Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ezilenlerin Tiyatrosu, Brezilyalı tiyatro insanı Augusto Boal’in 1970'lerde oluşturduğu bir tiyatro kuramı ve pratikleridir.
Seyirci ve oyuncu ayrımının ortadan kalktığı, izleyiciler ve oyuncuların oyunu birlikte oluşturduğu bir tiyatro anlayışını ifade eder. Paulo Freire’nin Ezilenlerin Pedagojisi çalışmasından ve bu çalılmanın Peru’daki okuma yazma seferberliği sırasındaki uygulamalarından esinlenerek oluşturulmuştur.
Kuram
Augusto Boal, 1973 yılında yayımladığı “Ezilenlerin Tiyatrosu” kitabında Aristotelyen katharsis tiyatrosunu analiz etmiş ve onu " Aristotales’in Baskıcı Tragedya Sistemi” olarak adlandırmıştır. Boal’in karşı çıktığı ana unsur, seyircinin düşünme ve eylemde bulunma etkinliğini sahne üstündeki oyuncuya devreden edilgen bir rol üstlenmesi idi. Boal'e göre tragedya anlayışındaki bu sistem kılık değiştirerek televizyonda, sinemalarda, sirklerde, tiyatrolarda devam etmiştir. Boal Aristotelyen tiyatroya dönük eleştirilerinde Alman tiyatro insanı Bertolt Brecht’ten yararlandı. Ancak Brecht'in geliştirdiği epik poetikayı da eleştirdi; seyircilerin düşünme erkini değil ama eylemde bulunma erkini sahnedeki oyuncuya bıraktığı bir tiyatro olduğunu ileri sürdü.
Boal, Yakın dostu olan Brezilyalı eğitimci, eleştirel pedagog ve felsefeci Paulo Freire tarafından 1968 yılında yayımlan Ezilenlerin Pedagojisi adlı çalışmadan etkilenen Boal, oradaki uygulamaları, kavramları, teknikleri tiyatroya taşıyarak "Ezilenlerin Tiyarosu" başlığı altında toplanan tiyatro pratikleri geliştirdi. Freire’nin “Ezilenlerin Pedagojisi”nde ileri sürdüğü ezen-ezilen ve öğreten-öğrenen karşıtlığı, Boal’e göre, Aristotelyen katharsis tiyatrosunun oyuncu-seyirci karşıtlığına tekabül eder. Bu açılımı baskı kurmaya yönelik bir model olarak ele alan Boal, eylemde bulunma iradesinin seyirciye devredilebileceği bir alternatif model önermiştir. Seyirci ve oyuncu ayrımının ortadan kalktığı bu yeni tiyatro anlayışında yeni bir terim ortaya çıkar: seyirci-oyuncu [spect-actor].
Ezilenlerin Pedagojisi'de Freire; bir problemin tanımlanması, diyalog aracılığıyla yorumlanması ve olası çözümler denenmesini önermiştir. Bu süreçte öğreten-öğrenen karşıtlığının kırılması için eğitmenin, çözümü önceden bilen ve tüm tartışmayı da oraya yönlendiren biri konumunda olmaması gerekir. Boal de benzer şekilde, tiyatro çalışmalarında seyircileri seyirci-oyuncu olmaya kışkırtan, yanıtlar bulmalarını ve yanıtları sahne üstünde eylem halinde göstermelerini teşvik eden, koordinatör işlevi gören bir "joker"den bahseder.
Ezilenlerin Tiyatrosu'nda Farklı Tiyatro Pratikleri
Ezilenlerin Tiyatrosu'nun yöntemde farklılaşan uygulamalarında ortak olan özellikler şunlardır:
1. Ezilenlerin Tiyatrosu'nun bütün uygulamalarında, dramatik eylemin katılımcılar açısından yakıcı bir öneme sahip somut bir sorunu içermesi esastır. Bu sorun, katılımcıların yaptığı tartışmalar sonucu ortaya çıkmış ve katılımcıları düşünme ve eyleme kışkırtacak ölçüde güçlü olmalıdır.
2. Joker, çalışmanın başkanı ya da yöneticisi değildir. Jokerin görevi biraz daha fazla bilenleri bunu anlatmaları ve deneyimlemeleri için teşvik etmek, biraz cesaret edenleri biraz daha cesaretlendirerek ne yapabileceklerini göstermelerini sağlamaktır. Seyirci-oyuncuları kendisinin önceden hazırladığı çözüme yöneltmez, onların kendi çözümlerini sahne üstünde deneyimleyerek bulmalarını sağlamaya çalışır.
Ezilenlerin Tiyatrosunda üç çalışma yönteminden bahsedilebilir: Forum Tiyatrosu, İmge Tiyatrosu ve Görünmez Tiyatro.
Forum Tiyatrosu
Forum Tiyatrosu, seyirci-oyuncular tarafından belirlenen bir problemin çözümlerinin araştırılarak sahne üzerinde deneyimlenmesine dayalı bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratiğidir.
Bir atölye formunda gerçekleştirilen Forum Tiyatrosu'nda, öncelikle belirlenen probleme uygulanabilecek çözümler tartışılır. Sonra bu çözümler, seyirci-oyuncular tarafından sahne üstünde deneyimlenir. Sahnede gösterilen çözüm, bütün katılımcılar tarafından tartışılarak çürütülür veya benimsenir.
Görünmez Tiyatro
Görünmez Tiyatro, genellikle kamusal alanda gerçekleştirilen, oyuncuların belirlenen bir konu üzerine bir fikir sunarak seyirci-oyuncuları da oyuna katılmaya kışkırttığı bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratiğidir. Seyirci-oyuncular, bir tiyatro eyleminin içinde olduklarını fark etmeksizin oyuna dahil edilir ve belirlenmiş konu üzerine düşünmeye ve eylemeye teşvik edilirler.
Forum Tiyatrosu'ndan farklı olarak Görünmez Tiyatro, seyirci-oyuncuların müdahaleleri ile değişen koşullara uygun dinamik bir metin gerektirir. Ayrıca oyuncular, seyirci-oyuncuları inandırmak ve kurgusal kökeninden habersiz oldukları bir oyuna çekebilmek için rollerini yaşayarak oynamalıdırlar.
Bu tiyatro günümüz tiyatrosunda sokaktaki halkı interaktif olarak tiyatronun içine sokmaktadır. Türkiye'de ilk defa bu tiyatroyu denemeye başlayan İzmir'de Euterpe Sanat Topluluğu olmuştur.
İmge Tiyatrosu
İmge Tiyatrosu, seyirci-oyuncuların bir konu üzerine kafalarındaki imgeleri sergiledikleri bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratiğidir.
İmge Tiyatrosu'nda öncelikle seyirci-oyunculardan belirlenmiş tema üzerine bir imge göstermeleri istenir. Diğer seyirci-oyuncular, bu imgeyi onaylamazsa ikinci bir imge gösterebilir. Bu şekilde, bütün katılımcıların ortaklaştığı bir imge elde edilene kadar çalışmaya devam edilir. Elde edilen bu imge, baskının bir temsiliyeti olan gerçek imgedir. Sonra seyirci-oyunculardan bu baskının yok olduğu bir ideal imge yaratmaları istenir. Bu noktada tekrar gerçek imgeye dönülür. Katılımcılardan gerçek imgeden ideal imgeye geçiş aşamasını gösteren bir olası geçişin imgesini yaratmaları beklenir.
İmge Tiyatrosu'nda her seyirci-oyuncu, bir rolü oynuyormuş gibi davranmalı, kendi kişisel karakter özelliklerini asla sergilememelidir.
