Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fatih Paşa Camii (ayrıca Kurşunlu Cami ve Bıyıklı Mehmet Paşa Camii olarak da bilinir), Türkiye'nin Diyarbakır şehrinde yer alan bir camidir. Şehrin ilk Osmanlı Valisi Bıyıklı Mehmed Paşa tarafından 1516-1520 tarihleri arasında inşa ettirilmiştir.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Sur, Diyarbakır, Türkiye |
| Koordinatlar | 37°54′42″K 40°14′29″D / 37.91167°K 40.24139°D |
| İnanç | İslam |
| Açılış | 16. yy. başı |
| Durum | Etkin |
| Mimari | |
| Mimari tür | Osmanlı mimarisi |
| Özellikler | |
| Kapasite | 750 kişi |
| Minare sayısı | 1 |
Şehrin kuzeydoğusunda, Fatih Paşa Mahallesi, İç Sokak’ta bulunmaktadır. Şehrin ilk Osmanlı Camisi’dir ve Diyarbakır’daki yapıların en boyutlu ve özenlisi olduğu kabul edilmektedir. Diyarbakır’ı Osmanlılar adına zapt etmiş olan Bıyıklı Mehmet Paşa’ya Diyarbakır halkının “Fatih Paşa” sanını vermesinden ötürü Fatih Paşa Camii; kubbe ve çatısının tamamen kurşun tabakasıyla kaplanmış olmasından dolayı “Kurşunlu Cami” olarak da anılır. Mehmet Paşa caminin doğusundaki hazirede gömülüdür.
Çevresinde yer alan, medrese ve hamam olmaları muhtemel harap yapılarla ve önündeki baniye ait türbe ile birlikte bir külliye meydana getirir. Kuzeydoğusunda da bir başka 16. yüzyıl Osmanlı valisi Özdemiroğlu Osman Paşa'nın türbesine yer verilmiştir. Kuzeydoğudaki Şafiîler bölümü, camiyi çevreleyen bugünkü avlu duvarının dışında kalmıştır.
Tarihçe
Fatih Paşa Camii, Diyarbakır'ın ilk Osmanlı Valisi Bıyıklı Mehmed Paşa tarafından 1516-1520 tarihleri arasında inşa ettirilmiştir. Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından "Kurşunlu Camii ve Hazire" adı ile 12 Haziran 1991 tarih ve 784 sayılı kurul kararı ile tescillenmiş ve korumaya alınmıştır. Cami, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 1960, 1975-1976, 1981-1983 ve 2008 yıllarında onarılmıştır. Cami, Aralık 2015'te caminin etrafında PKK ile Türkiye Cumhuriyeti güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ciddi hasar almış ve yanmıştır. Bu hasarın ve yangının sorumlusu ortaya çıkarılamamış, farklı kaynaklarca PKK mensupları da Türkiye Cumhuriyeti güvenlik güçleri de sorumlu tutulmuştur. Onarım çalışmalarının tamamlanmasıyla 7 Mart 2019'da cami tekrar ibadete açıldı.
Mimari özellikleri
Cami merkezi plan şemasına sahiptir. Ortada dört kare ayağın taşıdığı pandantifli ana kubbe, dört yönde yarım kubbelerle genişletilmiştir. Bu yarım kubbeler de duvarlara ve kemerlere birer büyük, sonra da daha küçük eksedralarla bağlanır.
Harimin kuzeyinde yedi kubbeli son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin sekiz adet olan sütun ve başlıkları beyaz mermerdendir. Yapının kuzey cephesinde yer alan son cemaat yerinin ortasında caminin taçkapısı bulunur. Taçkapının iki yanında sütünceler yer almaktadır. Sütuncelerin başlıkları geometrik ve bitkisel karakterli motiflerle süslenmiştir. Asıl giriş kapısı basık kemerlidir. Taçkapının sağ ve solunda, harime açılan birer pencere ve almaşık taç örgülü küçük mihraplar yer alır.
Duvarları genelde sade olan yapının, en hareketli kısmını kıble duvarı ortasındaki mihrap ve minber oluşturur. Caminin mihrabı düzgün kesme kireç taşındandır ve kıble duvarından dışa taşıntılıdır. Mihrabın sağında yer alan mermer minberin köşk bölümü, korkuluk ve özellikle mermer kapı kanatları bezemelidir. Caminin mihrabı düzgün kesme kireç taşındandır ve kıble duvarından dışa taşıntılıdır. Mermer minberin köşk bölümü, korkuluk ve özellikle mermer kapı kanatları bezemelidir.
Caminin kuzeybatı köşesinde yer alan minare kare kaideli silindirik gövdeli ve tek şerefelidir. Şerefe, altı sıra mukarnaslıdır. Korkulukları taş şebekeli olup altı kollu yıldızlardan gelişen bir kompozisyona sahiptir. Sade silindirik petek pramidal bir külahla örtülmüştür.
Kitabesi
Yapının inşa kitabesi günümüze ulaşmamıştır. Caminin avlusuna giriş için kullanılan dış kapı üzerinde bir inşa kitabesi olduğu belirtilmekteyse de, 1819 yılında Diyarbakır’da çıkan ayaklanmalar esnasında, iç kaleden atılan topların isabet etmesiyle yıkılan bu kapı ve üzerindeki kitabe kaybolmuştur.
Süslemeleri
Yapıda süsleme taş ve ahşap malzeme üzerine uygulanmıştır. Taş süslemeler bazalt, kalker ve mermer üzerine oyma, kabartma ve kafes oyma teknikleriyle oluşturulmuştur. Minberde kullanılan mermer üzerinde, bu tekniklere ek olarak boyama tekniği de kullanılmıştır. Cami iç mekânında çini süslemenin de bulunduğunu belirten kaynaklar mevcuttur ancak çiniler günümüze ulaşmamıştır.
Dış mimaride kuzey cephe ve minarede süsleme görülür.
Külliyesi
Caminin kuzeybatısında yapıya bitişik bir türbe yer almaktadır. Kuzeydoğusunda da bir başka 16. yüzyıl Osmanlı valisi Özdemiroğlu Osman Paşa'nın türbesine yer verilmiştir. Kuzeydoğudaki Şafiîler bölümü, camiyi çevreleyen bugünkü avlu duvarının dışında kalmıştır.
Enine dikdörtgen planlı Şafiler kısmının üzeri düz dam ile örtülüdür. Yapım tarihini verecek bir belge yoktur ancak 16. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendiği düşünülür. Geçmişte medrese olarak hizmet veren bu bölüm, 2004 yılından itibaren Fatih Paşa Kadın ve Çocuk Eğitim Merkezi olarak hizmet vermektedir.
Kaynakça
- ^ a b . 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2015.
- ^ a b c d e Boran, Ali; Erdal, Zekai (2011). "Diyarbakır'daki Osmanlı Dönemi Cami ve Mescidleri". Diyarbakır: Diyarbakır Valiliği Kültür ve Sanat Yayınları. Erişim tarihi: 13 Aralık 2015.
- ^ Tanman, Baha (1995). . 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2015.
- ^ a b c d e Karaca, Nursel (2010). Seyahatnamelere Göre Diyarbakır'ın Osmanlı Dönemi Mimari Dokusu Üzerine Bir Değerlendirme. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
- ^ a b Baş, Gülsen (2006). Diyarbakır'daki İslam Dönemi Mimarisinde Süsleme. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 98.
- ^ . TRTTurk.com sitesi. 11 Aralık 2015. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Nisan 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Nisan 2016.
- ^ "Sur olaylarında zarar gören Kurşunlu Camii ibadete açılıyor". Haberturk.com. 6 Mart 2019. 9 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2019.
- ^ "Teröristlerin yakıp yıktığı Kurşunlu Cami ibadete açıldı". Sabah. 7 Mart 2019. 9 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2019.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fatih Pasa Camii ayrica Kursunlu Cami ve Biyikli Mehmet Pasa Camii olarak da bilinir Turkiye nin Diyarbakir sehrinde yer alan bir camidir Sehrin ilk Osmanli Valisi Biyikli Mehmed Pasa tarafindan 1516 1520 tarihleri arasinda insa ettirilmistir Fatih Pasa CamiiTemel bilgilerKonumSur Diyarbakir TurkiyeKoordinatlar37 54 42 K 40 14 29 D 37 91167 K 40 24139 D 37 91167 40 24139InancIslamAcilis16 yy basiDurumEtkinMimariMimari turOsmanli mimarisiOzelliklerKapasite750 kisiMinare sayisi1 Sehrin kuzeydogusunda Fatih Pasa Mahallesi Ic Sokak ta bulunmaktadir Sehrin ilk Osmanli Camisi dir ve Diyarbakir daki yapilarin en boyutlu ve ozenlisi oldugu kabul edilmektedir Diyarbakir i Osmanlilar adina zapt etmis olan Biyikli Mehmet Pasa ya Diyarbakir halkinin Fatih Pasa sanini vermesinden oturu Fatih Pasa Camii kubbe ve catisinin tamamen kursun tabakasiyla kaplanmis olmasindan dolayi Kursunlu Cami olarak da anilir Mehmet Pasa caminin dogusundaki hazirede gomuludur Cevresinde yer alan medrese ve hamam olmalari muhtemel harap yapilarla ve onundeki baniye ait turbe ile birlikte bir kulliye meydana getirir Kuzeydogusunda da bir baska 16 yuzyil Osmanli valisi Ozdemiroglu Osman Pasa nin turbesine yer verilmistir Kuzeydogudaki Safiiler bolumu camiyi cevreleyen bugunku avlu duvarinin disinda kalmistir TarihceFatih Pasa Camii Diyarbakir in ilk Osmanli Valisi Biyikli Mehmed Pasa tarafindan 1516 1520 tarihleri arasinda insa ettirilmistir Diyarbakir Kultur ve Tabiat Varliklarini Koruma Bolge Kurulu tarafindan Kursunlu Camii ve Hazire adi ile 12 Haziran 1991 tarih ve 784 sayili kurul karari ile tescillenmis ve korumaya alinmistir Cami Vakiflar Genel Mudurlugu tarafindan 1960 1975 1976 1981 1983 ve 2008 yillarinda onarilmistir Cami Aralik 2015 te caminin etrafinda PKK ile Turkiye Cumhuriyeti guvenlik gucleri arasinda cikan catismada ciddi hasar almis ve yanmistir Bu hasarin ve yanginin sorumlusu ortaya cikarilamamis farkli kaynaklarca PKK mensuplari da Turkiye Cumhuriyeti guvenlik gucleri de sorumlu tutulmustur Onarim calismalarinin tamamlanmasiyla 7 Mart 2019 da cami tekrar ibadete acildi Mimari ozellikleriCaminin minber kapisi Cami merkezi plan semasina sahiptir Ortada dort kare ayagin tasidigi pandantifli ana kubbe dort yonde yarim kubbelerle genisletilmistir Bu yarim kubbeler de duvarlara ve kemerlere birer buyuk sonra da daha kucuk eksedralarla baglanir Harimin kuzeyinde yedi kubbeli son cemaat yeri bulunmaktadir Son cemaat yerinin sekiz adet olan sutun ve basliklari beyaz mermerdendir Yapinin kuzey cephesinde yer alan son cemaat yerinin ortasinda caminin tackapisi bulunur Tackapinin iki yaninda sutunceler yer almaktadir Sutuncelerin basliklari geometrik ve bitkisel karakterli motiflerle suslenmistir Asil giris kapisi basik kemerlidir Tackapinin sag ve solunda harime acilan birer pencere ve almasik tac orgulu kucuk mihraplar yer alir Duvarlari genelde sade olan yapinin en hareketli kismini kible duvari ortasindaki mihrap ve minber olusturur Caminin mihrabi duzgun kesme kirec tasindandir ve kible duvarindan disa tasintilidir Mihrabin saginda yer alan mermer minberin kosk bolumu korkuluk ve ozellikle mermer kapi kanatlari bezemelidir Caminin mihrabi duzgun kesme kirec tasindandir ve kible duvarindan disa tasintilidir Mermer minberin kosk bolumu korkuluk ve ozellikle mermer kapi kanatlari bezemelidir Caminin kuzeybati kosesinde yer alan minare kare kaideli silindirik govdeli ve tek serefelidir Serefe alti sira mukarnaslidir Korkuluklari tas sebekeli olup alti kollu yildizlardan gelisen bir kompozisyona sahiptir Sade silindirik petek pramidal bir kulahla ortulmustur Kitabesi Yapinin insa kitabesi gunumuze ulasmamistir Caminin avlusuna giris icin kullanilan dis kapi uzerinde bir insa kitabesi oldugu belirtilmekteyse de 1819 yilinda Diyarbakir da cikan ayaklanmalar esnasinda ic kaleden atilan toplarin isabet etmesiyle yikilan bu kapi ve uzerindeki kitabe kaybolmustur Suslemeleri Yapida susleme tas ve ahsap malzeme uzerine uygulanmistir Tas suslemeler bazalt kalker ve mermer uzerine oyma kabartma ve kafes oyma teknikleriyle olusturulmustur Minberde kullanilan mermer uzerinde bu tekniklere ek olarak boyama teknigi de kullanilmistir Cami ic mekaninda cini suslemenin de bulundugunu belirten kaynaklar mevcuttur ancak ciniler gunumuze ulasmamistir Dis mimaride kuzey cephe ve minarede susleme gorulur KulliyesiCaminin kuzeybatisinda yapiya bitisik bir turbe yer almaktadir Kuzeydogusunda da bir baska 16 yuzyil Osmanli valisi Ozdemiroglu Osman Pasa nin turbesine yer verilmistir Kuzeydogudaki Safiiler bolumu camiyi cevreleyen bugunku avlu duvarinin disinda kalmistir Enine dikdortgen planli Safiler kisminin uzeri duz dam ile ortuludur Yapim tarihini verecek bir belge yoktur ancak 16 yuzyilin ikinci yarisina tarihlendigi dusunulur Gecmiste medrese olarak hizmet veren bu bolum 2004 yilindan itibaren Fatih Pasa Kadin ve Cocuk Egitim Merkezi olarak hizmet vermektedir Kaynakca a b 20 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2015 a b c d e Boran Ali Erdal Zekai 2011 Diyarbakir daki Osmanli Donemi Cami ve Mescidleri Diyarbakir Diyarbakir Valiligi Kultur ve Sanat Yayinlari Erisim tarihi 13 Aralik 2015 Tanman Baha 1995 20 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2015 a b c d e Karaca Nursel 2010 Seyahatnamelere Gore Diyarbakir in Osmanli Donemi Mimari Dokusu Uzerine Bir Degerlendirme Van Yuzuncu Yil Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Doktora Tezi erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b Bas Gulsen 2006 Diyarbakir daki Islam Donemi Mimarisinde Susleme Van Yuzuncu Yil Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu s 98 TRTTurk com sitesi 11 Aralik 2015 20 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2015 Arsivlenmis kopya 21 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Nisan 2016 Arsivlenmis kopya 15 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Nisan 2016 Sur olaylarinda zarar goren Kursunlu Camii ibadete aciliyor Haberturk com 6 Mart 2019 9 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2019 Teroristlerin yakip yiktigi Kursunlu Cami ibadete acildi Sabah 7 Mart 2019 9 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2019