Önceleri sayıları birkaç yüz bin kişiye ulaşan, Ermenistan'da yaşayan Azeri ve diğer Türk nüfusun (Erivanlı, Yerevanlı, "Yeraz" veya Batı Azerbaycanlı (Qərbi Azərbaycanlı), Dağlık Karabağ Sorunu olduktan sonra (1988–1991) sayısı artık sıfıra yaklaşmıştır. Bu yıllarda Ermenistan Azerileri Dağlık Karabağ Sorunu yüzünden, baskı ve tecavüzlere[] maruz kalıp, Ermenistan'ı terk etmeye mecbur kaldılar. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin bilgilerine göre, Ermenistan'da halihazırda tahminen birkaç yüz Azeri yaşamaktadır. ki, bunların çoğunluğunu bölgede yaşayan Ermenilerle evlenmiş Azerileri ve yaşlı veya hasta olduğu için Ermenistan'ı terk edemeyen Azeriler oluşturmaktadır. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin, raporuna göre, bu kişiler ayrımcılığa maruz kalmamak için adlarını değiştirmekte ve kimliklerini gizlemektedirler.
1828 yılından başlayıp 1988-1989 yıllarında zirveye ulaşan, “” politikası yüzünden, şimdiki Ermenistan sınırlarında 605'ten fazla yerleşim biriminde hiçbir Azeri kalmamıştır. 1,5 milyondan fazla[] Azeri doğduğu toprakları terk etmek zorunda kaldı. 500 binden fazla silahsız Azeri öldürüldü.[]Hankendi'nden Akbaba'ya, Kazah'tan []'ye kadar Azerbaycan'ın 40 bin m²'lik toprağı Ermenilerin kontrolüne girdi. Ermeni tarihçisi 'nun yazdığına göre Batum Antlaşmasına göre Ermenistan'ın yüzölçümü 8.400 m² olarak belirlenmiştir, buysa ancak Sevan Gölü etrafında Ermenilerin defnedilmesi için bir mezarlık olacak büyüklükte bir toprak anlamına geliyordu.[] Buna karşın Azerilerin yaşadıkları toprağın büyüklüğü en az 20 bin m² kadar olmuştur. 1916 yılında Erivan Guberniyasında yaşayan Azeri nüfusu 373.582 kişiden oluşmaktaydı. Günümüzde aynı topraklarda bir tek Azeri kalmamıştır.
Tarih
Ermeni asıllı Amerikalı tarihçi 'ın araştırmalarına göre, Erivan Hanlığı 19. yüzyılın ilk çeyreğinde Doğu Ermenistan'ın çoğu olmak üzere, yaklaşık 18 bin m²'lik bir toprağı çevirmiştir. "Söz konusu arazi büyük oranda dağlık ve kuraktı; 100 bin kişiden oluşan nüfusunun %80'ına yakınını Müslümanlar Farslar, Azeriler, Kürtler) oluştururken, geri kalan %20'si Hristiyanlar'dan (Ermeniler) oluşmaktaydı."
Erivan Hanlığı 1828 yılında Rusya topraklarına katılmasından hemen sonra, büyük bir Müslüman nüfusu (Azeri, Kürt, Lezgi ve değişik göçebe halkları) bölgeyi terk etmiştir. Bunun üzerine Çarlık Hükûmeti tarafından önemli oranda İran Ermenileri buraya göç ettirildi. Hristiyan'lar tarafından destek gören Rusya hükûmeti Türkiye ve İran'da yaşayan Ermeniler'in buralara göç etmesini doğrudan desteklemekteydi. Bu nedenle Ermeni göçü 19. yüzyıl]] boyunca ve 20. yüzyılın erken dönemine kadar aralıksız devam etmiştir. Bu sürecin sonunda 1832 yılında eski Erivan Hanlığı topraklarında yaşayan yerli ve muhacir Ermeni sayısı, Müslüman sayısını geçmiştir.Brockhaus ve Efron Ansiklopedik Sözlüğü'ne göre, buradaki Azerilerin büyük kısmı (söz konusu kaynakta her ne kadar "Azerbaycan Tatarları"'ndan bahsedilmekteyse de) 20. yüzyılın başlarında halen Rusya Ermenistanı'nda yaşamaktaydı. O zaman bölgedeki 300 bin nüfuslu Azeri Erivan Vilayeti nüfusunun %37,5'ini teşkil ediyordu. Bu halkın çoğunluğu kırsal alanlarda yaşamaktaydı ve geçimini tarım ve halıcılıkla sağlıyordu. Vilayet merkezi Erivan da dahil olmak üzere, vilayete bağlı 7 kazanın 4'ünde Azeriler nüfus çoğunluğunu oluşturmaktaydır. Tarihçi Luici Villari ye göre 1905de (Ermeni-Müslüman savaşı esnasında) Erivan'da Azeriler ekonomik bakımdan Ermenilerden daha gelişmişlerdi.
Ermenistan Azerileri için 20. yüzyıl, baskı, ayrımcılık ve ülkenin demografisini tamamen değiştiren kitlesel ve zoraki sürgün'ler devri idi. Buna rağmen Dağlık Karabağ münakaşasına kadar onlar Ermenistan'ın en büyük etnik azınlığını teşkil etmeye devam ediyorlardı. 1905–1907 yıllarında Erivan Guberniyası Ermeniler ve Azeriler arasında yaşanan kanlı savaşın arenası oldu. Savaş, Rusya İmparatorluğu tarafından doğurulup, toplumun dikkatini Rus Devrimi'nden almak için, tarihte o zamana kadar birbiri ile münakaşada olmayan bu iki halkın arasına fitne vasıtası ile düşmanlık sokuldu.
Azerbaycan ve Ermenistan'ın 1918'de bağımsızlık ilan etmesi durumu daha da gerginleştirdi. Her iki devlet de aynı toprakları kendi himayeleri altında görmek istiyorlardı. Ermenistan kendi iddialarını gerçekleştirmek için Müslümanların lehine siyasete girişti. Kanlı ve vahşi kırım, Azerilerin bir kısmının ölümüne, bir kısmının da Azerbaycan'a, Türkiye'ye ve İran'a kaçmasına sebep oldu. Hatta []'nın şekillenmesinden sonra birçoğu geri dönemedi; 1926 yılında kayıtlara göre Ermenistan'da yalnız 78 bin Azeri yaşıyordu.
1948–1950 yıllarında Sovnarkom Azeriler, Ermenistan'dan Azerbaycan'ın ovasına göç ettirilmesi hakkında anlaşma kabul etmiştir. Ermenistan'da yıldan yıla büyüyen Azeri toplumun büyük kısmı sözde gönüllü şekilde Azerbaycan'a göç etti, aslında amaç Orta Doğu'da ve Avrupa'daki Ermeniler için yer boşaltmaktı. O yıllarda da 100 bin Azeri Ermenistan'ı terk etti.[]
1988–1991 yıllarında Ermenistan'dan Azerbaycan'a son 200 bin göçmen kabul edildi. Bunların geneli Ermenistan'ın 22 bölgesinden gelen Azeriler idi.
Ermenistan'dan tanınmış Azeriler
- Bahman Ahundov
- Aşık Alasgar, 19. yüzyıl Azerbaycanlı şair ve halk şarkıcısı
- Mirza Kadim İrevani, 19. yüzyılın ortalarının Azerbaycanlı ressamı
- Ekber Ağa Şeyhülislamov, 1918-1920'de Azerbaycan Tarım Bakanı
- Abbaskulu bey Şadlinski, Sovyet Azerbaycan askeri lideri
- Mustafa Topçubaşov, önde gelen Sovyet cerrahı ve akademisyen
- Hüseyin Seyitzade, Azerbaycanlı film yönetmeni
- Hakani Memmedov, Azerbaycanlı futbolcu
- Rövşen Hüseyinov, Azerbaycanlı boksör
- İsmail Feyzullabeyli, Azerbaycanlı bilim adamı
- Oktay Esedov, Azerbaycan Milli Meclisi Başkanı
- Kerim Allahverdiyev, Fizik ve Matematik Bilimleri Doktoru (1981), profesör ve Avrupa Bilimler Akademisi asil üyesi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Second Report Submitted by Armenia Pursuant to Article 25, Paragraph 1 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. 2004-də kabul olunup
- ^ International Protection Considerations Regarding Armenian Asylum-Seekers and Refugees 16 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. United Nations High Commissioner for Refugees. Geneva: September 2003
- ^ Country Reports on Human Rights Practices - 2003: Armenia 30 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . U.S. Department of State. 25 Fevral 2004-də açıqlanıb
- ^ "Ermeni separatizmi və millî şovinizminin ideya-təşkilat əsasları". 9 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.