Kaynakça
- Boal, Augusto, Ezilenlerin Tiyatrosu, çev. Necdet Hasgüş, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2003, İstanbul
- Boal, Augusto, Oyuncular ve Oyuncu Olmayanlar İçin Oyunlar, çev. Berk Ataman, Özgürol Öztürk, Kerem Rızvanoğlu, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2003, İstanbul
- Karaboğa, Kerem, "Ezilenlerin Pedagojisi'nden Ezilenlerin Tiyatrosu'na", İstanbul Alternatif Tiyatrolar Platformu Yıllık Bülteni 2003-2004, İstanbul
Dış bağlantılar
- Augusto Boal'in Ardından: "Mutlu Olmak İçin Cesaretli Olun!" 13 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ezilenlerin Tiyatrosu ve Güney Amerika'daki Etkisi
- Augusto Boal'in Ardından 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ezilenlerin Tiyatrosu Brezilyali tiyatro insani Augusto Boal in 1970 lerde olusturdugu bir tiyatro kurami ve pratikleridir Ezilenlerin Tiyatrosu Seyirci ve oyuncu ayriminin ortadan kalktigi izleyiciler ve oyuncularin oyunu birlikte olusturdugu bir tiyatro anlayisini ifade eder Paulo Freire nin Ezilenlerin Pedagojisi calismasindan ve bu calilmanin Peru daki okuma yazma seferberligi sirasindaki uygulamalarindan esinlenerek olusturulmustur KuramAugusto Boal 1973 yilinda yayimladigi Ezilenlerin Tiyatrosu kitabinda Aristotelyen katharsis tiyatrosunu analiz etmis ve onu Aristotales in Baskici Tragedya Sistemi olarak adlandirmistir Boal in karsi ciktigi ana unsur seyircinin dusunme ve eylemde bulunma etkinligini sahne ustundeki oyuncuya devreden edilgen bir rol ustlenmesi idi Boal e gore tragedya anlayisindaki bu sistem kilik degistirerek televizyonda sinemalarda sirklerde tiyatrolarda devam etmistir Boal Aristotelyen tiyatroya donuk elestirilerinde Alman tiyatro insani Bertolt Brecht ten yararlandi Ancak Brecht in gelistirdigi epik poetikayi da elestirdi seyircilerin dusunme erkini degil ama eylemde bulunma erkini sahnedeki oyuncuya biraktigi bir tiyatro oldugunu ileri surdu Boal Yakin dostu olan Brezilyali egitimci elestirel pedagog ve felsefeci Paulo Freire tarafindan 1968 yilinda yayimlan Ezilenlerin Pedagojisi adli calismadan etkilenen Boal oradaki uygulamalari kavramlari teknikleri tiyatroya tasiyarak Ezilenlerin Tiyarosu basligi altinda toplanan tiyatro pratikleri gelistirdi Freire nin Ezilenlerin Pedagojisi nde ileri surdugu ezen ezilen ve ogreten ogrenen karsitligi Boal e gore Aristotelyen katharsis tiyatrosunun oyuncu seyirci karsitligina tekabul eder Bu acilimi baski kurmaya yonelik bir model olarak ele alan Boal eylemde bulunma iradesinin seyirciye devredilebilecegi bir alternatif model onermistir Seyirci ve oyuncu ayriminin ortadan kalktigi bu yeni tiyatro anlayisinda yeni bir terim ortaya cikar seyirci oyuncu spect actor Ezilenlerin Pedagojisi de Freire bir problemin tanimlanmasi diyalog araciligiyla yorumlanmasi ve olasi cozumler denenmesini onermistir Bu surecte ogreten ogrenen karsitliginin kirilmasi icin egitmenin cozumu onceden bilen ve tum tartismayi da oraya yonlendiren biri konumunda olmamasi gerekir Boal de benzer sekilde tiyatro calismalarinda seyircileri seyirci oyuncu olmaya kiskirtan yanitlar bulmalarini ve yanitlari sahne ustunde eylem halinde gostermelerini tesvik eden koordinator islevi goren bir joker den bahseder Ezilenlerin Tiyatrosu nda Farkli Tiyatro PratikleriEzilenlerin Tiyatrosu nun yontemde farklilasan uygulamalarinda ortak olan ozellikler sunlardir 1 Ezilenlerin Tiyatrosu nun butun uygulamalarinda dramatik eylemin katilimcilar acisindan yakici bir oneme sahip somut bir sorunu icermesi esastir Bu sorun katilimcilarin yaptigi tartismalar sonucu ortaya cikmis ve katilimcilari dusunme ve eyleme