Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Etalon ağırlık ve uzunluk ölçüleri için kabul edilmiş yasal ölçü modelidir. Kelimenin kökeni Fransızcada standart anlamına gelen étalon kelimesidir. Ancak daha dar anlamıyla etalon Uluslararası Birimler Sisteminde temel birimler için seçilen örneklere verilen addır.
Uluslararası Birimler Sisteminde önce uzunluk, kütle ve zaman birimlerinin standartları saptanmıştı. Başlangıçta zaman etalonu olarak bir gün süresinin 1/86,400 ü olan saniye esas alınmıştı. Gerek uzunluk ve gerekse kütle için etalon olarak uzun süre maddi cisimler kullanılmıştı. Her iki etalon için de kullanılan madde (kütle açısından) % 90 platin ve % 10 iridyum olan bir alaşımdan yapılmıştır. Bu alaşımın özelliği paslanmaya ve şekil deformasyonuna karşı çok dirençli oluşudur.
Uzunluk için 1 metre uzunluğunda bir çubuk kullanıldı. Bu çubuğun kesit alanının Tresca şekli denen bir özel şekli vardır. Fransız makine mühendisi Henri Tresca (1814-1885) tarafından geliştirilen bu şekil deformasyonu daha da azaltmaktadır. Kütle için esas alınan cisim ise bir silindirdi. Bu silindirin çapı ve yüksekliği 39 milimetreydi. Silindir Fransa'nın başkenti Paris yakınındaki Saint-Cloud'taki kalibrasyon laboratuvarında muhafaza edilmektedir. Ayrıca çeşitli ülkelerde bu silindirin kopyaları vardır. Bir adet kopya da ülkemizdedir.
Günümüzde etalon olarak maddi cisimlerin kullanılmasından vaz geçilmiştir. 1983 yılında uzunluk birimi metrede, 2019 yılında ise kütle birimi kilogramda maddi cisimler yerine evrensel fizik sabitleri kullanılmaya başlandı.
Günümüzdeki standartlar
Günümüzde standart olarak artık evrensel fizik sabitleri kullanılmaktadır. Bunlar (MKS sisteminde birimsiz olarak)
- Sezyum atomu doğal radyasyonu frekansı; fcs= 9192631770
- Işık hızı; c= 299792458
- Planck sabiti; h= 6.62607015×10-34
- Elektron (veya proton) elektrik yükü; e=1.602176634×10-19
- Boltzmann sabiti; k= 1.380 649 x10-23
- Avagadro sayısıː n= 6.022 140 76 × 1023
- 540 THz de monokromatik ışık verimiː
![image]()
= 683
7 temel birim için tarifler şöyledir;
- saniye:(sn) Sezyum 133 atomunun doğal radyasyonunda 9192631770 adet periyodun süresi
- metre (m): Boşluktaki ışığın bir saniyede gittiği yolun 299792458 de biri
- kilogram (kg):Plack sabitinin saniye ile çarpılıp metrekareye bölümü
- amper (A): Bir elektron elektrik yükünün 1/1.602176634×10-19 katının bir saniyeye bölümü
- Kelvin (K): metre kare ile kilogram çarpımının saniye kare ile Boltzman sabitine bölümü.
- candela (cd): 540 THz de 1 watt gücün 683 te biri
- mol (mol): Avagadro sayısı kadar atom veya molekülün miktarı
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Etalon agirlik ve uzunluk olculeri icin kabul edilmis yasal olcu modelidir Kelimenin kokeni Fransizcada standart anlamina gelen etalon kelimesidir Ancak daha dar anlamiyla etalon Uluslararasi Birimler Sisteminde temel birimler icin secilen orneklere verilen addir Etalon olarak kullanilan metreEtalon olarak kullanilan kilogram Uluslararasi Birimler Sisteminde once uzunluk kutle ve zaman birimlerinin standartlari saptanmisti Baslangicta zaman etalonu olarak bir gun suresinin 1 86 400 u olan saniye esas alinmisti Gerek uzunluk ve gerekse kutle icin etalon olarak uzun sure maddi cisimler kullanilmisti Her iki etalon icin de kullanilan madde kutle acisindan 90 platin ve 10 iridyum olan bir alasimdan yapilmistir Bu alasimin ozelligi paslanmaya ve sekil deformasyonuna karsi cok direncli olusudur Uzunluk icin 1 metre uzunlugunda bir cubuk kullanildi Bu cubugun kesit alaninin Tresca sekli denen bir ozel sekli vardir Fransiz makine muhendisi Henri Tresca 1814 1885 tarafindan gelistirilen bu sekil deformasyonu daha da azaltmaktadir Kutle icin esas alinan cisim ise bir silindirdi Bu silindirin capi ve yuksekligi 39 milimetreydi Silindir Fransa nin baskenti Paris yakinindaki Saint Cloud taki kalibrasyon laboratuvarinda muhafaza edilmektedir Ayrica cesitli ulkelerde bu silindirin kopyalari vardir Bir adet kopya da ulkemizdedir Gunumuzde etalon olarak maddi cisimlerin kullanilmasindan vaz gecilmistir 1983 yilinda uzunluk birimi metrede 2019 yilinda ise kutle birimi kilogramda maddi cisimler yerine evrensel fizik sabitleri kullanilmaya baslandi Gunumuzdeki standartlarGunumuzde standart olarak artik evrensel fizik sabitleri kullanilmaktadir Bunlar MKS sisteminde birimsiz olarak Sezyum atomu dogal radyasyonu frekansi fcs 9192631770 Isik hizi c 299792458 Planck sabiti h 6 62607015 10 34 Elektron veya proton elektrik yuku e 1 602176634 10 19 Boltzmann sabiti k 1 380 649 x10 23 Avagadro sayisiː n 6 022 140 76 1023 540 THz de monokromatik isik verimiː h displaystyle eta 683 7 temel birim icin tarifler soyledir saniye sn Sezyum 133 atomunun dogal radyasyonunda 9192631770 adet periyodun suresi metre m Bosluktaki isigin bir saniyede gittigi yolun 299792458 de biri kilogram kg Plack sabitinin saniye ile carpilip metrekareye bolumu amper A Bir elektron elektrik yukunun 1 1 602176634 10 19 katinin bir saniyeye bolumu Kelvin K metre kare ile kilogram carpiminin saniye kare ile Boltzman sabitine bolumu candela cd 540 THz de 1 watt gucun 683 te biri mol mol Avagadro sayisi kadar atom veya molekulun miktariKaynakca 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mart 2020 Tubitak sayfasi 20 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2022