Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fıkıh (Arapça: الفقه), anlayış, anlayış tarzı veya derinliği anlamına gelen kelime, terim olarak İslâmi kanunların teorik ve pratik uygulama (fetva) çalışmalarına verilen ismi ifade etmektedir.
Müslümanlar Allah tarafından indirildiğine ve Kur'an ve sünnette ortaya konulduğuna inandıkları şeriatı ilmiye tarafından kendilerine iletilen sorunlara getirmeye çalıştıkları cevaplar (Fetva) ve yapılan yorum çabaları (İctihad) genişletmişler, bu amaçla kaynakları, kural ve prensipleri tespit etmeye çalışmışlardır.
Fıkıhla ilgilenen kişiye fakih denir.
Etimoloji ve kavramlar
Fıkıh, Arapça kökenli bir sözcüktür. "Bir şeyin özünü ve inceliklerini kavramak" anlamındadır. Kur'an'da da bir bilimden çok "ince anlayış, keskin idrak ve konuşanın amacını anlamak" anlamlarında kullanılmıştır. "Fakih" ise "bir şeyi iyi bilen, iyi anlayan kimse" demektir. Çoğulu "fukaha"dır. Fakih kelimesinin İslâm ilimlerindeki terim anlamı ise tarih içerisinde fıkıh kelimesinin değişen manası ile paralel olarak değişikliğe uğramıştır.
Fıkıhcılar insan davranışlarını kategorize ederek onlara Farz, vâcip, sünnet, mendup, mubah, mekruh, haram gibi etiketler vermişlerdir. Fıkıhta fetva dilinde sık kullanılan diğer terimler ise Zeyd (x kişisi), yecüzü (caizdir, uygundur), la yecüzü (caiz değildir, uygun değildir) gibi deyimlerdir.
Giriş
İslâm'da Peygamber Muhammed sonrasında dini kuralların belirlenmesi ve şekillendirilmesi amacıyla yola çıkan ulemanın, günün şartları ve getirdiği yeni problemler karşısında Şeriat hükümlerinin ortaya çıkartılması veya bu konularda hüküm konulmamış ise yeni hükümlerin, konulmuş olan eski hükümlere kıyasla konulabilmesi gibi, ictihad (hüküm tesis etme) ve kurallar koyma çalışmaları yapılmıştır.
Tesis edilen hükümlerin delilleri ile birlikte bilinebilmesi ve aynı delillere dönük eleştiri ve yeni yorumlar yapılabilmesi, farklı anlayışların ve fıkıh mezheplerinin oluşumuna yol açmıştır. Müslümanlar arasında Şeriat'ın aksine fıkıh kutsallık içermez ve farklı ve birbirini kıyasıya eleştiren mezhepler (İslam dini fıkıh mezhepleri) değişik coğrafya ve topluluklar arasında yaygınlaşır.
Fıkıh üç ana kısma ayrılır: 1. Muamelat (İşlemler) ve 2. Ukubat (Yaptırımlar / Cezalar) ve 3. İbadat (ibadetler). Giderek yaygınlaşan "İslam Hukuku" ifadesi ile de aslında Fıkıh içerisindeki Muamelat ve Ukubat alanları kastedilmektedir. Günümüzde laik eğilimlerin artması ile Fıkıh özellikle ibadetlerle ilgili bir alan görünümü oluşturmaktadır.
Hukuk dalları
İbadat (ibadetler) alanı ayrı tutulduğunda İslam Hukuku iki ana dala ayrılır: Muamelat (İşlemler) ve Ukubat (Yaptırımlar / Cezalar).
İbadat (ibadetler) alanı Fıkıh içerisinde yer almakla birlikte hukukun ilgi alanı içerisine girmediği için ayrı bir kategori olarak değerlendirilir. Yani bu alanın hukuktan ayrılması eğilimi söz konusudur. Münakahat (nikah, aile hukuku) ise Osmanlı döneminde Mecelle ile birlikte eklenmiş ancak sınıflandırmada genel kabul görmemiştir.
Fıkıh usulü
Fıkıh usulü İslami kural ve kanunların teorik çalışmalar kısmını oluşturur. Bu kapsamda bir konu ile ilgili kaynakların neler olduğu veya olabileceği ile ilgili görüşlerin ortaya konması, değerlendirilmesi, ayet ve hadislerin konu ile ilgili açık bir hüküm ifade edip etmediğinin tartışılması, ayet ve hadislerin bağlam, kapsam, istisna, mutlakiyet vb. açılarından değerlendirilmesi, birbiri ile çelişen kaynakların uyumlulaştırılması veya hangisinin tercih edileceği gibi konularla ilgilenir.