kiskirtacak olcude guclu olmalidir 2 Joker calismanin baskani ya da yoneticisi degildir Jokerin gorevi biraz daha fazla bilenleri bunu anlatmalari ve deneyimlemeleri icin tesvik etmek biraz cesaret edenleri biraz daha cesaretlendirerek ne yapabileceklerini gostermelerini saglamaktir Seyirci oyunculari kendisinin onceden hazirladigi cozume yoneltmez onlarin kendi cozumlerini sahne ustunde deneyimleyerek bulmalarini saglamaya calisir Ezilenlerin Tiyatrosunda uc calisma yonteminden bahsedilebilir Forum Tiyatrosu Imge Tiyatrosu ve Gorunmez Tiyatro Forum Tiyatrosu Forum Tiyatrosu seyirci oyuncular tarafindan belirlenen bir problemin cozumlerinin arastirilarak sahne uzerinde deneyimlenmesine dayali bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratigidir Bir atolye formunda gerceklestirilen Forum Tiyatrosu nda oncelikle belirlenen probleme uygulanabilecek cozumler tartisilir Sonra bu cozumler seyirci oyuncular tarafindan sahne ustunde deneyimlenir Sahnede gosterilen cozum butun katilimcilar tarafindan tartisilarak curutulur veya benimsenir Gorunmez Tiyatro Gorunmez Tiyatro genellikle kamusal alanda gerceklestirilen oyuncularin belirlenen bir konu uzerine bir fikir sunarak seyirci oyunculari da oyuna katilmaya kiskirttigi bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratigidir Seyirci oyuncular bir tiyatro eyleminin icinde olduklarini fark etmeksizin oyuna dahil edilir ve belirlenmis konu uzerine dusunmeye ve eylemeye tesvik edilirler Forum Tiyatrosu ndan farkli olarak Gorunmez Tiyatro seyirci oyuncularin mudahaleleri ile degisen kosullara uygun dinamik bir metin gerektirir Ayrica oyuncular seyirci oyunculari inandirmak ve kurgusal kokeninden habersiz olduklari bir oyuna cekebilmek icin rollerini yasayarak oynamalidirlar Bu tiyatro gunumuz tiyatrosunda sokaktaki halki interaktif olarak tiyatronun icine sokmaktadir Turkiye de ilk defa bu tiyatroyu denemeye baslayan Izmir de Euterpe Sanat Toplulugu olmustur Imge Tiyatrosu Imge Tiyatrosu seyirci oyuncularin bir konu uzerine kafalarindaki imgeleri sergiledikleri bir Ezilenlerin Tiyatrosu pratigidir Imge Tiyatrosu nda oncelikle seyirci oyunculardan belirlenmis tema uzerine bir imge gostermeleri istenir Diger seyirci oyuncular bu imgeyi onaylamazsa ikinci bir imge gosterebilir Bu sekilde butun katilimcilarin ortaklastigi bir imge elde edilene kadar calismaya devam edilir Elde edilen bu imge baskinin bir temsiliyeti olan gercek imgedir Sonra seyirci oyunculardan bu baskinin yok oldugu bir ideal imge yaratmalari istenir Bu noktada tekrar gercek imgeye donulur Katilimcilardan gercek imgeden ideal imgeye gecis asamasini gosteren bir olasi gecisin imgesini yaratmalari beklenir Imge Tiyatrosu nda her seyirci oyuncu bir rolu oynuyormus gibi davranmali kendi kisisel karakter ozelliklerini asla sergilememelidir Kaynakca a b Demirdis Muharrem 2020 Ezilenlerin Tiyatrosu ve Augusta Boal PDF Elestirel Pedagoji 9 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Mart 2023 Boal Augusto Ezilenlerin Tiyatrosu cev Necdet Hasgus Bogazici Universitesi Yayinevi 2003 Istanbul Boal Augusto Oyuncular ve Oyuncu Olmayanlar Icin Oyunlar cev Berk Ataman Ozgurol Ozturk Kerem Rizvanoglu Bogazici Universitesi Yayinevi 2003 Istanbul Karaboga Kerem Ezilenlerin Pedagojisi nden Ezilenlerin Tiyatrosu na Istanbul Alternatif Tiyatrolar Platformu Yillik Bulteni 2003 2004 IstanbulDis baglantilarAugusto Boal in Ardindan Mutlu Olmak Icin Cesaretli Olun 13 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ezilenlerin Tiyatrosu ve Guney Amerika daki Etkisi Augusto Boal in Ardindan 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde