Etki yatırımı; yatırım yaparken parasal kâr elde etmekten ziyade sosyal ve çevresel anlamda pozitif etkiler yaratmaya öncelik veren yatırım anlayışı. Fon sağlayan birey veya kurumları, pozitif etki sağlaması yönüyle tatmin ederken, yatırım alan şirketleri ise daha verimli kârlılık ve toplum nezdinde itibar kazanma açısında olumlu yönde etkilemektedir.yatırım stratejisidir.
Öte yandan sosyal sorumluluk projeleri veya bağışlar ve hayırseverlik projeleri birer etki yatırımı değildir.
Çeşitli sektörlerdeki yatırım profesyonellerinin ihtiyaçları doğrultusunda 21. yüzyılda ortaya çıkmış bir anlayıştır. Küresel Etki Yatırımcıları Ağı’nın (GIIN) 2020 yılı etki yatırımcılığı raporuna göre etki yatırımı ekosistemi 715 milyar dolarlık global bir hacme sahiptir.
Tarihçe
Etki yatırımı kavramı, 21. yüzyılda çeşitli sektörlerdeki yatırım profesyonellerinin finansal ve etki hedeflerini anlamalarına yardımcı olacak araçlara gereksinim duymaları sonucu ortaya çıkmıştır.
Sürdürülebilir yatırımın geçmişi çeşitli dini hareketlere kadar uzanmaktadır Örneğin, 1758’de Metodizmin öncülerinden John Wesley, sürdürülebilir yatırımın temel ilkelerini özetlemiştir. John Wesley, sürdürülebilir iş uygulamaları hususunda işçilerin sağlığını ve güvenliğini koruyamayacakları bazı sektörlerden (alkol, tütün, silah ve kumar gibi) uzak durmalarını vaaz etmiştir. Bu sebeple, sürdürülebilir yatırımın bilinen en iyi uygulamaları ilk etapta dine dayanır.
1960’lardan günümüze savaş ve ırkçılık karşıtı kampanyalar, yatırımcıların yatırımlarının sosyal çıktıları olarak önemsediği etkenlerdir. İlk modern sürdürülebilir yatırım fonu Pax Dünya Fonu, 1971 yılında ABD' de hayata geçirilmiştir. Vietnam Savaşı'na karşı yatırımcılar için oluşturulan fon, silah müteahhitlerine tahsis edilen yatırımlardan kaçınmıştır. 1980' lerde Güney Afrika'daki ırk ayrımcılığı, sosyal yatırımcılarca yapılan protestoların odağı olmuştur.
1980'lerin sonundaki çevresel olumsuzluklar, yatırımcıların endüstriyel kalkınmanın negatif çevresel sonuçları hususunda farkındalık kazanmasını sağlamıştır.
2000’lerin başında finansal, sosyal ve çevresel etkenleri de barındıracak şekilde sürdürülebilir yatırımcılar kurumsal yönetişimi de önemsemeye başlamışlardır. Bu dönemde yatırımcılar, risk ve getiri faktörünü önemsediğinden türünün en iyisi yaklaşımı gibi yeni yatırım stratejileri doğmuştur. Günümüzde yatırımcıların sürdürülebilirlik farkındalığından doğan birçok yatırım stratejisi vardır. Özellikle Dow Jones Sürdürülebilirlik endeksi, FTSE4Good endeksi gibi global sürdürülebilir borsa endekslerinin doğmasıyla bu stratejilerin sayısı gitgide artmıştır.
Birleşmiş Milletler'in 2015 yılında Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'nı tüm dünyaya duyurması ve küresel liderlerin SKA’larını onamasıyla birlikte, sürdürülebilir kalkınma gündeminin 2030 tarihinde tamamlanması da kesinleşmiş oldu. Beraberinde, yatırım yaparken sosyal ve çevresel etkenleri ön planda tutmanın gerekliliği önem kazandı. 2015 yılında 30,2 Milyar Dolar ile başlayan etki yatırımı, 2019 yılında 505 Milyar Dolar'ı buldu. Pandemi döneminde de devam eden etki yatırımları ivme kazandı.
Hem finansal getiri hem de sosyal ve çevresel etki yaratmak amacıyla yapılan yatırımlar ilk defa Rockefeller Vakfı tarafından “etki yatırımı” olarak adlandırılmıştır.[]
Etki ilkeleri
Etki ilkeleri, yatırımcılara yaptıkları yatırımın hangi açılardan etki yatırımcılığı kapsamına gireceğine dair bir çerçeve sunmak amacı ile ortaya konmuş ilkelerdir. Ortaya konmuş ve üzerinde uzlaşılmış ortak bir etki ilkeleri listesi yoktur ancak her yatırımcı ve şirket, birbirinden öğrenerek genel ilkeleri edinmeyi taahhüt etmiştir. Her biri bir kurum, kendi gereksinimlerine veya hedeflerine göre ilkeler benimsemektedir.
Etki ilkeleri, farklı sektörlere, farklı büyüklükteki yatırım portföylerine, farklı varlık türü veya coğrafyadan yatırımcılara uygun şekilde ölçeklendirilebilirdir. Bu da, şirketlerin veya yatırımcıların, varlıkların tamamı için etki ilkelerini uygulamalarını gerektirmemektedir; her iki grup da yalnızca belirli varlıklar için etki yatırımı ilkelerini benimseyebilirler. Dolayısıyla bütün etki ilkelerinin yatırım yapılan mal varlığı, fon ya da şirket tarafından benimsenmesi şart değildir.
Etki ilkeleri, farklı türde yatırımcılar tarafından farklı şekillerde uygulanır. Genel hatlarıyla 9 etki ilkesi mevcuttur:
1. İlke: Yatırım stratejisine paralel stratejik hedefler tanımlama: Bireysel veya kurumsal etki yatırımcıları, portföy veya fon için etki hedefleriyle (Örneğin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'yle veya yaygın olarak kabul edilen diğer hedeflerle uyumlu, pozitif ve ölçülebilir sosyal veya çevresel etkiler elde etmeye yönelik paralel hedefler koymalıdır.
2. İlke: Stratejik etkiyi portföy bazında yönetme; Yatırımcılar, etki başarısını portföy bazında yönetmek için bir süreç belirlemelidir.
3. İlke: Yöneticinin etkiyi yaratmaya olan katkısını belirleme; Fon yöneticileri, yaptıkları etki yatırımının başarısına dair güvenilir ve belgeli açıklamalarda bulunmalıdır.
4. İlke: Her yatırımın beklenen etkisini sistematik bir yaklaşıma dayanarak değerlendirme; Yöneticiler, her bir yatırım için yatırımın sağladığı somut pozitif etki potansiyelini önceden değerlendirmeli ve mümkünse ölçmelidir.
5. İlke: Her yatırımın olası olumsuz etkilerini değerlendirme, ele alma, izleyip yönetme; Yöneticiler, yatırım yapılan kuruluşların çevresel, sosyal ve yönetimsel risklerini ve performansını izlemeli; eksiklikleri ve beklenmeyen olayları doğru zamanda tespit ederek yatırım yapılan kuruluşla iletişim kurmalıdır.
6. İlke: Beklentileri en iyi şekilde karşılamak için her bir yatırımın ilerlemesini izleme ve uygun şekilde yanıt verme; İlerleme ve performans verilerinin ne sıklıkta toplanacağı belirlenmelidir. Ayrıca verinin toplama yöntemi, kaynakları, toplama sorumlulukları ve kime, nasıl raporlanacağı da belirlenmelidir.
7. İlke: Çıkış sürecinde sürekliliği etkileyen faktörleri dikkate almak. Yöneticiler, herhangi bir varlık veya faaliyetten çıkış sırasında, iyi niyet ve güvene dayalı olarak, bu çıkışın zamanlaması, yapısı ve sürecinin etkisini dikkate almalıdır.
8. İlke: Kararları ve süreçleri, gerçekleştirilen etkinin başarısına ve öğrenilen bilgilere dayanarak gözden geçirmek, belgelemek ve iyileştirmek için çabalamak. Yöneticiler, her etki yatırımının performansını gözden geçirmeli, belgelemeli; beklenen ve gerçekleşen performansı ve diğer olumlu ve olumsuz etkileri karşılaştırmalı; bu bulguları operasyonel ve stratejik yatırım kararlarını ve yönetim süreçlerini iyileştirmede kullanmalıdır.
9. İlke: İlkelerle olan uyumun kamuya açıklanması ve uyumun sürekliliğini sağlama; Yöneticiler, etki yönetim sistemlerinin ilkelerle uyumunu yıllık olarak kamuya açıklamalı ve düzenli aralıklarla bu uyumun doğrulanmasını sağlamalıdır.
Yatırımcı türleri
Yatırımcılar
Global Etki Yatırımı Ağı'nın 2020 tarihli bir raporunda, etki yatırımı ekosisteminin 715 Milyar Dolar'lık global bir hacme ulaştığını açıklanmıştır. Rapora göre Amerika ve Kanada en yaygın yatırım yapan bölgelerdir. Yatırımcıların %76'sı direkt olarak şirketlere veya projelere bireysel yatırım yaparken kalan %24'ü ise dolaylı olarak kurumsal yatırımlar aracılığıyla yatırımlarını gerçekleştirmektedir.
Etki yatırımcıları 3 ana gruba ayrılır: Bireysel yatırımcılar, vakıflar ve kurumsal yatırımcılar. (Bankalar, sigorta şirketleri, yatırım fonları, kamu kurumları, yarı özel kamu şirketleri, belediyeler, kalkınma ajansları, sivil toplum kuruluşları...)
Bireysel yatırımcılar
Bireysel yatırımcılar için en kolay dolaylı yatırım yöntemlerinin başında, sermaye piyasalarının en büyüğü olan borsalar gelmektedir. Borsalarda güvenilir aracı kurumlar aracılığıyla geleneksel yatırım yerine etki yatırımı yapmak de tercih edilir bir yöntem haline gelmiştir. Bunun için geleneksel hisse veya tahvil alım-satımı yapılabileceği gibi, daha profesyonel yatırımcılık için kurulan , veya havuzlanmış yatırımlar tercih edilmektedir.
Bireysel yatırımcılar: Sermaye sağlaması açısından en aktif etki yatırımcıları, yüksek net değere sahip bireyler ve aile şirketleridir. Bu tip yatırımcılar, karar mekanizmasında belli prosedürler uygulanması gerekmeden esnek kararlar alabildiği için yatırım sürecini nispeten daha kolay yürütürler.
Yatırım fonu
Yatırım fonları, bireysel yatırımcılığın en yaygın yöntemleri arasındadır. Endeks fonları olmadıkça, profesyoneller tarafından aktif olarak yönetilirler, varlıklarını çeşitli yatırım araçlarına yayarlar ve herhangi bir menkul kıymetin veya sınıfının genel portföy üzerindeki etkisini azaltırlar. Yatırım fonları yüzlerce veya binlerce menkul kıymet içerdiğinden, bir menkul kıymetin düşük performans göstermesi durumunda yatırımcılar daha az etkilenir. Ayrıca yatırım fonlarının çeşitli bakım ücreti, komisyon veya stopajlara sahip olması, dezavantajları arasında sayılabilir.
Borsa yatırım fonu
Borsa yatırım fonları veya kısaca ETF ise, geleneksel yatırım fonları gibi profesyonel finans uzmanlarınca yönetilen, ancak tıpkı bir hisseymişçesine borsadan anlık olarak alınıp satılabilen özel bir fon türüdür. Daha hızlı bir fonlama yöntemi olduğundan ötürü, ESG kriterlerine uyan şirketlere etki yatırımı yapmak isteyen bireyler, bu fonları tercih etmeye başlamıştır.
Örneğin bir birey, elektrikli araçlar alanında önde gelen bir şirket olan Tesla’nın hissesini kendi başına alıp satabileceği gibi, dünya çapındaki elektrikli araçlara yatırım yapan ARK Invest isimli yatırım şirketinin ETF’lerini alabilir.
Dünyada önde gelen etki yatırımı ETF’leri arasında şunlar sayılabilir:
- FTSE Social Index Fund: En büyük ETF olan bu fon, alkol veya tütün gibi zararlı ürünlere, fosil yakıtlara ve silah sanayisi dışındaki şirketlere yatırım yapma ilkesiyle hareket eder.
- MSCI USA ESG Select: Tıpkı Vanguard gibi benzer ilkelerle hareket bu fon, yine MSCI şirketi tarafından tasarlanmış olan ESG ölçüm kriterlerini de baz alarak yatırım portföyü oluşturmaktadır.
- Shelton Green Alpha Fund: Çevresel riskleri ve ekolojik kıtlıkları azaltan yeşil ekonomi şirketlerine yatırım yapar.
- AllianceBernstein Sustainable Global Thematic Fund: Bu fon ise BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleriyle uyumlu performans gösteren şirketlere yatırım yapar.
Türkiye'de ise Borsa İstanbul'da 15 adet borsa yatırım fonu bulunmaktadır. Ancak bu ETF'ler ağırlıklı olarak hisse, tahvil, döviz veya emtia ağırlıklı fonlardır ve şimdilik etki yatırımcılığı özelliğiyle öne çıkan herhangi bir borsa yatırım fonu bulunmamaktadır.
Öte yandan özel sektör bankaları veya özel yatırım şirketlerinin kendi müşterilerine sunduğu etki yatırımı EFT'leri bulunmaktadır. Örneğin Ak Portföy Birinci Girişim Sermayesi Yatırım Fonu veya İş Bankası'nın Sosyal Sorumluluk ve Sürdürülebilirlik Fonları bu alandaki yeni örnekler arasındadır.
Havuzlanmış fonlar
Havuzlanmış fonlar, birçok yatırımcıyı yatırım yapmak amacıyla bir araya getiren ve bu yatırımların yönetildiği bir portföye koyan fonlardır. Havuzlanmış fonların oluşturulmasındaki neden birkaç bireysel birimden, büyük fonların toplanmasından kaynaklanan ölçek ekonomilerinden yararlanmaktır. Profesyonel olarak yönetilen havuzlanmış formlar yatırım fonları, riskten korunma fonları, borsada işlem gören fonlar, emeklilik fonları ve birim yatırım ortaklıkları olarak örneklendirilebilir. Havuzlanmış fonlardaki yatırımcılar, yatırım başına daha düşük ticaret maliyetlerine ve çeşitlendirmeye izin veren ölçek ekonomilerinden yararlanır. Yatırım kulüpleri ve ortaklıklar gibi gruplar, hisse senetlerine, tahvillere ve yatırım fonlarına yatırım yapmak için havuzlanmış fonlar kullanırlar.
Birim yatırım ortaklığı
Bir başka havuzlanmış fon türü, birim yatırım ortaklığıdır. Bu havuzlanmış fonlar, hisse senetlerine, tahvillere ve diğer menkul kıymetlere yatırım yapmak için daha küçük yatırımcılardan para alır. Ancak, bir yatırım fonunun aksine, birim yatırım ortaklığı fonun ömrü boyunca portföyünü değiştirmez ve sabit bir süre yatırım yapar.
Hem havuzlanmış fonların, hem de birim yatırım ortaklıklarının avantajları arasında şunlar sayılabilir;
- Portföydeki varlıkların çeşitlendirilmiş olması riskleri azaltır.
- Profesyonel yönetim sayesinde zarar etme olasılığı düşüktür.
- Ölçek ekonomilerinin satın alma gücünü arttırır.
Dezavantajları arasında ise şunlardır;
- Çok fazla çeşitlilik olursa yüksek getiri ihtimali azalır.
- Komisyonlar, kesintiler ve hatta zaman zaman vergiye tabi durumlar oluşabilir
- Bireylerin yatırımlarda kontrol gücü kalmaz.
Kurumsal yatırımcılar
Kurumsal yatırımcılar; kurumsal sermayeyi sosyal veya çevresel faydalar sağlayan girişimlere yönlendiren yatırımlar yapar. Bireysel etki yatırımcılarından farkı, çok daha büyük miktarda para akışını kontrol edebiliyor olmalarıdır. bankalar, özel vakıflar, emeklilik fonları, sigorta şirketleri, sivil toplum kuruluşları bunlara örnektir.
Kurumsal yatırımcılar, iklim değişikliğinin azaltılması ve adaptasyonunun yanı sıra; biyolojik çeşitliliğin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve döngüsel ekonomi gibi daha makroekonomik hedefleri içerir. Sosyal faydalar ise eşitsizlik, kapsayıcılık, çalışma ilişkileri, insan sermayesine ve topluluklara yatırım ve insan hakları konuları ile ilişkilidir.
Büyük şirketlerde etki yatırımı için ortaya çıkan güçlü mekanizmalar arasında yeni ürünler/hizmetler geliştirilmesi, operasyonlarını olumlu yönde etkileyerek ortak değer yaratma çalışmaları ve başta tedarik zincirleri olmak üzere değer zincirleri aracılığıyla etki yatırımlarının kullanılması yer alır. Bu etki yatırımının ayırt edici özelliği, yatırımcının sosyal ve çevresel performansı ve temeldeki yatırımların ilerlemesini ölçmek ve raporlamak, etki yatırımı uygulamasını bilgilendirirken ve alanı inşa ederken şeffaflık ve hesap verebilirliği sağlama taahhüdüdür.
Birleşmiş Milletler'in 2015 yılında yayınladığı Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile 2030 yılı itibarıyla daha sürdürülebilir ve dayanıklı bir dünya toplumu olmak hedeflenirken, bu hedefe ulaşmak için yıllık en az 2,5 Trilyon Dolar'lık fonlama gerekmektedir. Bu finansal gereksinim, yalnızca bireysel yatırımcılarla temin edilemeyeceği için bu açığın kapatılmasında yalnızca devletler ve uluslararası kuruluşlar gibi kamusal alandaki kurumsal yatırımcılar değil, özel sektör kurumsal yatırımcılarının kaynaklarının da devreye sokulması düşünülmüştür. Öte yandan yapılması öngörülen sürdürülebilir yatırımlar içinde etki yatırımları, her yıl kapasitesini artırmaya devam etmektedir. 2015 yılında 15,2 Milyar Dolar olan etki yatırımı potansiyeli 2019 yılı itibarıyla 715 Milyar Dolar'a ulaşmıştır. Uluslararası Finans Kurumunun 2019 yılında yayınladığı raporda, etki yatırımlarının global hacminin 26 Trilyon Dolar'a ulaşabileceği, hatta dünyadaki tüm finansal varlıkların %10'u tutarında, diğer bir deyişle 269 Milyar Dolarlık bir hacme ulaşabileceğini belirtildi.
Sermaye fonları
Özel sermaye
Özel sermaye (İngilizce: Private Equity), halka açık olmayan veya işlem görmeyen bir şirkete kurumsal yatırımcılar veya fazla miktarda fona sahip nitelikli bireysel yatırımcılar tarafından yapılan riskli bir yatırım türüdür. Özel sermaye şirketleri, belirli bir süre sonunda (genellikle 3-5 yıl) kârla satılmak için kendisine yatırım yapılan ve değerinin arttırılması için uğraşılan şirketlerdir. Çünkü özel sermaye fonları, bu şirketler belli bir süre sonra çıkarak sermaye kazancı elde etmek ister. Şirketler ise kısa sürede gerçekleşen bu nakit akışını em verimli şekilde değerlendirir ve bankalardan kredi çekmeye ihtiyaç duymamış olur. Ayrıca özel sermaye yatırımcıları bu şirketlerin çoğunluk hissesine sahip olur.
Küçük şirketler, projelerini borsa üzerinden kamuyla paylaşmak istemeyen şirketler, halka açık olmanın getirdiği yükümlülükler ve bürokratik işlemlerle uğraşmak istemeyen ve agresif büyüme politikası güden şirketler, bankalardan kredi çekemeyen veya çekmeyi avantajlı bulmayan şirketler özel sermaye fonlarını kendisine çekmeye uğraşmaktadır.
Özel sermaye fonları ise, kendilerine uygun şirketi seçerken o şirketin şu anda durgun veya potansiyel olarak sıkıntılı olsa bile, gelecekte büyüme ve kâr etme potansiyeline sahip olmadığına bakarak yatırımını yapar. Ayrıca yatırım yapılacak şirketin yeni kurulmuş değil, orta-uzun zamandır faaliyet gösteren ve belli bir istikrara kavuşmuş bir şirket olmasına dikkat eder.
Girişim sermayesi
Girişim sermayesi veya risk sermayesi, yeni fikir, tasarım, proje ve planların ticari faaliyete dönüştüğü işletmelere, teknoloji veya internet odaklı modern iş alanlarına ve güncel sektörlere veya popüler iş kollarına fon sağlayan yüksek riskli sermaye türüdür. Şirketin mevcut finansal yapısından ziyade yeni ve gelecek vadeden bir iş fikriyle çıkmış olması en önemli unsurdur. Girişim sermayesi, fikrin başarısına göre uzun yıllar yatırımını sürdürebilir veya ilk yıllarda zararı göze alabilir; hızlı kâr beklentisi yoktur. Özel sermaye yatırımlarına göre çok daha riskli olduğu varsayılır.
Yatırımcıların sağlam getiriler ararken aynı zamanda kamuoyunda endişeyi artıran iklim değişikliği, plastik kirliliği, ormansızlaşma, sosyal eşitsizlik ve suya erişim gibi küresel sorunları iyileştirebileceği fikri hızla önem kazanmaktadır. Sürdürülebilir portföylere ve etki yatırımına geçiş, bu konuda şirketlerin yeni politikalar üzerinde çalıştıklarını göstermektedir.
Etki yatırımcıları, hayat ilkelerine ve dünya görüşlerine uygun şirketlere doğrudan yatırım yapmalarına olanak sağlaması nedeniyle özel sermaye yatırımını tercih etmeye başlamıştır. Giderek yoğunlaşan bir rekabet ortamında şirketler hem sermayelerini nereye ayıracakları konusundaki, hem de nasıl sermaye fonlarını çekebilecekleri konusundaki politikalarına ESG kriterlerini eklemeye başlamıştır. Özel sermaye ve Girişim Sermayesi alanında önde gelen şu şirketler örnek gösterilebilir:
- Bridges Fund Management: 2002’de kurulan bu fon yönetimi şirketi, Britanya’daki yoksul halka yönelik sağlık ve eğitim alanlarındaki projelere yatırım yapmaktadır.
- Sequoia Capital ise teknoloji ve yazılım alanında etki yatırımcılığını da gözeterek yatırımlar yapmaktadır. Örneğin Türkiye’de en son olarak Getir isimli çevrimiçi sipariş uygulamasına ciddi miktarda fon sağlamıştır.
- Vital Capital ise Dünya Ekonomik Forumu’nun desteğiyle birlikte Sahra Altı Afrika’da kentleşme, sağlık, temiz enerji, su ve eğitim alanlarında fonlama yapmaktadır.
Kamu kurumları
Henüz yeni bir kavram olsa da Türkiye'de kamusal kurumsal etki yatırımcısı kurumların başında Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi gelmektedir. Ofisin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı türkiye şubesiyle beraber 2019’da yayınladığı Etki Yatırımcı Ekosistem Raporu finans sektörüne rehberlik edici bir işleve sahip olmuştur.
STK'lar
Özel sektörde ise gibi STK’lar yayınladıkları raporlarla diğer STK, vakıf ve kooperatiflere kurumsal etki yatırımcılığı anlamında yol gösterici olmaktadır. Öte yandan KOSGEB ve TÜBİTAK gibi kamusal kurumlar etki yatırımcılığını da gözeterek girişimcilik projelerine fon sağlamaya başlamıştır.
Bireysel emeklilik
Emeklilik, bireylerin hayatları boyunca çalışıp ödedikleri primler karşılığında yaşlanınca çalışmak zorunda kalmamak için devletten aldıkları parasal destektir. ise bireylerin, devletin sunduğu sosyal güvenlik sistemi haricinde, ekstradan dahil oldukları emeklilik sistemidir. Dolayısıyla kamusal emeklilik sisteminin alternatifi değil, tamamlayıcısıdır. Bireysel emeklilik sistemindeki temel amaç, yalnızca ‘çalışmak zorunda kalmamak’ değil, bireylerin aktif çalışma dönemindeki yaşam standardını da korumaktır.
Bireysel emekliliği etki yatırımcılığı açısından önemli kılan faktör, en büyük emeklilik fonu türünün bireysel emeklilik fonları olmasıdır. Çalışanların neredeyse tamamının katılmasından ötürü, BES fonları çok yüksek miktarda parayı yönetmektedir. BES fonları, etki yatırımı yapabilme gücü ve etkisi bakımından önem kazanmaktadır.
Bireysel emeklilik sistemlerinde ise klasik emeklilikte olduğu gibi ‘emeklilik yaşı’ yoktur. Bunun yerine, yapılan BES antlaşmasına göre paranın belli bir süre sonunda (Örn. 20 yıl) topluca ödenmesi veya maaş gibi parça parça ödenmesi sistemi mevcuttur.
Türkiye’de 2003 yılından beri uygulanmakta olan BES sistemi %25 devlet katkısı ile teşvik edilerek uygulanmaktadır. 2016 yılında ise tüm çalışanların işverenleri aracılığıyla otomatik olarak bir BES planına dahil edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Ancak BES sisteminden çıkış da mümkündür.
Dijital mikrofinans
Mikrofinans, yoksul ailelerin üretici faaliyetlere girişmelerine veya çok küçük işletmelerini büyütmelerine yardımcı olmak amacıyla onlara çok küçük meblağlarda teşvik niteliğinde kredi verilmesi anlamına gelir. Mikrofinans, devletlerin yalnızca mikroekonomik hedeflerini sağlama yolunda bir uygulama olarak başlamışken günümüzde kurumsal etki yatırımcılığının da bir aracı haline gelmeye başlamıştır.
Dijital mikrofinans platformları ise bu mikrokredileri sağlayan web tabanlı platformlardır. Mikrofinansın dijitalleşmesiyle, kurumsal nitelikteki etki yatırımları doğrudan bu alandaki işletmeleri fonlayabilecek kapasite kazanmıştır. Örneğin bankacılık alanında Enpara.com gibi masrafsız bankacılık uygulamaları, öğrenciler veya çeşitli iş grupları için aidatsız kredi kartları, cep telefonlarından çok kısa sürede alınabilen bireysel ihtiyaç kredileri gibi uygulamalar bu doğrultuda yapılan çalışmalardır.
Ticarî alanda ise küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik KOBİ teşvikleri, hibeler veya özel krediler de dijital mikrofinans kapsamında atılan adımlardır. Son yıllarda yaygınlaşan girişimcilik kredisi ve bunun alt dalı sayılan kadın girişimcilik kredisi, genç girişimci kredisi gibi çeşitli krediler da buna örnektir.
Türkiye’de ise kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Türkiye Grameen Mikrofinans Programı bu amaçla kurulmuş ilk platformdur. Dar gelirli kadınlara mikrokrediler sağlama hedefi olan kuruluş, şimdiye dek 875 Milyon TL fonlama gerçekleştirmiştir.
Vakıf yatırımları
Vakıflar: Vakıfların temel amacı toplumda veya sektörde yer alan sosyal sorunları ele almak olduğundan etki yatırımı açısından önemli kurumlardır. Bazı ülkelerde, özel vakıfların misyonu ile uyumlu olan ve pazar getirilerini hedefleyen bağış fonlarının yatırımlarına yardımcı olmak için etki yatırım programları oluşturulmuştur. Örneğin, Dünya Ekonomik Forumu Raporu'nda belirtildiğine göre F.B. Heron Vakfı, misyonunu gerçekleştirmek için bağışının %100'ünü etki yatırımına yatırmayı planlamaktadır.
Yararlanıcılar
Etki yatırımlarından yararlananlar, üç grupta incelenebilir: 1. Doğrudan Faydalananlar
Fon sağlanan, sosyal etkiye sahip ürün ve hizmetlerin üreticisi olan şirketlerdir. Kurumlar, ürün ve hizmetleri ile sosyal ve çevresel konularda etki odaklı iyileştirmeler geliştirirken aynı zamanda yatırım fırsatları ile finansal gelir elde etmeyi hedefler.
- 2. Ara Faydalananlar
Hedef kitleye yönelik daha verimli hizmet sunulmasını sağlamak üzere ilgili etki yatırımı kapsamında desteklenen kesimlerdir. Örneğin fon yöneticileri ara faydalanıcılardır.
- 3. Hedef Kitleler
Etki yatırımından uzun vadede faydalanacak olan, sürecin birlikte yürütüleceği ve etkinin odağı olan toplumsal kesim ve sektörlerdir.
Aracılar ve hızlandırıcılar
Etki yatırımcılarını, fona ihtiyaç duyan yararlanıcılar ile buluşturan ve bu süreci hızlandıran platformlardır. Kuluçka merkezleri (inkübatörler) kurarak bu buluşmayı sağlayan bu platformlar, girişimler için eğitim ve mentorluk sağlanmasının yanı sıra potansiyel fon sağlayıcılara, etki odaklı melek yatırımcı ağlarına ve özel ekipmanlara erişimi sağlar. Türkiye'de SDG Accelerator, Galata Business Angels gibi platformlar, ABD'de Y Combinator, Techstars, Britanya'da Crowdcube gibi şirketler girişim hızlandırma programlarına örnek teşkil eder.
Etki yönetimi
Etki ölçümü
Etki ölçümü, etki yatırımların insanlar ve gezegen üzerinde yarattığı olumlu ve olumsuz sonuçları değerlendirmek ve daha sonrasında bu sonuçları iyileştirmek için kullanılan bir araçtır.
Etki metrikleri, kurumların sunduğu ürün ve hizmetlerin performansını ve etkisini takip etmeyi sağlayan bir sistem veya ölçüm standardıdır. Etki metrikleri, standart ve özel metrikler olarak ikiye ayrılır. Örneğin, bilgiye erişim bir etki metriğidir.
Gösterge, bir veya daha fazla farklı standart metriklerinden oluşan çok değişkenli bir parametredir. Örneğin, bilgiye erişim metriğini ölçmek için kullanılan göstergeler şunlar olabilir; okula gidemeyen kız çocukları, ilkokula katılım, ortaöğretime katılım ve okullardaki cinsiyete bağlı katılım oranı.
Hesaplama
Şu adımlar izlenerek hesaplanır
- 1) Hedefleri ve beklentileri belirleme: Hedefler, yatırımın sosyal ve çevresel etkileri ile yatırımcının risk ve getiri gibi beklentilerini dengeleyecek şekilde belirlenmelidir.
- 2) Stratejileri tanımlama: Kurumlar etki hedeflerine ulaşmak için değişim teorisini veya görev hizalama yöntemlerini kullanarak gereken stratejileri belirleyebilirler.
- 3) Kullanılacak metrikleri seçme: Kurumlar yatırım stratejilerine en uygun metrikleri seçerler. Global Impact Investing Network’ün yayınladığı rapora göre en fazla kullanılan metrik çerçeveleri şunlardır; United Nations Sustainable Development Goals (SDGs),IRIS Catalog of Metrics,Impact Management Project (IMP) Five Dimensions,United,Principles for Responsible Investment (UNPRI),International Finance Corporation (IFC) Operating Principles for Impact Management ve B Analytics / GIIRS.
- 4) Verileri ölçmek, izlemek, kullanma ve raporlama: Yatırım karar verme sürecinin planlanması ve geliştirilmesi için kurumların riskleri, getirileri ve etki hakkındaki bilgileri dikkate alınır. Etki ölçüm standartlarının kullanımı etki verilerini şeffaf bir şekilde toplamak, doğrulamak ve analiz etmek için kompleks bir çözüm sunmaktadır. Etki ölçümlenmesinde etki ölçüm standartlarından ziyade teknoloji tabanlı araçların kullanılması şirketlerin, çevreye ve topluma olan etkilerinin belirlenmesini mümkün kılacaktır.
Değerlendirme
Etki ölçümünün değerlendirmesi için veri ve metriklerin belirlenmesi en önemli adımlardandır.
Veri
Verilerin belirlenmesi aşamasında, standart göstergelerin etki ölçütleri ve operasyonel göstergelerle birleştirilmesi söz konusudur. Göstergelerin net olmaması durumunda varsayımlar yapılabilir.
Metrikler
Etki metrikleri, şirketlerdeki değişimin ilerlemesini izlemek için tanımlanmış ölçüm standardıdır. Etki alanında standart metrikler ve özel metrikler olmak üzere iki tip metrik vardır. Standart metrikler araştırma ve değerlendirme kuruluşları tarafından yazılırken özel metrikler bir kuruluş tarafından oluşturulur ve kullanım durumlarına göre amaca yönelik tasarlanır.
Hesaplama ve yorumlama
Etki ölçümünün hesaplanması sonrasında bir iş değeri türetilmiş olur. Sosyal ve çevresel performansı ölçen yatırımcılar için bu iş değerini ekonomik ve stratejik fayda olarak tanımlamamız mümkündür. İş değerlerinin hesaplanması ve anlamlandırılması sürecinde kullanılan 5 farklı yol vardır:
- Gelir artışı
- Operasyonel etkinlik ve verimlilik
- Yatırım kararları
- Stratejik uyum ve risk azaltma
- Pazarlama ve itibar çalışmaları
Raporlama
Etki raporlaması hedeflenen değişime, bu değişimin meydana geliş biçimine ve organizasyonun yaptığı katkının paydaşlara aktarılmasına dayanan bir iletişim şeklidir.
Raporun amaçları arasında şunlar yer alır;
- Paydaşların daha iyi karar vermesine yardımcı olacak göstergeleri paylaşmak,
- Faydalanıcılarla, gönüllülerle ve diğer destekçilerle iletişime geçmek,
- Şirketin süreç içindeki adımları ve verimliliğini paylaşmak,
- Şirketi ve etkiyi duyurarak yeni fonlamalar sağlamak,
- Yatırımın sosyal geri dönüşünü göstermek,
- Organizasyon performansının benzer süreçlerle karşılaştırılmasını ve gerekli iyileştirmelerin yapılarak yol haritasının oluşturulması
İçerik
1. Raporlama çeşitli şekillerde yapılabiliyor olsa da temelde netlik, ulaşılabilirlik, şeffaflık, hesap verebilirlik, doğrulanabilirlik ve orantısallık gibi ortak prensipler baz alınır.
2. Etki raporunun içeriği ise dengeli, güvenilir, karşılaştırılabilir ve organizasyon stratejisiyle entegre şekildedir.
Rapor; açıkça tanımlanmış hedefleri, alınan aksiyonların tutarlılığını, süreç içerisinde alınan dersleri ve bunları yansıtan çıktıları içerir.
Buna ek olarak etki yönetiminin 5 boyutunu (Ne, ne kadar, kim, katkı, riskler), bu boyutlarda şirketin aldığı aksiyonları ve ortaya çıkan sonuçları da içermelidir.
3. Raporlama Format, Yöntem ve Araçları
Rapor, genellikle yıllık olarak yayınlansa da farklı formatlarda aylık olarak da yayınlanabilir. Çeşitli paydaşlara, kuruluşlara, gruplara hitap edecek biçimlerde ve internet sitesi, broşür ve el ilanı gibi farklı formatlarda yayınlanabilir. Raporlama, hem nicel hem nitel verileri içerecek şekilde yapılır.
Raporlama; bireylere, kurumlara veya geniş topluluklara yönelik olarak kısa, orta ve uzun vadeli şekilde yapılabilir. Zamansal yaklaşımda ise geriye dönük, devam eden ve ileriye dönük aksiyonları ve aksiyon planlarını içerek şekilde yapılması mümkündür. Raporlama, süreci ve etkiyi değerlendirmek amacıyla yazılsa da, yatırımın sosyal geri dönüşü (SROI) aracılığı ile etkiyi parasal anlamda ifade etme çabası vardır.
Gösterge ve veriler dijital araçlarla görselleştirilerek, çeşitli tablo ve grafikler aracılığı ile ifade edilir. Dil ve kapsam, hitap edilen kitle ile sürekli etkileşimde olabilecek şekilde belirlenir.
Raporlama standartları
Etki raporlamasında 50’den fazla farklı yaklaşım ve organizasyonel standart yer aldığı için tek bir türden söz edilemez fakat bunların arasında diğerlerinden daha yaygın kullanılan standartlar vardır.
Kurumsal anlamda da, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve sürdürülebilirliği içeren genel kabul görmüş raporlama standartları bulunmaktadır. Bu standartlar da diğer hepsi gibi organizasyona bir çerçeve verse de metrikler konusunda esneklikler tanımaktadır.
1993’ten bu yana, SSS raporlaması yapan şirketlerin oranı %12’den, %93’e çıkmıştır.
- Global Reporting Initiative (GRI) En yaygın kullanılan raporlama standardıdır. ESG Standartları, şirketin çevresel ve sosyal etkisini nasıl yönettiğini içerir. Öncelikli sektörel odaklarını belirler ve bunları paydaşlarla paylaşır. ABD Yüksek Mahkemesi’nin materyal tanımını kullanır ve Avrupa Komisyonu tarafından da tanınır.
- SASB (Sustainability Accounting Standards Board) ESG standartlarının şirketin finansal durumunu, performansını ve risklerini nasıl etkilediğini içerir. Aynı raporda şirketin yıllık finansal raporu ile beraber yayınlanabilir.
- IRIS+ Yatırım paydaşları arasında yaygın olarak kullanılan bir metrik seti ve raporlama standardıdır. Global Impact Investing Network (GIIN) tarafından geliştirilen genel kabul görmüş bu standart; sosyal, çevresel ve finansal performansı yansıtır. Diğer standartlarla entegre edilebilir, ana metrik setleri ve sektörel taksonomi aracılığı ile raporlama yapar.
- IIRC IIRC (International Integrated Reporting Council) tarafından geliştirilen ve daha çok finansal paydaşlara yönelik hazırlanan bir raporlama standardıdır.
Mevcut durum analizi
Kişilerin ve şirketlerin faaliyetleri sonucu çevreye ve topluma yarattığı negatif veya pozitif bir etki mevcuttur ancak bu durum ölçümlenemediğinden bu etkinin bilinirliği ve negatif ise azaltılması hatta sıfırlanması, pozitif ise bilinçli ve iş modeline dönüşmesi yönünde alınan aksiyonlar kısıtlıdır. Dolayısıyla birtakım organizasyonlar ve şirketler etkinin ölçümlenmesi ve ölçüm sonrası elde edilen negatif değerlerin sıfırlanması, pozitif değerlerin ise geliştirilmesi doğrultusunda belli başlı düzenlemelerde bulunurlar. Bu doğrultuda, şirketin bulunduğu konumun iyi anlaşılması ve atılacak adımların oluşturulması adına yapılan analize mevcut durum analizi denir. Mevcut durum analizi, şirketlerin ürettiği ürünlerin ve operasyonel süreçlerinin sektör bağımsız ve sektör spesifik olmak üzere iki ana modülde; çevre, istihdam ve ürün olmak üzere üç alt başlık altında incelenmesini kapsar. Etki yönetiminde, normal mevcut durum analizinden farklı olarak, hesaplananlar ve eylem planı daha spesifik alt başlıklarda ele alınır. Bu inceleme birtakım yöntemlerle belli başlı metrikler göz önüne alınarak gerçekleştirilir. Bu mertrikler bazı standartlara sahip olmakla birlikte tek bir merkezi standarta sahip değillerdir. Bu durum merkezi otoritenin olmaması nedeniyle bir problem teşkil ettiğinden, organizasyonların oluşturduğu ölçümleme yöntemlerinden elde edilen çıktıların kıyaslanması önem teşkil etmektedir. IRIS+, B-Corp, SASB bu yöntemlerinden oluşturan kuruluşlara örnek olarak verilebilir.
Geliştirme planı
Sürdürülebilir kalkınma amaçlarında yer alan maddelerde bir iyileştirmenin sağlanması, negatif etki kaynaklarının azaltılması ve sıfırlanması amacıyla bazı etki faaliyetleri gerçekleştirmek istenmektedir. Gerçekleştirilmek istenen etki faaliyetinin belirlenmesini takiben sürecin özgürleştirilmesi doğrultusunda sistematik bir yaklaşımla, etkinin neden olabileceği olumsuz sonuçların potansiyeli belirlenir ve bunu önlemek amacıyla Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) ve bu amaçların kapsamadığı bazı hedefler de baz alınarak bir iyileştirme planlaması oluşturulur ve oluşturulan eylem planı uygulamaya geçirilir. Etki faaliyetinin başlaması ve ilerlemesi sürecinde mevcut ilerlemenin takibinin sağlanması ve karşılaşılan problemlere çözümlerin sunulması yine geliştirme planının bir parçasını oluşturur. Tüm geliştirme planının tamamlanması, yaratılmak istenen etkinin oluşturulup oluşturulmadığının ve, eğer gerçekleştirildiyse, etkinin kalıcılığının belirlenmesi ile sonlanır.
Araçlar ve yöntemler
Mevcut durum analizi sonrasında ortaya çıkarılan geliştirme planında etki değeri zinciri gibi bir takım yöntemler ve araçlar kullanılır. Etki değeri zinciri; girdiler, aktiviteler, çıktılar, sonuç, etki sıralamasında ele alınan bir yöntemdir. Yeni şirketler, geleneksel danışmanlık şirketlerinin izlediği yoldan farklı olarak; şeffaf ve hızlı dönüt alınabilen yöntemler kullanır. Nicel ve nitel veriler doğrultusunda etki skorunu belirleyen ve bunu parasallaştıran şirketler olduğu gibi, bu verilerle eylem planını geliştirenler de vardır. Şirketlerin ürünleri ve operasyonel süreçleri aracılığıyla ortaya çıkardığı etki, IRIS+, SASB gibi organizasyonların metrikleriyle sınanır.
Etki doğrulaması
Etki doğrulaması, bağımsız bir hizmet sağlayıcısı tarafından, yatırımcının etki yönetimi prosedürlerinin ve/veya etki performansının belirli endüstri standartlarına göre gözden geçirilmesi ve değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Etki doğrulaması, geleneksel finansal piyasalarda bağımsız güvence ve üçüncü taraf derecelendirmelerinin kritik öneme sahip olması gibi, etki yatırımı piyasasında güveni ve hesap verebilirliği artırmak için destekleyici bir faktördür. Bağımsız etki doğrulaması, etki uygulamalarının ve performansının güvenilirliğine üçüncü taraf bakış açısı ile yaklaşır. Bu sayede, güvenilir üçüncü taraf değerlendirmesi sunularak yatırım yöneticisinin etki yönetimi prosedürlerine ve etki performansına katkı sağlanır. Bağımsız etki doğrulayıcısının beyanı, fonun etki uygulamalarına ilişkin olarak yapılan açıklamaların doğru olduğuna dair güvence sağlarken, gelecekteki düzenlemeler için potansiyel etki riski alanlarını da belirler. Etki piyasasının dinamik doğası ve farklı etki yatırım standartları göz önüne alındığında bu kapsamda yapılan bir doğrulama beyanı, yöneticinin etki raporlaması ve etki yönetimine yaklaşımının en alakalı ve farklı bileşenlerini netleştirmeye ve vurgulamaya yardımcı olur.
Doğrulama standartları
Doğrulama, bir yatırımcının veya şirketin etki yönetimi uygulamalarının ve etki performansının, endüstri standartları tarafından belirlenen örnek uygulamalarla uyumlu olup olmadığını belirlemek için yapılan kapsamlı incelemedir. Etki doğrulama, yatırımcıların ve şirketlerin etki yatırımına nasıl yaklaştıklarına yönelik bütünsel bir resim oluşturmak için ilgili belgelerin ve verilerin incelenmesinin yanı sıra görüşmeler ve anlık kontrollere dayanır. Örneğin Uluslararası Finans Kurumu (IFC), bir dizi standart ve örnek uygulamalardan oluşan Etki Yönetimi için Çalışma İlkelerini (OPIM) ilk olarak Nisan 2019'da yayınladı. İlke 9, özellikle tüm imza sahiplerinin “Etki İlkeleri” [9] ile uyumunun düzenli olarak bağımsız bir şekilde doğrulanması ve açıklanması gerektiğinden bahseder.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Chen, Full Bio Follow Linkedin Follow Twitter James; CMT; Investing, Is the Former Director of; trader, trading content at Investopedia He is an expert; Adviser, Investment; Chen, global market strategist Learn about our editorial policies James. . Investopedia (İngilizce). 22 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ a b . Etki Yatırımı Platformu - Etkiyap (İngilizce). 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . www.hbs.edu. 18 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ Güler Özçalık, Sevinç; Eren, Binali Selman (26 Haziran 2020). (PDF). International Social Sciences Studies Journal. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "'Salt karlılık odaklı şirket kavramı ortadan kalkıyor'". İklim Gazetesi. 16 Nisan 2021. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2021.
- ^ . The Rockefeller Foundation (İngilizce). 15 Ağustos 2018. 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ a b c d e . www.impactprinciples.org. 22 Ocak 2021 tarihinde [htts://www.impactprinciples.org/9-principles kaynağından] arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . The GIIN (İngilizce). 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ a b c . Mainstream Impact Investing (İngilizce). 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . ark-funds.com. ARK Invest. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ Berger, Rob; Curry, Benjamin (Ekim 2021). "The Best ESG Funds Of 2021". Forbes. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2021.
- ^ . kap.org.tr. Kamuyu Aydınlatma Platformu. 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ "Ak Portföy Birinci Girişim Sermayesi Yatırım Fonu". yatirim.akbank.com. Akbank. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ . 3 ekim 2021. Türkiye İş Bankası. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . iomfsa.im. Isle of Man FSA. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ . investopedia.com. Investopedia. 26 Mart 2020. 30 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . mckinsey.com. McKinsey & Company. 28 Şubat 2018. 1 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kıyılar, Murat. . archive.ismmmo.org.tr. İSMMMO Mali Çözüm Dersigi Ekim-Kasım-Aralık 2001. 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . PitchBook. 9 Haziran 2021. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Segal, Troy (20 Mayıs 2021). . Investopedia. 17 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kunthara, Sophia (18 Ekim 2019). . news.crunchbase.com. Crunchbase News. 19 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Field, Anne (18 Haziran 2020). . theimpactivate.com. Impactivate. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . bridgesfundmanagement.com. Bridges Fund Management. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ Kandemir, Aslı (26 Mart 2021). "Getir Takes Turkish Unicorn Top Spot on $2.6 Billion Valuation". Bloomberg. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2021.
- ^ . weforum.org. World Economic Forum. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ Büyükutku, Irmak; Eraydın, Seza (Mart 2021). (PDF). imece summit. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Bireysel Emeklilik zorunlu oldu". NTV. 10 Ağustos 2016. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2021.
- ^ . Türkiye Bankalar Birliği. 2-3 Ekim 2003. 9 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . halkbankkobi.com.tr. Halk Bankası. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.
- ^ . tgmp.net. Türkiye Grameen Mikrofinans Programı. 1 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Mikrofinans için blockchain çözümü". Blockchain Türkiye Platformu. 28 Ağustos 2019. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2021.
- ^ . www.bridgespan.org. 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . www.europabook.eu. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . The GIIN (İngilizce). 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (PDF). 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . nesta (İngilizce). 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ "Crunchbase: Discover innovative companies and the people behind them". Crunchbase (İngilizce). 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ a b . iris.thegiin.org. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (PDF). 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ a b . www.sopact.com (İspanyolca). 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (PDF). 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (PDF). 3 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (PDF). 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ Heyns, Fleur (26 Ocak 2021). . Medium (İngilizce). 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . Youmatter (İngilizce). 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (İngilizce). 15 Eylül 2020. 29 Ekim 2020 tarihinde [thttps://artemis.im/what-are-impact-indicators-metrics/ kaynağından] arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ a b . thegiin.org. 1 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . The GIIN (İngilizce). 26 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ a b c . www.sopact.com (İspanyolca). 1 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (İngilizce). 27 Temmuz 2020. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (PDF). 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ a b c . Think NPC (İngilizce). 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . Impact Management Project (İngilizce). 12 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ Bartels, Richard Threlfall,Adrian King,Jennifer Shulman,Wim (25 Ocak 2021). . KPMG (İngilizce). 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . www.globalreporting.org. 28 Kasım 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . SASB (İngilizce). 1 Mart 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . iris.thegiin.org. 1 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . integratedreporting.org. 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . www.hbs.edu. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . www.hbs.edu. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . www.hbs.edu. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . bimpactassessment.net. 10 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . thegiin.org. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (İngilizce). 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ (İngilizce). 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . BlueMark (İngilizce). 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ . BlueMark (İngilizce). 9 Mart 2021. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Etki yatirimi yatirim yaparken parasal kar elde etmekten ziyade sosyal ve cevresel anlamda pozitif etkiler yaratmaya oncelik veren yatirim anlayisi Fon saglayan birey veya kurumlari pozitif etki saglamasi yonuyle tatmin ederken yatirim alan sirketleri ise daha verimli karlilik ve toplum nezdinde itibar kazanma acisinda olumlu yonde etkilemektedir yatirim stratejisidir Ote yandan sosyal sorumluluk projeleri veya bagislar ve hayirseverlik projeleri birer etki yatirimi degildir Cesitli sektorlerdeki yatirim profesyonellerinin ihtiyaclari dogrultusunda 21 yuzyilda ortaya cikmis bir anlayistir Kuresel Etki Yatirimcilari Agi nin GIIN 2020 yili etki yatirimciligi raporuna gore etki yatirimi ekosistemi 715 milyar dolarlik global bir hacme sahiptir TarihceEtki yatirimi kavrami 21 yuzyilda cesitli sektorlerdeki yatirim profesyonellerinin finansal ve etki hedeflerini anlamalarina yardimci olacak araclara gereksinim duymalari sonucu ortaya cikmistir Surdurulebilir yatirimin gecmisi cesitli dini hareketlere kadar uzanmaktadir Ornegin 1758 de Metodizmin onculerinden John Wesley surdurulebilir yatirimin temel ilkelerini ozetlemistir John Wesley surdurulebilir is uygulamalari hususunda iscilerin sagligini ve guvenligini koruyamayacaklari bazi sektorlerden alkol tutun silah ve kumar gibi uzak durmalarini vaaz etmistir Bu sebeple surdurulebilir yatirimin bilinen en iyi uygulamalari ilk etapta dine dayanir 1960 lardan gunumuze savas ve irkcilik karsiti kampanyalar yatirimcilarin yatirimlarinin sosyal ciktilari olarak onemsedigi etkenlerdir Ilk modern surdurulebilir yatirim fonu Pax Dunya Fonu 1971 yilinda ABD de hayata gecirilmistir Vietnam Savasi na karsi yatirimcilar icin olusturulan fon silah muteahhitlerine tahsis edilen yatirimlardan kacinmistir 1980 lerde Guney Afrika daki irk ayrimciligi sosyal yatirimcilarca yapilan protestolarin odagi olmustur 1980 lerin sonundaki cevresel olumsuzluklar yatirimcilarin endustriyel kalkinmanin negatif cevresel sonuclari hususunda farkindalik kazanmasini saglamistir 2000 lerin basinda finansal sosyal ve cevresel etkenleri de barindiracak sekilde surdurulebilir yatirimcilar kurumsal yonetisimi de onemsemeye baslamislardir Bu donemde yatirimcilar risk ve getiri faktorunu onemsediginden turunun en iyisi yaklasimi gibi yeni yatirim stratejileri dogmustur Gunumuzde yatirimcilarin surdurulebilirlik farkindaligindan dogan bircok yatirim stratejisi vardir Ozellikle Dow Jones Surdurulebilirlik endeksi FTSE4Good endeksi gibi global surdurulebilir borsa endekslerinin dogmasiyla bu stratejilerin sayisi gitgide artmistir Birlesmis Milletler in 2015 yilinda Surdurulebilir Kalkinma Amaclari ni tum dunyaya duyurmasi ve kuresel liderlerin SKA larini onamasiyla birlikte surdurulebilir kalkinma gundeminin 2030 tarihinde tamamlanmasi da kesinlesmis oldu Beraberinde yatirim yaparken sosyal ve cevresel etkenleri on planda tutmanin gerekliligi onem kazandi 2015 yilinda 30 2 Milyar Dolar ile baslayan etki yatirimi 2019 yilinda 505 Milyar Dolar i buldu Pandemi doneminde de devam eden etki yatirimlari ivme kazandi Hem finansal getiri hem de sosyal ve cevresel etki yaratmak amaciyla yapilan yatirimlar ilk defa Rockefeller Vakfi tarafindan etki yatirimi olarak adlandirilmistir daha iyi kaynak gerekli Etki ilkeleriEtki ilkeleri yatirimcilara yaptiklari yatirimin hangi acilardan etki yatirimciligi kapsamina girecegine dair bir cerceve sunmak amaci ile ortaya konmus ilkelerdir Ortaya konmus ve uzerinde uzlasilmis ortak bir etki ilkeleri listesi yoktur ancak her yatirimci ve sirket birbirinden ogrenerek genel ilkeleri edinmeyi taahhut etmistir Her biri bir kurum kendi gereksinimlerine veya hedeflerine gore ilkeler benimsemektedir Etki ilkeleri farkli sektorlere farkli buyuklukteki yatirim portfoylerine farkli varlik turu veya cografyadan yatirimcilara uygun sekilde olceklendirilebilirdir Bu da sirketlerin veya yatirimcilarin varliklarin tamami icin etki ilkelerini uygulamalarini gerektirmemektedir her iki grup da yalnizca belirli varliklar icin etki yatirimi ilkelerini benimseyebilirler Dolayisiyla butun etki ilkelerinin yatirim yapilan mal varligi fon ya da sirket tarafindan benimsenmesi sart degildir Etki ilkeleri farkli turde yatirimcilar tarafindan farkli sekillerde uygulanir Genel hatlariyla 9 etki ilkesi mevcuttur 1 Ilke Yatirim stratejisine paralel stratejik hedefler tanimlama Bireysel veya kurumsal etki yatirimcilari portfoy veya fon icin etki hedefleriyle Ornegin Surdurulebilir Kalkinma Hedefleri yle veya yaygin olarak kabul edilen diger hedeflerle uyumlu pozitif ve olculebilir sosyal veya cevresel etkiler elde etmeye yonelik paralel hedefler koymalidir 2 Ilke Stratejik etkiyi portfoy bazinda yonetme Yatirimcilar etki basarisini portfoy bazinda yonetmek icin bir surec belirlemelidir 3 Ilke Yoneticinin etkiyi yaratmaya olan katkisini belirleme Fon yoneticileri yaptiklari etki yatiriminin basarisina dair guvenilir ve belgeli aciklamalarda bulunmalidir 4 Ilke Her yatirimin beklenen etkisini sistematik bir yaklasima dayanarak degerlendirme Yoneticiler her bir yatirim icin yatirimin sagladigi somut pozitif etki potansiyelini onceden degerlendirmeli ve mumkunse olcmelidir 5 Ilke Her yatirimin olasi olumsuz etkilerini degerlendirme ele alma izleyip yonetme Yoneticiler yatirim yapilan kuruluslarin cevresel sosyal ve yonetimsel risklerini ve performansini izlemeli eksiklikleri ve beklenmeyen olaylari dogru zamanda tespit ederek yatirim yapilan kurulusla iletisim kurmalidir 6 Ilke Beklentileri en iyi sekilde karsilamak icin her bir yatirimin ilerlemesini izleme ve uygun sekilde yanit verme Ilerleme ve performans verilerinin ne siklikta toplanacagi belirlenmelidir Ayrica verinin toplama yontemi kaynaklari toplama sorumluluklari ve kime nasil raporlanacagi da belirlenmelidir 7 Ilke Cikis surecinde surekliligi etkileyen faktorleri dikkate almak Yoneticiler herhangi bir varlik veya faaliyetten cikis sirasinda iyi niyet ve guvene dayali olarak bu cikisin zamanlamasi yapisi ve surecinin etkisini dikkate almalidir 8 Ilke Kararlari ve surecleri gerceklestirilen etkinin basarisina ve ogrenilen bilgilere dayanarak gozden gecirmek belgelemek ve iyilestirmek icin cabalamak Yoneticiler her etki yatiriminin performansini gozden gecirmeli belgelemeli beklenen ve gerceklesen performansi ve diger olumlu ve olumsuz etkileri karsilastirmali bu bulgulari operasyonel ve stratejik yatirim kararlarini ve yonetim sureclerini iyilestirmede kullanmalidir 9 Ilke Ilkelerle olan uyumun kamuya aciklanmasi ve uyumun surekliligini saglama Yoneticiler etki yonetim sistemlerinin ilkelerle uyumunu yillik olarak kamuya aciklamali ve duzenli araliklarla bu uyumun dogrulanmasini saglamalidir Yatirimci turleriYatirimcilar Global Etki Yatirimi Agi nin 2020 tarihli bir raporunda etki yatirimi ekosisteminin 715 Milyar Dolar lik global bir hacme ulastigini aciklanmistir Rapora gore Amerika ve Kanada en yaygin yatirim yapan bolgelerdir Yatirimcilarin 76 si direkt olarak sirketlere veya projelere bireysel yatirim yaparken kalan 24 u ise dolayli olarak kurumsal yatirimlar araciligiyla yatirimlarini gerceklestirmektedir Etki yatirimcilari 3 ana gruba ayrilir Bireysel yatirimcilar vakiflar ve kurumsal yatirimcilar Bankalar sigorta sirketleri yatirim fonlari kamu kurumlari yari ozel kamu sirketleri belediyeler kalkinma ajanslari sivil toplum kuruluslari Bireysel yatirimcilar Bireysel yatirimcilar icin en kolay dolayli yatirim yontemlerinin basinda sermaye piyasalarinin en buyugu olan borsalar gelmektedir Borsalarda guvenilir araci kurumlar araciligiyla geleneksel yatirim yerine etki yatirimi yapmak de tercih edilir bir yontem haline gelmistir Bunun icin geleneksel hisse veya tahvil alim satimi yapilabilecegi gibi daha profesyonel yatirimcilik icin kurulan veya havuzlanmis yatirimlar tercih edilmektedir Bireysel yatirimcilar Sermaye saglamasi acisindan en aktif etki yatirimcilari yuksek net degere sahip bireyler ve aile sirketleridir Bu tip yatirimcilar karar mekanizmasinda belli prosedurler uygulanmasi gerekmeden esnek kararlar alabildigi icin yatirim surecini nispeten daha kolay yuruturler Yatirim fonu Yatirim fonlari bireysel yatirimciligin en yaygin yontemleri arasindadir Endeks fonlari olmadikca profesyoneller tarafindan aktif olarak yonetilirler varliklarini cesitli yatirim araclarina yayarlar ve herhangi bir menkul kiymetin veya sinifinin genel portfoy uzerindeki etkisini azaltirlar Yatirim fonlari yuzlerce veya binlerce menkul kiymet icerdiginden bir menkul kiymetin dusuk performans gostermesi durumunda yatirimcilar daha az etkilenir Ayrica yatirim fonlarinin cesitli bakim ucreti komisyon veya stopajlara sahip olmasi dezavantajlari arasinda sayilabilir Borsa yatirim fonu Borsa yatirim fonlari veya kisaca ETF ise geleneksel yatirim fonlari gibi profesyonel finans uzmanlarinca yonetilen ancak tipki bir hisseymiscesine borsadan anlik olarak alinip satilabilen ozel bir fon turudur Daha hizli bir fonlama yontemi oldugundan oturu ESG kriterlerine uyan sirketlere etki yatirimi yapmak isteyen bireyler bu fonlari tercih etmeye baslamistir Ornegin bir birey elektrikli araclar alaninda onde gelen bir sirket olan Tesla nin hissesini kendi basina alip satabilecegi gibi dunya capindaki elektrikli araclara yatirim yapan ARK Invest isimli yatirim sirketinin ETF lerini alabilir Dunyada onde gelen etki yatirimi ETF leri arasinda sunlar sayilabilir FTSE Social Index Fund En buyuk ETF olan bu fon alkol veya tutun gibi zararli urunlere fosil yakitlara ve silah sanayisi disindaki sirketlere yatirim yapma ilkesiyle hareket eder MSCI USA ESG Select Tipki Vanguard gibi benzer ilkelerle hareket bu fon yine MSCI sirketi tarafindan tasarlanmis olan ESG olcum kriterlerini de baz alarak yatirim portfoyu olusturmaktadir Shelton Green Alpha Fund Cevresel riskleri ve ekolojik kitliklari azaltan yesil ekonomi sirketlerine yatirim yapar AllianceBernstein Sustainable Global Thematic Fund Bu fon ise BM Surdurulebilir Kalkinma Hedefleriyle uyumlu performans gosteren sirketlere yatirim yapar Turkiye de ise Borsa Istanbul da 15 adet borsa yatirim fonu bulunmaktadir Ancak bu ETF ler agirlikli olarak hisse tahvil doviz veya emtia agirlikli fonlardir ve simdilik etki yatirimciligi ozelligiyle one cikan herhangi bir borsa yatirim fonu bulunmamaktadir Ote yandan ozel sektor bankalari veya ozel yatirim sirketlerinin kendi musterilerine sundugu etki yatirimi EFT leri bulunmaktadir Ornegin Ak Portfoy Birinci Girisim Sermayesi Yatirim Fonu veya Is Bankasi nin Sosyal Sorumluluk ve Surdurulebilirlik Fonlari bu alandaki yeni ornekler arasindadir Havuzlanmis fonlar Havuzlanmis fonlar bircok yatirimciyi yatirim yapmak amaciyla bir araya getiren ve bu yatirimlarin yonetildigi bir portfoye koyan fonlardir Havuzlanmis fonlarin olusturulmasindaki neden birkac bireysel birimden buyuk fonlarin toplanmasindan kaynaklanan olcek ekonomilerinden yararlanmaktir Profesyonel olarak yonetilen havuzlanmis formlar yatirim fonlari riskten korunma fonlari borsada islem goren fonlar emeklilik fonlari ve birim yatirim ortakliklari olarak orneklendirilebilir Havuzlanmis fonlardaki yatirimcilar yatirim basina daha dusuk ticaret maliyetlerine ve cesitlendirmeye izin veren olcek ekonomilerinden yararlanir Yatirim kulupleri ve ortakliklar gibi gruplar hisse senetlerine tahvillere ve yatirim fonlarina yatirim yapmak icin havuzlanmis fonlar kullanirlar Birim yatirim ortakligi Bir baska havuzlanmis fon turu birim yatirim ortakligidir Bu havuzlanmis fonlar hisse senetlerine tahvillere ve diger menkul kiymetlere yatirim yapmak icin daha kucuk yatirimcilardan para alir Ancak bir yatirim fonunun aksine birim yatirim ortakligi fonun omru boyunca portfoyunu degistirmez ve sabit bir sure yatirim yapar Hem havuzlanmis fonlarin hem de birim yatirim ortakliklarinin avantajlari arasinda sunlar sayilabilir Portfoydeki varliklarin cesitlendirilmis olmasi riskleri azaltir Profesyonel yonetim sayesinde zarar etme olasiligi dusuktur Olcek ekonomilerinin satin alma gucunu arttirir Dezavantajlari arasinda ise sunlardir Cok fazla cesitlilik olursa yuksek getiri ihtimali azalir Komisyonlar kesintiler ve hatta zaman zaman vergiye tabi durumlar olusabilir Bireylerin yatirimlarda kontrol gucu kalmaz Kurumsal yatirimcilar Kurumsal yatirimcilar kurumsal sermayeyi sosyal veya cevresel faydalar saglayan girisimlere yonlendiren yatirimlar yapar Bireysel etki yatirimcilarindan farki cok daha buyuk miktarda para akisini kontrol edebiliyor olmalaridir bankalar ozel vakiflar emeklilik fonlari sigorta sirketleri sivil toplum kuruluslari bunlara ornektir Kurumsal yatirimcilar iklim degisikliginin azaltilmasi ve adaptasyonunun yani sira biyolojik cesitliligin korunmasi cevre kirliliginin onlenmesi ve dongusel ekonomi gibi daha makroekonomik hedefleri icerir Sosyal faydalar ise esitsizlik kapsayicilik calisma iliskileri insan sermayesine ve topluluklara yatirim ve insan haklari konulari ile iliskilidir Buyuk sirketlerde etki yatirimi icin ortaya cikan guclu mekanizmalar arasinda yeni urunler hizmetler gelistirilmesi operasyonlarini olumlu yonde etkileyerek ortak deger yaratma calismalari ve basta tedarik zincirleri olmak uzere deger zincirleri araciligiyla etki yatirimlarinin kullanilmasi yer alir Bu etki yatiriminin ayirt edici ozelligi yatirimcinin sosyal ve cevresel performansi ve temeldeki yatirimlarin ilerlemesini olcmek ve raporlamak etki yatirimi uygulamasini bilgilendirirken ve alani insa ederken seffaflik ve hesap verebilirligi saglama taahhududur Birlesmis Milletler in 2015 yilinda yayinladigi Surdurulebilir Kalkinma Hedefleri ile 2030 yili itibariyla daha surdurulebilir ve dayanikli bir dunya toplumu olmak hedeflenirken bu hedefe ulasmak icin yillik en az 2 5 Trilyon Dolar lik fonlama gerekmektedir Bu finansal gereksinim yalnizca bireysel yatirimcilarla temin edilemeyecegi icin bu acigin kapatilmasinda yalnizca devletler ve uluslararasi kuruluslar gibi kamusal alandaki kurumsal yatirimcilar degil ozel sektor kurumsal yatirimcilarinin kaynaklarinin da devreye sokulmasi dusunulmustur Ote yandan yapilmasi ongorulen surdurulebilir yatirimlar icinde etki yatirimlari her yil kapasitesini artirmaya devam etmektedir 2015 yilinda 15 2 Milyar Dolar olan etki yatirimi potansiyeli 2019 yili itibariyla 715 Milyar Dolar a ulasmistir Uluslararasi Finans Kurumunun 2019 yilinda yayinladigi raporda etki yatirimlarinin global hacminin 26 Trilyon Dolar a ulasabilecegi hatta dunyadaki tum finansal varliklarin 10 u tutarinda diger bir deyisle 269 Milyar Dolarlik bir hacme ulasabilecegini belirtildi Sermaye fonlari Ozel sermaye Ozel sermaye Ingilizce Private Equity halka acik olmayan veya islem gormeyen bir sirkete kurumsal yatirimcilar veya fazla miktarda fona sahip nitelikli bireysel yatirimcilar tarafindan yapilan riskli bir yatirim turudur Ozel sermaye sirketleri belirli bir sure sonunda genellikle 3 5 yil karla satilmak icin kendisine yatirim yapilan ve degerinin arttirilmasi icin ugrasilan sirketlerdir Cunku ozel sermaye fonlari bu sirketler belli bir sure sonra cikarak sermaye kazanci elde etmek ister Sirketler ise kisa surede gerceklesen bu nakit akisini em verimli sekilde degerlendirir ve bankalardan kredi cekmeye ihtiyac duymamis olur Ayrica ozel sermaye yatirimcilari bu sirketlerin cogunluk hissesine sahip olur Kucuk sirketler projelerini borsa uzerinden kamuyla paylasmak istemeyen sirketler halka acik olmanin getirdigi yukumlulukler ve burokratik islemlerle ugrasmak istemeyen ve agresif buyume politikasi guden sirketler bankalardan kredi cekemeyen veya cekmeyi avantajli bulmayan sirketler ozel sermaye fonlarini kendisine cekmeye ugrasmaktadir Ozel sermaye fonlari ise kendilerine uygun sirketi secerken o sirketin su anda durgun veya potansiyel olarak sikintili olsa bile gelecekte buyume ve kar etme potansiyeline sahip olmadigina bakarak yatirimini yapar Ayrica yatirim yapilacak sirketin yeni kurulmus degil orta uzun zamandir faaliyet gosteren ve belli bir istikrara kavusmus bir sirket olmasina dikkat eder Girisim sermayesi Girisim sermayesi veya risk sermayesi yeni fikir tasarim proje ve planlarin ticari faaliyete donustugu isletmelere teknoloji veya internet odakli modern is alanlarina ve guncel sektorlere veya populer is kollarina fon saglayan yuksek riskli sermaye turudur Sirketin mevcut finansal yapisindan ziyade yeni ve gelecek vadeden bir is fikriyle cikmis olmasi en onemli unsurdur Girisim sermayesi fikrin basarisina gore uzun yillar yatirimini surdurebilir veya ilk yillarda zarari goze alabilir hizli kar beklentisi yoktur Ozel sermaye yatirimlarina gore cok daha riskli oldugu varsayilir Yatirimcilarin saglam getiriler ararken ayni zamanda kamuoyunda endiseyi artiran iklim degisikligi plastik kirliligi ormansizlasma sosyal esitsizlik ve suya erisim gibi kuresel sorunlari iyilestirebilecegi fikri hizla onem kazanmaktadir Surdurulebilir portfoylere ve etki yatirimina gecis bu konuda sirketlerin yeni politikalar uzerinde calistiklarini gostermektedir Etki yatirimcilari hayat ilkelerine ve dunya goruslerine uygun sirketlere dogrudan yatirim yapmalarina olanak saglamasi nedeniyle ozel sermaye yatirimini tercih etmeye baslamistir Giderek yogunlasan bir rekabet ortaminda sirketler hem sermayelerini nereye ayiracaklari konusundaki hem de nasil sermaye fonlarini cekebilecekleri konusundaki politikalarina ESG kriterlerini eklemeye baslamistir Ozel sermaye ve Girisim Sermayesi alaninda onde gelen su sirketler ornek gosterilebilir Bridges Fund Management 2002 de kurulan bu fon yonetimi sirketi Britanya daki yoksul halka yonelik saglik ve egitim alanlarindaki projelere yatirim yapmaktadir Sequoia Capital ise teknoloji ve yazilim alaninda etki yatirimciligini da gozeterek yatirimlar yapmaktadir Ornegin Turkiye de en son olarak Getir isimli cevrimici siparis uygulamasina ciddi miktarda fon saglamistir Vital Capital ise Dunya Ekonomik Forumu nun destegiyle birlikte Sahra Alti Afrika da kentlesme saglik temiz enerji su ve egitim alanlarinda fonlama yapmaktadir Kamu kurumlari Henuz yeni bir kavram olsa da Turkiye de kamusal kurumsal etki yatirimcisi kurumlarin basinda Cumhurbaskanligi Yatirim Ofisi gelmektedir Ofisin Birlesmis Milletler Kalkinma Programi turkiye subesiyle beraber 2019 da yayinladigi Etki Yatirimci Ekosistem Raporu finans sektorune rehberlik edici bir isleve sahip olmustur STK lar Ozel sektorde ise gibi STK lar yayinladiklari raporlarla diger STK vakif ve kooperatiflere kurumsal etki yatirimciligi anlaminda yol gosterici olmaktadir Ote yandan KOSGEB ve TUBITAK gibi kamusal kurumlar etki yatirimciligini da gozeterek girisimcilik projelerine fon saglamaya baslamistir Bireysel emeklilik Emeklilik bireylerin hayatlari boyunca calisip odedikleri primler karsiliginda yaslaninca calismak zorunda kalmamak icin devletten aldiklari parasal destektir ise bireylerin devletin sundugu sosyal guvenlik sistemi haricinde ekstradan dahil olduklari emeklilik sistemidir Dolayisiyla kamusal emeklilik sisteminin alternatifi degil tamamlayicisidir Bireysel emeklilik sistemindeki temel amac yalnizca calismak zorunda kalmamak degil bireylerin aktif calisma donemindeki yasam standardini da korumaktir Bireysel emekliligi etki yatirimciligi acisindan onemli kilan faktor en buyuk emeklilik fonu turunun bireysel emeklilik fonlari olmasidir Calisanlarin neredeyse tamaminin katilmasindan oturu BES fonlari cok yuksek miktarda parayi yonetmektedir BES fonlari etki yatirimi yapabilme gucu ve etkisi bakimindan onem kazanmaktadir Bireysel emeklilik sistemlerinde ise klasik emeklilikte oldugu gibi emeklilik yasi yoktur Bunun yerine yapilan BES antlasmasina gore paranin belli bir sure sonunda Orn 20 yil topluca odenmesi veya maas gibi parca parca odenmesi sistemi mevcuttur Turkiye de 2003 yilindan beri uygulanmakta olan BES sistemi 25 devlet katkisi ile tesvik edilerek uygulanmaktadir 2016 yilinda ise tum calisanlarin isverenleri araciligiyla otomatik olarak bir BES planina dahil edilmesi zorunlulugu getirilmistir Ancak BES sisteminden cikis da mumkundur Dijital mikrofinans Mikrofinans yoksul ailelerin uretici faaliyetlere girismelerine veya cok kucuk isletmelerini buyutmelerine yardimci olmak amaciyla onlara cok kucuk meblaglarda tesvik niteliginde kredi verilmesi anlamina gelir Mikrofinans devletlerin yalnizca mikroekonomik hedeflerini saglama yolunda bir uygulama olarak baslamisken gunumuzde kurumsal etki yatirimciliginin da bir araci haline gelmeye baslamistir Dijital mikrofinans platformlari ise bu mikrokredileri saglayan web tabanli platformlardir Mikrofinansin dijitallesmesiyle kurumsal nitelikteki etki yatirimlari dogrudan bu alandaki isletmeleri fonlayabilecek kapasite kazanmistir Ornegin bankacilik alaninda Enpara com gibi masrafsiz bankacilik uygulamalari ogrenciler veya cesitli is gruplari icin aidatsiz kredi kartlari cep telefonlarindan cok kisa surede alinabilen bireysel ihtiyac kredileri gibi uygulamalar bu dogrultuda yapilan calismalardir Ticari alanda ise kucuk ve orta olcekli isletmelere yonelik KOBI tesvikleri hibeler veya ozel krediler de dijital mikrofinans kapsaminda atilan adimlardir Son yillarda yayginlasan girisimcilik kredisi ve bunun alt dali sayilan kadin girisimcilik kredisi genc girisimci kredisi gibi cesitli krediler da buna ornektir Turkiye de ise kar amaci gutmeyen bir kurulus olan Turkiye Grameen Mikrofinans Programi bu amacla kurulmus ilk platformdur Dar gelirli kadinlara mikrokrediler saglama hedefi olan kurulus simdiye dek 875 Milyon TL fonlama gerceklestirmistir Vakif yatirimlari Vakiflar Vakiflarin temel amaci toplumda veya sektorde yer alan sosyal sorunlari ele almak oldugundan etki yatirimi acisindan onemli kurumlardir Bazi ulkelerde ozel vakiflarin misyonu ile uyumlu olan ve pazar getirilerini hedefleyen bagis fonlarinin yatirimlarina yardimci olmak icin etki yatirim programlari olusturulmustur Ornegin Dunya Ekonomik Forumu Raporu nda belirtildigine gore F B Heron Vakfi misyonunu gerceklestirmek icin bagisinin 100 unu etki yatirimina yatirmayi planlamaktadir Yararlanicilar Etki yatirimlarindan yararlananlar uc grupta incelenebilir 1 Dogrudan Faydalananlar Fon saglanan sosyal etkiye sahip urun ve hizmetlerin ureticisi olan sirketlerdir Kurumlar urun ve hizmetleri ile sosyal ve cevresel konularda etki odakli iyilestirmeler gelistirirken ayni zamanda yatirim firsatlari ile finansal gelir elde etmeyi hedefler 2 Ara Faydalananlar Hedef kitleye yonelik daha verimli hizmet sunulmasini saglamak uzere ilgili etki yatirimi kapsaminda desteklenen kesimlerdir Ornegin fon yoneticileri ara faydalanicilardir 3 Hedef Kitleler Etki yatirimindan uzun vadede faydalanacak olan surecin birlikte yurutulecegi ve etkinin odagi olan toplumsal kesim ve sektorlerdir Aracilar ve hizlandiricilar Etki yatirimcilarini fona ihtiyac duyan yararlanicilar ile bulusturan ve bu sureci hizlandiran platformlardir Kulucka merkezleri inkubatorler kurarak bu bulusmayi saglayan bu platformlar girisimler icin egitim ve mentorluk saglanmasinin yani sira potansiyel fon saglayicilara etki odakli melek yatirimci aglarina ve ozel ekipmanlara erisimi saglar Turkiye de SDG Accelerator Galata Business Angels gibi platformlar ABD de Y Combinator Techstars Britanya da Crowdcube gibi sirketler girisim hizlandirma programlarina ornek teskil eder Etki yonetimiEtki olcumu Etki olcumu etki yatirimlarin insanlar ve gezegen uzerinde yarattigi olumlu ve olumsuz sonuclari degerlendirmek ve daha sonrasinda bu sonuclari iyilestirmek icin kullanilan bir aractir Etki metrikleri kurumlarin sundugu urun ve hizmetlerin performansini ve etkisini takip etmeyi saglayan bir sistem veya olcum standardidir Etki metrikleri standart ve ozel metrikler olarak ikiye ayrilir Ornegin bilgiye erisim bir etki metrigidir Gosterge bir veya daha fazla farkli standart metriklerinden olusan cok degiskenli bir parametredir Ornegin bilgiye erisim metrigini olcmek icin kullanilan gostergeler sunlar olabilir okula gidemeyen kiz cocuklari ilkokula katilim ortaogretime katilim ve okullardaki cinsiyete bagli katilim orani Hesaplama Su adimlar izlenerek hesaplanir 1 Hedefleri ve beklentileri belirleme Hedefler yatirimin sosyal ve cevresel etkileri ile yatirimcinin risk ve getiri gibi beklentilerini dengeleyecek sekilde belirlenmelidir 2 Stratejileri tanimlama Kurumlar etki hedeflerine ulasmak icin degisim teorisini veya gorev hizalama yontemlerini kullanarak gereken stratejileri belirleyebilirler 3 Kullanilacak metrikleri secme Kurumlar yatirim stratejilerine en uygun metrikleri secerler Global Impact Investing Network un yayinladigi rapora gore en fazla kullanilan metrik cerceveleri sunlardir United Nations Sustainable Development Goals SDGs IRIS Catalog of Metrics Impact Management Project IMP Five Dimensions United Principles for Responsible Investment UNPRI International Finance Corporation IFC Operating Principles for Impact Management ve B Analytics GIIRS 4 Verileri olcmek izlemek kullanma ve raporlama Yatirim karar verme surecinin planlanmasi ve gelistirilmesi icin kurumlarin riskleri getirileri ve etki hakkindaki bilgileri dikkate alinir Etki olcum standartlarinin kullanimi etki verilerini seffaf bir sekilde toplamak dogrulamak ve analiz etmek icin kompleks bir cozum sunmaktadir Etki olcumlenmesinde etki olcum standartlarindan ziyade teknoloji tabanli araclarin kullanilmasi sirketlerin cevreye ve topluma olan etkilerinin belirlenmesini mumkun kilacaktir Degerlendirme Etki olcumunun degerlendirmesi icin veri ve metriklerin belirlenmesi en onemli adimlardandir Veri Verilerin belirlenmesi asamasinda standart gostergelerin etki olcutleri ve operasyonel gostergelerle birlestirilmesi soz konusudur Gostergelerin net olmamasi durumunda varsayimlar yapilabilir Metrikler Etki metrikleri sirketlerdeki degisimin ilerlemesini izlemek icin tanimlanmis olcum standardidir Etki alaninda standart metrikler ve ozel metrikler olmak uzere iki tip metrik vardir Standart metrikler arastirma ve degerlendirme kuruluslari tarafindan yazilirken ozel metrikler bir kurulus tarafindan olusturulur ve kullanim durumlarina gore amaca yonelik tasarlanir Hesaplama ve yorumlama Etki olcumunun hesaplanmasi sonrasinda bir is degeri turetilmis olur Sosyal ve cevresel performansi olcen yatirimcilar icin bu is degerini ekonomik ve stratejik fayda olarak tanimlamamiz mumkundur Is degerlerinin hesaplanmasi ve anlamlandirilmasi surecinde kullanilan 5 farkli yol vardir Gelir artisi Operasyonel etkinlik ve verimlilik Yatirim kararlari Stratejik uyum ve risk azaltma Pazarlama ve itibar calismalariRaporlama Etki raporlamasi hedeflenen degisime bu degisimin meydana gelis bicimine ve organizasyonun yaptigi katkinin paydaslara aktarilmasina dayanan bir iletisim seklidir Raporun amaclari arasinda sunlar yer alir Paydaslarin daha iyi karar vermesine yardimci olacak gostergeleri paylasmak Faydalanicilarla gonullulerle ve diger destekcilerle iletisime gecmek Sirketin surec icindeki adimlari ve verimliligini paylasmak Sirketi ve etkiyi duyurarak yeni fonlamalar saglamak Yatirimin sosyal geri donusunu gostermek Organizasyon performansinin benzer sureclerle karsilastirilmasini ve gerekli iyilestirmelerin yapilarak yol haritasinin olusturulmasiIcerik 1 Raporlama cesitli sekillerde yapilabiliyor olsa da temelde netlik ulasilabilirlik seffaflik hesap verebilirlik dogrulanabilirlik ve orantisallik gibi ortak prensipler baz alinir 2 Etki raporunun icerigi ise dengeli guvenilir karsilastirilabilir ve organizasyon stratejisiyle entegre sekildedir Rapor acikca tanimlanmis hedefleri alinan aksiyonlarin tutarliligini surec icerisinde alinan dersleri ve bunlari yansitan ciktilari icerir Buna ek olarak etki yonetiminin 5 boyutunu Ne ne kadar kim katki riskler bu boyutlarda sirketin aldigi aksiyonlari ve ortaya cikan sonuclari da icermelidir 3 Raporlama Format Yontem ve Araclari Rapor genellikle yillik olarak yayinlansa da farkli formatlarda aylik olarak da yayinlanabilir Cesitli paydaslara kuruluslara gruplara hitap edecek bicimlerde ve internet sitesi brosur ve el ilani gibi farkli formatlarda yayinlanabilir Raporlama hem nicel hem nitel verileri icerecek sekilde yapilir Raporlama bireylere kurumlara veya genis topluluklara yonelik olarak kisa orta ve uzun vadeli sekilde yapilabilir Zamansal yaklasimda ise geriye donuk devam eden ve ileriye donuk aksiyonlari ve aksiyon planlarini icerek sekilde yapilmasi mumkundur Raporlama sureci ve etkiyi degerlendirmek amaciyla yazilsa da yatirimin sosyal geri donusu SROI araciligi ile etkiyi parasal anlamda ifade etme cabasi vardir Gosterge ve veriler dijital araclarla gorsellestirilerek cesitli tablo ve grafikler araciligi ile ifade edilir Dil ve kapsam hitap edilen kitle ile surekli etkilesimde olabilecek sekilde belirlenir Raporlama standartlari Etki raporlamasinda 50 den fazla farkli yaklasim ve organizasyonel standart yer aldigi icin tek bir turden soz edilemez fakat bunlarin arasinda digerlerinden daha yaygin kullanilan standartlar vardir Kurumsal anlamda da Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve surdurulebilirligi iceren genel kabul gormus raporlama standartlari bulunmaktadir Bu standartlar da diger hepsi gibi organizasyona bir cerceve verse de metrikler konusunda esneklikler tanimaktadir 1993 ten bu yana SSS raporlamasi yapan sirketlerin orani 12 den 93 e cikmistir Global Reporting Initiative GRI En yaygin kullanilan raporlama standardidir ESG Standartlari sirketin cevresel ve sosyal etkisini nasil yonettigini icerir Oncelikli sektorel odaklarini belirler ve bunlari paydaslarla paylasir ABD Yuksek Mahkemesi nin materyal tanimini kullanir ve Avrupa Komisyonu tarafindan da taninir SASB Sustainability Accounting Standards Board ESG standartlarinin sirketin finansal durumunu performansini ve risklerini nasil etkiledigini icerir Ayni raporda sirketin yillik finansal raporu ile beraber yayinlanabilir IRIS Yatirim paydaslari arasinda yaygin olarak kullanilan bir metrik seti ve raporlama standardidir Global Impact Investing Network GIIN tarafindan gelistirilen genel kabul gormus bu standart sosyal cevresel ve finansal performansi yansitir Diger standartlarla entegre edilebilir ana metrik setleri ve sektorel taksonomi araciligi ile raporlama yapar IIRC IIRC International Integrated Reporting Council tarafindan gelistirilen ve daha cok finansal paydaslara yonelik hazirlanan bir raporlama standardidir Mevcut durum analizi Kisilerin ve sirketlerin faaliyetleri sonucu cevreye ve topluma yarattigi negatif veya pozitif bir etki mevcuttur ancak bu durum olcumlenemediginden bu etkinin bilinirligi ve negatif ise azaltilmasi hatta sifirlanmasi pozitif ise bilincli ve is modeline donusmesi yonunde alinan aksiyonlar kisitlidir Dolayisiyla birtakim organizasyonlar ve sirketler etkinin olcumlenmesi ve olcum sonrasi elde edilen negatif degerlerin sifirlanmasi pozitif degerlerin ise gelistirilmesi dogrultusunda belli basli duzenlemelerde bulunurlar