Fıkhın 4 asli kaynağı vardır: Kur'an, Hadis, İcmâ, Kıyas. Bunların dışında fer'i denilen kaynakları vardır ki onlardan bazıları şunlardır: istihsan, istislâh, İstishâb, örf, , maslahat . Osmanlı İmparatorluğu'nda uygulandıktan ve bu imparatorluk dağıldıktan sonra oluşan İslam dinine mensup ülkelerde uygulanmaktadır.
İslam Hukuk Usulü (Yöntemi) ana kaynakalar (Kuran ve Sünnet) dışında özetle şu şekilde kullanılır:
1. İcma: İslâm âlimlerinin dinî bir meselenin hükmü üzerinde fikir birliği etmelerini ve bütün Müslümanların ortaklaşa benimsedikleri dinî hükümleri ifade eden şer‘î delil, İslâm fıkhının Kur’an ve Sünnet’ten sonra üçüncü kaynağı.
2. Kıyas: Bilinenden hareketle bilinmeyene ulaşmayı ifade eden mantık, fıkıh ve dil bilimi terimi.
Uygulamada İslam dünyasında özellikle ibadetler konusunda duruma özel birçok ifade genelleştirilerek yaygınlık ve devamlılık kazanmıştır. Bu durumun Kurban ibadeti ve tesettür uygulaması gibi örnekleri bulunmaktadır. Bir başka örnek ise fıkıh tanımlarına göre açık ve tartışmasız olması gereken farz ve haram gibi kavramların içeriğinin mezheplere göre farklılıklar göstermesidir.
Tarihçe
İslamiyetin ilk devirlerinde islam dini ile ilgili bütün çalışma ve tartışmalar fıkıh disiplini altında yapılmaktaydı. Daha sonra fıkıh, Hicri 1. asırda (Miladi 7.- 8. yüzyıllar) sadece ameli yani eylemsel konulara has kılınan, İslâm hukuku olarak ayrı bir ilim haline geldi. Fıkhın metodolojisi anlamına gelen Usûl-i Fıkıh müctehidin (yani dinde hüküm verebilecek şahsın) tafsili (açıklayıcı) delillerinden çıkarmasına yarayan kurallar bütünüdür. Fıkıh usûlü açısından elimize ulaşan ilk eser hicri 2. yüzyılda Şâfiî'nin adlı eseridir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Hayreddin Karaman, "Fakih", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XII, s. 126.
Dış bağlantılar
- İSLÂM HUKUKUNUN DEĞERİ, Kemal Gözler, 2019 29 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fikih Arapca الفقه anlayis anlayis tarzi veya derinligi anlamina gelen kelime terim olarak Islami kanunlarin teorik ve pratik uygulama fetva calismalarina verilen ismi ifade etmektedir Muslumanlar Allah tarafindan indirildigine ve Kur an ve sunnette ortaya konulduguna inandiklari seriati ilmiye tarafindan kendilerine iletilen sorunlara getirmeye calistiklari cevaplar Fetva ve yapilan yorum cabalari Ictihad genisletmisler bu amacla kaynaklari kural ve prensipleri tespit etmeye calismislardir Fikihla ilgilenen kisiye fakih denir Burhanuddin Ebu l Hasan Ali b Ebu Bekir Merginani Hanefi mezhebinin fikih kitabi El Ihtiyar Imam Mevsili Hanefi mezhebinin fikih kitabi Etimoloji ve kavramlarFikih Arapca kokenli bir sozcuktur Bir seyin ozunu ve inceliklerini kavramak anlamindadir Kur an da da bir bilimden cok ince anlayis keskin idrak ve konusanin amacini anlamak anlamlarinda kullanilmistir Fakih ise bir seyi iyi bilen iyi anlayan kimse demektir Cogulu fukaha dir Fakih kelimesinin Islam ilimlerindeki terim anlami ise tarih icerisinde fikih kelimesinin degisen manasi ile paralel olarak degisiklige ugramistir Fikihcilar insan davranislarini kategorize ederek onlara Farz vacip sunnet mendup mubah mekruh haram gibi etiketler vermislerdir Fikihta fetva dilinde sik kullanilan diger terimler ise Zeyd x kisisi yecuzu caizdir uygundur la yecuzu caiz degildir uygun degildir gibi deyimlerdir GirisIslam da Peygamber Muhammed sonrasinda dini kurallarin belirlenmesi ve sekillendirilmesi amaciyla yola cikan ulemanin gunun sartlari ve getirdigi yeni problemler karsisinda Seriat hukumlerinin ortaya cikartilmasi veya bu konularda hukum konulmamis ise yeni hukumlerin konulmus olan eski hukumlere kiyasla konulabilmesi