Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Köprülü Fazıl Ahmed Paşa veya Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşa (1635; Vezirköprü - 3 Kasım 1676; Edirne), Osmanlı Devleti'nde IV. Mehmed döneminde, 30 Ekim 1661 ile 3 Kasım 1676 tarihleri arasında on beş yıl dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Köprülü Mehmed Paşa'nın oğludur. Girit, Uyvar, Podolya, Kamaniçe fatihidir.
| Köprülü Fazıl Ahmed Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 30 Ekim 1661 - 3 Kasım 1676 | |
| Hükümdar | IV. Mehmed |
| Yerine geldiği | Köprülü Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Merzifonlu Kara Mustafa Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1635 Vezirköprü |
| Ölüm | 3 Kasım 1676 Edirne |
Hayatı
Köprülü Fazıl Ahmed Paşa 1635 yılında Samsun Vezirköprü'de doğdu. Annesi Voyvoda Yusuf Ağa'nın kızı Ayşe Hanım'dır. Babası Köprülü Mehmet Paşa'nın okuma yazmasının olmadığı bilinmektedir. Fakat oğlunun iyi bir eğitim almasını ve bir alim olmasını çok istediğinden 7 yaşında babası ile İstanbul'a gelen Fazıl Ahmet Paşa çok iyi bir eğitim almıştır. Devrin en seçkin ulemalarından, kitaplarıyla ünlü Osman Efendi'den, Ahmed Bey ve Tarihçi Şeyhülislam Çelebizade Aziz Efendi'den dersler almış, Çelebizade Aziz Efendi'den mülazım almıştır. Üstün zekasını genç yaşında göstermiştir. 16 yaşında bir rekora imza atarak müderris (profesör) olarak akademik kariyerine başlamış, İstanbul medresesinde "paşazade" unvanıyla müderrislik yapmıştır. Muhtemelen babasının nüfusundan faydalandığı yönündeki eleştiriler ve bazı ilim adamları arasındaki itilaf ve dedikodulardan dolayı rahatsızlık duymuş ve kendi isteği ile akademik kariyerini yarım bırakmış, medreseden ayrılarak mülkiyeye geçmiştir.
24 yaşındayken 1658'de Erzurum'a 1660'ta da Şam'a vali tayin edilmiş, bu iki şehirde halka karşı tutumu ve özellikle halkın yükünü hafifleten vergi indirimleriyle takdir kazanmıştır. Şam'da Dürziler'in otoriteye karşı tutumları ve isyanlarından dolayı, ordusuyla bir takım seferler düzenlemiştir. Sayda, Beyrut, Safed bölgesindeki eşkıyaları temizleyerek bölgeyi bir beylerbeyliği statüsüne getirip merkeze bağlamıştır. Kazandığı başarılarla padişah IV. Mehmed ve Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa'nın takdirlerini kazanmıştır. 1660'ta babasının rahatsızlığından dolayı merkeze çağrılmış, Edirne'ye giderek 25 yaşında Sadaret Kaymakamlığı (Başbakan Vekili) görevine getirilmiştir. Bu göreve getirilen en genç diplomat olarak tarihe geçmiştir.
Köprülü Mehmet Paşa'nın son yılları yaşlılığa bağlı rahatsızlıklarla dolu geçecektir. Hastalığı artınca padişah IV. Mehmed ona sadrazamlığından duyduğu memnuniyeti dile getirmiş, ölümünden sonra kendi gibi ikinci bir sadrazam bulamayacağından dolayı endişeli olduğunu söylemiştir. Mehmet Paşa ise yaptığı icraatların ve sağladığı huzur ortamının zor şartlarda sağlandığını, kalıcı olabilmesi için kendi gibi çalışkan ve güvenilir birisinin göreve getirilmesini bu işi de ancak oğlu Fazıl Ahmet Paşa'nın yapabileceğini söylemiştir. Padişah yaşlı sadrazamın bu önerisini kabul ederek ölümüyle birlikte Fazıl Ahmet Paşa'yı sadrazam yapmıştır. Babasının baskıcı ve infazlarla dolu sadrazamlığı ölümüyle son bulunca büyük bir üzüntü ve memnuniyet aynı anda yaşanmıştı. Fazıl Ahmet Paşa, muhtemel bir rehavetin doğmaması için otoriter bir sadrazam profili çizmiştir.
Babası Köprülü Mehmet Paşa'nın vasiyeti üzerine, Sultan tarafından sadrazamlığa getirilen 15 yıl bu görevde kalan Fazıl Ahmet Paşa Osmanlı tarihinin en önemli sadrazamlarından ve devlet adamlarından biridir. 26 yaşında sadrazam olmasıyla da yine Türk tarihinin bu göreve getirilen en genç sadrazamı (Başbakan) olmuştur.
Sadrazam olduktan sonra ilk iş olarak Avusturya üzerine sefere çıktı. Avusturya'nın Osmanlıların elindeki Erdel'e akınlar düzenlemesi ve Macaristan'ın Osmanlılar'a bağlı bu bölgesinde çıkarılan iç karışıklıklar nedeniyle Zitvatorok Anlaşması ihlal edilmiş oluyordu. Kısa sürede hazırlanan ve Kırım kuvvetlerinin de desteklediği 120 bin kişilik bir kuvvet, 200 kadar top ve "Serdar-ı Ekrem" unvanıyla yola çıkan Fazıl Ahmet Paşa, Belgrad'a vardığında Avusturya'nın barış isteği ile karşılaştı.Elçiye, Avusturya'nın işgal ettiği kaleleri boşaltması, sınırdaki bazı kalelerin yıkılması, Müslüman esirlerin tamamının serbest bırakılması ve Kanuni dönemindeki gibi Avusturya'nın Osmanlı üstünlüğünü kabul ederek yılda 30 bin altın vergi ödemesi şartını getirdi. Şartları ağır bulan elçi geri dönecek, ordu Budin'e vardığında ikinci bir görüşme gerçekleşecektir. Burada da Fazıl Ahmet Paşa isteklerini yenilediği gibi yapılmakta olan seferin masrafları karşılığında bir defaya mahsus Avusturya'nın 200 bin kuruş ödeme yapması şartını ekleyecektir. Elçiler, Avusturya imparatorunun bu şartları kabul edemeyeceğini bildirmesi üzerine ordu Ağustos ortalarında Avusturya - Macaristan sınırında bulunan, İtalyan mühendislerce Türk ilerleyişine karşı özel olarak geliştirip tahkim ettikleri, Kanuni Sultan Süleyman'ın kuşatıp alamadığı Uyvar kalesini kuşattı. Kırım Kuvvetleri'nin Viyana önlerine kadar düzenledikleri akınlar ve kalenin aldığı yardımlara rağmen direnemeyecek duruma gelmesi üzerine kale komutanı Forgacs kaleyi bazı şartlarla boşaltmayı kabul etmiştir. Uyvar kuşatması esnasında yağan yağmurlar sonucu bölgenin bataklığa dönüşmüş olması Osmanlı ordularını zorlamıştı, buna rağmen Fazıl Ahmet Paşa'nın askerlerine karşı tutumu ve ihsanları, şehri ele geçirdikten sonra Hristiyan halka tanıdığı can, mal ve yaşama güvencesi, centilmenliği ile ona Avrupa'da büyük bir ün kazandırdı. Avrupa'da adından çokça söz ettiren Fazıl Ahmet Paşa, Fransızca "Fort Comme Un Turc" yani "Türk gibi güçlü" deyiminin doğmasına neden oldu. Bugün hala Fransızcada kullanılan bu deyim, güçlü ve dayanıklı anlamlarıyla eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Uyvar'ın fethinden sonra Viyana'ya yürüyen Fazıl Ahmet Paşa, Avrupa'da büyük bir paniğe sebep oldu. Avusturya bunun üzerine Avrupa'dan yardım istemiş Papalık, İspanya, Saksonya ve Brandenburg askeri ve nakdi yardımlarda bulunmuştur. Fransa kralı 14. Louis'in bile 5000 kişilik bir kuvvetle Avusturya'ya yardım göndermesi Fazıl Ahmet Paşa'yı rahatsız etmiş ve Osmanlı - Fransız dostluğuna zarar verdiği gerekçesiyle Fransız elçisine huzurunda ciddi bir tepki göstermiştir. Avusturya'nın ünlü İtalyan kumandanı Raimondo Montecuccoli'nin komutasında toplanan ordu 1664'te hazır hale gelir. Osmanlı orduları kışı hazırlık yaparak geçirdikten sonra ilkbaharla beraber Alman Seferi'ne çıkar. İrili ufaklı birçok kale fethedilerek Tuna'nın bir kolu olan Raab nehri kıyısına ulaşılır. Temmuz sonlarında St. Gotthard'da karşı karşıya gelen birlikler birbirlerine üstünlük sağlayamazlar, Raab nehri üzerindeki köprülerin yıkılmasıyla Osmanlı ordusu geri çekilmiş ve taraflar masaya oturmak zorunda kalmıştır. Vasvar Anlaşması adıyla bilinen 10 Ağustos 1664 tarihli anlaşmada Osmanlılar, Avusturya'ya üstünlüğünü kabul ettirmiştir. Fazıl Ahmet Paşa, Erdel'deki Osmanlı hakimiyetini pekiştirdikten sonra kendi payına düşen ganimeti burada bir vakıf kurarak buraya hayır amaçlı bağışlar. Viyana üzerine yürümek isteyen Fazıl Ahmet Paşa, dağılmayan Avusturya ordusuna ikinci kez saldırmış ve taraflar karşılıklı olarak bir takım kayıplar vermiştir. Ulaşımdaki eksikliklerden ve kışın yaklaşmasından dolayı vazgeçen ama Vasvar Anlaşmasının geçerliliğini koruyan Fazıl Ahmet Paşa İstanbul'a dönmüştür.
Köprülü Fazıl Ahmet Paşa daha sonra 21 yıldır alınamayan Girit'in fethine yöneldi. 15 Mayıs 1666'da Edirne'den ayrılan Sadrazamın padişah'a Girit'i almadan dönmeyeceğine ve Girit'in fethini haber veren mektubuna kadar da kendine bir mektup yazmayacağına dair yemin ettiği söylenir.Fazıl Ahmet Paşa 3 yıl sadaretten ayrı Girit'te bulunmuş, makam ve mansıp düşkünü olmadığını göstermiştir. Sadaretten ayrı geçen bu 3 yıl Osmanlı tarihinde bir sadrazamın aralıksız en uzun süre seferde geçirdiği zamandır. Ege adalarından ve Yunanistan kıyılarından toplanan birliklerle ve Mısır'daki Osmanlı donanmasıyla desteklenen kuşatma 25 Mayıs 1666'da Fazıl Ahmet Paşa komutasında tekrar başlar. Girit'teki 70 bin kişilik Osmanlı kuşatmasına karşılık adadaki Venediklilere Papalık, Floransa ve Malta'dan destek gelir. kale komutanlığını Venedik başkomutanı Morosoni üstlenir. Yapılan görüşmelerde Kandiye kalesinin Osmanlılara teslimi gerçekleşmedikçe barış yapmayacağını bildiren Fazıl Ahmet Paşa, lağım ve tünel faaliyetlerine ağırlık verdi. Lağım savaşları şehrin iki katı büyüklüğünde yer altında sayısız tünelde cereyan etmiş, Fazıl Ahmet Paşa da gazilerine destek vermek için yer altında açtırdığı 2 küçük hücrede aylarca kalmıştır. 1668'de zor duruma düşen kale komutanı Morosini Venedik'e haber vermeden Fazıl Ahmet Paşa'ya barış teklifinde bulunmuş, paşa da bu görüşme talebini "Kendisi gibi kale alıp vermeye yetkili biri tarafından görüşebileceğini" bildirerek reddetmiştir. Kandiye önlerinde yeni toplar döktürerek kuşatmaya devam eden Fazıl Ahmet Paşa'ya Venedik'ten yılda 20 bin altın vergi verme şartıyla kuşatmayı kaldırması teklif edilmiş ama Fazıl Ahmet Paşa sadece Kandiye'nin teslimi şartıyla barış yapacaklarını yenilemiştir. Kuşatmasının uzaması üzerine Padişah 4. Mehmet, sadrazamına bir mektup göndererek "Kuşatmanın uzaması halinde gelecek seneye kendilerini askeri ve ekonomik olarak desteklemek de zorlanacağını" bildirmiş bu mektup üzerine Fazıl Ahmet Paşa çok büyük bir üzüntü yaşamış ve padişaha "Fetih gerçekleşmeden kendinin Girit'ten geri dönmeyeceğini" bildirmiştir. Fazıl Ahmet Paşa ayrıca İstanbul'dan kendine destek vermek için gelen annesi Ayşe Hanım'dan, mektuplar göndererek İstanbul'daki Şeyhülislam Yahya Efendi ve Vani Mehmet Efendi'den başarısı için dua istemiştir. 1668'de padişahla görüşen Venedik elçileri yıllık 24 bin altın vergi ve Adriyatik kıyılarındaki bazı kaleleri vermeyi vadetmiş isteği sadrazamına ileten Padişah'a Fazıl Ahmet Paşa'dan yine ret cevabı gelmiştir. Kışı siperlerde geçirerek kararlılığını gösteren Fazıl Ahmet Paşa, 5 Eylül 1669'da Kandiye başta olmak üzere Girit'i teslim almayı başarmıştır. İmzalanan 18 maddelik anlaşmaya göre Venedikliler haraç ödemeye şartı getirilmiş, kale içerisindeki gayrimüslimlere adayı mallarıyla birlikte terk etme ve yaşama hakkı verilmiştir. Bu fetihle birlikte Girit fatihi unvanını alan Fazıl Ahmet Paşa, Türk tarihinin Akdeniz'deki en büyük fetihlerinden birini gerçekleştirerek İstanbul'a dönmüştür.
Fazıl Ahmet Paşa, kendi Girit'teyken başlayan Lehistan (Polonya) sorununu çözmek için ayağının tozuyla yeni bir sefere çıkma kararı aldı. Ukrayna kazaklarını himayesine alan Osmanlı devleti Lehistan'ın bölgedeki müdahalelerinden rahatsızlık duyuyordu. Fazıl Ahmet Paşa, seferin önemli bir kısmında yanında bulunmak ve kendine destek vermek isteyen Padişah IV. Mehmed'le birlikte Lehistan seferine çıktı. (4 Haziran 1672) Fazıl Ahmet Paşa, Lehistan'ın Podolya eyaletinin merkezi olan Kamaniçe başta olmak üzere İzvança ve Bucaş'la beraber birçok kaleyi fetheder. Lehistan'la Bucaş Anlaşması'nı yapar, 220 bin duka altın vergi şartı ki Lehistan'a göre ağır bir vergidir, getirilerek Lehistan'ın Osmanlı üstünlüğünü kesin bir şekilde kabul etmesi sağlanır. Fazıl Ahmet Paşa, Hotin şehrinin Lehler tarafından ele geçirilmesi üzerine 1674'te Lehistan seferini tekrarlar. Ukrayna'nın başkenti Çehrin üzerine yürür. Ruslara karşı birçok kaleyi zapt ve tahrip ederek, küçük ölçekli birçok kaleyi de ele geçirerek Rusların Ukrayna'dan çıkarılması üzerine seferini tamamlayarak geri döner. Bu seferler Osmanlı tarihinin en uzun menzilli kara seferlerinden biridir. Başta Bucaş anlaşması olmak üzere kazanılan başarılar Osmanlıların kuzeyde ulaştıkları en uç noktalar olmuştur.
Lehistan seferinden dönen Fazıl Ahmet Paşa'nın sağlığı bozulmuştur. Divana başkanlık edemeyecek duruma gelir. Sefer hazırlığı yaptığı sırada İstanbul'dan Edirne'ye hareket ederken Çorlu - Karıştıran arasında Karabiber Çiftliği'nde 1 Kasımı 2 Kasım'a bağlayan gece 1676'da en verimli çağında ve çok genç bir yaşta 41 yaşındayken ölmüştür. Cenaze namazı burada kılındıktan sonra İstanbul'a getirilmiş ve İstanbul Divanyolu'nda bulunan Çemberlitaş'ta babasının türbesine defnedilmiştir. Ölümü Osmanlı tarihi için büyük bir kayıp olmuştur. Kaynaklardan anlaşıldığına göre ölüm nedeni olarak aşırı çalışmaya bağlı yorgunluk ve yıpranma gösterilmiştir.
Aralıksız 15 yıl sadrazamlık yaparak Türk tarihini bu görevde en uzun süre bulunmuş başbakanlarından ve en önemlilerinden biridir. Görev yaptığı 15 yılın 9 yılını bir fiil seferde geçirmiştir. Yerli ve yabancı tarihçilerce iyi huylu, merhametli, sabırlı, azimli ve ileri görüşlü olarak tasvir edilmiştir. Yumuşak huylu, anlayışlı ve fazilet sahibi olduğu için kendine "Fazıl" lakabı takılmıştır. İcazetli bir hattat, nesir alanında iyi bir kalem, fıkıh ve felsefe alanında da akademisyendi. Babasının Rumeli ve Anadolu'da yarım kalmış vakıflarını kendi tamamlamış ve birçok hayır kurumunu ve adını taşıyan vakıfları Osmanlı sosyal hayatına kazandırmıştır. Kurduğu ve kendi adını taşıyan İstanbul, Çemberlitaş'taki kütüphanesi Osmanlı tarihi açısından çok önemli bir kaynak kütüphane olmuştur. Askeri ve mali alanlarda büyük reformlar yapmıştır. Saray erkanına ve devlet görevlilerine özel günlerde verilen hediyeleri yasaklamıştır. Osmanlı maliyesi babasının döneminden başlayarak yapılan büyük seferlere rağmen kendinin döneminde fazla vermeye devam etmiştir. Ölümü üzerine kendinden duyulan memnuniyetin ve güvenin bir göstergesi olarak eniştesi Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazamlığa getirilmiştir.
Yenilik hareketleri
- Askeri ve mali alanda yenilikler yaptı.
- İstanbul Çemberlitaş'ta bir kütüphane kurdurdu.
- Önemli günlerde saraya ve devlet adamlarına hediye verilmesini yasakladı.
- Saray içi masrafları kısıp ekonomiye katkıda bulundu.
Resimler
-
![image]()
1898 yılı Macar çizimi -
![image]()
1898 yılı Macar çizimi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ http://pasakoyu.com/koepruelueler-doenemi/koepruelue []−fazl-ahmet-paa.html
- ^ "The New Cambridge Modern History / V. Ascendancy of France 1648-88", Cambridge University Press, Londra, 1961
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Köprülü Fazıl Ahmed Paşa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1951), Osmanlı Tarihi III. Cilt 1. Kısım: II. Selim'in Tahta Çıkışından 1699 Karlofça Andlaşmasına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu (2003 6. Baskı ) Bölüm XVI
- Gokbilgin, Tayyip, "Köprülüler" maddesi; Kaynak:Turkiye Cumhuriyeti Egitim Bakanligi, Islam Ansiklopedisi", Cilt VI. say.802-908
- Shaw, Stanford (1976)History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Vol. I: Empire of the Gazis, Cambridge:Cambridge U.P, (İngilizce)
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Köprülü Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 31 Ekim 1661 - 19 Ekim 1676 | Sonra gelen: Merzifonlu Kara Mustafa Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koprulu Fazil Ahmed Pasa veya Kopruluzade Fazil Ahmed Pasa 1635 Vezirkopru 3 Kasim 1676 Edirne Osmanli Devleti nde IV Mehmed doneminde 30 Ekim 1661 ile 3 Kasim 1676 tarihleri arasinda on bes yil dort gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Koprulu Mehmed Pasa nin ogludur Girit Uyvar Podolya Kamanice fatihidir Koprulu Fazil Ahmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 30 Ekim 1661 3 Kasim 1676Hukumdar IV MehmedYerine geldigi Koprulu Mehmed PasaYerine gelen Merzifonlu Kara Mustafa PasaKisisel bilgilerDogum 1635 VezirkopruOlum 3 Kasim 1676 EdirneHayatiFazil Ahmet Pasa yi at ustunde gosteren bir gravur Koprulu Fazil Ahmed Pasa 1635 yilinda Samsun Vezirkopru de dogdu Annesi Voyvoda Yusuf Aga nin kizi Ayse Hanim dir Babasi Koprulu Mehmet Pasa nin okuma yazmasinin olmadigi bilinmektedir Fakat oglunun iyi bir egitim almasini ve bir alim olmasini cok istediginden 7 yasinda babasi ile Istanbul a gelen Fazil Ahmet Pasa cok iyi bir egitim almistir Devrin en seckin ulemalarindan kitaplariyla unlu Osman Efendi den Ahmed Bey ve Tarihci Seyhulislam Celebizade Aziz Efendi den dersler almis Celebizade Aziz Efendi den mulazim almistir Ustun zekasini genc yasinda gostermistir 16 yasinda bir rekora imza atarak muderris profesor olarak akademik kariyerine baslamis Istanbul medresesinde pasazade unvaniyla muderrislik yapmistir Muhtemelen babasinin nufusundan faydalandigi yonundeki elestiriler ve bazi ilim adamlari arasindaki itilaf ve dedikodulardan dolayi rahatsizlik duymus ve kendi istegi ile akademik kariyerini yarim birakmis medreseden ayrilarak mulkiyeye gecmistir 24 yasindayken 1658 de Erzurum a 1660 ta da Sam a vali tayin edilmis bu iki sehirde halka karsi tutumu ve ozellikle halkin yukunu hafifleten vergi indirimleriyle takdir kazanmistir Sam da Durziler in otoriteye karsi tutumlari ve isyanlarindan dolayi ordusuyla bir takim seferler duzenlemistir Sayda Beyrut Safed bolgesindeki eskiyalari temizleyerek bolgeyi bir beylerbeyligi statusune getirip merkeze baglamistir Kazandigi basarilarla padisah IV Mehmed ve Sadrazam Koprulu Mehmet Pasa nin takdirlerini kazanmistir 1660 ta babasinin rahatsizligindan dolayi merkeze cagrilmis Edirne ye giderek 25 yasinda Sadaret Kaymakamligi Basbakan Vekili gorevine getirilmistir Bu goreve getirilen en genc diplomat olarak tarihe gecmistir Koprulu Mehmet Pasa nin son yillari yasliliga bagli rahatsizliklarla dolu gececektir Hastaligi artinca padisah IV Mehmed ona sadrazamligindan duydugu memnuniyeti dile getirmis olumunden sonra kendi gibi ikinci bir sadrazam bulamayacagindan dolayi endiseli oldugunu soylemistir Mehmet Pasa ise yaptigi icraatlarin ve sagladigi huzur ortaminin zor sartlarda saglandigini kalici olabilmesi icin kendi gibi caliskan ve guvenilir birisinin goreve getirilmesini bu isi de ancak oglu Fazil Ahmet Pasa nin yapabilecegini soylemistir Padisah yasli sadrazamin bu onerisini kabul ederek olumuyle birlikte Fazil Ahmet Pasa yi sadrazam yapmistir Babasinin baskici ve infazlarla dolu sadrazamligi olumuyle son bulunca buyuk bir uzuntu ve memnuniyet ayni anda yasanmisti Fazil Ahmet Pasa muhtemel bir rehavetin dogmamasi icin otoriter bir sadrazam profili cizmistir Babasi Koprulu Mehmet Pasa nin vasiyeti uzerine Sultan tarafindan sadrazamliga getirilen 15 yil bu gorevde kalan Fazil Ahmet Pasa Osmanli tarihinin en onemli sadrazamlarindan ve devlet adamlarindan biridir 26 yasinda sadrazam olmasiyla da yine Turk tarihinin bu goreve getirilen en genc sadrazami Basbakan olmustur Sadrazam olduktan sonra ilk is olarak Avusturya uzerine sefere cikti Avusturya nin Osmanlilarin elindeki Erdel e akinlar duzenlemesi ve Macaristan in Osmanlilar a bagli bu bolgesinde cikarilan ic karisikliklar nedeniyle Zitvatorok Anlasmasi ihlal edilmis oluyordu Kisa surede hazirlanan ve Kirim kuvvetlerinin de destekledigi 120 bin kisilik bir kuvvet 200 kadar top ve Serdar i Ekrem unvaniyla yola cikan Fazil Ahmet Pasa Belgrad a vardiginda Avusturya nin baris istegi ile karsilasti Elciye Avusturya nin isgal ettigi kaleleri bosaltmasi sinirdaki bazi kalelerin yikilmasi Musluman esirlerin tamaminin serbest birakilmasi ve Kanuni donemindeki gibi Avusturya nin Osmanli ustunlugunu kabul ederek yilda 30 bin altin vergi odemesi sartini getirdi Sartlari agir bulan elci geri donecek ordu Budin e vardiginda ikinci bir gorusme gerceklesecektir Burada da Fazil Ahmet Pasa isteklerini yeniledigi gibi yapilmakta olan seferin masraflari karsiliginda bir defaya mahsus Avusturya nin 200 bin kurus odeme yapmasi sartini ekleyecektir Elciler Avusturya imparatorunun bu sartlari kabul edemeyecegini bildirmesi uzerine ordu Agustos ortalarinda Avusturya Macaristan sinirinda bulunan Italyan muhendislerce Turk ilerleyisine karsi ozel olarak gelistirip tahkim ettikleri Kanuni Sultan Suleyman in kusatip alamadigi Uyvar kalesini kusatti Kirim Kuvvetleri nin Viyana onlerine kadar duzenledikleri akinlar ve kalenin aldigi yardimlara ragmen direnemeyecek duruma gelmesi uzerine kale komutani Forgacs kaleyi bazi sartlarla bosaltmayi kabul etmistir Uyvar kusatmasi esnasinda yagan yagmurlar sonucu bolgenin batakliga donusmus olmasi Osmanli ordularini zorlamisti buna ragmen Fazil Ahmet Pasa nin askerlerine karsi tutumu ve ihsanlari sehri ele gecirdikten sonra Hristiyan halka tanidigi can mal ve yasama guvencesi centilmenligi ile ona Avrupa da buyuk bir un kazandirdi Avrupa da adindan cokca soz ettiren Fazil Ahmet Pasa Fransizca Fort Comme Un Turc yani Turk gibi guclu deyiminin dogmasina neden oldu Bugun hala Fransizcada kullanilan bu deyim guclu ve dayanikli anlamlariyla es anlamli olarak kullanilmaktadir Uyvar in fethinden sonra Viyana ya yuruyen Fazil Ahmet Pasa Avrupa da buyuk bir panige sebep oldu Avusturya bunun uzerine Avrupa dan yardim istemis Papalik Ispanya Saksonya ve Brandenburg askeri ve nakdi yardimlarda bulunmustur Fransa krali 14 Louis in bile 5000 kisilik bir kuvvetle Avusturya ya yardim gondermesi Fazil Ahmet Pasa yi rahatsiz etmis ve Osmanli Fransiz dostluguna zarar verdigi gerekcesiyle Fransiz elcisine huzurunda ciddi bir tepki gostermistir Avusturya nin unlu Italyan kumandani Raimondo Montecuccoli nin komutasinda toplanan ordu 1664 te hazir hale gelir Osmanli ordulari kisi hazirlik yaparak gecirdikten sonra ilkbaharla beraber Alman Seferi ne cikar Irili ufakli bircok kale fethedilerek Tuna nin bir kolu olan Raab nehri kiyisina ulasilir Temmuz sonlarinda St Gotthard da karsi karsiya gelen birlikler birbirlerine ustunluk saglayamazlar Raab nehri uzerindeki koprulerin yikilmasiyla Osmanli ordusu geri cekilmis ve taraflar masaya oturmak zorunda kalmistir Vasvar Anlasmasi adiyla bilinen 10 Agustos 1664 tarihli anlasmada Osmanlilar Avusturya ya ustunlugunu kabul ettirmistir Fazil Ahmet Pasa Erdel deki Osmanli hakimiyetini pekistirdikten sonra kendi payina dusen ganimeti burada bir vakif kurarak buraya hayir amacli bagislar Viyana uzerine yurumek isteyen Fazil Ahmet Pasa dagilmayan Avusturya ordusuna ikinci kez saldirmis ve taraflar karsilikli olarak bir takim kayiplar vermistir Ulasimdaki eksikliklerden ve kisin yaklasmasindan dolayi vazgecen ama Vasvar Anlasmasinin gecerliligini koruyan Fazil Ahmet Pasa Istanbul a donmustur Kandiye kusatmasi Koprulu Fazil Ahmet Pasa daha sonra 21 yildir alinamayan Girit in fethine yoneldi 15 Mayis 1666 da Edirne den ayrilan Sadrazamin padisah a Girit i almadan donmeyecegine ve Girit in fethini haber veren mektubuna kadar da kendine bir mektup yazmayacagina dair yemin ettigi soylenir Fazil Ahmet Pasa 3 yil sadaretten ayri Girit te bulunmus makam ve mansip duskunu olmadigini gostermistir Sadaretten ayri gecen bu 3 yil Osmanli tarihinde bir sadrazamin araliksiz en uzun sure seferde gecirdigi zamandir Ege adalarindan ve Yunanistan kiyilarindan toplanan birliklerle ve Misir daki Osmanli donanmasiyla desteklenen kusatma 25 Mayis 1666 da Fazil Ahmet Pasa komutasinda tekrar baslar Girit teki 70 bin kisilik Osmanli kusatmasina karsilik adadaki Venediklilere Papalik Floransa ve Malta dan destek gelir kale komutanligini Venedik baskomutani Morosoni ustlenir Yapilan gorusmelerde Kandiye kalesinin Osmanlilara teslimi gerceklesmedikce baris yapmayacagini bildiren Fazil Ahmet Pasa lagim ve tunel faaliyetlerine agirlik verdi Lagim savaslari sehrin iki kati buyuklugunde yer altinda sayisiz tunelde cereyan etmis Fazil Ahmet Pasa da gazilerine destek vermek icin yer altinda actirdigi 2 kucuk hucrede aylarca kalmistir 1668 de zor duruma dusen kale komutani Morosini Venedik e haber vermeden Fazil Ahmet Pasa ya baris teklifinde bulunmus pasa da bu gorusme talebini Kendisi gibi kale alip vermeye yetkili biri tarafindan gorusebilecegini bildirerek reddetmistir Kandiye onlerinde yeni toplar dokturerek kusatmaya devam eden Fazil Ahmet Pasa ya Venedik ten yilda 20 bin altin vergi verme sartiyla kusatmayi kaldirmasi teklif edilmis ama Fazil Ahmet Pasa sadece Kandiye nin teslimi sartiyla baris yapacaklarini yenilemistir Kusatmasinin uzamasi uzerine Padisah 4 Mehmet sadrazamina bir mektup gondererek Kusatmanin uzamasi halinde gelecek seneye kendilerini askeri ve ekonomik olarak desteklemek de zorlanacagini bildirmis bu mektup uzerine Fazil Ahmet Pasa cok buyuk bir uzuntu yasamis ve padisaha Fetih gerceklesmeden kendinin Girit ten geri donmeyecegini bildirmistir Fazil Ahmet Pasa ayrica Istanbul dan kendine destek vermek icin gelen annesi Ayse Hanim dan mektuplar gondererek Istanbul daki Seyhulislam Yahya Efendi ve Vani Mehmet Efendi den basarisi icin dua istemistir 1668 de padisahla gorusen Venedik elcileri yillik 24 bin altin vergi ve Adriyatik kiyilarindaki bazi kaleleri vermeyi vadetmis istegi sadrazamina ileten Padisah a Fazil Ahmet Pasa dan yine ret cevabi gelmistir Kisi siperlerde gecirerek kararliligini gosteren Fazil Ahmet Pasa 5 Eylul 1669 da Kandiye basta olmak uzere Girit i teslim almayi basarmistir Imzalanan 18 maddelik anlasmaya gore Venedikliler harac odemeye sarti getirilmis kale icerisindeki gayrimuslimlere adayi mallariyla birlikte terk etme ve yasama hakki verilmistir Bu fetihle birlikte Girit fatihi unvanini alan Fazil Ahmet Pasa Turk tarihinin Akdeniz deki en buyuk fetihlerinden birini gerceklestirerek Istanbul a donmustur Fazil Ahmet Pasa kendi Girit teyken baslayan Lehistan Polonya sorununu cozmek icin ayaginin tozuyla yeni bir sefere cikma karari aldi Ukrayna kazaklarini himayesine alan Osmanli devleti Lehistan in bolgedeki mudahalelerinden rahatsizlik duyuyordu Fazil Ahmet Pasa seferin onemli bir kisminda yaninda bulunmak ve kendine destek vermek isteyen Padisah IV Mehmed le birlikte Lehistan seferine cikti 4 Haziran 1672 Fazil Ahmet Pasa Lehistan in Podolya eyaletinin merkezi olan Kamanice basta olmak uzere Izvanca ve Bucas la beraber bircok kaleyi fetheder Lehistan la Bucas Anlasmasi ni yapar 220 bin duka altin vergi sarti ki Lehistan a gore agir bir vergidir getirilerek Lehistan in Osmanli ustunlugunu kesin bir sekilde kabul etmesi saglanir Fazil Ahmet Pasa Hotin sehrinin Lehler tarafindan ele gecirilmesi uzerine 1674 te Lehistan seferini tekrarlar Ukrayna nin baskenti Cehrin uzerine yurur Ruslara karsi bircok kaleyi zapt ve tahrip ederek kucuk olcekli bircok kaleyi de ele gecirerek Ruslarin Ukrayna dan cikarilmasi uzerine seferini tamamlayarak geri doner Bu seferler Osmanli tarihinin en uzun menzilli kara seferlerinden biridir Basta Bucas anlasmasi olmak uzere kazanilan basarilar Osmanlilarin kuzeyde ulastiklari en uc noktalar olmustur Lehistan seferinden donen Fazil Ahmet Pasa nin sagligi bozulmustur Divana baskanlik edemeyecek duruma gelir Sefer hazirligi yaptigi sirada Istanbul dan Edirne ye hareket ederken Corlu Karistiran arasinda Karabiber Ciftligi nde 1 Kasimi 2 Kasim a baglayan gece 1676 da en verimli caginda ve cok genc bir yasta 41 yasindayken olmustur Cenaze namazi burada kilindiktan sonra Istanbul a getirilmis ve Istanbul Divanyolu nda bulunan Cemberlitas ta babasinin turbesine defnedilmistir Olumu Osmanli tarihi icin buyuk bir kayip olmustur Kaynaklardan anlasildigina gore olum nedeni olarak asiri calismaya bagli yorgunluk ve yipranma gosterilmistir Araliksiz 15 yil sadrazamlik yaparak Turk tarihini bu gorevde en uzun sure bulunmus basbakanlarindan ve en onemlilerinden biridir Gorev yaptigi 15 yilin 9 yilini bir fiil seferde gecirmistir Yerli ve yabanci tarihcilerce iyi huylu merhametli sabirli azimli ve ileri goruslu olarak tasvir edilmistir Yumusak huylu anlayisli ve fazilet sahibi oldugu icin kendine Fazil lakabi takilmistir Icazetli bir hattat nesir alaninda iyi bir kalem fikih ve felsefe alaninda da akademisyendi Babasinin Rumeli ve Anadolu da yarim kalmis vakiflarini kendi tamamlamis ve bircok hayir kurumunu ve adini tasiyan vakiflari Osmanli sosyal hayatina kazandirmistir Kurdugu ve kendi adini tasiyan Istanbul Cemberlitas taki kutuphanesi Osmanli tarihi acisindan cok onemli bir kaynak kutuphane olmustur Askeri ve mali alanlarda buyuk reformlar yapmistir Saray erkanina ve devlet gorevlilerine ozel gunlerde verilen hediyeleri yasaklamistir Osmanli maliyesi babasinin doneminden baslayarak yapilan buyuk seferlere ragmen kendinin doneminde fazla vermeye devam etmistir Olumu uzerine kendinden duyulan memnuniyetin ve guvenin bir gostergesi olarak enistesi Merzifonlu Kara Mustafa Pasa sadrazamliga getirilmistir Yenilik hareketleriAskeri ve mali alanda yenilikler yapti Istanbul Cemberlitas ta bir kutuphane kurdurdu Onemli gunlerde saraya ve devlet adamlarina hediye verilmesini yasakladi Saray ici masraflari kisip ekonomiye katkida bulundu Resimler1898 yili Macar cizimi 1898 yili Macar cizimiAyrica bakinizKoprulu ailesi Koprululer Devri 1663 1664 Osmanli Avusturya Savasi St Gotthard Muharebesi 1664 1672 1676 Osmanli Lehistan SavasiKaynakca http pasakoyu com koepruelueler doenemi koepruelue olu kirik baglanti fazl ahmet paa html The New Cambridge Modern History V Ascendancy of France 1648 88 Cambridge University Press Londra 1961 ISBN 0 521 04544 4Dis baglantilarWikimedia Commons ta Koprulu Fazil Ahmed Pasa ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Uzuncarsili Ismail Hakki 1951 Osmanli Tarihi III Cilt 1 Kisim II Selim in Tahta Cikisindan 1699 Karlofca Andlasmasina Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu 2003 6 Baski ISBN 975 16 0013 8 Bolum XVI Gokbilgin Tayyip Koprululer maddesi Kaynak Turkiye Cumhuriyeti Egitim Bakanligi Islam Ansiklopedisi Cilt VI say 802 908 Shaw Stanford 1976 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Vol I Empire of the Gazis Cambridge Cambridge U P ISBN 978 0521291637 Ingilizce Siyasi goreviOnce gelen Koprulu Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 31 Ekim 1661 19 Ekim 1676 Sonra gelen Merzifonlu Kara Mustafa Pasa