Bu dogrultuda sirketin bulundugu konumun iyi anlasilmasi ve atilacak adimlarin olusturulmasi adina yapilan analize mevcut durum analizi denir Mevcut durum analizi sirketlerin urettigi urunlerin ve operasyonel sureclerinin sektor bagimsiz ve sektor spesifik olmak uzere iki ana modulde cevre istihdam ve urun olmak uzere uc alt baslik altinda incelenmesini kapsar Etki yonetiminde normal mevcut durum analizinden farkli olarak hesaplananlar ve eylem plani daha spesifik alt basliklarda ele alinir Bu inceleme birtakim yontemlerle belli basli metrikler goz onune alinarak gerceklestirilir Bu mertrikler bazi standartlara sahip olmakla birlikte tek bir merkezi standarta sahip degillerdir Bu durum merkezi otoritenin olmamasi nedeniyle bir problem teskil ettiginden organizasyonlarin olusturdugu olcumleme yontemlerinden elde edilen ciktilarin kiyaslanmasi onem teskil etmektedir IRIS B Corp SASB bu yontemlerinden olusturan kuruluslara ornek olarak verilebilir Gelistirme plani Surdurulebilir kalkinma amaclarinda yer alan maddelerde bir iyilestirmenin saglanmasi negatif etki kaynaklarinin azaltilmasi ve sifirlanmasi amaciyla bazi etki faaliyetleri gerceklestirmek istenmektedir Gerceklestirilmek istenen etki faaliyetinin belirlenmesini takiben surecin ozgurlestirilmesi dogrultusunda sistematik bir yaklasimla etkinin neden olabilecegi olumsuz sonuclarin potansiyeli belirlenir ve bunu onlemek amaciyla Surdurulebilir Kalkinma Amaclari SKA ve bu amaclarin kapsamadigi bazi hedefler de baz alinarak bir iyilestirme planlamasi olusturulur ve olusturulan eylem plani uygulamaya gecirilir Etki faaliyetinin baslamasi ve ilerlemesi surecinde mevcut ilerlemenin takibinin saglanmasi ve karsilasilan problemlere cozumlerin sunulmasi yine gelistirme planinin bir parcasini olusturur Tum gelistirme planinin tamamlanmasi yaratilmak istenen etkinin olusturulup olusturulmadiginin ve eger gerceklestirildiyse etkinin kaliciliginin belirlenmesi ile sonlanir Araclar ve yontemler Mevcut durum analizi sonrasinda ortaya cikarilan gelistirme planinda etki degeri zinciri gibi bir takim yontemler ve araclar kullanilir Etki degeri zinciri girdiler aktiviteler ciktilar sonuc etki siralamasinda ele alinan bir yontemdir Yeni sirketler geleneksel danismanlik sirketlerinin izledigi yoldan farkli olarak seffaf ve hizli donut alinabilen yontemler kullanir Nicel ve nitel veriler dogrultusunda etki skorunu belirleyen ve bunu parasallastiran sirketler oldugu gibi bu verilerle eylem planini gelistirenler de vardir Sirketlerin urunleri ve operasyonel surecleri araciligiyla ortaya cikardigi etki IRIS SASB gibi organizasyonlarin metrikleriyle sinanir Etki dogrulamasi Etki dogrulamasi bagimsiz bir hizmet saglayicisi tarafindan yatirimcinin etki yonetimi prosedurlerinin ve veya etki performansinin belirli endustri standartlarina gore gozden gecirilmesi ve degerlendirilmesi olarak tanimlanabilir Etki dogrulamasi geleneksel finansal piyasalarda bagimsiz guvence ve ucuncu taraf derecelendirmelerinin kritik oneme sahip olmasi gibi etki yatirimi piyasasinda guveni ve hesap verebilirligi artirmak icin destekleyici bir faktordur Bagimsiz etki dogrulamasi etki uygulamalarinin ve performansinin guvenilirligine ucuncu taraf bakis acisi ile yaklasir Bu sayede guvenilir ucuncu taraf degerlendirmesi sunularak yatirim yoneticisinin etki yonetimi prosedurlerine ve etki performansina katki saglanir Bagimsiz etki dogrulayicisinin beyani fonun etki uygulamalarina iliskin olarak yapilan aciklamalarin dogru olduguna dair guvence saglarken gelecekteki duzenlemeler icin potansiyel etki riski alanlarini da belirler Etki piyasasinin dinamik dogasi ve farkli etki yatirim standartlari goz onune alindiginda bu kapsamda yapilan bir dogrulama beyani yoneticinin etki raporlamasi ve etki yonetimine yaklasiminin en alakali ve farkli bilesenlerini netlestirmeye ve vurgulamaya yardimci olur Dogrulama standartlari Dogrulama bir yatirimcinin veya sirketin etki yonetimi uygulamalarinin ve etki performansinin endustri standartlari tarafindan belirlenen ornek uygulamalarla uyumlu olup olmadigini belirlemek icin yapilan kapsamli incelemedir Etki dogrulama yatirimcilarin ve sirketlerin etki yatirimina nasil yaklastiklarina yonelik butunsel bir resim olusturmak icin ilgili belgelerin ve verilerin incelenmesinin yani sira gorusmeler ve anlik kontrollere dayanir Ornegin Uluslararasi Finans Kurumu IFC bir dizi standart ve ornek uygulamalardan olusan Etki Yonetimi icin Calisma Ilkelerini OPIM ilk olarak Nisan 2019 da yayinladi Ilke 9 ozellikle tum imza sahiplerinin Etki Ilkeleri 9 ile uyumunun duzenli olarak bagimsiz bir sekilde dogrulanmasi ve aciklanmasi gerektiginden bahseder Ayrica bakinizCevresel sosyal ve kurumsal yonetisim Surdurulebilirlik Sosyal sorumlulukKaynakca Chen Full Bio Follow Linkedin Follow Twitter James CMT Investing Is the Former Director of trader trading content at Investopedia He is an expert Adviser Investment Chen global market strategist Learn about our editorial policies James Investopedia Ingilizce 22 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 a b Etki Yatirimi Platformu Etkiyap Ingilizce 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 www hbs edu 18 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Guler Ozcalik Sevinc Eren Binali Selman 26 Haziran 2020 PDF International Social Sciences Studies Journal 29 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Salt karlilik odakli sirket kavrami ortadan kalkiyor Iklim Gazetesi 16 Nisan 2021 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2021 The Rockefeller Foundation Ingilizce 15 Agustos 2018 16 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 a b c d e www impactprinciples org 22 Ocak 2021 tarihinde htts www impactprinciples org 9 principles kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 The GIIN Ingilizce 29 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 a b c Mainstream Impact Investing Ingilizce 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 ark funds com ARK Invest 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Berger Rob Curry Benjamin Ekim 2021 The Best ESG Funds Of 2021 Forbes 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2021 kap org tr Kamuyu Aydinlatma Platformu 31 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Ak Portfoy Birinci Girisim Sermayesi Yatirim Fonu yatirim akbank com Akbank 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2021 3 ekim 2021 Turkiye Is Bankasi 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi iomfsa im Isle of Man FSA 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2021 investopedia com Investopedia 26 Mart 2020 30 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi mckinsey com McKinsey amp Company 28 Subat 2018 1 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kiyilar Murat archive ismmmo org tr ISMMMO Mali Cozum Dersigi Ekim Kasim Aralik 2001 25 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi PitchBook 9 Haziran 2021 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Segal Troy 20 Mayis 2021 Investopedia 17 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kunthara Sophia 18 Ekim 2019 news crunchbase com Crunchbase News 19 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Field Anne 18 Haziran 2020 theimpactivate com Impactivate 25 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi bridgesfundmanagement com Bridges Fund Management 24 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Kandemir Asli 26 Mart 2021 Getir Takes Turkish Unicorn Top Spot on 2 6 Billion Valuation Bloomberg 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2021 weforum org World Economic Forum 29 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2021 Buyukutku Irmak Eraydin Seza Mart 2021 PDF imece summit 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Bireysel Emeklilik zorunlu oldu NTV 10 Agustos 2016 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2021 Turkiye Bankalar Birligi 2 3 Ekim 2003 9 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi halkbankkobi com tr Halk Bankasi 25 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2021 tgmp net Turkiye Grameen Mikrofinans Programi 1 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Mikrofinans icin blockchain cozumu Blockchain Turkiye Platformu 28 Agustos 2019 4 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2021 www bridgespan org 12 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 www europabook eu 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 The GIIN Ingilizce 7 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 PDF 25 Subat 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 nesta Ingilizce 4 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Crunchbase Discover innovative companies and the people behind them Crunchbase Ingilizce 18 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2021 a b iris thegiin org 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 PDF 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 a b www sopact com Ispanyolca 24 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 PDF 7 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 PDF 3 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 PDF 12 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Heyns Fleur 26 Ocak 2021 Medium Ingilizce 26 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Youmatter Ingilizce 18 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Ingilizce 15 Eylul 2020 29 Ekim 2020 tarihinde thttps artemis im what are impact indicators metrics kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 a b thegiin org 1 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 The GIIN Ingilizce 26 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 a b c www sopact com Ispanyolca 1 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Ingilizce 27 Temmuz 2020 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 PDF 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 a b c Think NPC Ingilizce 12 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Impact Management Project Ingilizce 12 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Bartels Richard Threlfall Adrian King Jennifer Shulman Wim 25 Ocak 2021 KPMG Ingilizce 1 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 www globalreporting org 28 Kasim 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 SASB Ingilizce 1 Mart 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 iris thegiin org 1 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 integratedreporting org 4 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 www hbs edu 29 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 www hbs edu 30 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 www hbs edu 29 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 bimpactassessment net 10 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 thegiin org 25 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Ingilizce 30 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 Ingilizce 4 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 BlueMark Ingilizce 3 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021 BlueMark Ingilizce 9 Mart 2021 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2021