- ^ George A. Bournoutian. Eastern Armenia in the Last Decades of Persian Rule, 1807 - 1828 (Malibu: Undena Publications, 1982), pp. xxii + 165
- ^ Conflict in Nagorno-Karabakh, Abkhazia and South Ossetia: A Legal Appraisal 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Tim Potier. Martinus Nijhoff Publishers. 2001. p.2
- ^ Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Svante Cornell. Routledge. 2001. p.67
- ^ "Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: Erivan Governorate". 9 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.
- ^ "Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: Erivan". 25 Şubat 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.
- ^ Fire and Sword in the Caucasus 21 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Luigi Villari. London, T. F. Unwin, 1906: p. 267
- ^ Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War by Thomas de Waal
- ^ Memories of the Revolution in Transcaucasia 23 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Boris Baykov
- ^ de Waal. Black Garden. p. 127-8.
- ^ Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Stuart J. Kaufman. Cornell University Press. 2001. p.58
- ^ . 12 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.
- ^ Turkish-Armenian War: Sep.24 – Dec.2, 1920 31 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Andrew Andersen
- ^ Ethnic Conflicts in the USSR: 1917–1991 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. State Archives of the Russian Federation, fund 1318, list 1, folder 413, document 21
- ^ Garegin Njdeh and the KGB: Report of Interrogation of Ohannes Hakopovich Devedjian 30 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 28 Ağustos 1947.
- ^ The Alteration of Place Names and Construction of National Identity in Soviet Armenia 27 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Arseny Sarapov
- ^ Armenia: Political and Ethnic Boundaries 1878-1948 26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Anita L. P. Burdett (ed.)
- ^ "UNHCR U.S. Department of Homeland Security, Citizenship and Immigration Services Country Reports Azerbaijan. The Status of Armenians, Russians, Jews and Other Minorities". 16 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.
- ^ . 6 Temmuz 2011. 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
- Ermənilər zaman-zaman torpaqlarımızı qəsb edib[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Onceleri sayilari birkac yuz bin kisiye ulasan Ermenistan da yasayan Azeri ve diger Turk nufusun Erivanli Yerevanli Yeraz veya Bati Azerbaycanli Qerbi Azerbaycanli Daglik Karabag Sorunu olduktan sonra 1988 1991 sayisi artik sifira yaklasmistir Bu yillarda Ermenistan Azerileri Daglik Karabag Sorunu yuzunden baski ve tecavuzlere kaynak belirtilmeli maruz kalip Ermenistan i terk etmeye mecbur kaldilar Birlesmis Milletler Multeciler Yuksek Komiserligi nin bilgilerine gore Ermenistan da halihazirda tahminen birkac yuz Azeri yasamaktadir ki bunlarin cogunlugunu bolgede yasayan Ermenilerle evlenmis Azerileri ve yasli veya hasta oldugu icin Ermenistan i terk edemeyen Azeriler olusturmaktadir Birlesmis Milletler Multeciler Yuksek Komiserligi nin raporuna gore bu kisiler ayrimciliga maruz kalmamak icin adlarini degistirmekte ve kimliklerini gizlemektedirler 1886 1890 larda simdiki Ermenistan topraklarinda azerbaycanlilarin yasadiklari bolgeler 1828 yilindan baslayip 1988 1989 yillarinda zirveye ulasan politikasi yuzunden simdiki Ermenistan sinirlarinda 605 ten fazla yerlesim biriminde hicbir Azeri kalmamistir 1 5 milyondan fazla kaynak belirtilmeli Azeri dogdugu topraklari terk etmek zorunda kaldi 500 binden fazla silahsiz Azeri olduruldu kaynak belirtilmeli Hankendi nden Akbaba ya Kazah tan kaynak belirtilmeli ye kadar Azerbaycan in 40 bin m lik topragi Ermenilerin kontrolune girdi Ermeni tarihcisi nun yazdigina gore Batum Antlasmasina gore Ermenistan in yuzolcumu 8 400 m olarak belirlenmistir buysa ancak Sevan Golu etrafinda Ermenilerin defnedilmesi icin bir mezarlik olacak buyuklukte bir toprak anlamina geliyordu kaynak belirtilmeli Buna karsin Azerilerin yasadiklari topragin buyuklugu en az 20 bin m kadar olmustur 1916 yilinda Erivan Guberniyasinda yasayan Azeri nufusu 373 582 kisiden olusmaktaydi Gunumuzde ayni topraklarda bir tek Azeri kalmamistir TarihErmeni asilli Amerikali tarihci in arastirmalarina gore Erivan Hanligi 19 yuzyilin ilk ceyreginde Dogu Ermenistan in cogu olmak uzere yaklasik 18 bin m lik bir topragi cevirmistir Soz konusu arazi buyuk oranda daglik ve kurakti 100 bin kisiden olusan nufusunun 80 ina yakinini Muslumanlar Farslar Azeriler Kurtler olustururken geri kalan 20 si Hristiyanlar dan Ermeniler olusmaktaydi Erivan Hanligi 1828 yilinda Rusya topraklarina katilmasindan hemen sonra buyuk bir Musluman nufusu Azeri Kurt Lezgi ve degisik gocebe halklari bolgeyi terk etmistir Bunun uzerine Carlik Hukumeti tarafindan onemli oranda Iran Ermenileri buraya goc ettirildi Hristiyan lar tarafindan destek goren Rusya hukumeti Turkiye ve Iran da yasayan Ermeniler in buralara goc etmesini dogrudan desteklemekteydi Bu nedenle Ermeni gocu 19 yuzyil boyunca ve 20 yuzyilin erken donemine kadar araliksiz devam etmistir Bu surecin sonunda 1832 yilinda eski Erivan Hanligi topraklarinda yasayan yerli ve muhacir Ermeni sayisi Musluman sayisini gecmistir Brockhaus ve Efron Ansiklopedik Sozlugu ne gore buradaki Azerilerin buyuk kismi soz konusu kaynakta her ne kadar Azerbaycan Tatarlari ndan bahsedilmekteyse de 20 yuzyilin baslarinda halen Rusya Ermenistani nda yasamaktaydi O zaman bolgedeki 300 bin nufuslu Azeri Erivan Vilayeti nufusunun 37 5 ini teskil ediyordu Bu halkin cogunlugu kirsal alanlarda yasamaktaydi ve gecimini tarim ve halicilikla sagliyordu Vilayet merkezi Erivan da dahil olmak uzere vilayete bagli 7 kazanin 4 unde Azeriler nufus cogunlugunu olusturmaktaydir Tarihci Luici Villari ye gore 1905de Ermeni Musluman savasi esnasinda Erivan da Azeriler ekonomik bakimdan Ermenilerden daha gelismislerdi Azeriler 1860 yilinda Erivanda Ermenistan Azerileri icin 20 yuzyil baski ayrimcilik ve ulkenin demografisini tamamen degistiren kitlesel ve zoraki surgun ler devri idi Buna ragmen Daglik Karabag munakasasina kadar onlar Ermenistan in en buyuk etnik azinligini teskil etmeye devam ediyorlardi 1905 1907 yillarinda Erivan Guberniyasi Ermeniler ve Azeriler arasinda yasanan kanli savasin arenasi oldu Savas Rusya Imparatorlugu tarafindan dogurulup toplumun dikkatini Rus Devrimi nden almak icin tarihte o zamana kadar birbiri ile munakasada olmayan bu iki halkin arasina fitne vasitasi ile dusmanlik sokuldu Azerbaycan ve Ermenistan in 1918 de bagimsizlik ilan etmesi durumu daha da gerginlestirdi Her iki devlet de ayni topraklari kendi himayeleri altinda gormek istiyorlardi Ermenistan kendi iddialarini gerceklestirmek icin Muslumanlarin lehine siyasete giristi Kanli ve vahsi kirim Azerilerin bir kisminin olumune bir kisminin da Azerbaycan a Turkiye ye ve Iran a kacmasina sebep oldu Hatta kaynak belirtilmeli nin sekillenmesinden sonra bircogu geri donemedi 1926 yilinda kayitlara gore Ermenistan da yalniz 78 bin Azeri yasiyordu 1948 1950 yillarinda Sovnarkom Azeriler Ermenistan dan Azerbaycan in ovasina goc ettirilmesi hakkinda anlasma kabul etmistir Ermenistan da yildan yila buyuyen Azeri toplumun buyuk kismi sozde gonullu sekilde Azerbaycan a goc etti aslinda amac Orta Dogu da ve Avrupa daki Ermeniler icin yer bosaltmakti O yillarda da 100 bin Azeri Ermenistan i terk etti kaynak belirtilmeli 1988 1991 yillarinda Ermenistan dan Azerbaycan a son 200 bin gocmen kabul edildi Bunlarin geneli Ermenistan in 22 bolgesinden gelen Azeriler idi Ermenistan dan taninmis AzerilerBahman Ahundov Asik Alasgar 19 yuzyil Azerbaycanli sair ve halk sarkicisi Mirza Kadim Irevani 19 yuzyilin ortalarinin Azerbaycanli ressami Ekber Aga Seyhulislamov 1918 1920 de Azerbaycan Tarim Bakani Abbaskulu bey Sadlinski Sovyet Azerbaycan askeri lideri Mustafa Topcubasov onde gelen Sovyet cerrahi ve akademisyen Huseyin Seyitzade Azerbaycanli film yonetmeni Hakani Memmedov Azerbaycanli futbolcu Rovsen Huseyinov Azerbaycanli boksor Ismail Feyzullabeyli Azerbaycanli bilim adami Oktay Esedov Azerbaycan Milli Meclisi Baskani Kerim Allahverdiyev Fizik ve Matematik Bilimleri Doktoru 1981 profesor ve Avrupa Bilimler Akademisi asil uyesi Ayrica bakinizAzerilerin Ermenistan dan surgun edilmesiKaynakca Second Report Submitted by Armenia Pursuant to Article 25 Paragraph 1 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities 27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2004 de kabul olunup International Protection Considerations Regarding Armenian Asylum Seekers and Refugees 16 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde United Nations High Commissioner for Refugees Geneva September 2003 Country Reports on Human Rights Practices 2003 Armenia 30 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde U S Department of State 25 Fevral 2004 de aciqlanib Ermeni separatizmi ve milli sovinizminin ideya teskilat esaslari 9 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Agustos 2009 George A Bournoutian Eastern Armenia in the Last Decades of Persian Rule 1807 1828 Malibu Undena Publications 1982 pp xxii 165 Conflict in Nagorno Karabakh Abkhazia and South Ossetia A Legal Appraisal 31 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Tim Potier Martinus Nijhoff Publishers 2001 p 2 ISBN 90 411 1477 7 Small Nations and Great Powers A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus 31 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Svante Cornell Routledge 2001 p 67 ISBN 0 7007 1162 7 Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary Erivan Governorate 9 Temmuz 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Agustos 2009 Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary Erivan 25 Subat 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Agustos 2009 Fire and Sword in the Caucasus 21 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Luigi Villari London T F Unwin 1906 p 267 Black Garden Armenia and Azerbaijan Through Peace and War by Thomas de Waal ISBN 0 8147 1945 7 Memories of the Revolution in Transcaucasia 23 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Boris Baykov de Waal Black Garden p 127 8 Modern Hatreds The Symbolic Politics of Ethnic War 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Stuart J Kaufman Cornell University Press 2001 p 58 ISBN 0 8014 8736 6 12 Mart 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Agustos 2009 Turkish Armenian War Sep 24 Dec 2 1920 31 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Andrew Andersen Ethnic Conflicts in the USSR 1917 1991 29 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde State Archives of the Russian Federation fund 1318 list 1 folder 413 document 21 Garegin Njdeh and the KGB Report of Interrogation of Ohannes Hakopovich Devedjian 30 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 28 Agustos 1947 The Alteration of Place Names and Construction of National Identity in Soviet Armenia 27 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Arseny Sarapov Armenia Political and Ethnic Boundaries 1878 1948 26 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Anita L P Burdett ed ISBN 1 85207 955 X UNHCR U S Department of Homeland Security Citizenship and Immigration Services Country Reports Azerbaijan The Status of Armenians Russians Jews and Other Minorities 16 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Agustos 2009 6 Temmuz 2011 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dis baglantilarErmeniler zaman zaman torpaqlarimizi qesb edib olu kirik baglanti