gibi ictihad hukum tesis etme ve kurallar koyma calismalari yapilmistir Tesis edilen hukumlerin delilleri ile birlikte bilinebilmesi ve ayni delillere donuk elestiri ve yeni yorumlar yapilabilmesi farkli anlayislarin ve fikih mezheplerinin olusumuna yol acmistir Muslumanlar arasinda Seriat in aksine fikih kutsallik icermez ve farkli ve birbirini kiyasiya elestiren mezhepler Islam dini fikih mezhepleri degisik cografya ve topluluklar arasinda yayginlasir Fikih uc ana kisma ayrilir 1 Muamelat Islemler ve 2 Ukubat Yaptirimlar Cezalar ve 3 Ibadat ibadetler Giderek yayginlasan Islam Hukuku ifadesi ile de aslinda Fikih icerisindeki Muamelat ve Ukubat alanlari kastedilmektedir Gunumuzde laik egilimlerin artmasi ile Fikih ozellikle ibadetlerle ilgili bir alan gorunumu olusturmaktadir Hukuk dallari Ibadat ibadetler alani ayri tutuldugunda Islam Hukuku iki ana dala ayrilir Muamelat Islemler ve Ukubat Yaptirimlar Cezalar Ibadat ibadetler alani Fikih icerisinde yer almakla birlikte hukukun ilgi alani icerisine girmedigi icin ayri bir kategori olarak degerlendirilir Yani bu alanin hukuktan ayrilmasi egilimi soz konusudur Munakahat nikah aile hukuku ise Osmanli doneminde Mecelle ile birlikte eklenmis ancak siniflandirmada genel kabul gormemistir Fikih usuluFikih usulu Islami kural ve kanunlarin teorik calismalar kismini olusturur Bu kapsamda bir konu ile ilgili kaynaklarin neler oldugu veya olabilecegi ile ilgili goruslerin ortaya konmasi degerlendirilmesi ayet ve hadislerin konu ile ilgili acik bir hukum ifade edip etmediginin tartisilmasi ayet ve hadislerin baglam kapsam istisna mutlakiyet vb acilarindan degerlendirilmesi birbiri ile celisen kaynaklarin uyumlulastirilmasi veya hangisinin tercih edilecegi gibi konularla ilgilenir Fikhin 4 asli kaynagi vardir Kur an Hadis Icma Kiyas Bunlarin disinda fer i denilen kaynaklari vardir ki onlardan bazilari sunlardir istihsan istislah Istishab orf maslahat Osmanli Imparatorlugu nda uygulandiktan ve bu imparatorluk dagildiktan sonra olusan Islam dinine mensup ulkelerde uygulanmaktadir Islam Hukuk Usulu Yontemi ana kaynakalar Kuran ve Sunnet disinda ozetle su sekilde kullanilir 1 Icma Islam alimlerinin dini bir meselenin hukmu uzerinde fikir birligi etmelerini ve butun Muslumanlarin ortaklasa benimsedikleri dini hukumleri ifade eden ser i delil Islam fikhinin Kur an ve Sunnet ten sonra ucuncu kaynagi 2 Kiyas Bilinenden hareketle bilinmeyene ulasmayi ifade eden mantik fikih ve dil bilimi terimi Uygulamada Islam dunyasinda ozellikle ibadetler konusunda duruma ozel bircok ifade genellestirilerek yayginlik ve devamlilik kazanmistir Bu durumun Kurban ibadeti ve tesettur uygulamasi gibi ornekleri bulunmaktadir Bir baska ornek ise fikih tanimlarina gore acik ve tartismasiz olmasi gereken farz ve haram gibi kavramlarin iceriginin mezheplere gore farkliliklar gostermesidir TarihceIslamiyetin ilk devirlerinde islam dini ile ilgili butun calisma ve tartismalar fikih disiplini altinda yapilmaktaydi Daha sonra fikih Hicri 1 asirda Miladi 7 8 yuzyillar sadece ameli yani eylemsel konulara has kilinan Islam hukuku olarak ayri bir ilim haline geldi Fikhin metodolojisi anlamina gelen Usul i Fikih muctehidin yani dinde hukum verebilecek sahsin tafsili aciklayici delillerinden cikarmasina yarayan kurallar butunudur Fikih usulu acisindan elimize ulasan ilk eser hicri 2 yuzyilda Safii nin adli eseridir Ayrica bakinizSeriat Usul i Fikih Islam dini fikih mezhepleriKaynakca Hayreddin Karaman Fakih Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi C XII s 126 Dis baglantilarISLAM HUKUKUNUN DEGERI Kemal Gozler 2019 29 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde