osmanlıca, Arapça ve Farsça)
Topkapı Sarayı'nda Enderun 7 ayrı bölümden oluşmaktadır:
- Küçük odalar
- Büyük odalar
- Doğancı koğuşu
- Seferli odası
- Kilar odası
- Hazîne odası
- Has oda
Enderûndan sadrazamlar, kaptan paşalar, yeniçeri ağaları, eyalet valileri, sancak beyleri, daha başka hizmetler için ünlü kişiler, ayrıca şairler, edipler, ressamlar, mimarlar, müzikçiler, tarihçiler, fen ve matematik bilginleri (ve öğretmenleri) ve daha bunlar gibi medresenin yetiştirmediği bilginler de yetişmiştir.
Askerlik, siyaset ve teknik konuların ağırlıklı olarak okutulduğu Enderûn okulunun temel özelliği, saray içinde bulunması ve bütün derslerin Türkçe okutulmasıdır. Fatih Kanunnamesi ve Enderûn mektebinin durumu da gösteriyor ki, Osmanlı devrinde Türkçeye devlet dili olarak önem verilmiştir.
Enderûn mektebinden eğitim ve öğretim sultan II. Mahmud devrine kadar sistemli bir şekilde devam etti. 18. yüzyılın sonlarında bozulmasıyla darbe yiyen okul, 1826'da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından sonra Asâkîr-i Mansûre-i Muhammediyye ordusu için yetiştirilmesi gereken küçük ve büyük rütbeli subayların büyük bir kısmının Enderûn mektebinden seçilmesi ile sarsıldı.
Daha sonra batı metotları ile harp okullarının açılması ve bunların gitgide çoğalmasıyla mektebin önemi iyice azaldı. Modern eğitimin gittikçe yerleşip yayılması karşısında, Enderûn mektebi de modern eğitimin ilkelerini uygulamaya başladı. Ancak şehirde Türk ve olmak üzere çeşitli genel kültür kurumlarının ve meslek okullarının açılması, özellikle Enderûn mektebinden çıkanların, Tanzimât'tan önceki devirde olduğu gibi, devlet görevlerine tâyinlerdeki üstün durumlarını kaybetmeleri, halk arasında özellikle devlet ileri gelenleri katındaki değerini sarstığından, Enderun 1908 İkinci Meşrutiyetin ilanını takip eden günlerde tamamen kapatıldı.
Kaynakça
- ^ Corlu, M. S., Burlbaw, L.M., Capraro, R. M., Han, S., & Corlu, M. A. (2010). The Ottoman palace school and the man with multiple talents, Matrakçı Nasuh. Journal of the Korea Society of Mathematical Education Series D: Research in Mathematical Education, 14(1), 19-31. http://tamu.academia.edu/SencerCorlu/Papers/471488/The_Ottoman_Palace_School_Enderun_and_the_Man_with_Multiple_Talents_Matrakci_Nasuh 11 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Haziran 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Enderun Mektebi Osmanli Turkcesi اندرون مکتب Enderun un II Murad veya Fatih Sultan Mehmed donemlerinde acilmis oldugu seklinde iki farkli gorus ileri surulmekteyse de II Murad zamaninda Edirne Sarayi nda teskil edildigi ancak gercek teskilatina Fatih doneminde kavustugu soylenebilir kaynak belirtilmeli Zamanla cesitli degisikliklere ugramakla beraber Osmanli Devleti nin son zamanlarina kadar 1908 varligini surduren bir saray okuludur Hristiyan ailelerden devsirilen cocuklarin zeki ve gosterislileri saraya alinarak ozel bir sekilde yetistirilirlerdi Fatih Sultan Mehmet doneminde gelistirilmistir Topkapi Sarayi ndaki Enderun Kutuphanesi Enderun Farsca sarayin ic kismi demektir Enderun mektebine alinan cocuklara Kur an tefsir hadis kelam gibi dini dersler edebiyat insa siir dil bilgisi Arapca Farsca gibi dil ve edebiyat dersleri ve matematik cografya mantik gibi muspet ilimler dersleri okutulurdu Bir taraftan da protokol kaideleri ve burokratik isler ogretilirdi Bunlarin yaninda cesitli sanat kollarinda beceriler kazandirildigi gibi sportif faaliyetlere de yer verilirdi denilen Enderun talebesi ortak bir kulturu ozumseyerek saray ve padisah hizmetlerinin yurutulmesini saglarlar boylece Osmanli Devleti nin sarayda yonetimde ordu ve burokraside ihtiyac duyulan kadrolarinin bir kismi bu sekilde yetistirilmis olurdu Sarayda kademe kademe yukselerek sancakbeyi rutbesiyle tasrada gorev alirlardi Osmanli Devleti kendinden onceki Turk devletlerine gore daha merkeziyetci bir yapiya sahiptir Bu sebepten dolayi kendi kurumlarindan yetismeyen kimselere gorev vermemistir Bu durum bazi cevreler tarafindan Turkleri dislamak seklinde yorumlanmistir sadece devsirmelerden ibaret degildir Divan ve da yukselme olup buralar genelde Turklerin hakim olduklari kurumlardir Esasen Kanuni Devrinden itibaren Turk cocuklari da Enderun Mektebi ne alinmistir Osmanli devrinde Turkcenin olarak hakim olmasinin bir baska sebebi de Enderun Mektebi dir Enderun saray icinde bir okuldur Sarayda orduda ve hukumet islerinde calisacak memurlari ve hizmetlileri yetistirmek bu okulun gorevi idi Fatih tarafindan acildigi bilinen bu okula acemi oglanlar arasindan ogrenci secilirdi Enderunda egitim bes konu uzerinde toplanmisti Fen matematik ve cografya egitimi Beden egitimi Uygulamali idari islerin egitimi Yeteneklerine uygun bir sanat egitimi Teorik olarak Islami bilgiler ve dil egitimi Osmanlica Arapca ve Farsca Topkapi Sarayi nda Enderun 7 ayri bolumden olusmaktadir Kucuk odalar Buyuk odalar Doganci kogusu Seferli odasi Kilar odasi Hazine odasi Has oda Enderundan sadrazamlar kaptan pasalar yeniceri agalari eyalet valileri sancak beyleri daha baska hizmetler icin unlu kisiler ayrica sairler edipler ressamlar mimarlar muzikciler tarihciler fen ve matematik bilginleri ve ogretmenleri ve daha bunlar gibi medresenin yetistirmedigi bilginler de yetismistir Askerlik siyaset ve teknik konularin agirlikli olarak okutuldugu Enderun okulunun temel ozelligi saray icinde bulunmasi ve butun derslerin Turkce okutulmasidir Fatih Kanunnamesi ve Enderun mektebinin durumu da gosteriyor ki Osmanli devrinde Turkceye devlet dili olarak onem verilmistir Enderun mektebinden egitim ve ogretim sultan II Mahmud devrine kadar sistemli bir sekilde devam etti 18 yuzyilin sonlarinda bozulmasiyla darbe yiyen okul 1826 da Yeniceri Ocagi nin kaldirilmasindan sonra Asakir i Mansure i Muhammediyye ordusu icin yetistirilmesi gereken kucuk ve buyuk rutbeli subaylarin buyuk bir kisminin Enderun mektebinden secilmesi ile sarsildi Daha sonra bati metotlari ile harp okullarinin acilmasi ve bunlarin gitgide cogalmasiyla mektebin onemi iyice azaldi Modern egitimin gittikce yerlesip yayilmasi karsisinda Enderun mektebi de modern egitimin ilkelerini uygulamaya basladi Ancak sehirde Turk ve olmak uzere cesitli genel kultur kurumlarinin ve meslek okullarinin acilmasi ozellikle Enderun mektebinden cikanlarin Tanzimat tan onceki devirde oldugu gibi devlet gorevlerine tayinlerdeki ustun durumlarini kaybetmeleri halk arasinda ozellikle devlet ileri gelenleri katindaki degerini sarstigindan Enderun 1908 Ikinci Mesrutiyetin ilanini takip eden gunlerde tamamen kapatildi Kaynakca Corlu M S Burlbaw L M Capraro R M Han S amp Corlu M A 2010 The Ottoman palace school and the man with multiple talents Matrakci Nasuh Journal of the Korea Society of Mathematical Education Series D Research in Mathematical Education 14 1 19 31 http tamu academia edu SencerCorlu Papers 471488 The Ottoman Palace School Enderun and the Man with Multiple Talents Matrakci Nasuh 11 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arsivlenmis kopya 9 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Haziran 2014 Arsivlenmis kopya 20 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Nisan 2020